Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Wersja [1288]

To jest stara wersja WlasnoscLokali utworzona przez MarcinKrzymuski, 2008-03-01 21:31:55.

 

Inhaltsverzeichnis des Artikels

Własność lokali

zagadnienia dot. ustanawiania odrębnej własności lokali

Nieruchomości lokalowe są - obok nieruchomości gruntowych i budynkowych – jedną z form nieruchomości. Ich powstanie regulują przepisy ustawy o własności lokali (ustawa z 24 czerwca 1994 r. - Dz.U. z 1994 r., Nr 85, poz. 388 z późn. zm.) oraz w przypadku lokali spółdzielczych ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (ustawa z 15 grudnia 2000, Dz.U. z 2001 roku, Nr 4, poz. 27 z późn. zm.).

A. Ustawa o własności lokali
Zgodnie z regulacjami tej ustawy dla powstania odrębnej własności lokali konieczne są trzy warunki: 1) istnienie samodzielnego lokalu, 2) ustanowienie odrębnej własności oraz 3) wpis do księgi wieczystej.

1. Samodzielny lokal
Samodzielnym lokalem jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi wraz z pomieszczeniami pomocniczymi, (por. art. 2 ust. 2 UWłasnLokali
art. 2 UWłasnLokali
1. Samodzielny lokal mieszkalny, a także lokal o innym przeznaczeniu, zwane dalej "lokalami", mogą stanowić odrębne nieruchomości.
2. Samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten stosuje się odpowiednio również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne.
3. Spełnienie wymagań, o których mowa w ust. 2, stwierdza starosta w formie zaświadczenia.
4. Do lokalu mogą przynależeć, jako jego części składowe, pomieszczenia, choćby nawet do niego bezpośrednio nie przylegały lub były położone w granicach nieruchomości gruntowej poza budynkiem, w którym wyodrębniono dany lokal, a w szczególności: piwnica, strych, komórka, garaż, zwane dalej "pomieszczeniami przynależnymi".
5. Lokale wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi zaznacza się na rzucie odpowiednich kondygnacji budynku, a w razie położenia pomieszczeń przynależnych poza budynkiem mieszkalnym - także na wyrysie z operatu ewidencyjnego; dokumenty te stanowią załącznik do aktu ustanawiającego odrębną własność lokalu.
6. W razie braku dokumentacji technicznej budynku, zaznaczeń, o których mowa w ust. 5, dokonuje się, zgodnie z wymogami przepisów prawa budowlanego, na koszt dotychczasowego właściciela nieruchomości, o ile strony umowy o ustanowienie odrębnej własności lokalu nie postanowiły inaczej.
[schowaj]
). Izbą jest wedle powszechnego rozumienia tych pojęć pokój i kuchnia (Myczkowski, Własność budynków i lokali (2000), str. 172). Ustawa nie ogranicza odrębnej własności do lokali mieszkalnych, wobec czego regulacje te dotyczą w tej samej mierze lokalu użytkowego, garażu stanowiącego część składową budynku oraz lokalu rekreacyjnego (Ignatowicz/Stefaniuk, Prawo rzeczowe (2003), str. 132).
Pomieszczeniami pomocniczymi są pomieszczenia, które wraz z "izbą lub zespołem izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi służy zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych". Chodzi więc z jednej strony o miejsca, które spełniają warunek bycia pomieszczeniem oraz o taki funkcjonalny związek tych "pomieszczeń" z "izbą lub zespołem izb", który polega na wykorzystywaniu całej tej "przestrzeni" bezpośrednio dla zaspokajania mieszkalnych potrzeb ludzi (wyrok SN z 7 marca 2003 r., III RN 29/02, opubl. w: “Przegląd Podatkowy” z 2003 Nr 7, str. 62). Pomieszczenie musi mieć pewne fizyczne wyodrębnienie, czego brak jest np. w odniesieniu do miejsca garażowego. Pomieszczenie nie musi jednak koniecznie spełniać takich wymogów budowlano-technicznych jak samodzielny lokal (postanowienie SN z 19.5.2004 r., I CK 696/03, OSP z 2005 r. Nr 5, poz. 61). Tutaj należy zakwalifikować więc takie pomieszczenia jak spiżarnie, przedpokoje, hole, łazienki itp. (Myczkowski, Własność budynków i lokali (2000), str. 173).
Obok pomieszczeń pomocniczych istnieją jeszcze tzw. pomieszczenia przynależne (uboczne), art. 2 ust. 4 UWłasnLokali
art. 2 UWłasnLokali
1. Samodzielny lokal mieszkalny, a także lokal o innym przeznaczeniu, zwane dalej "lokalami", mogą stanowić odrębne nieruchomości.
2. Samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten stosuje się odpowiednio również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne.
3. Spełnienie wymagań, o których mowa w ust. 2, stwierdza starosta w formie zaświadczenia.
4. Do lokalu mogą przynależeć, jako jego części składowe, pomieszczenia, choćby nawet do niego bezpośrednio nie przylegały lub były położone w granicach nieruchomości gruntowej poza budynkiem, w którym wyodrębniono dany lokal, a w szczególności: piwnica, strych, komórka, garaż, zwane dalej "pomieszczeniami przynależnymi".
5. Lokale wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi zaznacza się na rzucie odpowiednich kondygnacji budynku, a w razie położenia pomieszczeń przynależnych poza budynkiem mieszkalnym - także na wyrysie z operatu ewidencyjnego; dokumenty te stanowią załącznik do aktu ustanawiającego odrębną własność lokalu.
6. W razie braku dokumentacji technicznej budynku, zaznaczeń, o których mowa w ust. 5, dokonuje się, zgodnie z wymogami przepisów prawa budowlanego, na koszt dotychczasowego właściciela nieruchomości, o ile strony umowy o ustanowienie odrębnej własności lokalu nie postanowiły inaczej.
[schowaj]
. Stanowią je wszelkie pomieszczenia, choćby nawet nie przylegające bezpośrednio do lokalu a nawet położone poza budynkiem, w którym wyodrębniono dany lokal, lecz w granicach nieruchomości gruntowej. Należą do niech między innymi: piwnica, strych, komórka, garaż. Nie stanowią natomiast pomieszczeń przynależnych miejsca garażowe w garażu podziemnym, albowiem brak im fizycznego wyodrębnienia (postanowienie SN z 19.5.2004 r., I CK 696/03, OSP z 2005 r. Nr 5, poz. 61).
Zanim ustanowiona zostanie odrębna własność lokalu starosta wydaje zaświadczenie o samodzielności lokalu. Wydanie zaświadczenia o spełnieniu wymagań samodzielności lokalu mieszkalnego może nastąpić dopiero po dopuszczeniu do użytkowania budynku (art. 54 i nast. PrBud), w którym lokal ten jest usytuowany (wyrok NSA w Lublinie z 3 lipca 2001 r., II SA/Lu 393/00, opubl. w ONSA z 2003 r. Nr 3, poz. 102).

