Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Wersja [15988]

To jest stara wersja TransgranicznePostepowanieUpadlosciowe utworzona przez MarcinKrzymuski, 2012-03-30 21:27:31.

 

Inhaltsverzeichnis des Artikels

Transgraniczne postępowanie upadłościowe

rozważania o przesłankach i skutkach zastosowania art. 13 RozpWEPostUp

A. STAN FAKTYCZNY
Polskie przedsiębiorstwo (P) dostarczyło w latach 2006-2007 niemieckiej firmie do Niemiec towary za kwotę 500.000 €. W listopadzie 2008 r niemieckie przedsiębiorstwo (N) poinformowało kooperantów o trudnościach finansowych. Z uwagi na te trudności N i P zawarły w grudniu 2008 r. moratorium o rozłożeniu płatności na raty. Po spłaceniu części rat w maju 2009 r. strony zawarły nowe porozumienie, gdyż N nie była w stanie wykonać swoich zobowiązań z poprzedniego moratorium. Łącznie N zapłaciła większość długu tj. ok. 400.000 €.
1.9.2010 otworzono w Niemczech postępowanie upadłościowe wobec N.
Syndyk masy (S) domaga się od P zwrotu wypłaconych 400.000 € na podstawie przepisów niemieckiej ustawy o postępowaniu upadłościowym (Insolvenzordnung): §§ 130, 131, 133 ust. 1, 143 ust. 1 InsO (zaskarżenie czynności dokonanych przez upadłego z pokrzywdzeniem wierzycieli - Gläubigerbenachteiligung).
P pyta, czy S ma wobec niej roszczenie o zwrot 400.000 €?

B. UWAGI OGÓLNE
W niniejszym opracowaniu zajmuję się zagadnieniem prawa właściwego dla ustalania nieważności, zaskarżania lub względnej bezskuteczności czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli (art. 4 ust. 2 lit. m) RozpWEPostUp
art. 4 RozpWEPostUp
1. O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo Państwa Członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie, określanego dalej jako "Państwo wszczęcia postępowania".
2. Prawo Państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia i ukończenia. W szczególności określa ono:
a) dłużników, w stosunku do których może być prowadzone postępowanie upadłościowe;
b) mienie wchodzące w skład masy oraz sposób postępowania z mieniem nabytym przez dłużnika po wszczęciu postępowania;
c) uprawnienia dłużnika i zarządcy;
d) przesłanki skuteczności potrącenia;
e) skutki postępowania upadłościowego co do niewykonanych umów dłużnika;
f) skutki wszczęcia postępowania upadłościowego na środki dochodzenia praw przez poszczególnych wierzycieli; z wyłączeniem toczących się postępowań;
g) jakie wierzytelności mogą być zgłoszone w postępowaniu upadłościowym oraz sposób postępowania z wierzytelnościami powstałymi po wszczęciu postępowania;
h) zasady zgłoszenia, sprawdzenia i ustalenia wierzytelności;
i) podział środków uzyskanych z likwidacji majątku, kolejność zaspokojenia wierzytelności oraz prawa wierzycieli, którzy po wszczęciu postępowania upadłościowego zostali częściowo zaspokojeni na podstawie prawa rzeczowego lub wskutek potrącenia;
j) przesłanki oraz skutki ukończenia postępowania upadłościowego, w szczególności w drodze układu;
k) prawa wierzycieli po ukończeniu postępowania upadłościowego;
l) kto ponosi koszty postępowania upadłościowego łącznie z poniesionymi wydatkami;
m) zasady dotyczące nieważności, zaskarżania lub względnej bezskuteczności czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli.
[schowaj]
w zw. z art. 13 RozpWEPostUp
art. 13 RozpWEPostUp
Artykuł 4 ust. 2 lit. m) nie stosuje się w wypadku, gdy osoba, która odniosła korzyść z czynności dokonanej z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli, wykaże, że:
- czynność ta podlega prawu innego Państwa Członkowskiego niż Państwa wszczęcia postępowania, i
- w takim przypadku ta czynność prawna w żaden sposób nie podlega zaskarżeniu na podstawie tego prawa.
[schowaj]
). Generalnie o ta sfera postępowania upadłościowego podlega statutowi upadłościowemu, którym jest prawo państwa, w którym zostało wszczęte postępowanie upadłościowe (art. 4 ust. 1 RozpWEPostUp
art. 4 RozpWEPostUp
1. O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo Państwa Członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie, określanego dalej jako "Państwo wszczęcia postępowania".
