Wersja [13335]
To jest stara wersja KazusHipotekaNr9 utworzona przez MarcinKrzymuski, 2011-02-07 11:31:41.
Kazus nr 9 z zakresu hipoteki
kazus dot. stanu prawnego po 20.2.2011
A. STAN FAKTYCZNY
A jest użytkownikiem wieczystym gruntu gminnego, na którym chce prowadzić działalność gospodarczą. Aby zdobyć środki niezbędne do uruchomienia tej działalności zaciągnął w banku B kilka kredytów (jeden na zakup samochodu służbowego (40.000 zł), jeden budowlany (140.000 zł) oraz – przy okazji – jeden kredyt konsumpcyjny na wakacje na Karaibach (20.000 zł)). Do księgi wieczystej wpisano jedną hipotekę zabezpieczającą wszystkie te wierzytelności.
Wkrótce później – na skutek wahań kursów – A zdecydował się na przewalutowanie wierzytelności na euro. Waluta hipoteki nie została jednak zmieniona.
Z dochodów z prowadzonej działalności A spłacił kredyt na zakup samochodu (40.000 zł), ale od razu wziął w banku B nowy kredyt na nabycie wyposażenia nowo wybudowanego biura (30.000 zł).
Ponieważ A nadal brakowało pieniędzy, zaciągnął w banku C kredyt na kwotę 20.000 € i u D na kwotę 40.000 zł. Obydwa kredyty zostały zabezpieczone stosownymi hipotekami. Wnioski o ich wpis wpłynęły tego samego dnia i o tej samej godzinie. Przy dokonywaniu wpisu hipoteki D referendarz jednak pomylił się i wpisał hipotekę do działu trzeciego.
Przy pomocy rodziny i kolejnego banku (E) A spłacił kredyt C. W celu zabezpieczenia wierzytelności E na miejscu dotychczasowej hipoteki C, A ustanowił hipotekę na rzecz E. Wobec tego faktu protestuje D, który wskazuje na to, że w umowie z A ma zapisany zakaz ustanawiania nowych hipotek na miejscu wygasłych.
Tymczasem E, który sam potrzebował gotówki, sprzedał wierzytelność wobec A firmie windykacyjnej F za 10.000 €. Wpis F nie zostaö dokonany.
Użytkowanie wieczyste A, na którym ustanowione były wszystkie hipoteki, zlicytowano ostatecznie za sumę 260.000 zł.
W jakim stopniu zostaną zaspokojeni wierzyciele?
B. ROZWIĄZANIE
W pierwszej kolejności należy ustalić, kto jest w ogóle wierzycielem hipotecznym, gdyż tylko oni zostają zaspokojeni w pierwszej kolejności (zob. art. 65 UKsWieczHip
art. 65 UKsWieczHip
1. W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).
2. Przedmiotem hipoteki może być także:
1) użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego,
2) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
3) wierzytelność zabezpieczona hipoteką.
3. Hipoteką może być obciążona część ułamkowa nieruchomości, jeżeli stanowi udział współwłaściciela, oraz przysługujący współuprawnionemu udział we wspólności praw wymienionych w ust. 2 pkt 1 i 2.
4. Do hipotek określonych w ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio przepisy o hipotece na nieruchomości.
), a następnie sposób ich zaspokojenia1. W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).
2. Przedmiotem hipoteki może być także:
1) użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego,
2) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
3) wierzytelność zabezpieczona hipoteką.
3. Hipoteką może być obciążona część ułamkowa nieruchomości, jeżeli stanowi udział współwłaściciela, oraz przysługujący współuprawnionemu udział we wspólności praw wymienionych w ust. 2 pkt 1 i 2.
4. Do hipotek określonych w ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio przepisy o hipotece na nieruchomości.
1. Wierzyciele hipoteczni
a. bank B jako wierzyciel hipoteczny
Do ustanowienia hipoteki umownej niezbędna jest - obok umowy - wierzytelność i wpis hipoteki do KW.
