Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy
Inhaltsverzeichnis des Artikels

Volkshochschule

informacje o instytucji niemieckiej Volkshochschule (VHS)

Instytucję Volkshochschule (VHS) należy wiązać przede wszystkim z kształceniem ustawicznym. W tym obszarze bowiem VHS funkcjonują przede wszystkim tworząc ofertę o charakterze podstawowym.
W niniejszych rozważaniach zostanie przedstawiony model VHS na przykładzie Volkshochschule we Frankfurcie nad Odrą. Wobec tego główne znaczenie będą miały przepisy obowiązujące w Brandenburgii.

A. VHS - formalna definicja instytucji
VHS ist eine gemeinnützige Einrichtung zur Erwachsenen- und Weiterbildung (Wikipedia).
Volkshochschulen to instytucje użyteczności publicznej służące kształceniu ustawicznemu i dorosłych. Wbrew nazwie (uniwersytet ludowy) nie są szkołami wyższymi ani uniwersytetami. Nie są także odpowiednikiem polskich uniwersytetów ludowych; organizacjami nieco bardziej zbliżonymi do VHS są uniwersytety powszechne.
VHS można zdefiniować także jako lokalne (ze względu na siedzibę, obszar oddziaływania i finansowanie) centra kształcenia przede wszystkim dla dorosłych (powyżej 16 roku życia), oferujące kursy z kształcenia ustawicznego.
Linki: Landesverband VHS
Volkshochschule jest zbiorczym określeniem dla samorządowych jednostek kształcenia ustawicznego działających na zasadzie niekomercyjnej (użyteczności publicznej). Podmiotem prowadzącym VHS jest co do zasady powiat albo miasto na prawach powiatu (instytucja samorządowe). Są to więc szkoły o charakterze publicznym.

B. Obszary działalności VHS
"Weiterbildung umfasst alle Formen der Fortsetzung, Wiederaufnahme oder Ergänzung organisierten Lernens außerhalb der Bildungsgänge der allgemeinbildenden Schulen und der berufsbildenden Schulen" (§ 1 ust. 1 zd. 2 BbgWBG)
Głównym obszarem działalności VHS jest kształcenie ustawiczne (Weiterbildung) w rozumieniu ustawy o kształceniu ustawicznym.

Oferta VHS jest dość sformalizowana; są to kursy, warsztaty i inne (regularne) zajęcia ukierunkowane na zdobycie konkretnych umiejętności, nierzadko poświadczonych certyfikatem. W pewnej części VHS realizują program uzupełniający lub tożsamy z kształceniem formalnym (możliwości ukończenia przerwanego etapu nauki, zdobycie wykształcenia podstawowego, średniego lub matury). VHS kształcą także w zakresie zawodowym (berufliche Weiterbildung), pozwalając na zdobycie nowych kwalifikacji pracownikom i/lub przeszkolenie do nowych zawodów.

Generalnie "Weiterbildung" obejmuje obok kierunków nakierowanych na zdobycie pewnych certyfikatów także kursy z zakresu kształcenia ogólnego, zawodowego, kulturalnego i politycznego (art. 2 ust. 3 zd. 1 BbgWBG). Jest to jednocześnie tzw. oferta podstawowa (Grundversorgung - zob. § 6 ust. 1 BbgWBG w zw. z § 2 ust. 3 BbgWBG).
a. Kształcenie ogólne (allgemeine Weiterbildung)
Kształcenie ogólne obejmuje treści służące uformowaniu i rozwojowi osobowości danego człowieka w wymiarze duchowym, a więc przede wszystkim w wymiarze etycznym i estetycznym.
b. Kształcenie zawodowe (berufliche Weiterbildung)
Kształcenie zawodowe obejmuje każdy z procesów edukacji, który pogłębia albo poszerza istniejące już wykształcenie zawodowe. Kształcenie zawodowe obejmuje dokształcanie zawodowe, które umożliwia zachowanie, uaktualnienie, poszerzenie umiejętności zawodowych i tym samym karierę zawodową). Z kolei przekwalifikowanie zawodowe ma na celu zdobycie umiejętności związane z wykonywaniem nowej działalności.
c. Kształcenie polityczne (politische Weiterbildung)
Celem kształcenia politycznego jest przekazania wiadomości o systemach demokratycznych oraz wspieranie umiejętności demokratycznego działania, w celu wychowania obywateli na dojrzałych i świadomych obywateli państwa.
d. Pozostałe
Stąd oferowane są także: kursy z umiejętności podstawowych (pisanie, czytanie, liczenie), kursy językowe dla obcokrajowców i ich alfabetyzacja, kursy z zakresu kompetencji społecznych (w tym rodzinnych), kulturalnych oraz politycznych, kursy dla dzieci i młodzieży (kursy szycia, gotowania) i starszych (obsługa komputera, smartfonu itp.).