2. Prawo Państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia i ukończenia. W szczególności określa ono:
a) dłużników, w stosunku do których może być prowadzone postępowanie upadłościowe;
b) mienie wchodzące w skład masy oraz sposób postępowania z mieniem nabytym przez dłużnika po wszczęciu postępowania;
c) uprawnienia dłużnika i zarządcy;
d) przesłanki skuteczności potrącenia;
e) skutki postępowania upadłościowego co do niewykonanych umów dłużnika;
f) skutki wszczęcia postępowania upadłościowego na środki dochodzenia praw przez poszczególnych wierzycieli; z wyłączeniem toczących się postępowań;
g) jakie wierzytelności mogą być zgłoszone w postępowaniu upadłościowym oraz sposób postępowania z wierzytelnościami powstałymi po wszczęciu postępowania;
h) zasady zgłoszenia, sprawdzenia i ustalenia wierzytelności;
i) podział środków uzyskanych z likwidacji majątku, kolejność zaspokojenia wierzytelności oraz prawa wierzycieli, którzy po wszczęciu postępowania upadłościowego zostali częściowo zaspokojeni na podstawie prawa rzeczowego lub wskutek potrącenia;
j) przesłanki oraz skutki ukończenia postępowania upadłościowego, w szczególności w drodze układu;
k) prawa wierzycieli po ukończeniu postępowania upadłościowego;
l) kto ponosi koszty postępowania upadłościowego łącznie z poniesionymi wydatkami;
m) zasady dotyczące nieważności, zaskarżania lub względnej bezskuteczności czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli.
[schowaj]
). Jednakże podmiot, który dokonał czynności z dłużnikiem, może bronić się zarzutem, że na podstawie przepisów innego prawa czynność nie podlega zaskarżeniu. Warunkiem uwolnienia się od prawa prawa państwa wszczęcia postępowania jest wykazanie przez ten podmiot, że zaskarżona czynność podlega prawu innego państwa członkowskiego niż prawo państwa wszczęcia postępowania. Ponadto musi także przedstawić dowód, że w regulacjach tego innego porządku prawnego zaskarżona czynność prawna w żaden sposób nie podlega zaskarżeniu (art. 13 RozpWEPostUp
art. 13 RozpWEPostUp
Artykuł 4 ust. 2 lit. m) nie stosuje się w wypadku, gdy osoba, która odniosła korzyść z czynności dokonanej z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli, wykaże, że:
- czynność ta podlega prawu innego Państwa Członkowskiego niż Państwa wszczęcia postępowania, i
- w takim przypadku ta czynność prawna w żaden sposób nie podlega zaskarżeniu na podstawie tego prawa.
[schowaj]
).

C. PRZESŁANKI SKUTECZNEGO ZGŁOSZENIA ZARZUTU
Obrona oparta na zarzucie z art. 13 RozpWEPostUp
art. 13 RozpWEPostUp
Artykuł 4 ust. 2 lit. m) nie stosuje się w wypadku, gdy osoba, która odniosła korzyść z czynności dokonanej z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli, wykaże, że:
- czynność ta podlega prawu innego Państwa Członkowskiego niż Państwa wszczęcia postępowania, i
- w takim przypadku ta czynność prawna w żaden sposób nie podlega zaskarżeniu na podstawie tego prawa.
[schowaj]
będzie skuteczna, gdy:
  1. spór dotyczy sprawy o stwierdzenie nieważności, względnej bezskuteczności lub zaskarżanie czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli ((art. 4 ust. 2 lit. m) RozpWEPostUp
    art. 4 RozpWEPostUp
    1. O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo Państwa Członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie, określanego dalej jako "Państwo wszczęcia postępowania".