W tym wypadku wierzytelność wynika z umowy kredytu otwartego. Od 20.2.2011 r. hipoteki mają charakter hipotek kaucyjnych. Jedna hipoteka też zabezpieczać wiele wierzytelności jednego wierzyciela (art. 681 UKsWieczHip
Obecnie nie ma problemów również z odmiennością waluty hipoteki i wierzytelności (art. 68 ust. 3 UKsWieczHip
Spłacenie jednej z wierzytelności nie prowadzi do wygaśnięcia hipoteki, jeżeli zabezpiecza ona kolejną wierzytelność por. art. 683 UKsWieczHip
Ponieważ hipoteka B skutecznie została ustanowiona i nie wygasła, B jest wierzycielem hipotecznym A. Wierzytelność hipoteczna wynosi 190.000 zł.
b. C jako wierzyciel hipoteczny
Hipoteka na rzecz C została skutecznie ustanowiona, lecz wygasła z chwilą spłacenia wierzytelności. C nie jest więc wierzycielem hipotecznym.
c. D jako wierzyciel hipoteczny
D jest natomiast nadal wierzycielem hipotecznym, gdyż jego hipoteka została skutecznie ustanowiona i nie wygasła nawet na skutek działań A z E. Hipoteka powinna zostać jednak wpisana została do działu czwartego księgi wieczystej (zob. art. 25 ust. 1 pkt 4 UKsWieczHip
d. E jako wierzyciel hipoteczny
E mógłby nabyć hipotekę na miejscu dotychczasowej hipoteki C. Do 20.2.2011 r. takie rozwiązanie nie było możliwe, gdyż obowiązywała zasada posuwania się hipotek naprzód. Z chwilą spłacenia C, na miejsce tej hipoteki przesunęłaby się hipoteka D. Zastrzeżenie, na które powołuje się D, jest w świetle art. 1018 UKsWieczHip
Od 20.2.2011 dopuszczalne jest rozporządzanie opróżnionym miejscem hipotecznym (art. 1011 UKsWieczHip
Jednakże na skutek przelewu wierzytelności, zgodnie z art. 79 ust. 1 UKsWieczHip
Skuteczność przelewu ocenia się wg art. 509 KC
Wobec braku wpisu F nie nabył więc hipoteki. E jest nadal wierzycielem hipotecznym, a jego wierzytelność wynosi 20.000 €.
e. F jako wierzyciel hipoteczny
Ustalono powyżej, że F nie nabył hipoteki, albowiem nie dokonano niezbędnego wpisu w księdze wieczystej (art. 79 ust. 1 zd. 2 UKsWieczHip
f. wynik pośredni
Wierzycielami są więc:
Do ustanowienia hipoteki umownej niezbędna jest - obok umowy - wierzytelność i wpis hipoteki do KW.
W tym wypadku wierzytelność wynika z umowy kredytu otwartego. Od 20.2.2011 r. hipoteki mają charakter hipotek kaucyjnych. Jedna hipoteka też zabezpieczać wiele wierzytelności jednego wierzyciela (art. 681 UKsWieczHip
art. 681 UKsWieczHip
1. Hipoteka umowna może także zabezpieczać kilka wierzytelności z różnych stosunków prawnych przysługujących temu samemu wierzycielowi.
2. W umowie ustanawiającej hipotekę należy określić stosunki prawne oraz wynikające z nich wierzytelności objęte zabezpieczeniem.
3. Wierzyciel hipoteczny może podzielić hipotekę. Oświadczenie o podziale hipoteki należy złożyć właścicielowi nieruchomości. Podział hipoteki staje się skuteczny z chwilą wpisu w księdze wieczystej.
). 1. Hipoteka umowna może także zabezpieczać kilka wierzytelności z różnych stosunków prawnych przysługujących temu samemu wierzycielowi.
2. W umowie ustanawiającej hipotekę należy określić stosunki prawne oraz wynikające z nich wierzytelności objęte zabezpieczeniem.
3. Wierzyciel hipoteczny może podzielić hipotekę. Oświadczenie o podziale hipoteki należy złożyć właścicielowi nieruchomości. Podział hipoteki staje się skuteczny z chwilą wpisu w księdze wieczystej.
