Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Transgraniczna Opieka ...
  Transgraniczne Zamowie...
  E U I Gi Szkoly Wyzsze
  E U W T Mozliwosci Zas...
  E U W T Planowanie Prz...
  E U W T Pomoc Publiczna
  E U W T Publiczny Tran...
  E U W T Zagadnienia Pr...
  E U W Ti Szkoly Wyzsze
  Polsko Niemiecka Umowa...
  Polsko Niemieckie E U ...
  Wspolpraca Transgranic...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy
Inhaltsverzeichnis des Artikels

Transgraniczny publiczny transport zbiorowy

publiczny transport zbiorowy realizowany na obszarze co najmniej dwóch państw

A. TŁO PROBLEMATYKI
Coraz częściej przewozy pasażerskie są realizowane na obszarze dwóch albo i więcej podmiotów z różnych krajów (zob. połączenia autobusowe Strasburg-Kehl, Frankfurt(Oder)-Słubice oraz liczne kolejowe połączenia regionalne). Potrzeba realizacji usług transportowych wynika z jednej strony z peryferyjnego położenia obszarów przygranicznych względem większych ośrodków we własnym kraju i związaną z tym obiektywną geograficzną trudność w realizacji usług przewozowych. Ponadto usługi transgraniczne powstają w ślad za potokami pasażerskimi, które prowadzą w kierunku centrów gospodarczych położonych po jednej stronie granicy oraz ośrodków turystycznych. Zjawiska mobilności pracowników i klientów ograniczają się z reguły do obszarów położonych w odległości do ok. 100 km od granicy. Stąd też najsilniejsze potrzeby przewozowe występują lokalnie (na obszarach sąsiednich gmin, ewentualnie powiatów, rzadziej regionów).
Intensywne przewozy transgraniczne wymagają koordynacji działań po obydwu stronach granicy. Tymczasem rynek usług transportowych jest po każdej stronie poddany innym regulacjom prawnym, występują odmienne zachowania społeczne i przyzwyczajenia kulturowe. Różna jest także infrastruktura taboru przewozowego, potencjał ekonomiczny oraz możliwości finansowe. Te aspekty nie pozwalają na taką realizację usług transportowych, która w pełni zaspokajałaby zapotrzebowania na przewozy na całym obszarze przygranicznym.
Dla potrzeb niniejszego opracowania przyjęto następujące założenia. Ograniczono się do przewozów realizowanych w strefie transgranicznej (art. 4 ust. 1 pkt 17 UPTZ
art. 4 UPTZ
1. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) decyzja o przyznaniu otwartego dostępu - uprawnienie przewoźnika do wykonywania regularnego przewozu osób w ramach otwartego dostępu w transporcie kolejowym, określonego w ustawie z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94, z późń. zm.);
2) dworzec - miejsce przeznaczone do odprawy pasażerów, w którym znajdują się w szczególności: przystanki komunikacyjne, punkt sprzedaży biletów oraz punkt informacji dla podróżnych;
3) gminne przewozy pasażerskie - przewóz osób w ramach publicznego transportu zbiorowego wykonywany w granicach administracyjnych jednej gminy lub gmin sąsiadujących, które zawarły stosowne porozumienie lub które utworzyły związek międzygminny; inne niż przewozy powiatowe, wojewódzkie i międzywojewódzkie;
4) komunikacja miejska - gminne przewozy pasażerskie wykonywane w granicach administracyjnych miasta albo:
a) miasta i gminy,
b) miast, albo
c) miast i gmin sąsiadujących
- jeżeli zostało zawarte porozumienie lub został utworzony związek międzygminny w celu wspólnej realizacji publicznego transportu zbiorowego;
5) linia komunikacyjna - połączenie komunikacyjne na:
a) sieci dróg publicznych albo
b) liniach kolejowych, innych szynowych, linowych, linowo-terenowych, albo
c) akwenach morskich lub wodach śródlądowych
- wraz z oznaczonymi miejscami do wsiadania i wysiadania pasażerów na liniach komunikacyjnych, po których odbywa się publiczny transport zbiorowy;
6) międzynarodowe przewozy pasażerskie - przewóz osób w ramach publicznego transportu zbiorowego wykonywany z przekroczeniem granicy Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem przewozów realizowanych w strefie transgranicznej;
7) międzywojewódzkie przewozy pasażerskie - przewóz osób w ramach publicznego transportu zbiorowego wykonywany z przekroczeniem granicy województwa; inne niż przewozy gminne, powiatowe i wojewódzkie;