    2. Prawo Państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia i ukończenia. W szczególności określa ono:
    a) dłużników, w stosunku do których może być prowadzone postępowanie upadłościowe;
    b) mienie wchodzące w skład masy oraz sposób postępowania z mieniem nabytym przez dłużnika po wszczęciu postępowania;
    c) uprawnienia dłużnika i zarządcy;
    d) przesłanki skuteczności potrącenia;
    e) skutki postępowania upadłościowego co do niewykonanych umów dłużnika;
    f) skutki wszczęcia postępowania upadłościowego na środki dochodzenia praw przez poszczególnych wierzycieli; z wyłączeniem toczących się postępowań;
    g) jakie wierzytelności mogą być zgłoszone w postępowaniu upadłościowym oraz sposób postępowania z wierzytelnościami powstałymi po wszczęciu postępowania;
    h) zasady zgłoszenia, sprawdzenia i ustalenia wierzytelności;
    i) podział środków uzyskanych z likwidacji majątku, kolejność zaspokojenia wierzytelności oraz prawa wierzycieli, którzy po wszczęciu postępowania upadłościowego zostali częściowo zaspokojeni na podstawie prawa rzeczowego lub wskutek potrącenia;
    j) przesłanki oraz skutki ukończenia postępowania upadłościowego, w szczególności w drodze układu;
    k) prawa wierzycieli po ukończeniu postępowania upadłościowego;
    l) kto ponosi koszty postępowania upadłościowego łącznie z poniesionymi wydatkami;
    m) zasady dotyczące nieważności, zaskarżania lub względnej bezskuteczności czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli.
    [schowaj]
    ),
  2. dokonana została czynność z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli,
  3. czynność podlega prawu innego państwa członkowskiego niż państwa wszczęcia postępowania,
  4. według tego prawa czynność nie podlega zaskarżeniu,
  5. zarzut zgłasza osoba, która odniosła korzyść z czynności (legitymacja czynna).
1. Czynność dokonana z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli
Przede wszystkim jednak należy ustalić, czy w danym wypadku mamy w ogóle do czynienia z czynnością dokonaną z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli w rozumieniu art. 13 RozpWEPostUp
art. 13 RozpWEPostUp
Artykuł 4 ust. 2 lit. m) nie stosuje się w wypadku, gdy osoba, która odniosła korzyść z czynności dokonanej z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli, wykaże, że:
- czynność ta podlega prawu innego Państwa Członkowskiego niż Państwa wszczęcia postępowania, i
- w takim przypadku ta czynność prawna w żaden sposób nie podlega zaskarżeniu na podstawie tego prawa.
[schowaj]
.
Wykładni tej przesłanki należy dokonywać w sposób autonomiczny (MüKoInsO/Reinhart, 2008, Art. 13 EuInsVO Rn. 3). Chodzi w tym wypadku o czynności dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli (por. art. 127 PrUpNapr
art. 127 PrUpNapr
1. Bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są czynności prawne dokonane przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, którymi rozporządził on swoim majątkiem, jeżeli dokonane zostały nieodpłatnie albo odpłatnie, ale wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego lub dla osoby trzeciej.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do ugody sądowej, uznania powództwa i zrzeczenia się roszczenia.
3. Bezskuteczne są również zabezpieczenie i zapłata długu niewymagalnego, dokonane przez upadłego w terminie dwóch miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Jednak ten, kto otrzymał zapłatę lub zabezpieczenie, może w drodze powództwa lub zarzutu żądać uznania tych czynności za skuteczne, jeżeli w czasie ich dokonania nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości.
4. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się do zabezpieczeń ustanowionych przed dniem ogłoszenia upadłości w związku z terminowymi operacjami finansowymi, pożyczkami instrumentów finansowych lub sprzedażą instrumentów finansowych ze zobowiązaniem do ich odkupu, o których mowa w art. 85 ust. 1.
[schowaj]
). Nie wymaga się natomiast uzyskania korzyści przez podmiot, który dokonał czynności z dłużnikiem. Czynność musi być dokonana przed otwarciem postępowania upadłościowego (Nerlich/Römermann, Insolvenzordnung, 2011, Art. 13 EuInsVO Rn. 10).
Ponadto chodzi tu wyłącznie o czynności prawne.
2. Czynność podlega prawu innemu niż legis fori concursus
Postępowanie upadłościowe prowadzone jest co do zasady wg przepisów prawa państwa członkowskiego, w którym wszczęto postępowanie upadłościowe - lex fori concursus (art. 4 ust. 1 RozpWEPostUp
art. 4 RozpWEPostUp
1. O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo Państwa Członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie, określanego dalej jako "Państwo wszczęcia postępowania".