Obecnie nie ma problemów również z odmiennością waluty hipoteki i wierzytelności (art. 68 ust. 3 UKsWieczHip
art. 68 UKsWieczHip
1. Hipoteka zabezpiecza wierzytelność pieniężną, w tym również wierzytelność przyszłą.
2. Hipoteka zabezpiecza wierzytelność do oznaczonej sumy pieniężnej. Jeżeli zabezpieczenie hipoteczne jest nadmierne, właściciel obciążonej nieruchomości może żądać zmniejszenia sumy hipoteki.
3. Sumę hipoteki wyraża się w tej samej walucie co zabezpieczona wierzytelność, jeżeli strony w umowie ustanawiającej hipotekę nie postanowiły inaczej.
).1. Hipoteka zabezpiecza wierzytelność pieniężną, w tym również wierzytelność przyszłą.
2. Hipoteka zabezpiecza wierzytelność do oznaczonej sumy pieniężnej. Jeżeli zabezpieczenie hipoteczne jest nadmierne, właściciel obciążonej nieruchomości może żądać zmniejszenia sumy hipoteki.
3. Sumę hipoteki wyraża się w tej samej walucie co zabezpieczona wierzytelność, jeżeli strony w umowie ustanawiającej hipotekę nie postanowiły inaczej.
Spłacenie jednej z wierzytelności nie prowadzi do wygaśnięcia hipoteki, jeżeli zabezpiecza ona kolejną wierzytelność por. art. 683 UKsWieczHip
art. 683 UKsWieczHip
Można zastąpić zabezpieczoną wierzytelność inną wierzytelnością tego samego wierzyciela. Do zmiany zabezpieczonej wierzytelności stosuje się przepisy o zmianie treści hipoteki. Zgoda osób, którym przysługują prawa z pierwszeństwem równym lub niższym, nie jest potrzebna.
).Można zastąpić zabezpieczoną wierzytelność inną wierzytelnością tego samego wierzyciela. Do zmiany zabezpieczonej wierzytelności stosuje się przepisy o zmianie treści hipoteki. Zgoda osób, którym przysługują prawa z pierwszeństwem równym lub niższym, nie jest potrzebna.
Ponieważ hipoteka B skutecznie została ustanowiona i nie wygasła, B jest wierzycielem hipotecznym A. Wierzytelność hipoteczna wynosi 190.000 zł.
b. C jako wierzyciel hipoteczny
Hipoteka na rzecz C została skutecznie ustanowiona, lecz wygasła z chwilą spłacenia wierzytelności. C nie jest więc wierzycielem hipotecznym.
c. D jako wierzyciel hipoteczny
D jest natomiast nadal wierzycielem hipotecznym, gdyż jego hipoteka została skutecznie ustanowiona i nie wygasła nawet na skutek działań A z E. Hipoteka powinna zostać jednak wpisana została do działu czwartego księgi wieczystej (zob. art. 25 ust. 1 pkt 4 UKsWieczHip
art. 25 UKsWieczHip
1. Księga wieczysta zawiera cztery działy, z których:
1) pierwszy obejmuje oznaczenie nieruchomości oraz wpisy praw związanych z jej własnością,
2) drugi obejmuje wpisy dotyczące własności i użytkowania wieczystego,
3) trzeci przeznaczony jest na wpisy dotyczące ograniczonych praw rzeczowych, z wyjątkiem hipotek, na wpisy ograniczeń w rozporządzaniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym oraz na wpisy innych praw i roszczeń, z wyjątkiem roszczeń dotyczących hipotek,
4) czwarty przeznaczony jest na wpisy dotyczące hipotek.
2. Księga wieczysta dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zawiera cztery działy, z których:
1) pierwszy obejmuje oznaczenie lokalu lub domu jednorodzinnego oraz oznaczenie nieruchomości, z którą jest związany,
2) drugi obejmuje wpisy dotyczące osoby, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
3) trzeci jest przeznaczony na wpisy ograniczeń w rozporządzaniu prawem oraz wpisy innych praw i roszczeń, z wyjątkiem roszczeń dotyczących hipotek,
4) czwarty jest przeznaczony na wpisy dotyczące hipotek.