2. Ustanowienie odrębnej własności
Ustanowienie odrębnej własności lokali może nastąpić na mocy jednego z trzech zdarzeń: 1) umowy, 2) jednostronnej czynności prawnej albo 3) orzeczenie sądu – art. 7 ust. 1 UWłasnLokali
art. 7 UWłasnLokali
1. Odrębną własność lokalu można ustanowić w drodze umowy, a także jednostronnej czynności prawnej właściciela nieruchomości albo orzeczenia sądu znoszącego współwłasność.
2. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu powinna być dokonana w formie aktu notarialnego; do powstania tej własności niezbędny jest wpis do księgi wieczystej.
[schowaj]
.

a. Umowa
Ustawa przewiduje dwa rodzaje umów. Pierwszym typem są umowy o ustanowienie odrębnej własności zawierane pomiędzy współwłaścicielami nieruchomości, w której te lokale mają istnieć albo pomiędzy właścicielem nieruchomości i nabywcą lokalu i które uregulowane są w art. 8 UWłasnLokali
art. 8 UWłasnLokali
1. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu powinna określać w szczególności:
1) rodzaj, położenie i powierzchnię lokalu oraz pomieszczeń do niego przynależnych,
2) wielkość udziałów przypadających właścicielom poszczególnych lokali w nieruchomości wspólnej.
2. Współwłaściciele mogą w umowie określić także sposób zarządu nieruchomością wspólną.
3. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu może być zawarta albo przez współwłaścicieli nieruchomości, albo przez właściciela nieruchomości i nabywcę lokalu.
[schowaj]
. Drugim typem są umowy zawierane z przedsiębiorcą (umowy o wzniesienie budynku), które można też określić jako umowy deweloperskie (realizatorskie) – art. 9 UWłasnLokali
art. 9 UWłasnLokali
1. Odrębna własność lokalu może powstać także w wykonaniu umowy zobowiązującej właściciela gruntu do wybudowania na tym gruncie domu oraz do ustanowienia - po zakończeniu budowy - odrębnej własności lokali i przeniesienia tego prawa na drugą stronę umowy lub na inną wskazaną w umowie osobę.
2. Do ważności umowy, o której mowa w ust. 1, niezbędne jest, aby strona podejmująca się budowy była właścicielem gruntu, na którym dom ma być wzniesiony, oraz aby uzyskała pozwolenie na budowę, a roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu i o przeniesienie tego prawa zostało ujawnione w księdze wieczystej.
3. W wypadku wykonywania umowy w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, na wniosek każdego nabywcy, sąd może powierzyć, w trybie postępowania nieprocesowego, dalsze wykonywanie umowy innemu wykonawcy na koszt i niebezpieczeństwo właściciela gruntu.
[schowaj]
.