2. Prawo Państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia i ukończenia. W szczególności określa ono:
a) dłużników, w stosunku do których może być prowadzone postępowanie upadłościowe;
b) mienie wchodzące w skład masy oraz sposób postępowania z mieniem nabytym przez dłużnika po wszczęciu postępowania;
c) uprawnienia dłużnika i zarządcy;
d) przesłanki skuteczności potrącenia;
e) skutki postępowania upadłościowego co do niewykonanych umów dłużnika;
f) skutki wszczęcia postępowania upadłościowego na środki dochodzenia praw przez poszczególnych wierzycieli; z wyłączeniem toczących się postępowań;
g) jakie wierzytelności mogą być zgłoszone w postępowaniu upadłościowym oraz sposób postępowania z wierzytelnościami powstałymi po wszczęciu postępowania;
h) zasady zgłoszenia, sprawdzenia i ustalenia wierzytelności;
i) podział środków uzyskanych z likwidacji majątku, kolejność zaspokojenia wierzytelności oraz prawa wierzycieli, którzy po wszczęciu postępowania upadłościowego zostali częściowo zaspokojeni na podstawie prawa rzeczowego lub wskutek potrącenia;
j) przesłanki oraz skutki ukończenia postępowania upadłościowego, w szczególności w drodze układu;
k) prawa wierzycieli po ukończeniu postępowania upadłościowego;
l) kto ponosi koszty postępowania upadłościowego łącznie z poniesionymi wydatkami;
m) zasady dotyczące nieważności, zaskarżania lub względnej bezskuteczności czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli.
[schowaj]
). Jego zakres wyznacza art. 4 ust. 2 RozpWEPostUp
art. 4 RozpWEPostUp
1. O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo Państwa Członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie, określanego dalej jako "Państwo wszczęcia postępowania".
2. Prawo Państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia i ukończenia. W szczególności określa ono:
a) dłużników, w stosunku do których może być prowadzone postępowanie upadłościowe;
b) mienie wchodzące w skład masy oraz sposób postępowania z mieniem nabytym przez dłużnika po wszczęciu postępowania;
c) uprawnienia dłużnika i zarządcy;
d) przesłanki skuteczności potrącenia;
e) skutki postępowania upadłościowego co do niewykonanych umów dłużnika;
f) skutki wszczęcia postępowania upadłościowego na środki dochodzenia praw przez poszczególnych wierzycieli; z wyłączeniem toczących się postępowań;
g) jakie wierzytelności mogą być zgłoszone w postępowaniu upadłościowym oraz sposób postępowania z wierzytelnościami powstałymi po wszczęciu postępowania;
h) zasady zgłoszenia, sprawdzenia i ustalenia wierzytelności;
i) podział środków uzyskanych z likwidacji majątku, kolejność zaspokojenia wierzytelności oraz prawa wierzycieli, którzy po wszczęciu postępowania upadłościowego zostali częściowo zaspokojeni na podstawie prawa rzeczowego lub wskutek potrącenia;
j) przesłanki oraz skutki ukończenia postępowania upadłościowego, w szczególności w drodze układu;
k) prawa wierzycieli po ukończeniu postępowania upadłościowego;
l) kto ponosi koszty postępowania upadłościowego łącznie z poniesionymi wydatkami;
m) zasady dotyczące nieważności, zaskarżania lub względnej bezskuteczności czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli.
[schowaj]
. W szczególności prawo państwa, w którym wszczęto postępowanie upadłościowe decyduje o nieważności, zasadach zaskarżania lub względnej bezskuteczności czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli (art. 4 ust. 2 lit. m) RozpWEPostUp
art. 4 RozpWEPostUp
1. O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo Państwa Członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie, określanego dalej jako "Państwo wszczęcia postępowania".
