Odpowiedzialność mediatora
przedstawienie zagadnienia odpowiedzialności mediatora i jej ewentualnych wyłączeń
A. Odpowiedzialność kontraktowa (ex contractu)
Mediator ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną którejkolwiek ze stron wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania swoich obowiązków na zasadach ogólnych określonych w prawie materialnym. Jej podstawę stanowi art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
. Słusznie podnosi M. Pazdan , że chodzi tu o szkodę powstałą w wyniku naruszenia przez mediatora ciążącego na nim obowiązku w ramach wiążącego go ze stronami zobowiązaniowego stosunku umownego (odpowiedzialność ex contarctu). Mediator odpowiada np. za naruszenie zasady poufności mediacji, pod warunkiem, że strony poniosły z tego powodu szkodę. Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
B. Klauzule wyłączające odpowiedzialność zamieszczone w regulaminach
Niektóre regulaminy dotyczące mediacji zawierają postanowienia wyłączające odpowiedzialność cywilnoprawną z tytułu działania albo zaniechania w związku z postępowaniem pojednawczym zarówno w odniesieniu do osoby prowadzącej takie postępowanie jak też instytucji, pod której auspicjami jest ono prowadzone. Tego rodzaju klauzule należy oceniać przez pryzmat przepisu art. 473 § 2 KC
art. 473 KC
§ 1. Dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowiązania z powodów oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi.
§ 2. Nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie.
, który wyznacza granice swobody kontraktowej przy kształtowaniu odpowiedzialności mediatora. W świetle tego przepisu nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną wierzycielowi umyślnie. § 1. Dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowiązania z powodów oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi.
§ 2. Nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie.
C. Naruszenie obowiązku zachowania poufności
1. Odpowiednie zastosowanie art. 721 KC
art. 721 KC
§ 1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.
§ 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.
§ 1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.
§ 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.
Ponadto – w wypadku naruszenia przez mediatora obowiązku poufności – w literaturze rozważa się możliwość odpowiedniego zastosowania do mediacji art. 721 KC
art. 721 KC
§ 1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.
§ 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.
, gdyż powszechnie uznaje się ją za metodę rozwiązywania sporów zbliżoną do negocjacji albo nawet za szczególną postać negocjacji („wspomagane negocjacje”). Cytowany przepis stanowi, że jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania tego obowiązku uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści. § 1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.
§ 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.
2. Warunki odpowiedzialności z art. 721 KC
art. 721 KC
§ 1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.
§ 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.
a z art. 471 KC§ 1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.
§ 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Inaczej niż w przypadku odpowiedzialności na podstawie art. 721 KC
art. 721 KC
§ 1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.
§ 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.
za szkodę spowodowaną ujawnieniem poufnych informacji uzyskanych w toku negocjacji, odpowiedzialność mediatora na podstawie art. 471 KC§ 1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.
§ 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
nie zależy od zastrzeżenia przez strony poufności informacji. W myśl art. 1834 § 1 KPCDłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
art. 1834 KPC
§ 1. Postępowanie mediacyjne nie jest jawne.
§ 2. Mediator jest obowiązany zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strony zwolnią go z tego obowiązku.
§ 3. Bezskuteczne jest powoływanie się w toku postępowania przed sądem lub sądem polubownym na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw lub inne oświadczenia składane w postępowaniu mediacyjnym.
wszystkie informacje, które mediator uzyskał w trakcie postępowania mediacyjnego czy w związku z mediacją, są z ex lege poufne. § 1. Postępowanie mediacyjne nie jest jawne.
§ 2. Mediator jest obowiązany zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strony zwolnią go z tego obowiązku.
§ 3. Bezskuteczne jest powoływanie się w toku postępowania przed sądem lub sądem polubownym na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw lub inne oświadczenia składane w postępowaniu mediacyjnym.
3. Odpowiedzialność osób trzecich
Warta podkreślenia jest również kwestia odpowiedzialności za ujawnienie poufnych informacji przez osoby trzecie uczestniczące w mediacji (np. eksperci). Ze względu na sekretny charakter mediacji nie ulega wątpliwości, że ich udział dopuszczalny jest jedynie za zgodą stron i w porozumieniu z mediatorem. W zależności od konkretnych okoliczności sprawy, odpowiedzialność za ujawnienie poufnych informacji przez te osoby mogą ponosić – na zasadach określonych w przepisach Kodeksu cywilnego (por. m.in. art. 474 KC
art. 474 KC
Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przepis powyższy stosuje się także w wypadku, gdy zobowiązanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika.
) – mediator lub strona. Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przepis powyższy stosuje się także w wypadku, gdy zobowiązanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika.
4. Odpowiedzialność deliktowa ex delictu
Na koniec należy zwrócić uwagę na to, że mediator może też być odpowiedzialny wobec stron na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego o czynach zabronionych (odpowiedzialność ex delictu, art. 415 KC
art. 415 KC
Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
i nast.), jeśli ze swej winy wyrządził stronom szkodę. Z sytuacją taką możemy mieć do czynienia na przykład wówczas, gdy stały mediator odmówi prowadzania mediacji bez ważnych powodów albo strona poniesie szkodę z powodu odmowy prowadzenia mediacji przez mediatora ad hoc po upływie tygodnia od otrzymania przez niego wniosku o przeprowadzenie mediacji. W takiej sytuacji nie dochodzi do zawarcia żadnej umowy, ale zachowanie takie skutkuje odpowiedzialnością deliktową. W razie rażąco nieuzasadnionej odmowy uczestniczenia w mediacji w literaturze rozważa się możliwość odwołania się do odpowiedzialności z tytułu szeroko rozumianej culpa in contrahendo. Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
D. Przeprowadzenie mediacji przez osobę nieuprawnioną
Odpowiedzialność może być również konsekwencją przeprowadzenia mediacji przez osobę niespełniającą ustawowych wymagań formalnych (np. pozbawioną praw publicznych). Można bronić poglądu, że okoliczność ta nie powoduje wadliwości postępowania mediacyjnego i samej ugody. Przemawia za tym fakt, że to właśnie strony są autorami ugody, a sam mediator pomaga jedynie w jej wypracowaniu. W przypadku mediatorów stałych, poza ich osobistą odpowiedzialnością, może to wiązać się także z odpowiedzialnością organizacji prowadzącej listę mediatorów, na której znalazła się taka osoba.
E. Literatura
1. M. Pazdan, O mediacji i projekcie jej unormowania w Polsce, Rejent nr 2/2004,
2. R. Morek, ADR – w sprawach gospodarczych, Warszawa 2004,
3. M. Pazdan, Prawa i obowiązki oraz odpowiedzialność cywilna mediatora, (w:) Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, Zakamycze 2004,
4. Zieliński (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Tom 1. Komentarz, pod red. A. Zielińskiego, Warszawa 2006,
5. M.Pazdan, Umowa o mediację, (w:) Księga pamiątkowa ku czci Profesora Janusza Szwaji, Prace Instytutu Prawa Własności Intelektualnej UJ., Zakamycze 2004.
CategoryMediacjaWSprawachCywilnych
Na tej stronie nie ma komentarzy