8) operator publicznego transportu zbiorowego - samorządowy zakład budżetowy oraz przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób, który zawarł z organizatorem publicznego transportu zbiorowego umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, na linii komunikacyjnej określonej w umowie;
9) organizator publicznego transportu zbiorowego - właściwa jednostka samorządu terytorialnego albo minister właściwy do spraw transportu, zapewniający funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego na danym obszarze; organizator publicznego transportu zbiorowego jest "właściwym organem", o którym mowa w przepisach rozporządzenia (WE) nr 1370/2007;
10) powiatowe przewozy pasażerskie - przewóz osób w ramach publicznego transportu zbiorowego wykonywany w granicach administracyjnych co najmniej dwóch gmin i niewykraczający poza granice jednego powiatu albo w granicach administracyjnych powiatów sąsiadujących, które zawarły stosowne porozumienie lub które utworzyły związek powiatów; inne niż przewozy gminne, wojewódzkie i międzywojewódzkie;
11) przewoźnik - przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób na podstawie potwierdzenia zgłoszenia przewozu, a w transporcie kolejowym - na podstawie decyzji o przyznaniu otwartego dostępu;
12) przewóz o charakterze użyteczności publicznej - powszechnie dostępna usługa w zakresie publicznego transportu zbiorowego wykonywana przez operatora publicznego transportu zbiorowego w celu bieżącego i nieprzerwanego zaspokajania potrzeb przewozowych społeczności na danym obszarze;
13) przystanek komunikacyjny - miejsce przeznaczone do wsiadania lub wysiadania pasażerów na danej linii komunikacyjnej, w którym umieszcza się informacje dotyczące w szczególności godzin odjazdów środków transportu, a ponadto, w transporcie drogowym, oznaczone zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.);
14) publiczny transport zbiorowy - powszechnie dostępny regularny przewóz osób wykonywany w określonych odstępach czasu i po określonej linii komunikacyjnej, liniach komunikacyjnych lub sieci komunikacyjnej;
15) rekompensata - środki pieniężne lub inne korzyści majątkowe przyznane operatorowi publicznego transportu zbiorowego w związku ze świadczeniem usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego;
16) sieć komunikacyjna - układ linii komunikacyjnych obejmujących obszar działania organizatora publicznego transportu zbiorowego lub część tego obszaru;
17) strefa transgraniczna - obszar co najmniej jednej gminy, powiatu lub co najmniej jednego województwa, na którym operator publicznego transportu zbiorowego świadczy usługi w zakresie publicznego transportu zbiorowego, położony bezpośrednio przy granicy Rzeczypospolitej Polskiej i obszar odpowiedniej jednostki administracyjnej położonej poza granicą Rzeczypospolitej Polskiej na terytorium sąsiedniego państwa;
18) transport drogowy - transport w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym;
19) transport inny szynowy - przewóz osób środkiem transportu poruszającym się po szynach lub torach kolejowych, w tym tramwajem lub metrem; inny niż transport kolejowy i transport linowo-terenowy;
20) transport kolejowy - przewóz osób środkiem transportu poruszającym się po torach kolejowych;
21) transport linowy - przewóz osób środkiem transportu poruszającym się za pomocą napowietrznej liny ciągnącej;
22) transport linowo-terenowy - przewóz osób środkiem transportu poruszającym się po szynach za pomocą liny napędowej;
23) transport morski - przewóz osób środkiem transportu morskiego po morskich wodach wewnętrznych lub po morzu terytorialnym;
24) umowa o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego - umowa między organizatorem publicznego transportu zbiorowego a operatorem publicznego transportu zbiorowego, która przyznaje temu operatorowi prawo i zobowiązuje go do wykonywania określonych usług związanych z wykonywaniem przewozu o charakterze użyteczności publicznej;
