Wersja [7490]
To jest stara wersja MediacjaCechy utworzona przez JacekLubecki, 2009-03-19 10:23:04.
Cechy postępowania mediacyjnego
omówienie podstawowych cech postępowania mediacyjnego
A. Katalog podstawowych cech
Analizując instytucję mediacji, należy wyszczególnić katalog podstawowych cech tej instytucji. Poniżej zostały przedstawione najważniejsze z nich.
1. Brak formalizmu oraz elastyczność postępowania
Mediacja ze swej natury cechuje się brakiem formalizmu oraz elastycznością postępowania umożliwiającą w pełni dostosowanie jej do różnorodnych okoliczności i specyficznych potrzeb stron.
2. Szybkość postępowania oraz niskie koszty
Konsekwencją niesformalizowanych procedur jest szybkość postępowania, którego następstwem są stosunkowo niskie koszty w porównaniu z kosztami sądowymi (zob. jednak uwagi dotyczące porównania kosztów mediacji z kosztami sądowymi zamieszczone w odrębnym dokumencie).
3. Kontrola stron nad postępowaniem
Mediację wyróżnia również to, że strony zachowują nie tylko pełną kontrolę nad całym postępowaniem mediacyjnym (np. poprzez ustalanie terminów spotkań), ale również mają wpływ na normy materialnoprawne, które posłużą prowadzącemu postępowanie w kształtowaniu ostatecznej ugody. Ponadto mogą one dokonać swobodnego wyboru osoby mediatora o odpowiednich kwalifikacjach niezbędnych przy konkretnym sporze.
4. Pojednawczy charakter
Istotą omawianej metody rozwiązywania sporów jest także pojednawczy charakter (non adversary), bowiem w jej następstwie każda ze stron nie narażając się na rolę podmiotu pokonanego w sporze znajduje satysfakcjonujące dla niej rozwiązanie konfliktu, nie wpływające równocześnie negatywie na los dalszej współpracy z drugą stroną sporu. Dlatego też słusznie wskazuje się, że prowadzący postępowanie jest w większym stopniu „doradcą małżeńskim” (marriage consellor) niż „sędzią rozwodowym” (divorce jugde).
5. Indywidualne podejście do uczestników mediacji
O popularności mediacji zdecydowało także indywidualne podejście do uczestników mediacji. W literaturze podkreśla się, że mediacja może skutecznie łagodzić napięcia i konflikty między stronami, przyczyniając się do odbudowy zaufania i umożliwiając podtrzymanie dalszych więzi między stronami, zapobiegając kosztownym i uciążliwym procesom sądowym.
6. Poufność postępowania
Szczególną cechą, dzięki której mediacja postrzegana jest jako procedura słuszna i sprawiedliwa, jest poufność postępowania mediacyjnego. Jak stanowi art. 1834 KPC
art. 1834 KPC
§ 1. Postępowanie mediacyjne nie jest jawne.
§ 2. Mediator jest obowiązany zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strony zwolnią go z tego obowiązku.
§ 3. Bezskuteczne jest powoływanie się w toku postępowania przed sądem lub sądem polubownym na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw lub inne oświadczenia składane w postępowaniu mediacyjnym.
, postępowanie mediacyjne nie jest jawne. Celem omawianej zasady jest stworzenie sprzyjających warunków do prowadzenia przez strony szczerej rozmowy – tak między sobą, jak i z mediatorem. Świadomość uczestników o swobodnym dostępie osób postronnych do informacji uzyskanych w toku mediacji (np. dotyczących tajemnicy handlowej albo takich, które mogłyby ukazywać jedną ze stron w złym świetle) uniemożliwiłaby skuteczną pracę nad rozwiązaniem sporu w drodze mediacji. Przedstawienie pełnego stanu faktycznego może bowiem doprowadzić do ujawienia rzeczywistych potrzeb stron sporu, a w konsekwencji do wypracowania najkorzystniejszego, satysfakcjonującego obydwie strony, porozumienia. W związku z tym, zarówno na mediatorze, jak i na stronach ciąży obowiązek zachowania w tajemnicy faktów, o których dowiedzieli się w związku z prowadzeniem mediacji. § 1. Postępowanie mediacyjne nie jest jawne.