2. Prawo Państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia i ukończenia. W szczególności określa ono:
a) dłużników, w stosunku do których może być prowadzone postępowanie upadłościowe;
b) mienie wchodzące w skład masy oraz sposób postępowania z mieniem nabytym przez dłużnika po wszczęciu postępowania;
c) uprawnienia dłużnika i zarządcy;
d) przesłanki skuteczności potrącenia;
e) skutki postępowania upadłościowego co do niewykonanych umów dłużnika;
f) skutki wszczęcia postępowania upadłościowego na środki dochodzenia praw przez poszczególnych wierzycieli; z wyłączeniem toczących się postępowań;
g) jakie wierzytelności mogą być zgłoszone w postępowaniu upadłościowym oraz sposób postępowania z wierzytelnościami powstałymi po wszczęciu postępowania;
h) zasady zgłoszenia, sprawdzenia i ustalenia wierzytelności;
i) podział środków uzyskanych z likwidacji majątku, kolejność zaspokojenia wierzytelności oraz prawa wierzycieli, którzy po wszczęciu postępowania upadłościowego zostali częściowo zaspokojeni na podstawie prawa rzeczowego lub wskutek potrącenia;
j) przesłanki oraz skutki ukończenia postępowania upadłościowego, w szczególności w drodze układu;
k) prawa wierzycieli po ukończeniu postępowania upadłościowego;
l) kto ponosi koszty postępowania upadłościowego łącznie z poniesionymi wydatkami;
m) zasady dotyczące nieważności, zaskarżania lub względnej bezskuteczności czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli.
[schowaj]
). Syndyk zaskarża więc czynności dłużnika z reguły wg regulacji przewidzianych w prawie państwa wszczęcia postępowania (np. art. 127 PrUpNapr
art. 127 PrUpNapr
1. Bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są czynności prawne dokonane przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, którymi rozporządził on swoim majątkiem, jeżeli dokonane zostały nieodpłatnie albo odpłatnie, ale wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego lub dla osoby trzeciej.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do ugody sądowej, uznania powództwa i zrzeczenia się roszczenia.
3. Bezskuteczne są również zabezpieczenie i zapłata długu niewymagalnego, dokonane przez upadłego w terminie dwóch miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Jednak ten, kto otrzymał zapłatę lub zabezpieczenie, może w drodze powództwa lub zarzutu żądać uznania tych czynności za skuteczne, jeżeli w czasie ich dokonania nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości.
4. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się do zabezpieczeń ustanowionych przed dniem ogłoszenia upadłości w związku z terminowymi operacjami finansowymi, pożyczkami instrumentów finansowych lub sprzedażą instrumentów finansowych ze zobowiązaniem do ich odkupu, o których mowa w art. 85 ust. 1.
[schowaj]
).
Art. 13 RozpWEPostUp
art. 13 RozpWEPostUp
Artykuł 4 ust. 2 lit. m) nie stosuje się w wypadku, gdy osoba, która odniosła korzyść z czynności dokonanej z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli, wykaże, że:
- czynność ta podlega prawu innego Państwa Członkowskiego niż Państwa wszczęcia postępowania, i
- w takim przypadku ta czynność prawna w żaden sposób nie podlega zaskarżeniu na podstawie tego prawa.
[schowaj]
nie zawiera żadnych wskazówek co do łącznika, przy pomocy którego należałoby ustalić prawo właściwe. Możliwe jest ustalenie prawa właściwego dla czynności (lex causae) wg prawa kolizyjnego państwa głównego postępowania upadłościowego albo wg prawa kolizyjnego sądu, przed którym toczy się postępowanie. Przeważa raczej to drugie rozwiązanie.
Ustalanie prawa właściwego dla zobowiązań wynikających z czynności prawnych podlega co do reguły przepisom RozpUERzymI.
a. wybór prawa dla czynności prawnej
Prawem właściwym dla czynności prawnej, z której wynika obowiązek zapłaty, jest z reguły prawo wybrane przez strony (art. 3 RozpUERzymI
art. 3 RozpUERzymI
1. Umowa podlega prawu wybranemu przez strony. Wybór prawa jest dokonany wyraźnie lub w sposób jednoznaczny wynika z postanowień umowy lub okoliczności sprawy. Strony mogą dokonać wyboru prawa właściwego dla całej umowy lub tylko dla jej części.
2. Strony mogą w każdym czasie umówić się, że umowa podlega prawu innemu niż to, które dla tej umowy było uprzednio właściwe na podstawie wcześniejszego wyboru dokonanego zgodnie z niniejszym artykułem lub na podstawie innych przepisów niniejszego rozporządzenia. Zmiana prawa właściwego dokonana przez strony po zawarciu umowy nie narusza ważności umowy ze względu na formę w rozumieniu art. 11 ani praw osób trzecich.
3. W przypadku gdy wszystkie inne elementy stanu faktycznego w chwili dokonywania wyboru prawa właściwego są zlokalizowane w państwie innym niż państwo, którego prawo zostało wybrane, dokonany przez strony wybór nie narusza stosowania tych przepisów prawa tego innego państwa, których nie można wyłączyć w drodze umowy.