(1) umowy wg art. 8 UWłasnLokali
Ważność takiej umowy bada się wg ogólnych zasad dotyczących umów, tzn. sprawdzając poprawność jej zawarcia (złożenie oświadczeń woli), treść oraz skuteczność.
Pierwsza przesłanka (zawarcie umowy) podlega przepisom części ogólnej KC. Przepisy KC stosuje się do sytuacji objętych UWłasnLokali na mocy art. 1 ust. 2 UWłasnLokali
art. 1 UWłasnLokali
1. Ustawa określa sposób ustanawiania odrębnej własności samodzielnych lokali mieszkalnych, lokali o innym przeznaczeniu, prawa i obowiązki właścicieli tych lokali oraz zarząd nieruchomością wspólną.
2. W zakresie nie uregulowanym ustawą do własności lokali stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.
[schowaj]
.
Treść umowy o ustanowienie odrębnej własności określona została w art. 8 ust. 1 UWłasnLokali
art. 8 UWłasnLokali
1. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu powinna określać w szczególności:
1) rodzaj, położenie i powierzchnię lokalu oraz pomieszczeń do niego przynależnych,
2) wielkość udziałów przypadających właścicielom poszczególnych lokali w nieruchomości wspólnej.
2. Współwłaściciele mogą w umowie określić także sposób zarządu nieruchomością wspólną.
3. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu może być zawarta albo przez współwłaścicieli nieruchomości, albo przez właściciela nieruchomości i nabywcę lokalu.
[schowaj]
. Jest to tzw. treść obligatoryjna, w przeciwieństwie do postanowień fakultatywnych, o których mowa jest w ust. 2, a które mogą ale nie muszą znajdować się w umowie o ustanowieniu odrębnej własności lokalu. Warunki skuteczności tej umowy również podlegają ogólnemu reżimowi.
Dodatkowym zastrzeżeniem wynikającym z art. 7 ust. 2 UWłasnLokali
art. 7 UWłasnLokali
1. Odrębną własność lokalu można ustanowić w drodze umowy, a także jednostronnej czynności prawnej właściciela nieruchomości albo orzeczenia sądu znoszącego współwłasność.
2. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu powinna być dokonana w formie aktu notarialnego; do powstania tej własności niezbędny jest wpis do księgi wieczystej.
[schowaj]
jest forma umowy. Zgodnie z tym przepisem dla ważności umowy (por. art. 73 § 2 KC
art. 73 KC
§ 1. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności.
§ 2. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy zachowanie formy szczególnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.
[schowaj]
) konieczne jest dochowanie formy aktu notarialnego.

(2) umowy wg art. 9 UWłasnLokali
Umowy deweloperskie wymagają dla ustanowienia odrębnej własności lokalu dwóch umów: umowy zobowiązującej oraz umowy o ustanowieniu odrębnej własności lokalu.

(a) umowa zobowiązująca
W tym wypadku nie chodzi o umowy zobowiązujące do przeniesienia własności w roz. art. 155 KC
art. 155 KC
§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
[schowaj]
, albowiem nie chodzi tu o przeniesienie własności ale o ustanowienie prawa własności. Jest to zwykła umowa obligacyjna nienazwana, łącząca w sobie elementy umowy o dzieło (art. 627 i nast. KC), umowy przedwstępnej (art. 398 KC
art. 398 KC
(skreślony).
[schowaj]
) oraz umowy zobowiązującej do przeniesienia własności (art. 156 KC
art. 156 KC
Jeżeli zawarcie umowy przenoszącej własność następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, z zapisu zwykłego, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważność umowy przenoszącej własność zależy od istnienia tego zobowiązania.
[schowaj]
) (Dziczek, Własność lokali. Komentarz (2003), str. 83).
Umowa ta podlega oczywiście ogólnym warunkom co do kwestii jej zwarcia (złożenia odpowiednich oświadczeń woli).
Jej treść natomiast wyznacza art. 9 ust. 1 UWłasnLokali
art. 9 UWłasnLokali
1. Odrębna własność lokalu może powstać także w wykonaniu umowy zobowiązującej właściciela gruntu do wybudowania na tym gruncie domu oraz do ustanowienia - po zakończeniu budowy - odrębnej własności lokali i przeniesienia tego prawa na drugą stronę umowy lub na inną wskazaną w umowie osobę.
2. Do ważności umowy, o której mowa w ust. 1, niezbędne jest, aby strona podejmująca się budowy była właścicielem gruntu, na którym dom ma być wzniesiony, oraz aby uzyskała pozwolenie na budowę, a roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu i o przeniesienie tego prawa zostało ujawnione w księdze wieczystej.
3. W wypadku wykonywania umowy w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, na wniosek każdego nabywcy, sąd może powierzyć, w trybie postępowania nieprocesowego, dalsze wykonywanie umowy innemu wykonawcy na koszt i niebezpieczeństwo właściciela gruntu.
[schowaj]
stwierdzając, iż w umowie tej powinny znaleźć się postanowienia o:
- zobowiązaniu do wybudowania budynku,
- zobowiązaniu do ustanowienia odrębnej własności lokali i
- zobowiązaniu do przeniesienia własności na drugą stronę umowy lub na inną wskazaną w umowie osobę.
Jeżeli chodzi o skuteczność takiej umowy zobowiązującej to podlega ona znów ogólnym warunkom. Ustawa zastrzega jednakże jeszcze, aby:
- strona podejmująca się budowy była właścicielem gruntu, na którym dom ma być wzniesiony,
- strona ta uzyskała pozwolenie na budowę i
- roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu i o przeniesienie tego prawa zostało ujawnione w księdze wieczystej (art. 8 ust. 2 UWłasnLokali
art. 8 UWłasnLokali
1. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu powinna określać w szczególności:
1) rodzaj, położenie i powierzchnię lokalu oraz pomieszczeń do niego przynależnych,
2) wielkość udziałów przypadających właścicielom poszczególnych lokali w nieruchomości wspólnej.
2. Współwłaściciele mogą w umowie określić także sposób zarządu nieruchomością wspólną.
3. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu może być zawarta albo przez współwłaścicieli nieruchomości, albo przez właściciela nieruchomości i nabywcę lokalu.
[schowaj]
).
W wyniku zawarcia umowy zobowiązującej w połączeniu ze spełnieniem tych trzech – dodatkowych – warunków wynikających z ustawy powstaje ekspektatywa (oczekiwanie prawne) odrębnej własności lokalu. Ekspektatywa ta jest prawem majątkowym, dziedzicznym oraz zbywalnym.

