Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Wersja [5878]

To jest stara wersja SluzebnosciGruntowe utworzona przez MarcinKrzymuski, 2009-01-18 15:40:21.

 

Służebności gruntowe, art. 285 – 295 KC

nabycie, utrata służebności gruntowych oraz roszczenia z nimi związane

KC wyróżnia dwie formy służebności: gruntowe i osobiste, które wymagają osobnego omówienia. Służebności osobiste są przedmiotem osobnego skryptu. Przepisy dot. służebności gruntowych znajdują się przede wszystkim w art. 285 KC
art. 285 KC
§ 1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).
§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.
- art. 295 KC
art. 295 KC
Jeżeli służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia.
. Jednakże także i w innych przepisach prawa rzeczowego znajdziemy postanowienia dotyczące służebności o charakterze gruntowym, zob. art. 145 KC
art. 145 KC
§ 1. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).
§ 2. Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej.
§ 3. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy.
, art. 151 zd. 2 KC
art. 151 KC
Jeżeli przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia przekroczono bez winy umyślnej granice sąsiedniego gruntu, właściciel tego gruntu nie może żądać przywrócenia stanu poprzedniego, chyba że bez nie uzasadnionej zwłoki sprzeciwił się przekroczenia granicy albo że grozi mu niewspółmiernie wielka szkoda. Może on żądać albo stosownego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej, albo wykupienia zajętej części gruntu, jak również tej części, która na skutek budowy straciła dla niego znaczenie gospodarcze.
, art. 212 § 1 zd. 2 KC
art. 212 KC
§ 1. Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi.
§ 2. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.
§ 3. Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.
.

A. Nabycie służebności gruntowej
Nabycie służebności gruntowej może nastąpić
  • poprzez jej ustanowienie (nabycie konstytutywne, pierwotne),
  • poprzez jej zasiedzenie (nabycie translatywne, pierwotne)
  • poprzez przeniesienie jej z jednego podmiotu na inny (nabycie pochodne, translatywne).

B. Utrata służebności gruntowej
Utrata służebności gruntowej może nastąpić w wyniku:
C. Zmiana treści służebności gruntowej
Stosownie do art. 291 KC
art. 291 KC
Jeżeli po ustanowieniu służebności gruntowej powstanie ważna potrzeba gospodarcza, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać za wynagrodzeniem zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności, chyba że żądana zmiana przyniosłaby niewspółmierny uszczerbek nieruchomości władnącej.
możliwe jest żądanie zmiany treści służebności lub sposobu jej wykonywania. Poza tym, w zakresie wychodzącym poza art. 291 można stosować zapis art. 248 KC
art. 248 KC
§ 1. Do zmiany treści ograniczonego prawa rzeczowego potrzebna jest umowa między uprawnionym a właścicielem rzeczy obciążonej, a jeżeli prawo było ujawnione w księdze wieczystej - wpis do tej księgi.
§ 2. Jeżeli zmiana treści prawa dotyka praw osoby trzeciej, do zmiany potrzebna jest zgoda tej osoby. Oświadczenie osoby trzeciej powinno być złożone jednej ze stron.
pozwalający na zmianę treści ograniczonego prawa rzeczowego i przekształcenie służebności w inne prawo.

D. Roszczenia związane ze służebnościami gruntowymi
Roszczenia związane ze służebnościami gruntowymi możemy podzielić na następujące grupy:
1) roszczenia o ustanowienie służebności,
2) roszczenia o ochronę służebności,
3) roszczenia o zmianę treści służebności,
4) roszczenia o zniesienie służebności oraz
5) inne.



