Kazus nr 3 z zakresu posiadania
obrona konieczna wg art. 343 § 1 KC
A. STAN FAKTYCZNY
P uprawiał od 2001 r. działkę rolną, którą otrzymał w posiadanie od K. O tą działkę toczyły się między K a A sprawy sądowe, zakończone wyrokiem SR z dnia 30.1.2004 r. nakazującym eksmisję K z działki wraz z osobami i rzeczami prawa jej reprezentującymi.
W dniu 11.7.2004 r. celem wykonania wyroku przybył komornik. Przy czynnościach komornika uczestniczył jako świadek W. Po wykonaniu przez komornika czynności egzekucyjnych (wyznaczenie działki, wytyczenie granicy, wprowadzenie A w posiadanie), A poleciła traktorzyście zaorać działkę. W czasie tej orki przybył na miejsce P i widząc, że jego uprawy są zaorywane, starał się przekonać traktorzystę i siedzącego obok W do zaniechania niszczenia zasiewów. Traktorzysta, obawiając się konfliktu, zjechał ciągnikiem na koniec działki i zszedł z ciągnika. Wówczas W przejął ciągnik i kontynuował prace. P w celu wymuszenia na W, aby zatrzymał ciągnik i zaprzestał orki, chwycił za drzwi ciągnika i szarpnął nimi. W zaś, nie zatrzymując ciągnika, podtrzymywał drzwi ręką i nogą. W czasie szarpaniny uległy rozbiciu zegarek i okulary W. W końcu W przerwał orkę.
W domaga się od P zasądzenia odszkodowania w kwocie 500 zł za zniszczone okulary i zegarek.
Czy roszczenie W jest uzasadnione?
B. ROZWIĄZANIE
Roszczenie W przeciw P z art. 415 KC
art. 415 KC
Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
o naprawienie szkody w wys. 500 zł (zniszczone okulary i zegarek).Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
1. Szkoda
Szkoda wynika z uszkodzenia okularów i zegarka.
2. Zdarzenie powodujące szkodę
Zdarzeniem wyrządzającym szkodę był atak ze strony P na W.
Zachowanie P musiałoby być jednak bezprawne. Bezprawność zachowania w znaczeniu art. 415 KC
Ustanowiony w art. 342 KC
Należy więc zbadać przesłanki obrony koniecznej.
Szkoda wynika z uszkodzenia okularów i zegarka.
2. Zdarzenie powodujące szkodę
Zdarzeniem wyrządzającym szkodę był atak ze strony P na W.
Zachowanie P musiałoby być jednak bezprawne. Bezprawność zachowania w znaczeniu art. 415 KC
art. 415 KC
Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
oznacza sprzeczność działania z szeroko rozumianym porządkiem prawnym, w tym także z zasadami współżycia społecznego. W naszym kazusie należy zastanowić się nad wyłączeniem bezprawności na podstawie art. 343 KCKto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
art. 343 KC
§ 1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.
§ 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.
w zw. z art. 423 KC§ 1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.
§ 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.
art. 423 KC
Kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
.Kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
Ustanowiony w art. 342 KC
art. 342 KC
Nie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze.
zakaz naruszenia posiadania ma charakter bezwzględny, chroni każde posiadanie i odnosi się także do osoby uprawnionej, a więc nawet właścicielowi nie wolno naruszać posiadania wykonywanego bezprawnie przez inną osobę względem jego rzeczy. W razie naruszenie posiadania przez właściciela posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć naruszenie posiadania, o ile jest samowolne (zob. skrypt pt. Samowolne naruszenie posiadania, art. 343 KCNie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze.
art. 343 KC
§ 1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.
§ 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.
). O możliwości zastosowania zasad ochrony własnej (tutaj: obrony koniecznej) w ramach roszczeń deliktowych przesądza art. 423 KC§ 1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.
§ 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.
art. 423 KC
Kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
. Ustawodawca w art. 423 KCKto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
art. 423 KC
Kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
nie stwierdza wyraźnie, że obrona konieczna jest działaniem prawnym. Przepis ten jednak został umieszczony w tytule VI księgi trzeciej kodeksu cywilnego, traktującym o czynach niedozwolonych. Jeżeli zatem tam jest mowa o obronie koniecznej, której przedsięwzięcie nie uzasadnia odszkodowania, należy dojść do wniosku, że obrona konieczna jest "czynem dozwolonym", a więc prawnym. (por. SN w wyroku SN z dnia 27.5.1985 r., I CR 152/85 (OSNC 1986 r. Nr 7-8, poz. 119). Kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
Należy więc zbadać przesłanki obrony koniecznej.
a. samowolne naruszenie posiadania
W świetle powołanego art. 342 KC
Dobrem P było posiadanie gruntu oraz zasiewy na tym gruncie.
b. bezpośredniość zamachu
Okoliczności sprawy wskazują, że zamach ten był bezpośredni, gdyż sprawca urzeczywistniał swoje działanie.