C. Podstawa prawna funkcjonowania VHS
Ramy prawne dla funkcjonowania VHS determinują zarówno przepisy federalne jak i krajów związkowych, w tym przypadku Brandenburgii.

1. Przepisy federalne
Na mocy Art. 70 GG w zw. z Art. 74 ust. 1 pkt 11 i 12 GG (niemieckiej Konstytucji) władzę ustawodawczą sprawują co do zasady kraje związkowe, chyba że kompetencja należy wyraźnie do federacji. Federacja jest właściwa w sprawach: pozaszkolne kształcenie zawodowe, kształcenie ustawiczne oraz ogólne ramy szkolnictwa wyższego. Kompetencje w tym zakresie wykonuje na szczeblu federalnym Bundesministerium für Bildung und Forschung (BMBF). Te kompetencje federacja wykorzystała uchwalając ustawy wspierające finansowanie kształcenia, zasady dostępu do kształcenia itd. Są to ustawy jedynie tylko pośrednio wpływające na działalność VHS.
Do źródeł prawa federalnego zaliczyć należy następujące ustawy:
Oprócz ram formalnoprawnych prawo związkowe konstytuuje także uprawnienia (na zasadzie praw podmiotowych), z których wywodzi się prawo do uzyskania kształcenia na dalszych etapach (Art. 12 GG). Na razie uprawnienia te nie będą badane. Więcej o tym Nagel2007.
2. Przepisy kraju związkowego na przykładzie Brandenburgii
Natomiast kompetencje w zakresie tworzenia konkretnych ram prawnych dla powołania VHS, ustalenia form kształcenia oraz finansowanie kształcenia ustawicznego należy już do krajów związkowych.