25) wojewódzkie przewozy pasażerskie - przewóz osób w ramach publicznego transportu zbiorowego wykonywany w granicach administracyjnych co najmniej dwóch powiatów i niewykraczający poza granice jednego województwa, a w przypadku linii komunikacyjnych w transporcie kolejowym także przewóz do najbliższej stacji w województwie sąsiednim, umożliwiający przesiadki w celu odbycia dalszej podróży lub techniczne odwrócenie biegu pociągu, oraz przewóz powrotny; inne niż przewozy gminne, powiatowe i międzywojewódzkie;
26) zintegrowany system taryfowo-biletowy - rozwiązanie polegające na umożliwieniu wykorzystywania przez pasażera biletu, uprawniającego do korzystania z różnych środków transportu na obszarze właściwości organizatora publicznego transportu zbiorowego;
27) zintegrowany węzeł przesiadkowy - miejsce umożliwiające dogodną zmianę środka transportu wyposażone w niezbędną dla obsługi podróżnych infrastrukturę, w szczególności: miejsca postojowe, przystanki komunikacyjne, punkty sprzedaży biletów, systemy informacyjne umożliwiające zapoznanie się zwłaszcza z rozkładem jazdy, linią komunikacyjną lub siecią komunikacyjną;
28) zrównoważony rozwój publicznego transportu zbiorowego - proces rozwoju transportu uwzględniający oczekiwania społeczne dotyczące zapewnienia powszechnej dostępności do usług publicznego transportu zbiorowego, zmierzający do wykorzystywania różnych środków transportu, a także promujący przyjazne dla środowiska i wyposażone w nowoczesne rozwiązania techniczne środki transportu;
29) żegluga śródlądowa - przewóz osób środkiem transportu wodnego śródlądowego po wodach śródlądowych.
2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) jednostce samorządu terytorialnego - należy przez to rozumieć również związek międzygminny lub związek powiatów;
2) rozkładzie jazdy - należy przez to rozumieć również rozkład rejsu w transporcie morskim oraz w żegludze śródlądowej;
3) przystanku komunikacyjnym - należy przez to rozumieć również port lub przystań usytuowane na wodach morskich lub wodach śródlądowych;
4) umowie o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego - należy przez to rozumieć również akt wewnętrzny określający warunki wykonywania usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego przez samorządowy zakład budżetowy.
[schowaj]
). Ponadto w poniższych rozważaniach nakreślone zostaną propozycje rozwiązania zagadnień prawnych związanych z realizacją usług przewozowych poprzez granicę. Analizy dotyczyć będą jednakże wyłącznie przewozów użyteczności publicznej. Przewozy komercyjne, podlegające innym zasadom prawnym i ekonomicznym, są z reguły poza sferą działalności samorządów, do których kierowana jest poniższa analiza.
W pierwszej kolejności zdefiniowane zostaną bariery o charakterze prawnym.

B. WSKAZANIE PROBLEMÓW PRAWNYCH
Dotychczas prowadzone badania rynku przewozów transgranicznych wykazały istnienie następujących problemów o charakterze jurydycznym:
  • brak równoległych kompetencji,
  • niepewne finansowanie,
  • niemożliwość wspólnego udzielenia zamówień,
  • niemożliwość wspólnego planowania,
  • konieczność wielokrotnej homologacji pojazdów.
W dalszej części zweryfikowane zostanie, na ile wskazane problemy faktycznie istnieją oraz zaproponowane zostaną - w razie konieczności - propozycje ich rozwiązania. W tych ostatnich szczególne miejsce przypadnie instrumentowi Europejskich Ugrupowań Współpracy Terytorialnej (EUWT).
Zob. projekt Conpass



C. PODZIAŁ KOMPETENCJI W ZAKRESIE PTZ
Dla współpracy w zakresie transportu publicznego korzystna jest sytuacja, gdy kompetencje w tym zakresie są rozłożone symetrycznie. Efektywne realizowanie zadań transportowych wymaga, aby współpracujące podmioty mogły wykazać zbieżne kompetencje w zakresie interesujących je środków transportowych (kompetencja rzeczowa). Równie ważne jest, aby obszar współpracujących jednostek pokrywał się jak najdalej z obszarem ważnym dla realizacji zadań (właściwość miejscowa). Ważne jest więc, aby sąsiadujące przez granicę podmioty miały przynajmniej podobne, jeżeli nie identyczne uprawnienia.

