Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

Roszczenie odszkodowawcze z art. 471 KC

roszczenie odszkodowawcze za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, roszczenie odszkodowawcze ex contractu

A. Przesłanki
Zgodnie z ogólnymi regułami roszczeń odszkodowawczych przesłankami roszczenia z art. 471 KC są:

1. szkoda,
2. zdarzenie powodujące szkodę i
3. związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy szkodą a zdarzeniem powodującym szkodę.

B. Szkoda
W przypadku art. 471 KC pojęcie szkody ogranicza się do szkody majątkowej. Nie jest więc możliwe uzyskanie zadośćuczynienia za krzywdę doznaną niewykonaniem albo nieodpowiednim wykonaniem zobowiązania.

C. Zdarzenie rodzące odpowiedzialność na podstawie art. 471 KC

art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

[schowaj]

Art. 471 KC określa, iż zdarzeniem powodującym szkodę ma być naruszenie zobowiązania, które ustawa określa jako "niewykonanie albo nienależyte wykonanie zobowiązania". Ponadto dłużnik powinien być odpowiedzialny za niewykonanie albo nienależyte wykonanie zobowiązania.

1. Zobowiązanie
Wierzyciela i dłużnika powinno łączyć zobowiązanie. Nie ma znaczenia, czy jest to zobowiązanie wynikające z czynności prawnych czy też z innych zdarzeń (czynów niedozwolonych, bezpodstawnego wzbogacenia, prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia itp).
Oznacza to, iż nie jest możliwe dochodzenie odszkodowania z art. 471 KC, gdy w chwili zdarzenia stron nie łączyło już zobowiązanie. W takim wypadku dopuszczalne są roszczenia z czynów niedozwolonych. Należy więc - o ile zachodzą ku temu przesłanki - sprawdzić, czy zobowiązanie zostało skutecznie zaciągnięte oraz czy nie zaszły przyczyny powodujące ustanie więzi zobowiązaniowej.

a. powstanie zobowiązania
Zobowiązanie może powstać na skutek umowy albo może wynikać ze zdarzenia nie będącego umową (czynu niedozwolonego, bezpodstawnego wzbogacenia itp).

b. brak wygaśnięcia zobowiązania
W drugim wypadku chodzi przede wszystkim o wszelkie okoliczności powodujące wygaśnięcie zobowiązania. Okoliczności te zostały przedstawione w osobnym dokumencie: SchematWygasniecieRoszczenia.

2. Naruszenie zobowiązania
Zbiorowe pojęcie naruszenia zobowiązania obejmuje niewykonanie zobowiązania oraz nienależyte wykonanie zobowiązania przez dłużnika.

a. niewykonanie zobowiązania
Niewykonanie zobowiązania zachodzi wówczas, gdy w zachowaniu się dłużnika nie występuje nic, co by odpowiadało spełnieniu świadczenia.

b. nienależyte wykonanie zobowiązania
Nienależyte wykonanie zobowiązania ma miejsce wówczas, gdy zachowanie się dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, a nawet dłużnik według własnej oceny spełnił świadczenie, jednakże osiągnięty przez niego wynik odbiega pod określonymi względami od tego, na czym miało polegać prawidłowo spełnione świadczenie (wyrok SN z dnia 15.2.2002 r., III CZP 86/01, OSNC z 2002 r. Nr 11, poz. 132). Innymi słowy: wykonanie świadczenia to polega na zachowaniu się dłużnika zgodnie z treścią zobowiązania oraz w sposób czyniący zadość interesom wierzyciela. Nienależyte wykonanie zachodzi wówczas, gdy dłużnik zachowuje się niezgodnie z treścią zobowiązania lub jego zachowanie wprawdzie odpowiada treści zobowiązania, ale nie prowadzi do zaspokojenia wierzytelności.
Szczególną formą nienależytego wykonania zobowiązania jest zwłoka dłużnika.

3. Odpowiedzialność dłużnika
Odpowiedzialność dłużnika z art. 471 KC jest dla niego z tego powodu już niekorzystna, iż przepis ten przewiduje odwrócenie ciężaru dowodu. Domniemywać należy więc, iż niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy nastąpiło z przyczyn leżących po stronie dłużnika.

a. rozkład ciężaru dowodu
W razie nienależytego wykonania umowy ciężar dowodu braku okoliczności zwalniających od odpowiedzialności spoczywa na dłużniku (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2008 r., III CSK 211/08 (LEX nr 484728)).

b. okoliczności, za które dłużnik odpowiada
W związku z tym dla dłużnika decydujące jest, za jakie okoliczności ponosi on odpowiedzialność. Skrótowo wskazać należy, iż dłużnik odpowiada:

1. za niezachowanie należytej staranności (art. 472 KC
   art. 472 KC
   Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.

   [schowaj]
   w zw. z art. 355 § 2 KC
   art. 355 KC
   § 1. Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).
   § 2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności.

   [schowaj]
   );
2. za okoliczności, za które przejął odpowiedzialność na mocy umowy (art. 472 KC
   art. 472 KC
   Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.

   [schowaj]
   i art. 473 KC
   art. 473 KC
   § 1. Dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowiązania z powodów oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi.
   § 2. Nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie.

   [schowaj]
   );
3. za inne okoliczności, za które dłużnik odpowiada z mocy ustawy (np. wg art. 474 KC
   art. 474 KC
   Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przepis powyższy stosuje się także w wypadku, gdy zobowiązanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika.

   [schowaj]
   dłużnik odpowiada za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza).

D. Przedawnienie roszczenia z art. 471 KC

art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

[schowaj]

Przepisy szczególne mogą określać terminy przedawnień obowiązujące także dla roszczenia z art. 471 KC. Do takich przepisów zalicza się np.:

• art. 803 § 1 KC
  art. 803 KC
  § 1. Roszczenia z umowy spedycji przedawniają się z upływem roku.
  § 2. Termin przedawnienia zaczyna biec: w wypadku roszczeń z tytułu uszkodzenia lub ubytku przesyłki - od dnia dostarczenia przesyłki; w wypadku całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem - od dnia, w którym przesyłka miała być dostarczona; we wszystkich innych wypadkach - od dnia wykonania zlecenia.

  [schowaj]
  (wyrok SN z dnia 24 lipca 2008 r., sygn. akt: IV CSK 86/08 (LEX nr 450149)),
• art. 731 KC
  art. 731 KC
  Roszczenia wynikające ze stosunku rachunku bankowego przedawniają się z upływem lat dwóch. Nie dotyczy to roszczeń o zwrot wkładów oszczędnościowych.

  [schowaj]
  .

W pozostałych wypadkach roszczenie przedawnia się wg zasad ogólnych określonych, czyli po upływie terminów wynikających z art. 118 KC.
Wymagalność i przedawnienie roszczenia odszkodowawczego, dochodzonego na podstawie art. 471 KC, ustalane są przy zastosowaniu reguł określonych w art. 455 KC w zw. z art. 120 § 1 zd. 1 KC (wyrok SN z dnia 29 listopada 1999 r., sygn. akt: III CKN 474/98 (LEX nr 142585)).

E. Odszkodowanie
Sąd Najwyższy rozstrzygnął w wyroku z dnia 25.6.2009, sygn. akt: III CZP 39/09, iż w razie niewykonania zobowiązania wierzyciel, który nie odstąpił od umowy może dochodzić naprawienia szkody na zasadach ogólnych, a należne mu odszkodowanie nie jest ograniczone do wartości zadatku lub jego podwójnej wysokości.

---

CategoryRoszczeniaOdszkodowawcze