Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

Wykonywanie działalności gospodarczej w Niemczech przez polskie podmioty gospodarcze

praktyczne aspekty prawne i rozważania strategiczne istotne dla przedsiębiorcy

Wykonywanie działalności gospodarczej przez polskie podmioty za zachodnią granicą związane jest z wkroczeniem nie tylko na inny rynek pod względem ekonomicznym, ale również - jeśli nie przede wszystkim - na terytorium o innym porządku prawnym. Wprawdzie obowiązujące w ramach UE swobody gospodarcze znacznie upraszczają ten temat, jednak istniejące mimo to różnice w porządkach prawnych obydwu państw stawiają polskiego przedsiębiorcę przed szeregiem wyzwań, w szczególności prawnych. Przy tym wiele (odmiennych) rozwiązań prawnych w Niemczech nie musi stanowić utrudnienia - jednak wymaga niejednokrotnie zmiany podejścia lub innej strategii biznesowej. Niniejszy artykuł ma za zadanie dać wstępną orientację, jakie kwestie w podanym wyżej kontekście powinny być uwzględnione.

A. Wstęp
Podstawowe możliwe (tudzież sensowne) konstelacje wykonywania działalności gospodarczej przez polskiego przedsiębiorcę w Niemczech są następujące:

1. właściciel podejmuje działalność z siedzibą w Polsce (np. spółka z o.o. wg polskiego prawa); spółka przyjmuje bezpośrednio zlecenia od zleceniodawcy z Niemiec (transgraniczne świadczenie usług);
2. właściciel podejmuje działalność z siedzibą w Niemczech (np. tworzy GmbH wg prawa niemieckiego); spółka przyjmuje zlecenia w Niemczech, przez co nie ma miejsca transgraniczne świadczenie usług (ale osiedlenie się w innym kraju);
3. właściciel tworzy spółki zarówno w Polsce jak i w Niemczech; spółka niemiecka otrzymuje zlecenia od zleceniodawcy, podwykonawcą spółki niemieckiej jest spółka polska (wariant a); ewentualnie zlecenia może wykonywać bezpośrednio spółka niemiecka, a polska spółka odstępuje jedynie pracowników (wariant b),
4. ze względów podatkowych sensowne może być również rozszerzenie palety możliwości o podmiot generujący zysk z kraju o niskim obciążeniu podatkowym (jak w konstelacji 3, przy czym zleceniobiorca ma siedzibę w kraju innym, niż Polska czy Niemcy).

Nie jest możliwa bezwzględna ocena, który ze wskazanych powyżej wariantów jest najbardziej korzystny. Każdy z wariantów wykazuje szereg specyficznych zalet ale i skutków negatywnych. Ocena tychże zalet lub wad będzie w znacznym stopniu zależała od tego, jakie czynniki z biznesowego punktu widzenia są dla (polskiego) przedsiębiorcy istotne. Tak więc wybór optymalnego wariantu będzie zależał od konkretnych preferencji przedsiębiorcy. I tak wybór będzie inny, jeśli przedsiębiorca dąży do optymalizacji działalności pod względem wysokości obciążenia podatkowego, a inny, jeśli preferuje rozwiązanie wymagające najmniejszego nakładu środków na zarządzanie danym rozwiązaniem. Jeszcze inna decyzja musi być prawdopodobnie podjęta, jeśli działalność ma wyeliminować ryzyka prawne i zapewnić przewidywalność regulacyjną.

Ocena podanych powyżej wariantów (1, 2, 3a, 3b, 4) i - co za tym idzie - wskazanie zalet i wad każdego z nich powinno uwzględniać odpowiedź na następujące pytania:

1. jakie korzyści lub ograniczenia z racji zaistnienia transgranicznego stanu faktycznego pojawiają się w danej konstelacji (głównie w związku z prawem UE i zawartymi w nim swobodami gospodarczymi ale również w zakresie prawa zamówień publicznych itp.),
2. jakie ograniczenia lub koszty przynosi dana konstelacja w zakresie zatrudnienia pracowników z Polski przy zleceniach wykonywanych w Niemczech,
3. jakie konsekwencje podatkowe wiążą się z każdą z przedstawionych wyżej konstelacji.