§ 2. Mediator jest obowiązany zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strony zwolnią go z tego obowiązku.
§ 3. Bezskuteczne jest powoływanie się w toku postępowania przed sądem lub sądem polubownym na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw lub inne oświadczenia składane w postępowaniu mediacyjnym.
Więcej informacji na temat zasady poufności w odniesieniu do osoby mediatora znajduje się tutaj.
7. Dobrowolność postępowania
Wreszcie w dyspozycji art. 1831 KPC
art. 1831 KPC
§ 1. Mediacja jest dobrowolna.
§ 2. Mediację prowadzi się na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji. Umowa może być zawarta także przez wyrażenie przez stronę zgody na mediację, gdy druga strona złożyła wniosek, o którym mowa w art. 1836 § 1.
§ 3. W umowie o mediację strony określają w szczególności przedmiot mediacji, osobę mediatora albo sposób wyboru mediatora.
§ 4. Mediację prowadzi się przed wszczęciem postępowania, a za zgodą stron także w toku sprawy.
ustawodawca zawarł fundamentalną i najistotniejszą cechę mediacji, jaką jest dobrowolność. Jak się słusznie podnosi wszelki przymus w tej mierze nasuwałby wątpliwości co do zgodności z art. 45 Konstytucja§ 1. Mediacja jest dobrowolna.
§ 2. Mediację prowadzi się na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji. Umowa może być zawarta także przez wyrażenie przez stronę zgody na mediację, gdy druga strona złożyła wniosek, o którym mowa w art. 1836 § 1.
§ 3. W umowie o mediację strony określają w szczególności przedmiot mediacji, osobę mediatora albo sposób wyboru mediatora.
§ 4. Mediację prowadzi się przed wszczęciem postępowania, a za zgodą stron także w toku sprawy.
art. 45 Konstytucja
1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.
2. Wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić ze względu na moralność, bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny oraz ze względu na ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny. Wyrok ogłaszany jest publicznie.
i art. 6 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, które gwarantują obywatelom prawo do sądu. Oznacza to, że zarazem samo podjęcie, jak i zawarcie ugody w wyniku mediacji, pozostawiono do swobodnej decyzji stron. Ich zgoda stanowi bowiem warunek sine qua non prowadzenia postępowania mediacyjnego. Jej brak sprawia, że nie ma widoków na ugodowe załatwienie sprawy, co czyni skierowanie sprawy do mediacji bezcelowym. 1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.
2. Wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić ze względu na moralność, bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny oraz ze względu na ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny. Wyrok ogłaszany jest publicznie.
Strona nie ma obowiązku poddania się mediacji zarówno wówczas, gdy jest związana umową o mediację, jak i wtedy, gdy druga strona złożyła wniosek o przeprowadzenie mediacji (art. 1836 § 2 pkt 4 KPC
art. 1836 KPC
§ 1. Wszczęcie mediacji przez stronę następuje z chwilą doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji, z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie.
§ 2. Mimo doręczenia wniosku, o którym mowa w § 1, mediacja nie zostaje wszczęta, jeżeli:
1) stały mediator, w terminie tygodnia od dnia doręczenia mu wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówił przeprowadzenia mediacji,
2) strony zawarły umowę o mediację, w której wskazano jako mediatora osobę niebędącą stałym mediatorem, a osoba ta, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówiła przeprowadzenia mediacji,
3) strony zawarły umowę o mediację bez wskazania mediatora i osoba, do której strona zwróciła się o przeprowadzenie mediacji, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, nie wyraziła zgody na przeprowadzenie mediacji albo druga strona w terminie tygodnia nie wyraziła zgody na osobę mediatora,
4) strony nie zawarły umowy o mediację, a druga strona nie wyraziła zgody na mediację.