4. W przypadku gdy wszystkie inne elementy stanu faktycznego w chwili dokonywania wyboru prawa właściwego są zlokalizowane w jednym lub więcej państwach członkowskich, dokonany przez strony wybór prawa właściwego innego niż prawo państwa członkowskiego nie narusza stosowania przepisów prawa wspólnotowego, w odpowiednich przypadkach w kształcie, w jakim zostały one wdrożone w państwie członkowskim sądu, których nie można wyłączyć w drodze umowy.
5. Do oceny istnienia i ważności porozumienia stron w przedmiocie prawa właściwego stosuje się przepisy art. 10, 11 i 13.
[schowaj]
). Wybór prawa może być - wbrew obiekcjom zgłaszanym w doktrynie - miarodajny (tak zdecydowanie Gruber w: Haß/Huber/Gruber/Heiderhoff, EU-Insolvenzverordnung (EuInsVO), 2005, Art. 13 EuInsVO Rn. 3). Ewentualnym nadużyciom można bowiem przeciwdziałać przy pomocy regulacji o obejściu prawa (zob. MüKoEGBGB/Sonnenberger, 2010, Einleitung IPR Rn. 769).

b. łącznik obiektywny
W razie braku wyboru prawa zastosowanie mają łączniki obiektywne. Ponieważ obowiązek zapłaty wynika w tym wypadku z umowy sprzedaży, właściwe będzie prawo ustalone wg art. 4 ust. 1 lit. a) RozpUERzymI. Zgodnie z nim umowa sprzedaży podlega prawu państwa, w którym sprzedawca ma miejsce zwykłego pobytu. To wskazywałoby na właściwość prawa polskiego.
Jeżeli jednak uznać za czynność dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli zawarcie umów o rozłożeniu zadłużenia na raty (moratoria), to prawo właściwe ustala się wg reguły ustanowionej w art. 4 ust. 2 RozpUERzymI
art. 4 RozpUERzymI
1. W zakresie, w jakim nie dokonano wyboru prawa właściwego dla umowy zgodnie z art. 3 i bez uszczerbku dla art. 5–8, prawo właściwe dla umowy ustala się następująco:
a) umowa sprzedaży towarów podlega prawu państwu, w którym sprzedawca ma miejsce zwykłego pobytu;
b) umowa o świadczenie usług podlega prawu państwa, w którym usługodawca ma miejsce zwykłego pobytu;
c) umowa, której przedmiotem jest prawo rzeczowe na nieruchomości lub prawo do korzystania z nieruchomości, podlega prawu państwa, w którym nieruchomość jest położona;
d) niezależnie od lit. c), umowa dotycząca czasowego korzystania z nieruchomości na użytek własny, zawarta na okres nie dłuższy niż sześć kolejnych miesięcy, podlega prawu państwa, w którym oddający nieruchomość do korzystania ma miejsce zwykłego pobytu, pod warunkiem że biorący do korzystania jest osobą fizyczną i ma miejsce zwykłego pobytu w tym samym państwie;
e) umowa franczyzy podlega prawu państwa, w którym franczyzobiorca ma miejsce zwykłego pobytu;
f) umowa dystrybucji podlega prawu państwa, w którym dystrybutor ma miejsce zwykłego pobytu;
g) umowa sprzedaży towarów w drodze licytacji podlega prawu państwa, w którym odbywa się licytacja, jeżeli miejsce to można ustalić;
h) umowa zawarta w ramach wielostronnego systemu, który kojarzy lub ułatwia kojarzenie wielu transakcji kupna i sprzedaży instrumentów finansowych w rozumieniu definicji z art. 4 ust. 1 pkt 17 dyrektywy 2004/39/WE, zgodnie z regułami innymi niż uznaniowe, i który podlega jednemu prawu, podlega temu właśnie prawu.
2. Umowa, która nie jest objęta ust. 1 lub której składniki byłyby objęte zakresem więcej niż jednego z przypadków określonych w ust. 1 lit. a) h), podlega prawu państwa, w którym strona zobowiązana do spełnienia świadczenia charakterystycznego dla umowy ma miejsce zwykłego pobytu.