1. Struktura organizacyjna publicznego transportu zbiorowego
Pomimo pewnych ingerencji UE w zasady transportu publicznego, kraje członkowskie zachowały prawo do autonomicznego stanowienia kompetencji w zakresie transportu publicznego (zob. np. dokument KOM(2000) 7, ost. z 26.7.2000, str. 10). Zatem wskazanie organów właściwych znajduje się w ustawodawstwie krajowym. Skutkiem tego mogą być znaczne nawet różnice w zakresie właściwości do organizacji transportu publicznego. Jednakże regulacje europejskie pozwoliły na wprowadzenie wspólnych funkcjonalnych kategorii podmiotów upoważnionych do ingerencji w publiczny transport zbiorowy. Stworzono kategorie: "właściwych organów", "właściwych organów lokalnych" oraz "podmiotów świadczących usługi publiczne" (zob. art. 2 RozpWE1370/2007
art. 2 RozpWE1370/2007
Na użytek niniejszego rozporządzenia:
a) "pasażerski transport publiczny" oznacza usługi transportu pasażerskiego o ogólnym znaczeniu gospodarczym świadczone publicznie w sposób niedyskryminacyjny i ciągły;
b) "właściwy organ" oznacza organ publiczny lub grupę organów publicznych państwa członkowskiego lub państw członkowskich uprawnione do ingerowania w publiczny transport pasażerski na danym obszarze geograficznym, lub instytucję posiadającą takie uprawnienia;
c) "właściwy organ lokalny" oznacza właściwe organy, których właściwość miejscowa nie obejmuje całego kraju;
d) "podmiot świadczący usługi publiczne" oznacza każde publiczne lub prywatne przedsiębiorstwo lub zgrupowanie przedsiębiorstw, świadczące usługi publiczne w zakresie transportu pasażerskiego, lub każdą instytucję publiczną, która świadczy takie usługi;
e) "zobowiązanie z tytułu świadczenia usług publicznych" oznacza wymóg określony lub ustalony przez właściwy organ, w celu zapewnienia świadczenia usług użyteczności publicznej w zakresie pasażerskiego transportu publicznego, których świadczenia podmiot świadczący usługi ze względu na swój własny interes gospodarczy bez rekompensaty nie podjąłby lub nie podjąłby w takim samym zakresie lub na takich samych warunkach;
f) "wyłączne prawo" oznacza prawo dające podmiotowi świadczącemu usługi publiczne możliwość świadczenia niektórych usług publicznych w zakresie transportu pasażerskiego na danej trasie, w danej sieci lub na danym obszarze z wyłączeniem innych takich podmiotów świadczących usługi;
g) "rekompensata z tytułu świadczenia usług publicznych" oznacza każdą korzyść, zwłaszcza finansową, przyznaną bezpośrednio lub pośrednio przez właściwy organ z funduszy publicznych w okresie realizacji zobowiązania z tytułu świadczenia usług publicznych lub powiązaną z tym okresem;
h) "bezpośrednie udzielenie zamówienia" oznacza udzielenie zamówienia prowadzącego do zawarcia umowy o świadczenie usług publicznych danemu podmiotowi świadczącemu usługi publiczne z pominięciem procedury przetargowej;
i) "umowa o świadczenie usług publicznych" oznacza jeden lub kilka aktów wiążących prawnie, potwierdzających porozumienie zawarte pomiędzy właściwym organem a podmiotem świadczącym usługi publiczne, w sprawie powierzenia temu podmiotowi świadczącemu usługi publiczne zarządzania usługami pasażerskiego transportu publicznego podlegającymi zobowiązaniom z tytułu świadczenia usług publicznych oraz świadczenie tych usług; w zależności od prawa państw członkowskich umowa może mieć również formę decyzji właściwego organu, która:
- stanowi indywidualny akt ustawodawczy lub wykonawczy, albo
- zawiera warunki, zgodnie z którymi właściwy organ samodzielnie świadczy usługi lub powierza ich świadczenie podmiotowi wewnętrznemu;
j) "podmiot wewnętrzny" oznacza odrębną prawnie jednostkę podlegającą kontroli właściwego organu lokalnego, a w przypadku grupy organów przynajmniej jednego właściwego organu lokalnego, analogicznej do kontroli, jaką sprawują one nad własnymi służbami;
k) "wartość" oznacza wartość usługi, trasy, umowy o świadczenie usług publicznych lub systemu rekompensat w ramach pasażerskiego transportu publicznego odpowiadającą wynagrodzeniu całkowitemu, bez podatku VAT, podmiotu lub podmiotów świadczących usługi publiczne, w tym rekompensaty, niezależnie od ich charakteru, wypłacane przez organy publiczne oraz dochody ze sprzedaży biletów, które nie są przekazywane danemu właściwemu organowi;
l) "zasada ogólna" oznacza środek mający zastosowanie w sposób niedyskryminacyjny do wszystkich usług publicznych tego samego rodzaju w zakresie transportu pasażerskiego na danym obszarze geograficznym, objętym właściwością miejscową właściwego organu;
m) "publiczne usługi w zakresie zintegrowanego transportu pasażerskiego" oznaczają połączone usługi transportowe na określonym obszarze geograficznym, zawierające wspólny system informacyjny i biletowy oraz wspólny rozkład jazdy.
[schowaj]
). Na płaszczyźnie krajowej wprowadzono często jednak nową nomenklaturę. W Polsce organy właściwe stały się organizatorami publicznego transportu zbiorowego (zob. art. 14 ust. 1 pkt 9) UPTZ
art. 14 UPTZ
Do aktualizacji planu transportowego, o której mowa w art. 11 ust. 2, stosuje się odpowiednio przepisy art. 10, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1-4 oraz art. 13.
[schowaj]
), w Niemczech zaś są określane jako Aufgabenträger (§ 8 ust. 3 PBefG).
Wspólne jest dla nich to, iż mają prawo do ingerowania w publiczny transport zbiorowy. Ingerencja ta może polegać na organizacji, zarządzaniu i wykonywaniu publicznego transportu zbiorowego.

2. Właściwość miejscowa i rzeczowa
Możliwości ingerencji w transport publiczny wyznaczają dwa czynniki: geograficzny i rzeczowy.
Ten pierwszy wskazuje na obszar, na którym dany organ realizuje swoje kompetencje i zadania. Ten drugi wyznaczony jest rodzajem przewozów. Optymalnym rozwiązaniem dla prawidłowej realizacji transgranicznych przewozów pasażerskich w ruchu lokalnym byłaby pełna zbieżność obydwu rodzajów właściwości.

a. właściwość miejscowa
Właściwość miejscowa organów uprawnionych do ingerowania w publiczny transport pasażerski pokrywa się z reguły z podziałem terytorialnym. Właściwość miejscowa pokrywa się więc z właściwością terytorialną administracji samorządowej i państwowej. Elastycznie ujęta definicja organu właściwego pozwala na uznanie właściwości nie tylko pojedynczych organów publicznych ale także ich grup oraz instytucji nie będących organami publicznymi (art. 2 lit. b) RozpWE1370/2007). Z perspektywy prawa polskiego grupami organów będą różnego rodzaju związki (gminne, powiatowe oraz - od 1.1.2016 r. - związki powiatowo-gminne). W Niemczech kwalifikuje się do grupy instytucji tzw. związki transportowe (Verkehrsverbünde). Tworzone są nie tylko przez podmioty publiczne i prywatne). W tym ostatnim wypadku konieczne jest jednak ustawowe umocowanie związku do "ingerencji w publiczny transport pasażerski na danym obszarze geograficznym".