a. Konstytucja Brandenburgii
Lista VHS w Brandenburgii
W tym kraju związkowym kształcenie ustawiczne zostało podniesione do rangi regulacji konstytucyjnej (zob. Art. 33 Verfassung des Landes Brandenburg). Zobowiązano tam kraj związkowy, gminy oraz ich związki do wspierania kształcenia ustawicznego. Koresponduje to z prawem podstawowym do kształcenia, wynikającym z Art. 29 Verfassung des Landes Brandenburg. Wybór formy, w jakiej nastąpi realizacja tego przepisu, pozostawiono samorządom.
W tym samym przepisie gwarantuje się także prawo do tworzenia instytucji kształcenia ustawicznego każdemu podmiotowi. Podmiotem tworzącym instytucję kształcenia może być zatem osoba fizyczna lub prawna, samorząd terytorialne, kościoły i związki wyznaniowe itp.
Z Art. 33 Konstytucji BBG nie da się wyprowadzić prawa podmiotowego odnoszącego się do kształcenia ustawicznego (Hasso Lieber/Steffen Johann Iwers/Martina Ernst, Praxis der Kommunalverwaltung, A 3 Br, Beck-online; Beckmann, Rechtsgrundlagen der beruflichen Weiterbildung von Arbeitnehmern, 2012, s. 185). Niemniej jednak można się spierać co do charakteru roszczenia wynikającego z Art. 48 ust. 2 zd. 2 Konstytucji Brandenburgii. Aktualnie jednak uważa się, że przepis Art. 33 ust. 1 ma charakter wyznaczający (w sposób wiążący) cel aktywności kraju związkowego (inaczej niż tylko niezobowiązujące sentencje programowe) (por. Beckmann, Rechtsgrundlagen der beruflichen Weiterbildung von Arbeitnehmern, 2012, s. 185). Podmiotem zobowiązanym jest w tym wypadku wyłącznie ustawodawca krajowy (ale już nie pracodawcy). Ustawa o kształceniu ustawicznym służy urzeczywistnieniu tego uprawnienia (art. 3 ust. 1 zd. 1 BbgWBG). Z tego przepisu wynika przede wszystkim dla pracownika prawo do uzyskania zwolnienia z pracy w celu skorzystania z oferty kształcenia ustawicznego w wymiarze do 10 dni w ciągu dwóch lat. Szczegóły reguluje w tym wypadku ustawa krajowe (w Brandenburgii Brandenburgisches Weiterbildungsgesetz - BbgWBG). Szczegółowy zakres uprawnienia wynika z §§ 14 - 26 BbgWBG. Brandenburska Konstytucja jest jedyną w Niemczech ustanawiającą takie uprawnienie dla pracowników (pracowników fizycznych, umysłowych i uczących się zawodu), którzy mają swoje miejsce pracy w Brandenburgii.
b. Ustawa o kształceniu ustawicznym
Weiterbildung w BbgWBG: "alle Formen der Fortsetzung, Wiederaufnahme oder Ergänzung organisierten Lernens außerhalb der Bildungsgänge der allgemeinbildenden Schulen und der berufsbildenden Schulen"
Kraje związkowe, w tym Brandenburgia, skorzystały z uprawnienia ustawodawczego w zakresie ogólnych regulacji o kształceniu ustawicznym w odpowiednich ustawach (np. Weiterbildungsgesetz).
W Brandenburgii jest to Brandenburgisches Weiterbildungsgesetz - BbgWBG. Ustawa definiuje kształcenie ustawiczne (Weiterbildung) jako "wszelkie formy kontynuacji, podjęcia na nowo i uzupełnienia zorganizowanego uczenia się poza kierunkami kształcenia w w szkołach ogólnokształcących i zawodowych" (§ 1 ust. 1 zd. 2 BbgWBG). Ustawa o kształceniu ustawicznym służy urzeczywistnieniu uprawnienia ustawionego w Art. 33 Konstytucji Brandenburgii (art. 3 ust. 1 zd. 1 BbgWBG). Kształcenie ustawiczne obejmuje: kierunki służące zdobyciu dyplomów ukończenia etapu kształcenia oraz m.in. kształcenie ogólne, zawodowe, kulturalne i polityczne (§ 2 ust. 3 BbgWBG). Nie obejmuje natomiast kształcenia w szkołach wyższych i kształcenia zawodowego, w tym kształcenia grup zawodowych oraz kształcenia związanego z rynkiem pracy (zob. programy urzędów pracy podnoszące kwalifikacje na rynku pracy (np. kursy komputerowe, językowe itp.).
c. Rozporządzenie do ustawy o kształceniu ustawicznym
Aktami wykonawczymi do ustawy są
  • Verordnung zur Grundversorgung und Förderung nach dem Brandenburgischen Weiterbildungsgesetz (Weiterbildungsverordnung – WBV) z 9 grudnia 2015 r. oraz
  • Verordnung über die Anerkennung von Weiterbildungsveranstaltungen zur Bildungsfreistellung nach dem Brandenburgischen Weiterbildungsgesetz (Bildungsfreistellungsverordnung - BFV z 21. stycznia 2005 r.
Pierwsze rozporządzenie (WBV) określa zasady, na mocy których realizowana jest oferta minimalna w zakresie kształcenia ustawicznego. Podstawową zasadą jest różnorodność podmiotów prowadzących instytucje kształcenia (Trägervielfalt, § 2 WBV).
Drugie dotyczy akredytacji kursów, które uprawniają do uzyskania zwolnienia z pracy (urlopu) na cele związane z dokształcaniem.