W świetle powołanego art. 342 KC
art. 342 KC
Nie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze.
postępowanie W polegające na zaorywaniu działki posiadanej przez pozwanego było niezgodne z przedmiotowym porządkiem prawnym. Stanowiło ono zamach w rozumieniu art. 423 KCNie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze.
art. 423 KC
Kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
, gdyż zmierzało do zmiany istniejącego stanu rzeczy i wytworzenia takiego stanu, który przed zamachem nie istniał. Kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
Dobrem P było posiadanie gruntu oraz zasiewy na tym gruncie.
b. bezpośredniość zamachu
Okoliczności sprawy wskazują, że zamach ten był bezpośredni, gdyż sprawca urzeczywistniał swoje działanie.
c. proporcjonalność zastosowanych środków
Z podstawy faktycznej wyroku wynika, że pozwany P, odpierając zamach na swe dobro, nie przekroczył granic obrony koniecznej. Usiłował on najpierw perswazją skłonić W do zaniechania zamachu i dopiero, gdy próba ta okazała się bezskuteczna, zastosował kontrakcję, która zmusiła W do zjechania z pola. O tym, czy obrona była "konieczna", decydują konkretne okoliczności oceniane według reguł doświadczenia życiowego. Reguły te wskazują, że w okolicznościach sprawy zaatakowanie powoda było konieczne do doprowadzenia do zaniechania przez niego zamachu. Z istoty obrony koniecznej zmierzającej do odparcia zamachu wynika ponadto, że posiadacz może w razie potrzeby zastosować niezbędną przemoc, nawet jeżeli dobro chronione przez posiadacza przedstawia mniejszą wartość w porównaniu z dobrem zagrożonym zniszczeniem lub uszkodzeniem w obronie koniecznej (SN w wyroku SN z dnia 27.5.1985 r., I CR 152/85 (OSNC 1986 r. Nr 7-8, poz. 119).
d. wynik tymczasowy
P działał więc w ramach obrony koniecznej wg art. 343 KC
Z podstawy faktycznej wyroku wynika, że pozwany P, odpierając zamach na swe dobro, nie przekroczył granic obrony koniecznej. Usiłował on najpierw perswazją skłonić W do zaniechania zamachu i dopiero, gdy próba ta okazała się bezskuteczna, zastosował kontrakcję, która zmusiła W do zjechania z pola. O tym, czy obrona była "konieczna", decydują konkretne okoliczności oceniane według reguł doświadczenia życiowego. Reguły te wskazują, że w okolicznościach sprawy zaatakowanie powoda było konieczne do doprowadzenia do zaniechania przez niego zamachu. Z istoty obrony koniecznej zmierzającej do odparcia zamachu wynika ponadto, że posiadacz może w razie potrzeby zastosować niezbędną przemoc, nawet jeżeli dobro chronione przez posiadacza przedstawia mniejszą wartość w porównaniu z dobrem zagrożonym zniszczeniem lub uszkodzeniem w obronie koniecznej (SN w wyroku SN z dnia 27.5.1985 r., I CR 152/85 (OSNC 1986 r. Nr 7-8, poz. 119).
d. wynik tymczasowy
P działał więc w ramach obrony koniecznej wg art. 343 KC
art. 343 KC
§ 1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.
§ 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.
w zw. z art. 423 KC§ 1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.
§ 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.
art. 423 KC
Kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
, wobec czego jego działanie nie było bezprawne.Kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
3. Wynik ostateczny
Działanie P nie było bezprawne, wobec czego brak jest roszczenia W przeciwko P z art. 415 KC
Działanie P nie było bezprawne, wobec czego brak jest roszczenia W przeciwko P z art. 415 KC
art. 415 KC
Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
. Podobnie odpada roszczenie z art. 24 KCKto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
art. 24 KC
§ 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
§ 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
§ 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym.
.§ 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
§ 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
§ 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym.
CategoryKazusyPosiadanie
Na tej stronie nie ma komentarzy