Szczególnym emanacją właściwości miejscowej jest wyraźne upoważnienie do realizacji zadania publicznego transportu zbiorowego w strefie transgranicznej. Jak na ryzie jeedynie polska ustawa przewiduje szczególne rozwiązania w tym zakresie (zob. art. 7 ust. 3 UPTZ
art. 7 UPTZ
1. Organizatorem publicznego transportu zbiorowego, zwanym dalej "organizatorem", właściwym ze względu na obszar działania lub zasięg przewozów, jest:
1) gmina:
a) na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich,
b) której powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między gminami - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, na obszarze gmin, które zawarły porozumienie;
2) związek międzygminny - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, na obszarze gmin tworzących związek międzygminny;
3) powiat:
a) na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich,
b) któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między powiatami - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich, na obszarze powiatów, które zawarły porozumienie;
4) związek powiatów - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich, na obszarze powiatów tworzących związek powiatów;
5) województwo:
a) na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich oraz w transporcie morskim,
b) właściwe ze względu na najdłuższy odcinek planowanego przebiegu linii komunikacyjnej, w uzgodnieniu z województwami właściwymi ze względu na przebieg tej linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w międzywojewódzkich przewozach pasażerskich,
c) któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między województwami właściwymi ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich, na obszarze województw, które zawarły porozumienie;
6) minister właściwy do spraw transportu - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozach pasażerskich w transporcie kolejowym.
2. Jeżeli inny organizator byłby właściwy ze względu na obszar działania, a inny ze względu na zasięg przewozów, to właściwym organizatorem jest organizator, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b, pkt 2, pkt 3 lit. b albo pkt 4.
3. Organizator, o którym mowa w ust. 1 pkt 1-5, jest organizatorem publicznego transportu zbiorowego realizowanego w strefie transgranicznej.
4. Określone w ustawie zadania organizatora, o którym mowa w ust. 1 pkt 1-5, wykonuje, w przypadku:
1) gminy - wójt, burmistrz albo prezydent miasta;
2) związku międzygminnego - zarząd związku międzygminnego;
3) miasta na prawach powiatu - prezydent miasta na prawach powiatu;
4) powiatu - starosta;
5) związku powiatów - zarząd związku powiatów;
6) województwa - marszałek województwa.
[schowaj]
).

b. właściwość rzeczowa
Ten rodzaj właściwości jest krytyczny dla możliwości podjęcia współpracy. Stąd niezwykle ważne jest zawsze ustalenie, jaki rodzaj transportu publicznego pozostaje w gestii partnera. Tymczasem transport publiczny w Europie obejmuje szerokie spektrum usług. W Polsce kwalifikuje się tutaj transport drogowy, kolejowy, innym szynowy, linowy, linowo-terenowy, morski oraz transport w żegludze śródlądowej (por. art. 1 ust. 1 UPTZ
art. 1 UPTZ
1. Ustawa określa zasady organizacji i funkcjonowania regularnego przewozu osób w publicznym transporcie zbiorowym realizowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz w strefie transgranicznej, w transporcie drogowym, kolejowym, innym szynowym, linowym, linowo-terenowym, morskim oraz w żegludze śródlądowej.
2. Ustawa określa także zasady finansowania regularnego przewozu osób w publicznym transporcie zbiorowym, w zakresie przewozów o charakterze użyteczności publicznej, realizowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w transporcie, o którym mowa w ust. 1.
[schowaj]
). W Niemczech z olei ustawa PBefG dotyczy jedynie przewozów tramwajami, trolejbusami oraz innymi pojazdami lądowymi (§ 1 ust. 1 PBefG).