D. Zadania krajów związkowych i samorządu terytorialnego
Kraj związkowy wspiera kształcenie poprzez jego organizację (zob. prawo kraju związkowego) oraz poprzez jego finansowanie (§ 4 ust. 1 BbgWBG w zw. z § 27 BbgWBG). Ponadto kraj związkowy tworzy warunki prawne do organizacji kształcenia ustawicznego.

Natomiast zadaniem samorządów powiatowych (powiatów i miast na prawach powiatów) jest zapewnienie tzw. oferty podstawowej (Grundversorgung = Mindestangebot an Weiterbildungsmöglichkeiten bzw. Weiterbildungsveranstaltungen), mając na uwadze zasadę, że instytucje kształcenia ustawicznego mogą być prowadzone przez podmioty publiczne i prywatne. Również wygenerowanie oferty podstawowej stanowi zadanie własne powiatów i ma charakter zadania obowiązkowego, a więc JST musza je zrealizować. Powiaty angażują do realizacji tego zadania instytucje kształcenia ustawicznego (Weiterbildungseinrichtungen) w rozumieniu § 3 ust. 2 BbgWBG (§ 4 ust. 1 zd. 2 BbgWBG), przy zachowaniu zasady wielości i różnorodności podmiotów prowadzących placówki kształcenia.

E. Formy prawne kształcenia ustawicznego w ogólności
Kształcenie ustawiczne zapewniają instytucje publiczne i niepubliczne. Mogą one być instytucjami należącymi do podmiotów publicznych lub prywatnych albo same być osobami prawnymi prawa publicznego lub prywatnego (§ 3 ust. 2 BbgWBG). Ich zadaniem jest planowa i ciągła działalność w sferze kształcenia ustawicznego. Akredytacja, która jest prowadzona na podstawie § 7 BbgWBG i nast., uprawnia instytucje do realizacji oferty minimalnej (Grundversorgung) i otrzymywania z tego tytułu wsparcia finansowego od kraju związkowego. Obowiązek akredytacji dotyczy wyłącznie instytucji prowadzonych przez podmioty prywatne; instytucje podmiotów publicznych są automatycznie uprawnione do otrzymywania wsparcia finansowego.


