Podstawa prawna roszczenia cywilnoprawnego
A. KONIECZNOŚĆ POSIADANIA PODSTAWY PRAWNEJ ROSZCZENIA
Roszczenie, oznacza możność domagania się od innego podmiotu obrotu cywilnoprawnego określonego świadczenia (czynienia, nieczynienia, znoszenia). Takie żądanie oznacza ograniczenie wolności. Tymczasem "nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje" (Art. 31 ust. 2 zd. 2 Konstytucja
art. 31 Konstytucja
1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.
2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.
3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.
). Podstawa prawna roszczenia cywilnoprawnego jest więc źródłem nakazu określonego zachowania w rozumieniu Konstytucji. Daje więc prawo do ograniczania cudzej wolności w sposób jednoznacznie w niej określony i tylko w taki.1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.
2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.
3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.
B. KRYTERIA UZNANIA NORMY ZA PODSTAWĘ PRAWNĄ ROSZCZENIA
Podnoszący roszczenie musi więc wykazać, że prawo uprawnia go do żądania określonego zachowania. Musi więc wskazać, skąd wynika jego uprawnienie do domagania się spełnienia roszczenia. Na gruncie prawa cywilnego konieczne jest więc wskazanie normy prawnej z zakresu prawa cywilnego, z której będzie wynikać obowiązek jej adresata do określonego zachowania.
1. Norma prawna
Czym jest norma prawna i czym wobec tego jest przepis, zostało wyjaśnione osobno (zob. skrypt pt. "Norma prawna").
2. Norma prawa cywilnego
Norma prawna dająca podstawę do roszczenia musi wynikać z przepisów prawa cywilnego. O tym, kiedy mamy do czynienia z przepisami prawa cywilnego, również zostało wyjaśnione w osobnym dokumencie (zob. skrypt pt. "Prawo cywilne").
3. Treść normy: obowiązek określonego zachowania
Norma prawna, stanowiąca podstawę roszczenia, powinna składać się z co najmniej dwóch elementów:
Czym jest norma prawna i czym wobec tego jest przepis, zostało wyjaśnione osobno (zob. skrypt pt. "Norma prawna").
2. Norma prawa cywilnego
Norma prawna dająca podstawę do roszczenia musi wynikać z przepisów prawa cywilnego. O tym, kiedy mamy do czynienia z przepisami prawa cywilnego, również zostało wyjaśnione w osobnym dokumencie (zob. skrypt pt. "Prawo cywilne").
3. Treść normy: obowiązek określonego zachowania
Norma prawna, stanowiąca podstawę roszczenia, powinna składać się z co najmniej dwóch elementów:
- hipotezy, w której wskazany jest adresat normy oraz okoliczności zastosowania tej normy oraz
- dyspozycji, która określa skutki prawne, w szczególności nakłada obowiązek lub udziela upoważnienia do określonego działania.
a. hipoteza normy prawnej aspirującej do podstawy roszczenia
Aby daną normę prawną móc uznać za podstawę prawną roszczenia cywilnoprawnego, musi indywidualnie określać podmiot uprawniony (wierzyciela roszczenia) i zobowiązany (dłużnika) oraz sytuację prawną pomiędzy nimi.
b. dyspozycja normy prawnej
Dyspozycja normy stanowiącej podstawę prawną roszczenia powinna również jednoznacznie wskazywać skutek prawny wynikający z jej hipotezy. Normy prawne posługują się zazwyczaj sformułowaniami, iż w określonej sytuacji (dyspozycja) podmiot może od innego czegoś żądać (domagać się) albo jeden podmiot jest zobowiązany do jakiegoś zachowania wobec innego podmiotu.
Aby daną normę prawną móc uznać za podstawę prawną roszczenia cywilnoprawnego, musi indywidualnie określać podmiot uprawniony (wierzyciela roszczenia) i zobowiązany (dłużnika) oraz sytuację prawną pomiędzy nimi.
b. dyspozycja normy prawnej
Dyspozycja normy stanowiącej podstawę prawną roszczenia powinna również jednoznacznie wskazywać skutek prawny wynikający z jej hipotezy. Normy prawne posługują się zazwyczaj sformułowaniami, iż w określonej sytuacji (dyspozycja) podmiot może od innego czegoś żądać (domagać się) albo jeden podmiot jest zobowiązany do jakiegoś zachowania wobec innego podmiotu.
C. ANALIZA NA KONKRETNYM PRZYKŁADZIE
Ten dość abstrakcyjny wywód warto zobrazować przykładem. (...)
D. ART. 3531 KC
art. 3531 KC
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
JAKO PODSTAWA ROSZCZENIAStrony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Prawo cywilne pozwala na elastyczne kształtowanie relacji między stronami stosunku cywilnoprawnego. W szczególności w prawie zobowiązań dominuje swoboda zawierania umów (art. 3531 KC
art. 3531 KC
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
), dzięki której strony mogą swobodnie ułożyć stosunek zobowiązaniowy pomiędzy sobą. Skutkiem tego może być zawieranie kontraktów nieznanych polskiemu KC. W tym wypadku roszczenia umowne można wywodzić w oparciu o zapis uprawniający do swobodnego kształtowania relacji (czyli art. 3531 KCStrony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
art. 3531 KC
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
), ewentualnie w związku z zapisem umownym statuującym obowiązki stron nietypowego kontraktu. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
CategoryLeksykonP CategoryRoszczeniaCywilnoprawne
Na tej stronie nie ma komentarzy