1. Roszczenia o zmianę treści służebności
Służebność ustanowiona w jeden z opisanych wcześniej sposobów z ustaloną treścią może zostać zmieniona w służebność o innym zakresie uprawnień na podstawie przepisu art. 291 KC
art. 291 KC
Jeżeli po ustanowieniu służebności gruntowej powstanie ważna potrzeba gospodarcza, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać za wynagrodzeniem zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności, chyba że żądana zmiana przyniosłaby niewspółmierny uszczerbek nieruchomości władnącej.
.
Roszczenie o zmianę treści lub sposobu wykonywania służebności zależy od powstania ważnej potrzeby gospodarczej, uzasadniającej zmianę treści albo sposobu wykonywania istniejącej już służebności. Za takową przeszkodę należy uważać taki stan rzeczy, w którym służebność stała się szczególnie uciążliwa dla właściciela nieruchomości obciążonej, a równocześnie służebność ta nie jest konieczna dla prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej (Wąsiewicz w: Dybowski (red.), System prawa cywilnego, Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe.(1979), str. 711).
Jednakże z drugiej strony żądanie to jest ograniczone brakiem niewspółmiernego uszczerbku dla nieruchomości władnącej, jaki mogłaby spowodować zmiana treści albo sposobu korzystania z nieruchomości. W tym wypadku chodzi o taki stan faktyczny, w którym zaszłaby niemożliwość normalnego korzystania z nieruchomości władnącej lub znaczne utrudnienie w korzystaniu z niej z naruszeniem podstawowych zasad prawidłowego gospodarowania, ewentualnie wystąpiłoby nadmierne pomniejszenie wartości nieruchomości władnącej (Skowrońska-Bocian w: Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz (2002), art. 291 nb. 4).
Uprawnionym do żądania zmiany treści służebności jest właściciel nieruchomości obciążonej. Wymaga to ustalenia jego tytułu własności a po drugie skuteczności ustanowienia na jego gruncie przedmiotowej służebności.
Zobowiązanym jest z kolei uprawniony z tytułu służebności, której treść miałaby zostać zmieniona, tzn. właściciel nieruchomości władnącej. Sprawdzić należy więc posiadanie przez niego jego tytułu własności gruntu oraz skutecznego ustanowienia służebności, choć w tym wypadku jest to zbędne, bo powyżej zostało to właśnie ustalone.

2. Roszczenia o zniesienie służebności
Podstawy roszczeń o zniesienie służebności wynikają z art. 294 KC
art. 294 KC
Właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.
i art. 295 KC
art. 295 KC
Jeżeli służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia.
.

a. Zniesienie służebności za wynagrodzeniem
Przesłanką tego roszczenia (z art. 294 KC
art. 294 KC
Właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.
) jest w pierwszym rzędzie zmiana stosunków prowadzące do tego, iż służebność stała się dla właściciela nieruchomości obciążonej szczególnie uciążliwa. Nadto trzeba ustalić, czy służebność jest nadal konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.
W pierwszej kolejności musi więc dojść do zmiany stosunków, pod którą należy rozumieć zarówno zmianę okoliczności związanych z wykonywaniem konkretnej służebności gruntowej, jak i ogólną zmianę stosunków społeczno-gospodarczych (tak SN ostatnio w wyroku z 10.2.1998, II CKN 606/97, niepubl. (LEX nr 78420)).
Na skutek zmiany stosunków służebności powinna stać się szczególnie uciążliwa dla właściciela nieruchomości obciążonej. Ma to miejsce w sytuacji niewspółmiernego do zwiększenia użyteczności nieruchomości władnącej (zob. art. 285 § 2 KC
art. 285 KC
§ 1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).
§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.
) ograniczenia możliwości z korzystania z nieruchomości obciążonej zgodnie z jej gospodarczym przeznaczeniem.
Condicio sine qua non uwzględnienia roszczenia jest także brak konieczności służebności do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej, co wymaga wykazania, iż służebność nie ma znaczenia dla obiektywnego i trwałego zwiększenia użyteczności nieruchomości władnącej.
Uprawnionym do żądania zniesienia służebności gruntowej jest właściciel oraz użytkownik wieczysty nieruchomości obciążonej (zob. uchwała SN z 22.10.1968 r., III CZP 98/68, opubl. w OSNC z 1969 r., nr 11, poz. 188). Legitymacja do podniesienia roszczenia zależy więc od ustalenia nabycia własności (albo użytkowania wieczystego) oraz skuteczności ustanowienia na jego gruncie przedmiotowej służebności.
Zobowiązanym w tym stosunku prawnym jest uprawniony z tytułu służebności, która miałaby zostać zniesiona, tzn. właściciel nieruchomości władnącej. Sprawdzić należy więc posiadanie przez niego jego tytułu własności gruntu oraz skutecznego ustanowienia służebności.

