Współwłasność w częściach ułamkowych
Współwłasność w częściach ułamkowych jest jedną z form współwłasności. Drugą z nich jest współwłasność łączna, por. art. 196 § 1 KC
art. 196 KC
§ 1. Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną.
§ 2. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy niniejszego działu.
.§ 1. Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną.
§ 2. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy niniejszego działu.
A. Istota
Istota współwłasności w częściach ułamkowych polega na tym, że własność rzeczy przysługuje niepodzielnie wszystkim współwłaścicielom, wobec czego żaden z nich nie ma fizycznie wydzielonej części rzeczy na swoją wyłączną własność. Każdy z współwłaścicieli ma natomiast "idealną" część nie podzielonej rzeczy, czyli rachunkowy ułamek tej rzeczy, istniejący jedynie w ludzkiej wyobraźni, nazywany udziałem. "Udział" jest prawem, które należy wyłącznie do współwłaściciela. Innymi słowy, współwłaściciel ma względem swego udziału pozycję wyłącznego właściciela. Dlatego też – jak wynika z art. 198 KC
art. 198 KC
Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.
– może nim rozporządzać bez zgody pozostałych współwłaścicieli. W ramach przewidzianego w powołanym przepisie rozporządzenia swoim udziałem współwłaściciel może zawierać także umowy dotyczące udziału, o ile nie wywierają one wpływu na całość sytuacji wspólnej rzeczy lub udziałów pozostałych współwłaścicieli. Z takim zastrzeżeniem może np. udział swój wydzierżawić (art. 709 KCKażdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.
art. 709 KC
Przepisy o dzierżawie rzeczy stosuje się odpowiednio do dzierżawy praw.
), jeśli przynosi on pożytki, a korzystanie z niego przez dzierżawcę nie będzie polegało na użytkowaniu rzeczy wspólnej lub jej fizycznej części (SN w wyroku z 20.9.2000 r., I CKN 729/99).Przepisy o dzierżawie rzeczy stosuje się odpowiednio do dzierżawy praw.
B. Powstanie współwłasności w częściach ułamkowych
Współwłasność w częściach ułamkowych powstaje:
- w wyniku czynności prawnej (przede wszystkim umowy),
- ex lege (zasiedzenie, dziedziczenie i pomieszanie lub połączenie (por. art. 193 KCart. 193 KC)) oraz
§ 1. Jeżeli rzeczy ruchome zostały połączone lub pomieszane w taki sposób, że przywrócenie stanu poprzedniego byłoby związane z nadmiernymi trudnościami lub kosztami, dotychczasowi właściciele stają się współwłaścicielami całości. Udziały we współwłasności oznacza się według stosunku wartości rzeczy połączonych lub pomieszanych.
§ 2. Jednakże gdy jedna z rzeczy połączonych ma wartość znacznie większą aniżeli pozostałe, rzeczy mniejszej wartości stają się jej częściami składowymi. - na skutek aktu władczego (w szczególności orzeczenia sądu) (zob. Dadańska/Filipiak w: KidybaKomentarzKCTomII, 2009, art. 196 uw. 1).
C. Stosunki wewnętrzne między współwłaścicielami
1. Roszczenia między współwłaścicielami
Na treść stosunków wewnętrznych składają się przede wszystkim roszczenia, jakie mogą zgłaszać współwłaściciele pomiędzy sobą dotyczą. Kwalifikują się tutaj następujące roszczenia:
2. Zarząd rzeczą wspólną
Zarząd rzeczą wspólną oznacza podejmowanie czynności faktycznych i prawnych mających za przedmiot rzecz wspólną.
Na treść stosunków wewnętrznych składają się przede wszystkim roszczenia, jakie mogą zgłaszać współwłaściciele pomiędzy sobą dotyczą. Kwalifikują się tutaj następujące roszczenia:
- roszczenie o dopuszczenie do współposiadania,
- roszczenie o zniesienie współwłasności oraz
- roszczenie o wynagrodzenia za sprawowanie zarządu rzeczą wspólną.
2. Zarząd rzeczą wspólną
Zarząd rzeczą wspólną oznacza podejmowanie czynności faktycznych i prawnych mających za przedmiot rzecz wspólną.
a. czynność dot. rzeczy czy udziału we współwłasności
W pierwszej kolejności trzeba jednak zawsze sprawdzić, czy mamy do czynienia z czynnością dot. rzeczy wspólnej czy tylko udziału. W tej drugiej sytuacji stosujemy wyłącznie art. 198 KC
b. zarząd umowny
Jeżeli mamy jednak do czynienia z czynnością dot. całej rzeczy a nie wyłącznie udziału, należy ustalić, czy współwłaściciele nie dokonali umownych ustaleń względem zarządu rzeczą wspólną. W tym bowiem zakresie przepisy art. 199 i nast. KC mają charakter przepisów dyspozytywnych. Współwłaściciele mogą więc autonomicznie ustalić zasady sprawowania zarządu rzeczą wspólną.