3. Jeżeli ze wszystkich okoliczności sprawy wyraźnie wynika, że umowa pozostaje w znacznie ściślejszym związku z państwem innym niż państwo wskazane w ust. 1 lub 2, stosuje się prawo tego innego państwa.
4. Jeżeli nie można ustalić prawa właściwego zgodnie z ust. 1 lub 2, umowa podlega prawu państwa, z którym wykazuje najściślejszy związek.
[schowaj]
. Swiadczeniem charakterystycznym jest w tym wypadku uznanie długu przez dłużnika. Z tego wynikałaby właściwość prawa obowiązującego w miejscu siedziby dłużnika, a więc w tym wypadku prawa niemieckiego.
Jeżeli moratorium przyjęło formę (kauzalnego) uznania długu (kausales Schuldanerkenntnis), miarodajne jest wówczas prawo właściwe dla wierzytelności, która została uznana (art. 4 ust. 3 RozpUERzymI
art. 4 RozpUERzymI
1. W zakresie, w jakim nie dokonano wyboru prawa właściwego dla umowy zgodnie z art. 3 i bez uszczerbku dla art. 5–8, prawo właściwe dla umowy ustala się następująco:
a) umowa sprzedaży towarów podlega prawu państwu, w którym sprzedawca ma miejsce zwykłego pobytu;
b) umowa o świadczenie usług podlega prawu państwa, w którym usługodawca ma miejsce zwykłego pobytu;
c) umowa, której przedmiotem jest prawo rzeczowe na nieruchomości lub prawo do korzystania z nieruchomości, podlega prawu państwa, w którym nieruchomość jest położona;
d) niezależnie od lit. c), umowa dotycząca czasowego korzystania z nieruchomości na użytek własny, zawarta na okres nie dłuższy niż sześć kolejnych miesięcy, podlega prawu państwa, w którym oddający nieruchomość do korzystania ma miejsce zwykłego pobytu, pod warunkiem że biorący do korzystania jest osobą fizyczną i ma miejsce zwykłego pobytu w tym samym państwie;
e) umowa franczyzy podlega prawu państwa, w którym franczyzobiorca ma miejsce zwykłego pobytu;
f) umowa dystrybucji podlega prawu państwa, w którym dystrybutor ma miejsce zwykłego pobytu;
g) umowa sprzedaży towarów w drodze licytacji podlega prawu państwa, w którym odbywa się licytacja, jeżeli miejsce to można ustalić;
h) umowa zawarta w ramach wielostronnego systemu, który kojarzy lub ułatwia kojarzenie wielu transakcji kupna i sprzedaży instrumentów finansowych w rozumieniu definicji z art. 4 ust. 1 pkt 17 dyrektywy 2004/39/WE, zgodnie z regułami innymi niż uznaniowe, i który podlega jednemu prawu, podlega temu właśnie prawu.
2. Umowa, która nie jest objęta ust. 1 lub której składniki byłyby objęte zakresem więcej niż jednego z przypadków określonych w ust. 1 lit. a) h), podlega prawu państwa, w którym strona zobowiązana do spełnienia świadczenia charakterystycznego dla umowy ma miejsce zwykłego pobytu.
3. Jeżeli ze wszystkich okoliczności sprawy wyraźnie wynika, że umowa pozostaje w znacznie ściślejszym związku z państwem innym niż państwo wskazane w ust. 1 lub 2, stosuje się prawo tego innego państwa.
4. Jeżeli nie można ustalić prawa właściwego zgodnie z ust. 1 lub 2, umowa podlega prawu państwa, z którym wykazuje najściślejszy związek.
[schowaj]
) (MüKommEGBGB/Martiny, 2010, Art. 4 Rom I-VO, Rn. 259; BeckOK-BGB/Spickhoff, 2011, Art. 4 Rom I-VO Rn. 75). Dla wierzytelności właściwe jest prawo polskie, albowiem wynika ona z umowy sprzedaży,dla której statutem kontraktowym jest - na podstawie art. 4 ust.1 lit. a) RozpUERzymI - prawo polskie.
O umowach mieszanych zob. Martiny w Festschrift von Hoffmann, 2011, s. 283-303.