). Może nie wyrazić zgody na mediację także w razie skierowania stron do mediacji przez sąd (art. 1838 § 3 KPC§ 1. Wszczęcie mediacji przez stronę następuje z chwilą doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji, z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie.
§ 2. Mimo doręczenia wniosku, o którym mowa w § 1, mediacja nie zostaje wszczęta, jeżeli:
1) stały mediator, w terminie tygodnia od dnia doręczenia mu wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówił przeprowadzenia mediacji,
2) strony zawarły umowę o mediację, w której wskazano jako mediatora osobę niebędącą stałym mediatorem, a osoba ta, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówiła przeprowadzenia mediacji,
3) strony zawarły umowę o mediację bez wskazania mediatora i osoba, do której strona zwróciła się o przeprowadzenie mediacji, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, nie wyraziła zgody na przeprowadzenie mediacji albo druga strona w terminie tygodnia nie wyraziła zgody na osobę mediatora,
4) strony nie zawarły umowy o mediację, a druga strona nie wyraziła zgody na mediację.
art. 1838 KPC
§ 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.
§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.
§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
). Zasada dobrowolności obejmuje nie tylko decyzję o przystąpieniu do mediacji oraz zgodę uczestników na proponowany przez mediatora przebieg procesu, ale również pozwala stronom w każdej chwili wycofać się z prowadzonego postępowania. Zarówno odmowa zgody na mediację, jak cofnięcie takiej zgody nie wymagają podania przyczyny i nie pociągają za sobą żadnych negatywnych konsekwencji procesowych dla strony. Jedyną sankcję za nieusprawiedliwioną odmowę podjęcia mediacji przewiduje art. 103 § 2 KPC§ 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.
§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.
§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
art. 103 KPC
§ 1. Niezależnie od wyniku sprawy sąd może włożyć na stronę lub interwenienta obowiązek zwrotu kosztów, wywołanych ich niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem.
§ 2. Przepis § 1 dotyczy zwłaszcza kosztów powstałych wskutek uchylenia się od wyjaśnień lub złożenia wyjaśnień niezgodnych z prawdą, zatajenia lub opóźnionego powołania dowodów, a także nieusprawiedliwionej odmowy poddania się mediacji, na którą strona uprzednio wyraziła zgodę.
, który daje możliwość obciążenia danej strony kosztami procesu, jeśli uprzednio wyraziła zgodę na mediację. Chodzi tu zarówno o zgodę wynikającą z zawarcia umowy o mediację, jak i zgodę w razie skierowania stron do mediacji przez sąd. § 1. Niezależnie od wyniku sprawy sąd może włożyć na stronę lub interwenienta obowiązek zwrotu kosztów, wywołanych ich niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem.
§ 2. Przepis § 1 dotyczy zwłaszcza kosztów powstałych wskutek uchylenia się od wyjaśnień lub złożenia wyjaśnień niezgodnych z prawdą, zatajenia lub opóźnionego powołania dowodów, a także nieusprawiedliwionej odmowy poddania się mediacji, na którą strona uprzednio wyraziła zgodę.
Przejawem zasady dobrowolności jest fakt, że rozstrzygnięcie neutralnej osoby trzeciej jest – w odróżnieniu od wyroku sądu, także polubownego – prawnie niewiążące, a zastosowanie się do niego zależy wyłącznie od dobrej woli stron.
B. Literatura
1. A. Mól, Pojęcie i znaczenie alternatywnych metod rozstrzygania sporów (ADR), PPH 2001, nr 12
2. A. Szumański, Koncyliacja jako forma rozstrzygania sporów gospodarczych, MoP 1997, nr 2,
3. J. Rajski, Rola mediacji przy rozwiązywaniu sporów związanych ze stosunkami w obrocie gospodarczym, (w:) Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, Poznań 2005,
4. M. Andrzejewski, Rozwiązywanie rodzinnych sporów prawnych – między koncyliacją a kontradyktoryjnością, (w:) Prawo w XXI wieku. Księga pamiątkowa 50-lecia Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2006.
CategoryMediacjaWSprawachCywilnych
Na tej stronie nie ma komentarzy