Z racji kapitałochłonności niektórych jego rodzajów oraz konieczności synchronizacji transportu w regionie niektóre państwa członkowskie zastrzegły właściwość dla określonego rodzaju transportu na rzecz podmiotów większych geograficznie i silniejszych ekonomicznie. Stąd np. w Niemczech lokalny transport szynowy jest - co do zasady - domeną krajów związkowych. W Polsce z kolei zastrzeżono na rzecz ministra właściwego dla spraw transportu wyłącznie właściwość w zakresie międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozów pasażerskich w transporcie kolejowym (art. 7 ust. 1 pkt 6 UPTZ
art. 7 UPTZ
1. Organizatorem publicznego transportu zbiorowego, zwanym dalej "organizatorem", właściwym ze względu na obszar działania lub zasięg przewozów, jest:
1) gmina:
a) na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich,
b) której powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między gminami - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, na obszarze gmin, które zawarły porozumienie;
2) związek międzygminny - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, na obszarze gmin tworzących związek międzygminny;
3) powiat:
a) na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich,
b) któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między powiatami - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich, na obszarze powiatów, które zawarły porozumienie;
4) związek powiatów - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich, na obszarze powiatów tworzących związek powiatów;
5) województwo:
a) na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich oraz w transporcie morskim,
b) właściwe ze względu na najdłuższy odcinek planowanego przebiegu linii komunikacyjnej, w uzgodnieniu z województwami właściwymi ze względu na przebieg tej linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w międzywojewódzkich przewozach pasażerskich,
c) któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między województwami właściwymi ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich, na obszarze województw, które zawarły porozumienie;
6) minister właściwy do spraw transportu - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozach pasażerskich w transporcie kolejowym.
2. Jeżeli inny organizator byłby właściwy ze względu na obszar działania, a inny ze względu na zasięg przewozów, to właściwym organizatorem jest organizator, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b, pkt 2, pkt 3 lit. b albo pkt 4.
3. Organizator, o którym mowa w ust. 1 pkt 1-5, jest organizatorem publicznego transportu zbiorowego realizowanego w strefie transgranicznej.
4. Określone w ustawie zadania organizatora, o którym mowa w ust. 1 pkt 1-5, wykonuje, w przypadku:
1) gminy - wójt, burmistrz albo prezydent miasta;
2) związku międzygminnego - zarząd związku międzygminnego;
3) miasta na prawach powiatu - prezydent miasta na prawach powiatu;
4) powiatu - starosta;
5) związku powiatów - zarząd związku powiatów;
6) województwa - marszałek województwa.
[schowaj]
).
W Polsce podmioty będące organizatorami publicznego transportu zbiorowego są w zasadzie władne realizować każdy rodzaj transportu publicznego. Art. 7 UPTZ
art. 7 UPTZ
1. Organizatorem publicznego transportu zbiorowego, zwanym dalej "organizatorem", właściwym ze względu na obszar działania lub zasięg przewozów, jest:
1) gmina:
a) na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich,
b) której powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między gminami - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, na obszarze gmin, które zawarły porozumienie;
2) związek międzygminny - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, na obszarze gmin tworzących związek międzygminny;
3) powiat:
a) na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich,
b) któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między powiatami - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich, na obszarze powiatów, które zawarły porozumienie;
4) związek powiatów - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich, na obszarze powiatów tworzących związek powiatów;
5) województwo:
a) na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich oraz w transporcie morskim,
b) właściwe ze względu na najdłuższy odcinek planowanego przebiegu linii komunikacyjnej, w uzgodnieniu z województwami właściwymi ze względu na przebieg tej linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w międzywojewódzkich przewozach pasażerskich,
c) któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między województwami właściwymi ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich, na obszarze województw, które zawarły porozumienie;
6) minister właściwy do spraw transportu - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozach pasażerskich w transporcie kolejowym.
2. Jeżeli inny organizator byłby właściwy ze względu na obszar działania, a inny ze względu na zasięg przewozów, to właściwym organizatorem jest organizator, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b, pkt 2, pkt 3 lit. b albo pkt 4.
3. Organizator, o którym mowa w ust. 1 pkt 1-5, jest organizatorem publicznego transportu zbiorowego realizowanego w strefie transgranicznej.
4. Określone w ustawie zadania organizatora, o którym mowa w ust. 1 pkt 1-5, wykonuje, w przypadku:
1) gminy - wójt, burmistrz albo prezydent miasta;
2) związku międzygminnego - zarząd związku międzygminnego;
3) miasta na prawach powiatu - prezydent miasta na prawach powiatu;
4) powiatu - starosta;
5) związku powiatów - zarząd związku powiatów;
6) województwa - marszałek województwa.
[schowaj]
- poza kompetencją ministra dla określonych przewozów kolejowych - nie dywersyfikuje uprawnień pod względem rodzaju wykorzystywanego dla przewozów środka transportowego.