F. Status prawny i struktura VHS
1. Sytuacja w Brandenburgii
Zgodnie z ogólnymi przepisami (§ 3 BbgWBG) instytucje kształcenia ustawicznego mogą stanowić część podmiotu publicznego lub prywatnego albo też posiadać własną osobowość prawną (prawa publicznego lub prywatnego). Wybór formy należy do podmiotu prowadzącego (powiat/miasto na prawach powiatu albo podmiot prywatny). Możliwe jest więc zastosowanie różnych form organizacyjnych administracji publicznej, jak Regiebetrieb (jednostka budżetowa) czy GmbH (sp. z o.o.), w tym także gGmbH (gemeinnützige GmbH - spółka użyteczności publicznej).
W Brandenburgii udało się zidentyfikować następujące formy prawne VHS:
  • Kreisvolkshochschule LK Barnim - Schulverwaltungs- und Kulturamt (Satzung),
  • VHS Brandenburg an der Havel - eine öffentliche Einrichtung der Stadt Brandenburg an der Havel im Sinne des § 3 Absatz 2 des Brandenburgischen Weiterbildungsgesetzes (Satzung),
  • VHS Cottbus - gemeinnützige öffentliche Einrichtung der Stadt Cottbus und eine Einrichtung der Weiterbildung entsprechend §§ 1 Abs. 1 und 2, 2 und 6 Abs. 1 des Gesetzes zur Regelung und Förderung der Weiterbildung im Land Brandenburg (Satzung; EntgeltO - Die Nutzung der Volkshochschule erfolgt auf privat-rechtlicher Grundlage),
  • VHS Dahme-Spreewald - eine unselbständige Anstalt des öffentlichen Rechts als kommunale Weiterbildungseinrichtung des Landkreises Dahme-Spreewald (Satzung; Gebührensatzung),
  • Kreisvolkshochschule Elbe-Elster - status nieznany (uchylenie Satzung),
  • VHS Havelland - eine Einrichtung des Landkreises Havelland ohne eigene Rechtspersönlichkeit (Satzung),
  • VHS MOL - eine kommunale Einrichtung der Erwachsenenbildung. Träger ist die Kreisverwaltung Märkisch-Oderland. Die VHS ist in die Organisationsstruktur des Dezernats für Bildung, Jugend, Kultur und Sport eingebunden. Die Geschäfte der Haushaltsführung werden vom Schulverwaltungsamt wahrgenommen. Die VHS untersteht direkt der Dienstaufsicht des Dezernenten (Satzung),
  • VHS Müncheberg - status nieznany (strona VHS),
  • VHS Oberhavel - öffentliche, nichtrechtsfähige Einrichtung des Landkreises Oberhavel gemäß § 13 der Landkreisordnung für das Land Brandenburg (Satzung),
  • VHS LOS - öffentliche Einrichtung des Landkreises Oder-Spree (Satzung),
  • Kreisvolkshochschule Ostprignitz-Ruppin - haushaltsfinanzierte Einrichtung des Landkreises Ostprignitz-Ruppin ohne eigene Rechtspersönlichkeit (Satzung der Kreisvolkshochschule Ostprignitz-Ruppin),
  • VHS Potsdam - status nieznany (strona VHS),
  • Kreisvolkshochschule Prignitz - vom Landkreis getragene gemeinnützige öffentliche Einrichtung ohne eigene Rechtspersönlichkeit (Satzung und Gebührensatzung),
  • Volkshochschule Schwedt/Oder - eine nicht rechtsfähige öffentliche Einrichtung der Stadt Schwedt/Oder (Satzung und Gebührensatzung),
  • Kreisvolkshochschule des Landkreises Spree-Neiße- eine nicht rechtsfähige öffentliche Einrichtung. Träger ist der Landkreis Spree-Neiße (Satzung und Entgeltordnung),
  • Volkshochschule Teltow-Fläming - Die Volkshochschule ist gemäß Dezernatsverteilungsplan der Kreisverwaltung ein Sachgebiet des Schulverwaltungsamtes im Dezernat III (Satzung und Gebührensatzung),
  • [Kreisvolkshochschule Uckermark - KVHS arbeitet in der vom Kreistag beschlossenen Struktur (Satzung und Entgeltordnung).


2. Volkshochschule Frankfurt (Oder)
Eigenbetrieb (§ 93 BbgKVerf) = ~ samorządowy zakład budżetowy (art. 15 UFinansePubl
art. 15 UFinansePubl
1. Samorządowy zakład budżetowy odpłatnie wykonuje zadania, pokrywając koszty swojej działalności z przychodów własnych, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4.
2. Podstawą gospodarki finansowej samorządowego zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, w tym dotacje z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, koszty i inne obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem jednostki samorządu terytorialnego.
3. Samorządowy zakład budżetowy może otrzymywać z budżetu jednostki samorządu terytorialnego:
1) dotacje przedmiotowe;
2) dotacje celowe na zadania bieżące finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3;
3) dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji.
4. W zakresie określonym w odrębnych ustawach samorządowy zakład budżetowy może otrzymywać dotację podmiotową.
5. Nowo tworzonemu samorządowemu zakładowi budżetowemu może być przyznana jednorazowa dotacja z budżetu jednostki samorządu terytorialnego na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe.
6. Dotacje dla samorządowego zakładu budżetowego, z wyłączeniem dotacji, o których mowa w ust. 3 pkt 2 i 3, nie mogą przekroczyć 50 % kosztów jego działalności.
7. Samorządowy zakład budżetowy wpłaca do budżetu jednostki samorządu terytorialnego nadwyżkę środków obrotowych, ustaloną na koniec okresu sprawozdawczego, chyba że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego postanowi inaczej.
8. W planie finansowym samorządowego zakładu budżetowego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu jednostki samorządu terytorialnego ani zwiększenia dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
[schowaj]
)
Dla VHS FFO wybrano formę zakładu w samorządowym zakładzie budżetowym ("Teilbetrieb im Eigenbetrieb").
Dla formy 'Eigenbetrieb' (zakład budżetowy) charakterystyczne jest wyposażenie w odrębny majątek. Zakład budżetowy w Niemczech jest samodzielny tylko pod względem organizacyjnym ale nie prawnym. Zakłady pobierają opłaty i finansują z nich swoje wydatki. Nie wyklucza to dofinansowania przez samorząd, do którego należą.