(b) umowa o ustanowieniu odrębnej własnoś
Aktem wykonawczym umowy zobowiązującej będzie umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu. Jest to umowa, o której mowa jest w art. 7 UWłasnLokali
art. 7 UWłasnLokali
1. Odrębną własność lokalu można ustanowić w drodze umowy, a także jednostronnej czynności prawnej właściciela nieruchomości albo orzeczenia sądu znoszącego współwłasność.
2. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu powinna być dokonana w formie aktu notarialnego; do powstania tej własności niezbędny jest wpis do księgi wieczystej.
[schowaj]
, wobec czego działają tu takie same zasady jak opisano to wyżej w pkt a. Ustawa w art. 9 ust. 1 mówi jeszcze o konieczności “przeniesienia prawa własności na drugą stronę umowy lub na inną wskazaną w umowie osobę”, ale słowa należy te rozumieć tak, że po wybudowaniu budynku musi być zawarta z nabywcą lokalu umowa o ustanowienie odrębnej własności. Sama umowa o ustanowieniu odrębnej własności na rzecz drugiej strony powoduje już powstanie tego prawa u tej osoby i wobec tego jego przenoszenie nie jest konieczne.

b. Jednostronna czynność prawna
W tym wypadku dochodzi do ustanowienia przez właściciela nieruchomości odrębnej własności lokali dla siebie (art. 10 zd. 1 UWłasnLokali). Ponieważ w tym wypadku stosuje się odpowiednio przepisy o umownym ustanowieniu odrębnej własności, należy pamiętać, że oświadczenie woli właściciela musi być złożone w formie aktu notarialnego (art. 10 zd. 2 w zw. z art. 7 ust 2 UWłasnLokali). Dodatkowo treść oświadczenia woli uprawnionego właściciela musi odpowiadać wymogom art. 8 ust. 1, tzn. określać: 1) rodzaj, położenie i powierzchnię lokalu oraz pomieszczeń do niego przynależnych 2) wielkość udziałów poszczególnych lokali w nieruchomości wspólnej.

c. Orzeczenie sądu
Natomiast jeżeli chodzi o orzeczenia sądowe, to przyjmuje się, że ustanowienie odrębnej własności może nastąpić na podstawie orzeczeń zapadłych w sprawach:
- o zniesienie współwłasności,
- o dziale spadku,
- o podziale majątku wspólnego małżonków.

3. Wpis do księgi wieczystej
Wpis do księgi wieczystej ma dla ustanowienia odrębnej własności lokali charakter konstytutywny. Prawo powstaje w chwili złożenia przez notariusza wniosku o wpis, o czym informuje tzw. wzmianka o wniosku (art. 45 UKsWiczHip), ale tylko pod tym warunkiem, że wpis zostanie dokonany. Oznacza to więc działanie wstecz wpisu (art. 29 UKsWieczHip
art. 29 UKsWieczHip
Wpis w księdze wieczystej ma moc wsteczną od chwili złożenia wniosku o dokonanie wpisu, a w wypadku wszczęcia postępowania z urzędu - od chwili wszczęcia tego postępowania.
[schowaj]
).
Sporny jest natomiast wymóg wpisu dla powstania odrębnej własności lokalu w przypadku orzeczeń sądowych. Za brakiem konieczności dokonania w tych wypadkach wpisu do KW opowiada się Dziczek, (Własność lokali. Komentarz (2003), str. 90 – 92), inaczej jednak twierdzi Sąd Najwyższy (w orzeczeniu z 26 stycznia 1981 r., III CRN 283/80, opubl. w OSNCP z 1981 r., Nr 10, poz. 195) oraz literatura (Ignatowicz/Stefaniuk, Prawo rzeczowe (2003) str. 133; Myczkowski, Własność budynków i lokali (2000), str. 184).
W okresie pomiędzy aktem ustanawiającym odrębną własność (umowa, jednostronna czynność prawna, orzeczenie sądu) a wpisem dochodzi do powstania ekspektatywy odrębnej własności lokalu. Ekspektatywa ta jest prawem majątkowym, zbywalnym i dziedzicznym (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 26 czerwca 2001 r., I Ca1/01, opubl. w OSNC z 2002 r. Nr 2, poz. 26).

B. Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych
Podobne zasady dotyczą powstania odrębnej własności lokalu wg przepisów prawa spółdzielczego. W tym wypadku też jest bowiem konieczne istnienie samodzielnego lokalu w roz. art. 2 UWłasnLokali
art. 2 UWłasnLokali
1. Samodzielny lokal mieszkalny, a także lokal o innym przeznaczeniu, zwane dalej "lokalami", mogą stanowić odrębne nieruchomości.
2. Samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten stosuje się odpowiednio również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne.
3. Spełnienie wymagań, o których mowa w ust. 2, stwierdza starosta w formie zaświadczenia.
4. Do lokalu mogą przynależeć, jako jego części składowe, pomieszczenia, choćby nawet do niego bezpośrednio nie przylegały lub były położone w granicach nieruchomości gruntowej poza budynkiem, w którym wyodrębniono dany lokal, a w szczególności: piwnica, strych, komórka, garaż, zwane dalej "pomieszczeniami przynależnymi".
5. Lokale wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi zaznacza się na rzucie odpowiednich kondygnacji budynku, a w razie położenia pomieszczeń przynależnych poza budynkiem mieszkalnym - także na wyrysie z operatu ewidencyjnego; dokumenty te stanowią załącznik do aktu ustanawiającego odrębną własność lokalu.
6. W razie braku dokumentacji technicznej budynku, zaznaczeń, o których mowa w ust. 5, dokonuje się, zgodnie z wymogami przepisów prawa budowlanego, na koszt dotychczasowego właściciela nieruchomości, o ile strony umowy o ustanowienie odrębnej własności lokalu nie postanowiły inaczej.
[schowaj]
, akt ustanawiający odrębną własność lokalu oraz wpis do KW. W kwestiach nieuregulowanych przez przepisy USpółdzMieszk stosuje się przepisy UWłasnLokali (zob. art. 27 ust. 1 USpółdzMieszk
art. 27 USpółdzMieszk
1. W zakresie nieuregulowanym w ustawie do prawa odrębnej własności lokalu stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o własności lokali, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.
2. Zarząd nieruchomościami wspólnymi stanowiącymi współwłasność spółdzielni jest wykonywany przez spółdzielnię jak zarząd powierzony, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, choćby właściciele lokali nie byli członkami spółdzielni, z zastrzeżeniem art. 241 i art. 26. Przepisów ustawy o własności lokali o zarządzie nieruchomością wspólną nie stosuje się, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 1 oraz art. 29 ust. 1 i 1a, które stosuje się odpowiednio.
3. Przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali o wspólnocie mieszkaniowej i zebraniu właścicieli nie stosuje się, z zastrzeżeniem art. 241 oraz art. 26.
4. Uchwałę, o której mowa w art. 12 ust. 3 ustawy o własności lokali, podejmuje rada nadzorcza spółdzielni na wniosek większości właścicieli lokali w budynku lub budynkach położonych w obrębie danej nieruchomości obliczanej według wielkości udziałów w nieruchomości wspólnej.
5. Z żądaniem, o którym mowa w art. 16 ust. 1 ustawy o własności lokali, występuje zarząd spółdzielni na wniosek większości właścicieli lokali w budynku lub budynkach położonych w obrębie danej nieruchomości.
[schowaj]
).

1. Członek spółdzielni mieszkaniowej
Na podstawie przepisów USpółdzMieszk prawo odrębnej własności może uzyskać jedynie członek tej spółdzielni mieszkaniowej.

2. Samodzielny lokal
Definicję samodzielnego lokalu na potrzeby USpółdzMieszk zawarta jest w art. 2. Zgodnie z tym przepisem lokalem w rozumieniu ustawy jest samodzielny lokal mieszkalny, pracownia twórcy przeznaczona do prowadzenia działalności w dziedzinie kultury i sztuki. a także lokal o innym przeznaczeniu, o których mowa w przepisach UWłasnLokali (art. 2 ust. 1 i 2 USpółdzMieszk).