Czynniki wyboru formy prawnej czy zlecania wykonywania usług podwykonawcom jako takie nie będą miały istotnego znaczenia z prawnego punktu widzenia. Każda ze wskazanych konstelacji może zostać zrealizowana w dowolnej formie prawnej i przy pomocy dowolnych konstrukcji umownych - pod warunkiem, że na szczeblu operacyjnym zostaną uwzględnione odpowiednie przesłanki (zgodna wola zleceniodawcy i zleceniobiorcy co do sposobu wykonania zlecenia, prawidłowy tryb rozliczenia między uczestnikami transakcji - w szczególności z uwzględnieniem specyfiki transakcji transgranicznych czy też zasad cen transferowych między spółkami zależnymi - itd.). Te ostatnie kwestie zostaną zarysowane przy okazji opisu kwestii podatkowych


Wbrew pozorom, wybór konstelacji, w której działalność będzie wykonywana, nie będzie miał większego wpływu na podstawowe problemy prawne, które się pojawią. Wstępnie można stwierdzić, co następuje:

• ceny transferowe
• w wypadku braku spółki w Niemczech - uwzględnić problem jednostki organizacyjnej ("Betriebsstätte"), która mogłaby podlegać opodatkowaniu w Niemczech;

Pominięto kwestię międzynarodowego prawa spółek (kolizyjnego), ponieważ obowiązująca zarówno w Polsce jak i w Niemczech (choć tam w ostatnich latach mniej rygorystycznie) zasada siedziby powoduje, że wybór siedziby danej formy prawnej będzie powodował konieczność stosowania danego prawa. W wypadku zastosowania formy prawnej kraju trzeciego (w szczególności popularnej w Europie angielskiej limited) może przynieść korzyści jedynie w zakresie

nie przedstawia konkretnych korzyści poza - nieistotną w wypadku -musiałby oczywiście zostać przedstawiony w odrębnym zakresie.

B. Kwestie prawa pracy
Często motywacją polskiego przedsiębiorcy przy podejmowaniu działalności na rynkach krajów Europy Zachodniej są (jeszcze) konkurencyjne ceny pracy w Polsce. Tu zadanie znacznie ułatwia prawo europejskie, ponieważ swobody gospodarcze co do zasady umożliwiają a wręcz wspierają tego typu modele biznesowe, o czym często się zapomina. Jednak mimo to istnieją zarówno branżowe jak i ogólne przepisy ograniczające możliwości zatrudniania pracowników w Niemczech. Od maja 2011 roku nie chodzi tu już raczej o ograniczenia związane z narodowością pracownika, a bardziej o warunki zatrudnienia. Aspekty te wymagają również uwzględnienia, ponieważ oczekiwane korzyści z zatrudnienia pracowników spoza Niemiec nie mają sensu, jeśli ich zatrudnienie będzie podlegało w 100 % prawu niemieckiemu.

C. Pozostałe aspekty prawa gospodarczego
Np. zlecenia wobec podwykonawców - jaka forma prawna itd.

D. Zamówienia publiczne
W wypadku wykonywania zleceń przez sektor publiczny lub przez pewne branże (np. energetyczną) pojawia się często temat zamówień publicznych. W przeciwieństwie do obecnie obowiązującego prawa polskiego w Niemczech prywatne przedsiębiorstwa energetyczne są zazwyczaj tzw. przedsiębiorstwami sektorowymi, podlegającymi mimo prywatnej własności prawu zamówień publicznych. Identyfikacja zleceniodawców podlegających pod przepisy o zamówieniach publicznych jest zatem konieczna w celu określenia reguł, wg których będą udzielane zlecenia. Przy czym należy zauważyć, iż zastosowanie prawa zamówień publicznych może skutkować nie tylko ograniczeniami, ale również dodatkowymi uprawnieniami dla przedsiębiorcy z Polski. W takich wypadkach bowiem prawo zamówień europejskich wynikające z prawa europejskiego chroni polskiego oferenta przed nieuzasadnioną dyskryminacją.

E. Kwestie podatkowe
Ze względów finansowych w wypadku decyzji podejmowania działalności gospodarczej w innym kraju pierwszorzędne znaczenie ma tematyka podatkowa. Jest to związane nie tylko z różnym poziomem obciążenia podatkowego w różnych krajach, a również odrębnymi regułami stosowania prawa podatkowego pod rządami różnych porządków prawnych.


F. Literatura, akty prawne, inne źródła

• zarówno w zakresie udzielania zleceń jak i zatrudniania pracowników znaczenie może mieć stan prawny wynikający z dyrektywy o usługach (2006/123/WE) - por. Schlachter/Cornilis, Europäische Dienstleistungsrichtlinie - Handkommentar; por. w tym kontekście też uwagi na stronie KE;
• dyrektywa 96/71/WE oraz w jej kontekście niemiecka ustawa o delegowaniu pracowników

---

Artykuł należy do następujących kategorii: prawo gospodarcze, prawo obce