3. Księgi wieczyste prowadzi się według ustalonych wzorów, obejmujących poszczególne działy księgi wieczystej.
). Jednakże nieprawidłowy wpis nie powoduje zahamowania powstania hipoteki, gdyż dokonanie wpisu w niewłaściwym łamie lub dziale nie powoduje jego nieważności, albowiem podział księgi wieczystej ma charakter wyłącznie porządkowy (IgnatowiczStefaniukPrawoRzeczowe (2003), str. 332). 1. Księga wieczysta zawiera cztery działy, z których:
1) pierwszy obejmuje oznaczenie nieruchomości oraz wpisy praw związanych z jej własnością,
2) drugi obejmuje wpisy dotyczące własności i użytkowania wieczystego,
3) trzeci przeznaczony jest na wpisy dotyczące ograniczonych praw rzeczowych, z wyjątkiem hipotek, na wpisy ograniczeń w rozporządzaniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym oraz na wpisy innych praw i roszczeń, z wyjątkiem roszczeń dotyczących hipotek,
4) czwarty przeznaczony jest na wpisy dotyczące hipotek.
2. Księga wieczysta dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zawiera cztery działy, z których:
1) pierwszy obejmuje oznaczenie lokalu lub domu jednorodzinnego oraz oznaczenie nieruchomości, z którą jest związany,
2) drugi obejmuje wpisy dotyczące osoby, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
3) trzeci jest przeznaczony na wpisy ograniczeń w rozporządzaniu prawem oraz wpisy innych praw i roszczeń, z wyjątkiem roszczeń dotyczących hipotek,
4) czwarty jest przeznaczony na wpisy dotyczące hipotek.
3. Księgi wieczyste prowadzi się według ustalonych wzorów, obejmujących poszczególne działy księgi wieczystej.
d. E jako wierzyciel hipoteczny
E mógłby nabyć hipotekę na miejscu dotychczasowej hipoteki C. Do 20.2.2011 r. takie rozwiązanie nie było możliwe, gdyż obowiązywała zasada posuwania się hipotek naprzód. Z chwilą spłacenia C, na miejsce tej hipoteki przesunęłaby się hipoteka D. Zastrzeżenie, na które powołuje się D, jest w świetle art. 1018 UKsWieczHip
art. 1018 UKsWieczHip
Niedopuszczalne jest zastrzeżenie, przez które właściciel nieruchomości zobowiązuje się do nierozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym.
.Niedopuszczalne jest zastrzeżenie, przez które właściciel nieruchomości zobowiązuje się do nierozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym.
Od 20.2.2011 dopuszczalne jest rozporządzanie opróżnionym miejscem hipotecznym (art. 1011 UKsWieczHip
art. 1011 UKsWieczHip
1. W razie wygaśnięcia hipoteki właścicielowi nieruchomości przysługuje w granicach wygasłej hipoteki uprawnienie do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym. Może on ustanowić na tym miejscu nową hipotekę albo przenieść na nie za zgodą uprawnionego którąkolwiek z hipotek obciążających nieruchomość.
2. Jeżeli hipoteka wygasła tylko częściowo, właściciel może rozporządzać opróżnionym miejscem hipotecznym w tej części.
i nast.). W razie wygaśnięcia hipoteki użytkownik wieczysty nieruchomości może więc w granicach wygasłej hipoteki rozporządzić opróżnionym miejscem hipotecznym w ten sposób, że ustanawia na tym miejscu nową hipotekę. E stał się więc wierzycielem hipotecznym A.1. W razie wygaśnięcia hipoteki właścicielowi nieruchomości przysługuje w granicach wygasłej hipoteki uprawnienie do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym. Może on ustanowić na tym miejscu nową hipotekę albo przenieść na nie za zgodą uprawnionego którąkolwiek z hipotek obciążających nieruchomość.
2. Jeżeli hipoteka wygasła tylko częściowo, właściciel może rozporządzać opróżnionym miejscem hipotecznym w tej części.
Jednakże na skutek przelewu wierzytelności, zgodnie z art. 79 ust. 1 UKsWieczHip
art. 79 UKsWieczHip
1. W razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej.
2. Hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza.
, w razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka. Należy jednak ustalić, czy przelew wierzytelności był skuteczny i jakie są konsekwencje braku wpisu F.1. W razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej.
2. Hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza.
Skuteczność przelewu ocenia się wg art. 509 KC
art. 509 KC
§ 1. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.