a. Ustanowienie odrębnej własności lokalu
Inne są tak naprawdę tylko zasady ustanawiania odrębnej własności lokali. Na mocy przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych zdarzeniem kreującym odrębną własność lokalu jest umowa. Może być to umowa o budowę lokalu w roz. art. 18 USpółdzMieszk
art. 18 USpółdzMieszk
1. Z członkiem spółdzielni ubiegającym się o ustanowienie odrębnej własności lokalu spółdzielnia zawiera umowę o budowę lokalu. Umowa ta, zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności, powinna zobowiązywać strony do zawarcia, po wybudowaniu lokalu, umowy o ustanowienie odrębnej własności tego lokalu, a ponadto powinna zawierać:
1) zobowiązanie członka spółdzielni do pokrywania kosztów zadania inwestycyjnego w części przypadającej na jego lokal przez wniesienie wkładu budowlanego określonego w umowie;
2) określenie zakresu rzeczowego robót realizowanego zadania inwestycyjnego, które będzie stanowić podstawę ustalenia wysokości kosztów budowy lokalu,
3) określenie zasad ustalania wysokości kosztów budowy lokalu,
4) określenie rodzaju, położenia i powierzchni lokalu oraz pomieszczeń do niego przynależnych,
5) inne postanowienia określone w statucie.
2. Członek, o którym mowa w ust. 1, wnosi wkład budowlany według zasad określonych w statucie i w umowie, o której mowa w ust. 1, w wysokości odpowiadającej całości kosztów budowy przypadających na jego lokal. Jeżeli część wkładu budowlanego została sfinansowana z zaciągniętego przez spółdzielnię kredytu na sfinansowanie kosztów budowy danego lokalu, członek jest obowiązany do spłaty tego kredytu wraz z odsetkami w części przypadającej na jego lokal.
3. Przepisy ust. 1 pkt 2 i 3 i ust. 2 nie dotyczą członków, którzy zawierają umowę o budowę bezpośrednio z wykonawcą robót budowlanych, w wypadku zadań nieobejmujących nieruchomości wspólnych lub części wspólnych.
4. Rozliczenie kosztów budowy następuje w terminie 6 miesięcy od dnia oddania budynku do użytkowania.
[schowaj]
albo umowy o przekształcenie istniejącego prawa lokatorskiego albo własnościowego w prawo odrębnej własności (zob. odpowiednio art. 12 USpółdzMieszk
art. 12 USpółdzMieszk
1. Na pisemne żądanie członka, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielnia jest obowiązana zawrzeć z tym członkiem umowę przeniesienia własności lokalu po dokonaniu przez niego:
1) spłaty przypadającej na ten lokal części zobowiązań spółdzielni związanych z budową, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, w tym w szczególności odpowiedniej części zadłużenia kredytowego spółdzielni wraz z odsetkami, a jeżeli spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub z innych środków - spłaty przypadającej na ten lokal części umorzenia kredytu w kwocie podlegającej odprowadzeniu przez spółdzielnię do budżetu państwa,
2) spłaty zadłużenia z tytułu opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1.
11. Spółdzielnia mieszkaniowa zawiera umowę, o której mowa w ust. 1, w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku przez osobę uprawnioną, chyba że nieruchomość posiada nieuregulowany stan prawny w rozumieniu art. 113 ust. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami lub spółdzielni nie przysługuje prawo własności lub użytkowania wieczystego gruntu , na którym wybudowała sama budynek lub wybudowali go jej poprzednicy prawni.
12. Spółdzielnia mieszkaniowa zawiera umowę, o której mowa w ust. 1, w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku przez osobę uprawnioną, chyba że nieruchomość posiada nieuregulowany stan prawny w rozumieniu art. 113 ust. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami lub spółdzielni nie przysługuje prawo własności lub użytkowania wieczystego gruntu, na którym wybudowała sama budynek lub wybudowali go jej poprzednicy prawni.
13. W przypadku lokalu mieszkalnego wybudowanego z udziałem kredytu udzielonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego ze środków Krajowego Funduszu Mieszkaniowego, spłata przypadającej na ten lokal części umorzenia kredytu, o której mowa w ust. 1 pkt 1, podlega odprowadzeniu przez spółdzielnię mieszkaniową do Funduszu Dopłat, o którym mowa w ustawie z dnia 5 grudnia 2002 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów mieszkaniowych o stałej stopie procentowej (Dz. U. Nr 230, poz. 1922, z późn. zm.).
2. Wysokość wkładu mieszkaniowego waloryzuje się proporcjonalnie do aktualnej wartości rynkowej lokalu.
3. Wpływy z wpłat, o których mowa w ust. 1 pkt 5, spółdzielnia przeznacza na uzupełnienie funduszu remontowego spółdzielni, z zastrzeżeniem art. 461.
4. Wynagrodzenie notariusza za ogół czynności notarialnych dokonanych przy zawieraniu umowy, o której mowa w ust. 1, oraz koszty sądowe w postępowaniu wieczystoksięgowym obciążają członka spółdzielni, na rzecz którego spółdzielnia dokonuje przeniesienia własności lokalu.
5. Wynagrodzenie notariusza za ogół czynności notarialnych dokonanych przy zawieraniu umowy, o której mowa w ust. 1, wynosi 1/4 minimalnego wynagrodzenia za pracę, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
[schowaj]
i art. 1714 USpółdzMieszk
art. 1714 USpółdzMieszk
1. Na pisemne żądanie członka lub osoby niebędącej członkiem spółdzielni, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, spółdzielnia mieszkaniowa jest obowiązana zawrzeć umowę przeniesienia własności lokalu po dokonaniu przez niego:
1) spłaty przypadających na ten lokal części zobowiązań spółdzielni związanych z budową, w tym w szczególności odpowiedniej części zadłużenia kredytowego spółdzielni wraz z odsetkami,
2) spłaty zadłużenia z tytułu opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1.
11. Spółdzielnia mieszkaniowa zawiera umowę, o której mowa w ust. 1, w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku przez osobę uprawnioną, chyba że nieruchomość posiada nieuregulowany stan prawny w rozumieniu art. 113 ust. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami lub spółdzielni nie przysługuje prawo własności lub użytkowania wieczystego gruntu, na którym wybudowała budynek lub wybudowali go jej poprzednicy prawni.
2. Wynagrodzenie notariusza za ogół czynności notarialnych dokonanych przy zawieraniu umowy, o której mowa w ust. 1, oraz koszty sądowe w postępowaniu wieczystoksięgowym obciążają osobę, na rzecz której spółdzielnia dokonuje przeniesienia własności lokalu.
3. Wynagrodzenie notariusza za ogół czynności notarialnych dokonanych przy zawieraniu umowy, o której mowa w ust. 1, wynosi 1/4 minimalnego wynagrodzenia za pracę, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
[schowaj]
).

(1) umowa o budowę
Pierwszy z typów umów zbliżony jest nieco do umowy deweloperskiej w rozumieniu art. 9 UWłasnLokali
art. 9 UWłasnLokali
1. Odrębna własność lokalu może powstać także w wykonaniu umowy zobowiązującej właściciela gruntu do wybudowania na tym gruncie domu oraz do ustanowienia - po zakończeniu budowy - odrębnej własności lokali i przeniesienia tego prawa na drugą stronę umowy lub na inną wskazaną w umowie osobę.
2. Do ważności umowy, o której mowa w ust. 1, niezbędne jest, aby strona podejmująca się budowy była właścicielem gruntu, na którym dom ma być wzniesiony, oraz aby uzyskała pozwolenie na budowę, a roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu i o przeniesienie tego prawa zostało ujawnione w księdze wieczystej.
3. W wypadku wykonywania umowy w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, na wniosek każdego nabywcy, sąd może powierzyć, w trybie postępowania nieprocesowego, dalsze wykonywanie umowy innemu wykonawcy na koszt i niebezpieczeństwo właściciela gruntu.
[schowaj]
, wymaga bowiem zawarcia dwóch umów – najpierw zobowiązującej do wybudowania lokalu i ustanowienia odrębnej własności lokalu i później drugiej – o ustanowieniu odrębnej własności.

