Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Związek przyczynowo-skutkowy w prawie cywilnym

kauzalność, przyczynowość w polskim prawie cywilnym

A. Uwagi ogólne
Związek przyczynowy jest przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej wg prawa cywilnego (por. Wiśniewski w: BieniekKomentarzKC, wyd. 6, art. 361 uw. 1; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2011 r., II PK 173/10 (LEX nr 786376)). Przesądzenie związku przyczynowego pomiędzy dwoma faktami jest stwierdzeniem, że według empirycznie poznanych praw przyrody drugi fakt jest skutkiem pierwszego.
Czy należy - podobnie jak prawno niemieckie - rozróżniać między przyczynowością powodującą powstanie odpowiedzialności (haftungsbegründende Kausalität) i przyczynowością wpływającą na zakres odpowiedzialności (haftungsausfüllende Kausalität). Głosy przemawiające za takim rozróżnieniem już się w Polsce pojawiły (zob. CzachorskiZobowiazania, wyd. 8, str. 10; KalinskiPS2007, str. 25).

B. Teorie przyczynowości
1. Teoria ekwiwalentności przyczyn
Zasada: condicio sine qua non.

2. Teoria adekwatnej przyczynowości
Fakt, że art. 361 § 1 KC
art. 361 KC
§ 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
§ 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
powołuje się na normalne następstwa czynu, nakazuje postępować zgodnie z teorią adekwatnej przyczynowości.
3. Zakres ochrony naruszonej normy
Wg wyroku SN z dnia 11.12.208 r. (IV CSK 349/08 - Lex nr 487548): "W literaturze prezentowane są różnorodne poglądy na temat pojęcia bezprawności. Prezentowane jest między innymi stanowisko, że bezprawność jest pojęciem względnym i każdorazowo należy badać, jaki jest cel naruszonej przez sprawcę normy prawnej. Ochronę można przyznać tylko tym podmiotom, których interesy dana norma chroniła. Uwzględniając jednak, że formuła generalna deliktu zawarta w art. 415 KC
art. 415 KC
Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
jest normą prawną i w świetle tego rozwiązania roszczenia z deliktu nie są ograniczone dla pewnych tylko podmiotów, teoria bezprawności względnej może odgrywać większe znaczenie jedynie w przypadku przepisów szczególnych. Za przydatne na gruncie art. 415 KC
art. 415 KC
Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
można uznać prezentowane w jej ramach stanowisko, że bezprawność może mieć miejsce w takiej sytuacji, gdy stosunek między sprawcą a poszkodowanym jest tego rodzaju, że prawdopodobieństwo wyrządzenia szkody własnym działaniem lub zaniechaniem mieści się w granicach rozsądnej przewidywalności." Tym samym SN odrzucił koncepcję "Schutzzweck der Norm" znaną w prawie niemieckim. Inaczej uważa Kaliński (KalinskiSzkodaNaMieniu, 2011,. s. 69).

C. Ustalanie przyczynowości zdarzenia wg teorii adekwatnej przycznowości
Postulowany jest dlatego następujący sposób ustalania przyczynowości (Wiśniewski w: BieniekKomentarzKC, wyd. 6. art. 361 uw. 3):
1. Pierwszy krok - ekwiwalencja przyczyn
Pierwszy krok – powinien polegać na ustaleniu, czy pomiędzy poszczególnymi faktami w ogóle istnieją obiektywne powiązania (mamy więc tu do czynienia z teorią ekwiwalencji przyczyn, która sprawdza łańcuch przyczynowy zgodnie z regułą condicio sine qua non).

