Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy
Inhaltsverzeichnis des Artikels

Norma prawna


A. Definicja
Norma prawna to wynikająca z przepisów prawa zawartych w źródłach prawa reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo, (czasami) zagwarantowana przymusem państwowym.
Norma prawna nie zawsze pokrywa się pojęciem przepisu prawnego, którym jest samodzielna jednostka redakcyjna zawarta w aktach normatywnych, a wyróżnione jako artykuły, paragrafy albo poszczególne zdania (DoliwaCzescOgolna, 2004, nb. 44). Norma, z której wynika roszczenie, stanowi podstawę prawną roszczenia cywilnoprawnego.

B. Elementy
Trzy elementy normy prawnej:
- hipoteza,
- dyspozycja,
- sankcja.

Normy prawne składają się z trzech elementów:
  • hipotezy
Hipoteza wskazuje, kiedy dana norma prawna znajduje zastosowanie. Hipoteza może wskazywać opis sytuacji albo opis cech adresata normy prawnej.
  • dyspozycji
Dyspozycja określa skutek jaki ma wywrzeć dana norma prawna w wypadku jej zastosowania. Dyspozycja może nakładać obowiązek lub udzielać uprawnienia/upoważnienia do określonego działania.
  • sankcji
Sankcja określa skutek niezastosowania się do dyspozycji normy prawnej. Sankcje mogą być różne, w zależności od rodzaju przepisu, np. sankcja karna, nieważność czynności prawnej, względna nieważność czynności prawnej etc.

C. Rodzaje
Możliwe jest przeprowadzenie podziału norm prawnych ze względu na różne kryteria:

1. Konkretność
Na podstawie tego kryterium wyróżnia się:
  • normy generalne
Norma nie jest skierowana do jednego, ściśle oznaczonego adresata (np. Jana Nowaka), ale do grupy podmiotów określonych przy pomocy pewnego kryterium, np. obywatel, podatnik, każdy/nikt, nieletni etc.
  • normy indywidualne
Przeciwieństwem norm generalnych są normy indywidualne, skierowane do konkretnego podmiotu.
W tym zakresie należy zwrócić uwagę, iż norma pozornie generalna może mieć de facto charakter indywidualny, np.: (..) każdy urodzony 01.01.1997 między 1:00 a 1:15 (..).
  • normy abstrakcyjne
Hipoteza normy abstrakcyjnej dotyczy powtarzalnych zachowań i sytuacji a nie do konkretnego stanu faktycznego.
  • normy konkretne
Norma konkretna jest przeciwieństwem normy abstrakcyjnej i dotyczy ściśle wskazanej sytuacji.

Normy prawne o charakterze generalnym i abstrakcyjnym (generalno-abstrakcyjnym) są najczęściej spotykane w aktach prawa powszechnie obowiązującego, zaś normy o charakterze konkretnym i indywidualnym w aktach administracyjnych (np. decyzjach).

2. Obowiązywanie
Na podstawie tego kryterium wyróżnia się:
  • normy bezwzględnie obowiązujące (ius cogens)
Adresat normy powinien zachować się dokładnie tak, jak określono w normie. Nie ma on pozostawionej swobody w wyborze postępowania. Ten rodzaj norm prawnych dominuje w prawie cywilnym w dziale regulującym prawa rzeczowe - przepisy ściśle określają katalog praw rzeczowych, którego strony przez porozumienia nie mogą ani zmieniać ani rozszerzać.
  • normy względnie obowiązujące (ius dispositivum)
Adresat normy może nie dokonać wyboru innego zachowania niż określone w normie prawnej. Tego rodzaju normy prawne dominują w prawie cywilnym w dziale zobowiązań. Kodeks cywilny regulując np. typy umów zezwala na zawieranie umów innych niż uregulowane w kodeksie (por. art. 3531 KC
art. 3531 KC
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
[schowaj]
)
  • normy semiimperatywne
Norma prawna tego rodzaju wyznacza pewne ramy postępowania, dając swobodę stronom stosunku prawnego, ale w pewnych tylko granicach. Przykładem tego rodzaju norm prawnych są przepisy prawa pracy, które zezwalają na swobodne kształtowanie stosunku pracy w zakresie nie mniej korzystnym od tego określonego w ustawie (por. art. 18 KP
art. 18 KP
§ 1. Postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy.
§ 2. Postanowienia umów i aktów, o których mowa w § 1, mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy są nieważne; zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy.
§ 3. Postanowienia umów o pracę i innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy, naruszające zasadę równego traktowania w zatrudnieniu są nieważne. Zamiast takich postanowień stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy, a w razie braku takich przepisów - postanowienia te należy zastąpić odpowiednimi postanowieniami niemającymi charakteru dyskryminacyjnego.
[schowaj]
).

3. Rodzaj dyspozycji
Na podstawie tego kryterium wyróżnia się:
  • normy nakazujące - określają, co ich adresat powinien uczynić, aby postępować zgodnie z treścią normy prawnej.
  • normy zakazujące - określają od jakich działań adresat normy prawnej powinien się powstrzymać.
  • normy upoważniające - uprawniają do określonego zachowania się adresata.

D. Treść
Treść normy prawnej odczytywana jest z przepisów prawnych.
Przy ustalaniu treści norm prawnych należy posługiwać się zasadami wykładni.

E. Stosowanie
Stosowanie normy prawnej musi być poprzedzone subsumpcją, czyli zaklasyfikowaniem danego stanu faktycznego pod hipotezę normy prawnej odczytanej z przepisu prawnego. Dopiero bowiem w ten sposób możliwe jest ustalenie, czy dana norma prawna może znaleźć zastosowanie w danej sytuacji.
CategoryTeoriaPrawa CategoryLeksykonN
Na tej stronie nie ma komentarzy