(a) umowa zobowiązująca
Inna nieco w por. do art. 9 UWłasnLokali
art. 9 UWłasnLokali
1. Odrębna własność lokalu może powstać także w wykonaniu umowy zobowiązującej właściciela gruntu do wybudowania na tym gruncie domu oraz do ustanowienia - po zakończeniu budowy - odrębnej własności lokali i przeniesienia tego prawa na drugą stronę umowy lub na inną wskazaną w umowie osobę.
2. Do ważności umowy, o której mowa w ust. 1, niezbędne jest, aby strona podejmująca się budowy była właścicielem gruntu, na którym dom ma być wzniesiony, oraz aby uzyskała pozwolenie na budowę, a roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu i o przeniesienie tego prawa zostało ujawnione w księdze wieczystej.
3. W wypadku wykonywania umowy w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, na wniosek każdego nabywcy, sąd może powierzyć, w trybie postępowania nieprocesowego, dalsze wykonywanie umowy innemu wykonawcy na koszt i niebezpieczeństwo właściciela gruntu.
[schowaj]
jest treść tej umowy (zob. art. 18 zd. 1 ust. 1 pkt 1 - 5 USpółdzMieszk). Ważne jest też, aby zauważyć że ta umowa zobowiązująca do wybudowania lokalu wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.
Zgodnie z art. 19 ust. 1 USpółdzMieszk
art. 19 USpółdzMieszk
1. Z chwilą zawarcia umowy, o której mowa w art. 18 ust. 1, powstaje roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu, zwane dalej "ekspektatywą odrębnej własności lokalu". Ekspektatywa odrębnej własności lokalu jest zbywalna, wraz z wkładem budowlanym albo jego wniesioną częścią, przechodzi na spadkobierców i podlega egzekucji.
2. Nabycie ekspektatywy odrębnej własności lokalu obejmuje również wniesiony wkład budowlany albo jego część i staje się skuteczne z chwilą przyjęcia w poczet członków nabywcy lub spadkobiercy, z tym że w razie kolejnego zbycia ekspektatywy przed przyjęciem poprzedniego nabywcy w poczet członków zbycie to staje się skuteczne z chwilą przyjęcia kolejnego nabywcy w poczet członków. Przepis art. 23 stosuje się odpowiednio.
3. Umowa zbycia ekspektatywy odrębnej własności lokalu powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
[schowaj]
z chwilą zawarcia tej umowypowstaje roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu, zwane w ustawie “ekspektatywą odrębnej własności lokalu”. Ekspektatywa odrębnej własności lokalu stanowi prawo majątkowe, wobec czego jest zbywalna (wraz z wkładem budowlanym albo jego wniesioną częścią) oraz dziedziczna. Podlega także egzekucji (art. 19 ust. 1 zd. 2 USpółdzMieszk). Jest to przykład ustawowej regulacji ekspektatywy (oczekiwania prawnego). Takiej regulacji brak jest w UWłasnLokali, choć postuluje się od dawna jej wprowadzenie.

(b) umowa o ustanowieniu odrębnej własności
Natomiast umowa o ustanowieniu odrębnej własności podlega już tym samym wymogom, co umowa, o której jest mowa w art. 8 UWłasnLokali
art. 8 UWłasnLokali
1. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu powinna określać w szczególności:
1) rodzaj, położenie i powierzchnię lokalu oraz pomieszczeń do niego przynależnych,
2) wielkość udziałów przypadających właścicielom poszczególnych lokali w nieruchomości wspólnej.
2. Współwłaściciele mogą w umowie określić także sposób zarządu nieruchomością wspólną.
3. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu może być zawarta albo przez współwłaścicieli nieruchomości, albo przez właściciela nieruchomości i nabywcę lokalu.
[schowaj]
. Ta druga wymaga więc formy aktu notarialnego (art. 7 ust. 2 UWłasnLokali
art. 7 UWłasnLokali
1. Odrębną własność lokalu można ustanowić w drodze umowy, a także jednostronnej czynności prawnej właściciela nieruchomości albo orzeczenia sądu znoszącego współwłasność.
2. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu powinna być dokonana w formie aktu notarialnego; do powstania tej własności niezbędny jest wpis do księgi wieczystej.
[schowaj]
).

