Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

Kazus nr 2 z umowy o dzieło

A. Stan faktyczny
P zobowiązał się do wykonania do dnia 8.11.2004 r. prac stolarskich w celu adaptacji pomieszczeń Dworca Głównego PKP w W. na bar fast food. We wrześniu 2004 r. A stwierdził, że P wykonał prace nieprawidłowo, gdyż stworzone przez niego konstrukcje grożą w każdej chwili zawaleniem. Wobec tego wezwał P do poprawienia wykonanych prac w terminie miesiąca. P odmówił dokonania poprawek twierdząc, że lepiej się zna na pracy niż A i więcej w lokalu A się więc nie pojawił. W tej sytuacji A zatrudnił innego wykonawcę - W, który wreszcie należycie wykonał stolarkę. Koszty poprawienia fuszerki P wyniosły 8.000 zł. Przy okazji prac stolarskich jeden z pracowników W przy okazji łączenia konstrukcji uszkodził meble znajdujące się w lokalu. Koszty naprawy mebli wyniosły dalsze 2.000 zł.
Ostatecznie lokal został otwarty zamiast 9.11.2004, dopiero 2.3.2005 r.
A domaga się od P zapłaty odszkodowania w łącznej wysokości 40.000 zł:
1) utracony zysk w wysokości 20.000 zł;
2) 10.000 zł tytułem czynszu, jaki powód musiał zapłacić wynajemcy pomieszczania – PKP – za okres, kiedy lokal był nieczynny, tj. do dnia 2.3.2005 r.;
3) 8.000 zł tytułem zwrotu wynagrodzenia wypłaconego W;
4) 2.000 tytułem zwrotu kosztów naprawy uszkodzonych przez pracownika W mebli.
Ponieważ P nie reaguje na żądania A, ów zdecydował się wnieść dnia 30.4.2007 r. powództwo o zapłatę.
Czy A przysługuje roszczenie o zapłatę w podanej wysokości?

B. Roszczenie A wobec P o zapłatę 30.000 zł z art. 471, 472 KC w zw. z art. 647 KC

art. 647 KC
Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

[schowaj]

A mógłby domagać się zapłaty odszkodowania na podstawie art. 471 KC w zw. z art. 647 KC, jeżeli oddanie po terminie wyremontowanych pomieszczeń stanowi nienależyte wykonanie umowy o roboty budowlane.

Odpowiedzialność odszkodowawcza polega na obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody. Niezależnie od źródła odpowiedzialności odszkodowawczej, stwierdzenie roszczenia wymaga zawsze ustalenia podstawy odpowiedzialności i zakresu odpowiedzialności.

1. Powstanie roszczenia
Podstawę odpowiedzialności stanowią przepisy wiążące z określonym zachowaniem sankcję w postaci obowiązku naprawienia szkody. Przepisy te są w prawie cywilnym dość liczne, wobec czego konieczne jest ich usystematyzowanie.

W kazusie P i A łączyła umowa o dzieło (art. 627 KC), wobec czego w pierwszym rzędzie należy zbadać, czy P nie poniesie odpowiedzialności kontraktowej (zalecam rozpoczynanie sprawdzania roszczenia o odszkodowanie w sytuacjach, gdy między stronami istnieje stosunek zobowiązaniowy, od sprawdzenia przesłanek odpowiedzialności kontraktowej).

a. Przesłanki odpowiedzialności
Pracując wg powyższego schematu, należy ustalić, czy A doznał szkody, co jest zdarzeniem powodującym szkodę oraz czy pomiędzy szkodą a zdarzeniem istnieje związek przyczynowo-skutkowy.

(1) szkoda
Więcej na ten temat w odrębnym opracowaniu.
W kazusie niewątpliwie utrata korzyści nastąpiła wbrew woli A. Wątpliwości istnieją natomiast co do opłaty z tytułu czynszu najmu. Można jednak przyjąć, że A dokonuje zapłaty na skutek obowiązku zapłaty wynikającego z umowy najmu z PKP i nie jest to obowiązek spełniany w pełni dobrowolnie przez A (inaczej SN w wyroku z 30.10.2002 r., V CKN 1322/00, niepubl.).
A poniósł więc szkodę w wysokości 30.000 zł.