W pierwszej kolejności trzeba jednak zawsze sprawdzić, czy mamy do czynienia z czynnością dot. rzeczy wspólnej czy tylko udziału. W tej drugiej sytuacji stosujemy wyłącznie art. 198 KC
art. 198 KC
Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.
. Gwarantuje on współwłaścicielowi wyłączną pozycję wobec udziału i zwalnia z obowiązku koordynacji swoich działań z innymi współwłaścicielami (zob. Kazus nr 6). Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.
b. zarząd umowny
Jeżeli mamy jednak do czynienia z czynnością dot. całej rzeczy a nie wyłącznie udziału, należy ustalić, czy współwłaściciele nie dokonali umownych ustaleń względem zarządu rzeczą wspólną. W tym bowiem zakresie przepisy art. 199 i nast. KC mają charakter przepisów dyspozytywnych. Współwłaściciele mogą więc autonomicznie ustalić zasady sprawowania zarządu rzeczą wspólną.
c. zarząd ustawowy
Dopiero w razie braku postanowień umownych, zastosowanie znajdą art. 199 i nast. KC jako reguły ustawowe.
KC wyróżnia zarząd zwykły (art. 201 KC
Zwykły zarząd rzeczą polega na załatwianiu bieżących spraw związanych ze zwykłą eksploatacją i utrzymaniem rzeczy w stanie niepogorszonym w ramach aktualnego jej przeznaczenia (por. GniewekPrawoRzeczowe, nb. 422).
Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu zostały zakwalifikowane:
Dopiero w razie braku postanowień umownych, zastosowanie znajdą art. 199 i nast. KC jako reguły ustawowe.
KC wyróżnia zarząd zwykły (art. 201 KC
art. 201 KC
Do czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli. W braku takiej zgody każdy ze współwłaścicieli może żądać upoważnienia sądowego do dokonania czynności.
) oraz czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu (art. 199 KCDo czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli. W braku takiej zgody każdy ze współwłaścicieli może żądać upoważnienia sądowego do dokonania czynności.
art. 199 KC
Do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli.
).Do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli.
Zwykły zarząd rzeczą polega na załatwianiu bieżących spraw związanych ze zwykłą eksploatacją i utrzymaniem rzeczy w stanie niepogorszonym w ramach aktualnego jej przeznaczenia (por. GniewekPrawoRzeczowe, nb. 422).
Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu zostały zakwalifikowane:
- ustanowienie prawa dzierżawy nieruchomości i wniesienie jej jako aportu do spółki z ograniczoną odpowiedzialności (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 25.2.2011, I ACa 5/11 (LEX nr 787365));
- ustanowieniu służebności drogi koniecznej na nieruchomości wspólnej (postanowienie SN z dnia 13.10.2011 r., V CSK 479/10 (LEX nr 1129180));
- żądanie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości (wyrok NSA w Warszawie z dnia 23.9.2009 r., I OSK 1357/08 (LEX nr 595094));
- budowa obiektu budowlanego na nieruchomości wspólnej (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 21.5.2009 r., VII SA/Wa 202/09 (LEX nr 569097));
- wymiana okien na drzwi balkonowe, o ile inwestycja dotyczy części wspólnych budynku - ściany zewnętrznej (wyrok WSA w Warszawie z dnia 20.5.2009 r., VII SA/Wa 243/09 (LEX nr 569013));
- roboty polegające na dociepleniu budynku (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 30.6.2008 r., II SA/Gl 913/07 (LEX nr 518398));
- usunięcie drzew z nieruchomości wspólnej (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 9.1.2008 r., II SA/Gl 824/07 (LEX nr 451183)).
Szczególną czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu rzeczą wspólną jest rozporządzenie rzeczą wspólną. Pod pojęciem rozporządzenia rozumieć należy czynności prawne polegające na nabyciu, obciążeniu i przeniesieniu prawa własności.
3. Czynności zachowawcze
Poza sferą przepisów dot. zarządu ustawodawca uregulował szczególny rodzaj czynności - tzw. czynności zachowawcze.
Poza sferą przepisów dot. zarządu ustawodawca uregulował szczególny rodzaj czynności - tzw. czynności zachowawcze.
D. Zniesienie współwłasności w częściach ułamkowych
Zob. ZniesienieWspolwlasnosci.
CategoryLeksykonW CategoryWspolwlasnosc
Na tej stronie nie ma komentarzy