b. Przekształcenie praw spółdzielczych
Oba pozostałe typy umów podlegają osobnym regulacjom - art. 12 USpółdzMieszk
art. 12 USpółdzMieszk
1. Na pisemne żądanie członka, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielnia jest obowiązana zawrzeć z tym członkiem umowę przeniesienia własności lokalu po dokonaniu przez niego:
1) spłaty przypadającej na ten lokal części zobowiązań spółdzielni związanych z budową, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, w tym w szczególności odpowiedniej części zadłużenia kredytowego spółdzielni wraz z odsetkami, a jeżeli spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub z innych środków - spłaty przypadającej na ten lokal części umorzenia kredytu w kwocie podlegającej odprowadzeniu przez spółdzielnię do budżetu państwa,
2) spłaty zadłużenia z tytułu opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1.
11. Spółdzielnia mieszkaniowa zawiera umowę, o której mowa w ust. 1, w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku przez osobę uprawnioną, chyba że nieruchomość posiada nieuregulowany stan prawny w rozumieniu art. 113 ust. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami lub spółdzielni nie przysługuje prawo własności lub użytkowania wieczystego gruntu , na którym wybudowała sama budynek lub wybudowali go jej poprzednicy prawni.
12. Spółdzielnia mieszkaniowa zawiera umowę, o której mowa w ust. 1, w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku przez osobę uprawnioną, chyba że nieruchomość posiada nieuregulowany stan prawny w rozumieniu art. 113 ust. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami lub spółdzielni nie przysługuje prawo własności lub użytkowania wieczystego gruntu, na którym wybudowała sama budynek lub wybudowali go jej poprzednicy prawni.
13. W przypadku lokalu mieszkalnego wybudowanego z udziałem kredytu udzielonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego ze środków Krajowego Funduszu Mieszkaniowego, spłata przypadającej na ten lokal części umorzenia kredytu, o której mowa w ust. 1 pkt 1, podlega odprowadzeniu przez spółdzielnię mieszkaniową do Funduszu Dopłat, o którym mowa w ustawie z dnia 5 grudnia 2002 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów mieszkaniowych o stałej stopie procentowej (Dz. U. Nr 230, poz. 1922, z późn. zm.).
2. Wysokość wkładu mieszkaniowego waloryzuje się proporcjonalnie do aktualnej wartości rynkowej lokalu.
3. Wpływy z wpłat, o których mowa w ust. 1 pkt 5, spółdzielnia przeznacza na uzupełnienie funduszu remontowego spółdzielni, z zastrzeżeniem art. 461.
4. Wynagrodzenie notariusza za ogół czynności notarialnych dokonanych przy zawieraniu umowy, o której mowa w ust. 1, oraz koszty sądowe w postępowaniu wieczystoksięgowym obciążają członka spółdzielni, na rzecz którego spółdzielnia dokonuje przeniesienia własności lokalu.
5. Wynagrodzenie notariusza za ogół czynności notarialnych dokonanych przy zawieraniu umowy, o której mowa w ust. 1, wynosi 1/4 minimalnego wynagrodzenia za pracę, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
[schowaj]
i art. 1714 USpółdzMieszk
art. 1714 USpółdzMieszk
1. Na pisemne żądanie członka lub osoby niebędącej członkiem spółdzielni, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, spółdzielnia mieszkaniowa jest obowiązana zawrzeć umowę przeniesienia własności lokalu po dokonaniu przez niego:
1) spłaty przypadających na ten lokal części zobowiązań spółdzielni związanych z budową, w tym w szczególności odpowiedniej części zadłużenia kredytowego spółdzielni wraz z odsetkami,
2) spłaty zadłużenia z tytułu opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1.
11. Spółdzielnia mieszkaniowa zawiera umowę, o której mowa w ust. 1, w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku przez osobę uprawnioną, chyba że nieruchomość posiada nieuregulowany stan prawny w rozumieniu art. 113 ust. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami lub spółdzielni nie przysługuje prawo własności lub użytkowania wieczystego gruntu, na którym wybudowała budynek lub wybudowali go jej poprzednicy prawni.
2. Wynagrodzenie notariusza za ogół czynności notarialnych dokonanych przy zawieraniu umowy, o której mowa w ust. 1, oraz koszty sądowe w postępowaniu wieczystoksięgowym obciążają osobę, na rzecz której spółdzielnia dokonuje przeniesienia własności lokalu.
3. Wynagrodzenie notariusza za ogół czynności notarialnych dokonanych przy zawieraniu umowy, o której mowa w ust. 1, wynosi 1/4 minimalnego wynagrodzenia za pracę, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
[schowaj]
.

3. Wpis do księgi wieczystej
Także i w przypadku USpółdzMieszk dla powstania odrębnej własności lokalu konieczne jest dokonanie wpisu do KW (art. 27 ust. 1 USpółdzMieszk
art. 27 USpółdzMieszk
1. W zakresie nieuregulowanym w ustawie do prawa odrębnej własności lokalu stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o własności lokali, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.
2. Zarząd nieruchomościami wspólnymi stanowiącymi współwłasność spółdzielni jest wykonywany przez spółdzielnię jak zarząd powierzony, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, choćby właściciele lokali nie byli członkami spółdzielni, z zastrzeżeniem art. 241 i art. 26. Przepisów ustawy o własności lokali o zarządzie nieruchomością wspólną nie stosuje się, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 1 oraz art. 29 ust. 1 i 1a, które stosuje się odpowiednio.
3. Przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali o wspólnocie mieszkaniowej i zebraniu właścicieli nie stosuje się, z zastrzeżeniem art. 241 oraz art. 26.
4. Uchwałę, o której mowa w art. 12 ust. 3 ustawy o własności lokali, podejmuje rada nadzorcza spółdzielni na wniosek większości właścicieli lokali w budynku lub budynkach położonych w obrębie danej nieruchomości obliczanej według wielkości udziałów w nieruchomości wspólnej.
5. Z żądaniem, o którym mowa w art. 16 ust. 1 ustawy o własności lokali, występuje zarząd spółdzielni na wniosek większości właścicieli lokali w budynku lub budynkach położonych w obrębie danej nieruchomości.
[schowaj]
w zw. z art. 7 ust. 2 UWłasnLokali
art. 7 UWłasnLokali
1. Odrębną własność lokalu można ustanowić w drodze umowy, a także jednostronnej czynności prawnej właściciela nieruchomości albo orzeczenia sądu znoszącego współwłasność.
2. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu powinna być dokonana w formie aktu notarialnego; do powstania tej własności niezbędny jest wpis do księgi wieczystej.
[schowaj]
).
CategoryWlasnosc
Na tej stronie nie ma komentarzy