(2) zdarzenie powodujące szkodę
Każda podstawa roszczenia określa samodzielnie przesłanki zdarzenia powodującego szkodę (np. dla art. 415 KC [odpowiedzialność deliktowa] jest to bezprawne i zawinione zachowanie sprawcy; dla art. 436 KC – ruch mechanicznego środka komunikacji wprawianego w ruch przy pomocy sił przyrody; dla art. 493 KC - niemożliwość następcza świadczenia itd.).
W przypadku art. 471 KC zdarzeniem jest zawinione przez dłużnika niewykonanie albo nienależyte wykonanie świadczenia. Należy więc ustalić, czy P nie wykonał w ogóle albo nienależycie wykonał swoje zobowiązanie wobec A (=naruszenie zobowiązania) i jeżeli tak – to czy ponosi za to odpowiedzialność.

Na potrzeby naszej pracy nienależyte wykonanie i niewykonanie zobowiązania będziemy określać zbiorczo jako naruszenie zobowiązania.

Wykonanie świadczenia to polega na zachowaniu się dłużnika zgodnie z treścią zobowiązania oraz w sposób czyniący zadość interesom wierzyciela. Ponieważ w końcu P zakończył prace – świadczenie zostało wykonane.

To czy zobowiązanie zostało wykonane należycie zależy od tego, w jaki sposób powinno ono zostać spełnione.
W pierwszym rzędzie decyduje o tym treść stosunku zobowiązaniowego. W tym wypadku decyduje więc treść umowy pomiędzy A i P. Należy pamiętać, że wyznacznikiem należytego wykonania zobowiązania jest art. 354 § 1 KC, zgodnie z którym dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w sposób odpowiadający tym zwyczajom.

Wg art. 471 KC odszkodowanie należy się tylko w wypadku, gdy dłużnik ponosi odpowiedzialność za naruszenie zobowiązania. Sam przepis art. 471 nie stanowi jeszcze o zasadzie odpowiedzialności. O tym, za co odpowiada dłużnik decydować będzie bowiem przede wszystkim umowa stron, a w przypadku je braku – regulacje ustawowe.

W pierwszej kolejności znów należy sprawdzić, czy pomiędzy stronami istnieje umowa określająca zakres odpowiedzialności (tzw. umowa o odpowiedzialność). Dopuszczalność takiej umowy wynika z art. 473 KC. W naszym kazusie brak jest jednak takiej umowy.
W większości sytuacji oczywiście strony nie regulują zasad odpowiedzialności (tak jak i w naszym kazusie). Wówczas zastosowanie znajdują reguły ogólne, określone przez ustawę.
Zgodnie więc z domniemaniem zakładamy istnienie winy P. Tylko przeprowadzony przez niego samego przeciwdowód mógłby doprowadzić do uwolnienia się od niego z odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę.

(3) związek przyczynowo-skutkowy
Związek przyczynowy jest przesłanką każdej odpowiedzialności cywilnej [Bieniek/Wiśniewski, KC. Komentarz, art. 361 uw. 1]. Przesądzenie związku przyczynowego pomiędzy dwoma faktami jest stwierdzeniem, że według empirycznie poznanych praw przyrody drugi fakt jest skutkiem pierwszego. Fakt, że art. 361 § 1 KC powołuje się na normalne następstwa czynu, nakazuje postępować zgodnie z teorią adekwatnej przyczynowości.
Zgodnie z tymi teoriami i zgodnie z przyjętym trybem postępowania można ustalić, iż szkoda w postaci opłaty z tytułu czynszu najmu nie pozostawała w związku z opóźnieniem wykonania prac przez P. Natomiast utracone korzyści pozostają w adekwatnym związku z nieterminowym wykonaniem prac, są bowiem normalnym następstewm niemożności prowadzenia działalności zarobkowej przez A.

(4) wynik pośredni
Roszczenie odszkodowawcze A wobec P na podstawie art. 471 KC powstało tylko w zakresie 20.000 zł (utraconych zarobków).

2. Zaskarżalność
Z uwagi na podane terminy należy rozważyć jeszcze ewentualnie możliwość przedawnienia roszczenia z art. 471 KC.

a. przedawnienie wg art. 646 KC

art. 646 KC
Roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.