b. Zniesienie służebności bez wynagrodzenia
Zniesienie służebności bez obowiązku wypłacenia właścicielowi nieruchomości władnącej odpowiedniego wynagrodzenia jest możliwe, gdy służebność ta utraciła już dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie (art. 295 KC
art. 295 KC
Jeżeli służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia.
). Chodzi w tym wypadku o taki stan rzeczy, kiedy dalsze istnienie służebności nie może już obiektywnie wpływać na zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej części, art. 285 § 2 KC
art. 285 KC
§ 1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).
§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.
(Skowrońska-Bocian w: Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz (2002), art. 295 nb. 1).
Uprawnienie i zobowiązanie jest analogiczne jak w przypadku roszczenia z art. 294 KC
art. 294 KC
Właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.
, zob. wyżej.

c. Zniesienie służebności bez wynagrodzenia wg innych przepisów
Zniesienie służebności bez wynagrodzenia może nastąpić także na podstawie art. 19 UScalWymianaGrunt
art. 19 UScalWymianaGrunt
Jeżeli służebności gruntowe obciążające grunty objęte scaleniem lub wymianą utraciły dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, znosi się je bez odszkodowania.
oraz art. 105 ust. 5 UGospNier
art. 105 UGospNier
1. Powierzchnię każdej nieruchomości objętej scaleniem i podziałem pomniejsza się o powierzchnię niezbędną do wydzielenia działek gruntu pod nowe drogi lub pod poszerzenie dróg istniejących. Pomniejszenie to następuje proporcjonalnie do powierzchni wszystkich nieruchomości objętych scaleniem i podziałem oraz do ogólnej powierzchni działek gruntu wydzielonych pod nowe drogi i pod poszerzenie dróg istniejących.
2. W zamian za nieruchomości objęte scaleniem i podziałem każdy z dotychczasowych właścicieli lub użytkowników wieczystych otrzymuje odpowiednio na własność lub w użytkowanie wieczyste, nieruchomości składające się z takiej liczby działek gruntu wydzielonych w wyniku scalenia i podziału, których łączna powierzchnia jest równa powierzchni dotychczasowej jego nieruchomości, pomniejszonej zgodnie z przepisem ust. 1. Jeżeli nie ma możliwości przydzielenia nieruchomości o powierzchni w pełni równoważnej, za różnicę powierzchni dokonuje się odpowiednich dopłat w gotówce.
2a. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do samoistnych posiadaczy nieruchomości.
3. (uchylony).
4. Działki gruntu wydzielone pod nowe drogi albo pod poszerzenie dróg istniejących, niebędących drogami powiatowymi, wojewódzkimi lub krajowymi, przechodzą z mocy prawa na własność gminy, a ustanowione na tych działkach prawo użytkowania wieczystego wygasa z dniem wejścia w życie uchwały rady gminy o scaleniu i podziale nieruchomości. Jeżeli działki gruntu zostały wydzielone pod drogi powiatowe, wojewódzkie lub krajowe albo pod poszerzenie tych dróg, stosuje się odpowiednio art. 98 ust. 1.
5. Służebności gruntowe ustanowione na nieruchomościach objętych scaleniem i podziałem podlegają zniesieniu, jeżeli stały się zbędne do korzystania z nowo wydzielonych nieruchomości.
. W tym wypadku chodzi jednak o publiczne prawo podmiotowe (roszczenie publicznoprawne), a nie roszczenia cywilnoprawne.

CategorySluzebnosci
Na tej stronie nie ma komentarzy