3. Utworzenie
Podstawą prawną do utworzenia VHS poprzez wydanie uchwały (Satzung) jest § 64 Abs. 2 Nr. 1 der Kommunalverfassung des Landes Brandenburg (BbgKVerf) oraz § 3 Abs. 1 der Kommunalverfassung des Landes Brandenburg. Sama kompetencja powiatów do utworzenia VHS wynika z § 5 Weiterbildungsgesetz BBG.

G. Finansowanie
Środki finansowe pochodzą z funduszy publicznych oraz z opłat uczestników.

1. Fundusze publiczne
Kraj związkowy jest zobowiązany do wspierania kształcenia poprzez jego finansowanie (art. 4 ust. 1 BbgWBG). Zasady finansowego wsparcia określa bliżej § 27 BbgWBG.
Szczegóły określa stosowne zarządzenie (dyrektywa) - RL Grundversorgung - RLGrv-WBG). Na tej podstawie i po uzyskaniu stosownych informacji od powiatów i akredytowanych instytucji kształcenia (o warunkach akredytacji niepublicznych jednostek - § 7 BbgWBG) kraj związkowy wypłaca odpowiednią kwotę dotacji (Zuwendung) powiatom lub bezpośrednio instytucjom kształcenia. Klucz finansowania przez kraj związkowy wynosi w Brandenburgii 2.400 godzin na każde 40.000 mieszkańców (§ 5 Weiterbildungsverordnung).

2. Opłaty uczestników
Samorządowe zakłady budżetowe (Eigenbetriebe) mogą pobierać opłaty, które służą sfinansowaniu wydatków zakładu (inaczej niż przy Regiebetriebe). Relacje między zakładami budżetowymi a osobami zewnętrznymi (np. uczestnikami kształcenia) mogą mieć charakter publicznoprawny (wówczas pobiera się Gebühren) albo prywatnoprawny (wówczas pobiera się Entgelt).
Przykładowy regulamin opłat VHS FFO.
Opłaty za kursy ponosi się na zasadach opisanych w regulaminie wydawanym na podstawie § 29 Abs. 2 Nr. 14 Landkreisordnung des Landes Brandenburg albo § 28 Abs. 2 Nr. 9 der Kommunalverfassung des Landes Brandenburg.
Podstawą prawną uchwalenia dla Entgeltordnung jest § 131 Abs. 1 Satz 1 i.V.m. § 28 Abs. 2 Satz 1 Nr. 9 Kommunalverfassung des Landes Brandenburg (BbgKVerf) vom 18.12.2007 (GVBl. I S. 286). Z kolei dla Gebührenordnung (Benutzungsgebühren) podstawą prawną jest regulamin podjęty na podstawie §§ 3 Abs. 1 und 28 Abs. 2 Nr. 9 i. V. m. § 131 Abs. 1 der Brandenburgischen Kommunalverfassung des Landes Brandenburg (BbgKVerf) vom 18. Dezember 2007 (GVBl. I/07, [Nr.19], S. 286) w związku z §§ 1, 2, 4 und 6 Kommunalabgabengesetz für das Land Brandenburg (KAG).


H. Inne formy kształcenia (Anerkannte Einrichtungen der Weiterbildung in freier Trägerschaft)
Oprócz VHS, których podmiotem prowadzącym są samorządy, funkcjonuje także wiele podmiotów prowadzonych przez jednostki użyteczności publicznej (stowarzyszenia, gGmbH, organizacje dobroczynne. W BBG ich listę zamieszcza MBJS na swoich stronach. Zob też Bildungsserver Berlin-Brandenburg
CategoryUniwersytetLudowy
Na tej stronie nie ma komentarzy