§ 2. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.
i nast. (więcej nt. przeniesienia hipoteki w: PrzeniesienieHipoteki). Wpis nowego wierzyciela jest natomiast niezbędny wg art. 79 ust. 1 zd. 2 UKsWieczHip§ 1. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.
§ 2. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.
art. 79 UKsWieczHip
1. W razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej.
2. Hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza.
. 1. W razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej.
2. Hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza.
Wobec braku wpisu F nie nabył więc hipoteki. E jest nadal wierzycielem hipotecznym, a jego wierzytelność wynosi 20.000 €.
e. F jako wierzyciel hipoteczny
Ustalono powyżej, że F nie nabył hipoteki, albowiem nie dokonano niezbędnego wpisu w księdze wieczystej (art. 79 ust. 1 zd. 2 UKsWieczHip
art. 79 UKsWieczHip
1. W razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej.
2. Hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza.
).1. W razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej.
2. Hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza.
f. wynik pośredni
Wierzycielami są więc:
- B - kwota 190.000 zł,
- D - kwota 40.000 zł i
- E - kwota 20.000 €.
2. Zasady zaspokojenia wierzycieli
Jeżeli z licytacji użytkowania wieczystego uzyskano 260.000 zł to B uzyska zaspokojenie w pełnej wysokości, gdyż ma pierwszeństwo przed pozostałymi, albowiem jego hipoteka została wpisana najwcześniej.
Natomiast D i E muszą być zaspokojeni proporcjonalnie z pozostałych 70.000 zł, gdyż ich hipoteki mają takie samo pierwszeństwo (art. 1011 UKsWieczHip
Jeżeli z licytacji użytkowania wieczystego uzyskano 260.000 zł to B uzyska zaspokojenie w pełnej wysokości, gdyż ma pierwszeństwo przed pozostałymi, albowiem jego hipoteka została wpisana najwcześniej.
Natomiast D i E muszą być zaspokojeni proporcjonalnie z pozostałych 70.000 zł, gdyż ich hipoteki mają takie samo pierwszeństwo (art. 1011 UKsWieczHip
art. 1011 UKsWieczHip
1. W razie wygaśnięcia hipoteki właścicielowi nieruchomości przysługuje w granicach wygasłej hipoteki uprawnienie do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym. Może on ustanowić na tym miejscu nową hipotekę albo przenieść na nie za zgodą uprawnionego którąkolwiek z hipotek obciążających nieruchomość.
2. Jeżeli hipoteka wygasła tylko częściowo, właściciel może rozporządzać opróżnionym miejscem hipotecznym w tej części.
) oraz art. 12 ust. 2 UKsWieczHip1. W razie wygaśnięcia hipoteki właścicielowi nieruchomości przysługuje w granicach wygasłej hipoteki uprawnienie do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym. Może on ustanowić na tym miejscu nową hipotekę albo przenieść na nie za zgodą uprawnionego którąkolwiek z hipotek obciążających nieruchomość.
2. Jeżeli hipoteka wygasła tylko częściowo, właściciel może rozporządzać opróżnionym miejscem hipotecznym w tej części.
art. 12 UKsWieczHip
1. O pierwszeństwie ograniczonych praw rzeczowych wpisanych do księgi wieczystej rozstrzyga chwila, od której liczy się skutki dokonanego wpisu.
2. Prawa wpisane na podstawie wniosków złożonych równocześnie mają równe pierwszeństwo.
i art. 29 UKsWieczHip1. O pierwszeństwie ograniczonych praw rzeczowych wpisanych do księgi wieczystej rozstrzyga chwila, od której liczy się skutki dokonanego wpisu.
2. Prawa wpisane na podstawie wniosków złożonych równocześnie mają równe pierwszeństwo.
art. 29 UKsWieczHip
Wpis w księdze wieczystej ma moc wsteczną od chwili złożenia wniosku o dokonanie wpisu, a w wypadku wszczęcia postępowania z urzędu - od chwili wszczęcia tego postępowania.
).Wpis w księdze wieczystej ma moc wsteczną od chwili złożenia wniosku o dokonanie wpisu, a w wypadku wszczęcia postępowania z urzędu - od chwili wszczęcia tego postępowania.
CategoryKazusyHipoteka
Na tej stronie nie ma komentarzy