[schowaj]

Więcej na temat przedawnienia w umowach o dzieło zob. KomOn, Komentarz do art. 646 KC, nb. 1.
W kazusie oddanie dzieła nastąpiło dopiero po poprawkach W. W tej sytuacji bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem faktycznego oddania dzieła, a więc z dniem 2.3.2005.
W takim wypadku przedawnienie rozpoczyna swój bieg od dnia 2.3.2005 r.

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od umówionego dnia oddania dzieła, gdy dzieło w ogóle nie zostało wg powyższych reguł oddane albo oddane zostało po upływie dwóch lat od dnia, kiedy wg umowy stron miało być oddane (wniosek z wyroku SN z dnia 20.4.2006 r.,sygn.: III CSK 2/06, opubl. OSNC z 2007 r. Nr 2, poz. 28).

b. Wynik tymczasowy
W tej sytuacji wniesienie powództwa nastąpiło przed upływem dwuletniego okresu przedawnienia. Roszczenie A przeciwko P o 20.000 zł nie przedawniło się.

3. Wynik
A może domagać się od P 20.000 zł tytułem odszkodowania za nienależyte wykonanie prac.

C. Roszczenie o zwrot kosztów poprawienia działa z art. 636 § 1 zd. 2 KC

art. 636 KC
§ 1. Jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie.
§ 2. Jeżeli zamawiający sam dostarczył materiału, może on w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła.

[schowaj]

Roszczenie A przeciw P o zwrot 8.000 zł wypłaconych za prace poprawkowe mogłoby wynikać z art. 636 § 1 zd. 2 KC.

1. Powstanie roszczenia
Roszczenie w tej sytuacji powstaje, gdy przyjmujący zamówienie wykonywał dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający wezwał go do zmiany sposobu wykonywania i poprawienia prac, wyznaczył termin, który bezskutecznie upłynął.

a. umowa o dzieło
Przesłanka w postaci umowy o dzieło została wykazana powyżej.

b. sprzeczne z umową albo wadliwe wykonywanie dzieła
Sprzeczne z umową jest wykonywanie dzieła, gdy nie odpowiada warunkom opisanym w kontrakcie (niezgodność z treścią zobowiązania). Ponadto z uwagi na treść art. 354 § 1 KC o sprzeczności z umową można mówić również wtedy, gdy przyjmujący zamówienie wykonuje dzieło zgodnie z jego opisem w umowie, ale w sposób nie odpowiadający społeczno-gospodarczemu celowi zobowiązania oraz zasadom współżycia społecznego. Także naruszenie ustalonych zwyczajów, jeżeli takowe istnieją w zakresie, jakiego dotyczy umowa, skutkować może uznaniem za postępowanie sprzeczne z umową.
Wadliwość wykonywania dzieła może dotyczyć sposobu wykonywania oraz efektu.
Trudno jest rozgraniczyć sytuacje, gdy dzieło jest wykonywanie w sposób sprzeczny z umową od sytuacji, gdy jest wykonywane w sposób wadliwy. Każde wykonywanie wadliwe będzie bowiem także sprzeczne z umową.

c. przed lub przy wydaniu lub odebraniu dzieła
Ważny jest także moment ustalenia sprzeczności z umową albo wadliwości wykonywania dzieła. Art. 636 § 1 KC nie znajduje bowiem zastosowania pod odebraniu dzieła (wyrok SN z dnia 3.11.2000 r., sygn. akt: IV CKN 152/00, opubl. w OSNC 2001 r. Nr 4, poz. 63). Po odebraniu dzieła ochrona zamawiającego realizuje się na podstawie przepisów o rękojmi za wady (art. 637 § 1 i 2 KC przy uwzględnieniu także art. 638 KC). Ustalono powyżej, że do oddania dzieła nie doszło, ponieważ A nie dokonał odbioru prac.

2. Zaskarżalność roszczenia
Roszczenie nie jest przedawnione, gdyż nie upłynął termin dwu lat od oddania dzieła.

3. Wynik
Roszczenie o zapłatę 8.000 zł przysługuje na podstawie art. 636 § 1 zd. 2 KC.

D. Roszczenie o 2.000 zł tytułem naprawienia szkody wyrządzonej przez pracownika W z art. 636 § 1 zd. 2 w zw. z art. 471, 474 KC.

---

CategoryKazusyDzielo