3. Niezaskarżalność czynności według prawa obcego
Kolejnym krokiem musi być wykazanie, że przedmiotowa czynność nie byłaby w żaden sposób zaskarżalna według przepisów prawa obcego. Jeżeli prawem obcym miałoby być prawo polskie, to należy sprawdzić, czy przedmiotowa czynność może zostać zaskarżina na podstawie:
  • art. 127 PrUpNapr
    art. 127 PrUpNapr
    1. Bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są czynności prawne dokonane przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, którymi rozporządził on swoim majątkiem, jeżeli dokonane zostały nieodpłatnie albo odpłatnie, ale wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego lub dla osoby trzeciej.
    2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do ugody sądowej, uznania powództwa i zrzeczenia się roszczenia.
    3. Bezskuteczne są również zabezpieczenie i zapłata długu niewymagalnego, dokonane przez upadłego w terminie dwóch miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Jednak ten, kto otrzymał zapłatę lub zabezpieczenie, może w drodze powództwa lub zarzutu żądać uznania tych czynności za skuteczne, jeżeli w czasie ich dokonania nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości.
    4. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się do zabezpieczeń ustanowionych przed dniem ogłoszenia upadłości w związku z terminowymi operacjami finansowymi, pożyczkami instrumentów finansowych lub sprzedażą instrumentów finansowych ze zobowiązaniem do ich odkupu, o których mowa w art. 85 ust. 1.
    [schowaj]
    ,
  • art. 527 KC
    art. 527 KC
    § 1. Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.
    § 2. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
    § 3. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
    § 4. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
    [schowaj]
    i nast. (zob. SkargaPaulianska) i
  • art. 59 KC
    art. 59 KC
    W razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna. Uznania umowy za bezskuteczną nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia.
    [schowaj]
    (zob. BezskutecznoscWzgledna).
4. Legitymacja czynna
Legitymowanym czynnie do podniesienia zarzutu jest osoba, która odniosła korzyść z czynności dokonanej z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli.

D. SKUTEK PRAWNY
Art. 13 RozpWEPostUp
art. 13 RozpWEPostUp
Artykuł 4 ust. 2 lit. m) nie stosuje się w wypadku, gdy osoba, która odniosła korzyść z czynności dokonanej z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli, wykaże, że:
- czynność ta podlega prawu innego Państwa Członkowskiego niż Państwa wszczęcia postępowania, i
- w takim przypadku ta czynność prawna w żaden sposób nie podlega zaskarżeniu na podstawie tego prawa.
[schowaj]
stanowi dla strony podstawę do zgłoszenia zarzutu (Prager/Keller, NZI 2011, 701). Zarzut ma charakter zarzutu procesowego, albowiem jego przedmiotem jest twierdzenie obronne strony mające prowadzić do oddalenia żądania procesowego przeciwnika (por. RadwanskiCzescOgolna, 2002, str. 92 nb. ???), które w tym wypadku zmierza do stwierdzenie nieważności, względnej bezskuteczności lub zaskarżanie czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli.
Natomiast w systemie prawa materialnego stwierdzenie nieważności, względnej bezskuteczności lub zaskarżanie czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli w inny sposób jest jedynie przesłanką incydentalną roszczenia zmierzającego np. do uzyskania zwrotu świadczenia spełnionego przez upadłego. W tym wypadku zarzut niewłaściwości legis fori consursus powoduje trwałe obezwładnienie roszczenia.

E. ROZKŁAD CIężARU DOWODU
Z brzmienia art. 13 RozpWEPostUp
art. 13 RozpWEPostUp
Artykuł 4 ust. 2 lit. m) nie stosuje się w wypadku, gdy osoba, która odniosła korzyść z czynności dokonanej z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli, wykaże, że:
- czynność ta podlega prawu innego Państwa Członkowskiego niż Państwa wszczęcia postępowania, i
- w takim przypadku ta czynność prawna w żaden sposób nie podlega zaskarżeniu na podstawie tego prawa.
[schowaj]
wynika, że zobowiązanym do wykazania powyższych przesłanek zarzutu jest osoba, która odniosła korzyść z czynności dokonanej z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli ("(...) gdy osoba, która odniosła korzyść (...) wykaże, że (...)").



Literatura:
  • M. Bogdan, Insolvency Law in European Union, [w:] B. von Hoffman, European International Law, Nijmegen 1998, s. 188.
  • DackowRadcaPrawny2011

CategoryPostepowanieUpadlosciowe CategoryPrawoEuropejskie CategoryOpiniePrawne CategoryMiedzynarodowePostepowanieCywilne
Na tej stronie nie ma komentarzy