2. Drugi krok - adekwatność przyczyny i skutku
2 krok – po pozytywnej odpowiedzi na pierwsze pytanie – sprawdzenie, czy powiązanie pomiędzy tymi faktami można traktować jako normalne, typowe. "Normalnymi następstwami zdarzenia, z którego wynikła szkoda, są następstwa, jakie tego rodzaju zdarzenie jest w ogóle w stanie wywołać i w zwyczajnym biegu rzeczy, a nie tylko na skutek szczególnego zbiegu okoliczności, z reguły je wywołuje. Natomiast anormalne jest następstwo, gdy doszło do niego z powodu zdarzenia niezwykłego, nienormalnego, niemieszczącego się w granicach doświadczenia życiowego na skutek nadzwyczajnego zbiegu okoliczności, którego przeciętnie nie bierze się w rachubę. Nie wyłącza normalności w rozumieniu tego przepisu okoliczność, że mimo identycznych warunków zdarzenia określone następstwo nie zawsze występuje, ani też jego statystyczna rzadkość. Sformułowanie "normalne następstwo" nie musi oznaczać skutku koniecznego." (wyrok SN z dnia 28.2.2006 r., III CSK 135/05, LEX nr 201033).
Przy tej ocenie należy się posługiwać nie tylko przytoczonymi przez SN zasadami doświadczenia życiowego, ale także wiedzą naukową, specjalną.
Nie mieści się z kolei w płaszczyźnie adekwatnego związku przyczynowego skutek, który wprawdzie daje się łączyć z określonym zdarzeniem początkowym w sensie oddziaływania sprawczego, ale jest następstwem nietypowym, tj. nie występującym w kolejności zdarzeń, która charakterystyczna jest dla określonej przyczyny i przez to nie dającym się uwzględnić w ewentualnych przewidywaniach, a zarazem zależny jest w istocie od innych zdarzeń, które w zbiegu z przyczyną wyjściową jawią się jako przypadkowy zbieg okoliczności (wyrok z 18.5.2000).
Dla oceny istnienia normalnego związku przyczynowego nie ma natomiast znaczenia, czy dane zdarzenie może być przez sprawcę przewidziane, gdyż przewidywalność jest kategorią winy, a nie związku przyczynowego, który jest okolicznością obiektywną. (wyrok SN z dnia 12.2.1998).
Nie ma znaczenia także wieloczynnikowość związku przyczynowo-skutkowego. Ważne jest tylko, żeby poszczególnymi elementami zachodził adekwatny związek przyczynowy. Nie jest więc istotne, czy kauzalność ma charakter bezpośredni czy pośredni.
Dla stwierdzenia przyczynowości zaniechania konieczne jest ustalenie, że do skutku (np. w postaci naruszenia dobra w przypadku odpowiedzialności odszkodowawczej) nie doszłoby, gdyby pomiędzy przyczynę, która wywołała skutek, a tenże skutek włączyło się określone działanie, którego podjęcia zaniechano.

3. Wpływ związku normatywnego
Związek normatywny – pod tym pojęciem należy rozumieć szeroką i niesprecyzowaną grupę powiązań przyczynowych „determinowanych obowiązującymi normami prawnymi i aktami ich stosowania, a więc związkami zachodzącymi poza naturalnymi zależnościami świata faktów” (KochOSP2004).

D. Przypadki szczególne
1. Rozszerzenie odpowiedzialności
Z rozszerzeniem odpowiedzialności poza granice normalnego związku przyczynowego mamy do czynienia w przypadku odpowiedzialności za tzw. casus mixtus, czyli za skutki przypadku, które nie zaszłyby, gdyby odpowiedzialny nie uchybił swoim obowiązkom (zob. zwłaszcza art. 714 KC
art. 714 KC
Biorący do używania jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, jeżeli jej używa w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub przeznaczeniem rzeczy, albo gdy nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności powierza rzecz innej osobie, a rzecz nie byłaby uległa utracie lub uszkodzeniu, gdyby jej używał w sposób właściwy albo gdyby ją zachował u siebie.
).

2. Ograniczenie odpowiedzialności
(...)


CategoryLeksykonZ CategoryPrzeslankiOdpowiedzialnosciOdszkodowawczej
Na tej stronie nie ma komentarzy