3. Przezwyciężenie różnic kompetencyjnych
Uruchomienie wspólnych przewozów transgranicznych wymaga zatem, aby "organy właściwe" swoim obszarem właściwości pokrywały co najmniej obszar, na którym miałyby być realizowane przewozy oraz aby były kompetentne do realizacji wybranego rodzaju transportu. Asymetryczne rozłożenie właściwości (np. w zakresie lokalnego transportu szynowego) może spowodować, iż po jednej stronie granicy właściwa będzie jedna duża jednostka (np. kraj związkowy) zaś po drugiej konieczne będzie włączenie wielu mniejszych podmiotów (np. gmin).
Efektywność działania mogłoby zapewnić stworzenie wspólnego pomiotu, który realizowałby zadania zlecone przez wszystkie podmioty włączone we współpracę. Takim podmiotem mogłoby być Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT), któremu można powierzyć zadania o charakterze transgranicznym, o ile wszyscy członkowie są do realizacji tego zadania upoważnieni (art. 7 ust. 1 RozpWEEUWT
art. 7 RozpWEEUWT
1. EUWT wykonuje zadania powierzane mu przez członków zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Zadania te określone są w konwencji uzgodnionej przez członków EUWT zgodnie z art. 4 i 8.
2. EUWT działa w ramach powierzonych mu zadań, polegających na ułatwianiu i wspieraniu współpracy terytorialnej w celu zwiększenia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz przezwyciężanie barier na rynku wewnętrznym. Każde zadanie określane jest przez jego członków jako mieszczące się w zakresie kompetencji każdego z członków, chyba że państwo członkowskie lub państwo trzecie zatwierdzą udział członka utworzonego na mocy ich prawa krajowego, nawet jeżeli członek ten nie posiada kompetencji w odniesieniu do wszystkich zadań określonych w konwencji.
3. EUWT może prowadzić określone działania związane ze współpracą terytorialną między swoimi członkami w ramach realizacji celu, o którym mowa w art. 1 ust. 2, niezależnie od tego, czy Unia udziela tym działaniom wsparcia finansowego.
Zadania EUWT mogą dotyczyć przede wszystkim realizacji programów współpracy lub ich części, lub też realizacji operacji wspieranych przez Unię za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, lub Funduszu Spójności
Państwa członkowskie mogą ograniczyć zakres zadań, które EUWT mogą wykonywać bez wsparcia finansowego Unii. Nie naruszając art. 13, państwa członkowskie nie mogą jednak wyłączyć zadań, które dotyczą priorytetów inwestycyjnych, o których mowa w art. 7 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1299/2013.
4. Zadania powierzone EUWT przez jego członków nie mogą dotyczyć wykonywania uprawnień przyznanych na mocy prawa publicznego lub obowiązków, których celem jest ochrona ogólnych interesów państwa lub ochrona ogólnych interesów innych organów publicznych, takich jak uprawnienia policyjne i regulacyjne, wymiar sprawiedliwości i polityka zagraniczna.
Zgodnie z właściwym prawem unijnym i krajowym zgromadzenie EUWT, o którym mowa w art. 10 ust. 1 lit. a), może jednak określić zasady i warunki korzystania z danego elementu infrastruktury zarządzanego przez EUWT lub zasady i warunki świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym, w tym także opłaty wnoszone przez użytkowników.
5. Członkowie EUWT mogą jednogłośnie podjąć decyzję o upoważnieniu jednego z członków do wykonywania zadań EUWT.
[schowaj]
). Instrument EUWT może być także rozwiązaniem w sytuacji, gdy dla zapewnienia zamierzonego celu przewozów konieczna jest współpraca podmiotów przygranicznych oraz nie położnych bezpośrednio przy granicy. Organizatorem przewozów publicznych w strefie transgranicznej z perspektywy prawa polskiego może być wyłącznie taka JST, która leży bezpośrednio przy granicy (art. 4 pkt 17 UPTZ
art. 4 UPTZ
1. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) decyzja o przyznaniu otwartego dostępu - uprawnienie przewoźnika do wykonywania regularnego przewozu osób w ramach otwartego dostępu w transporcie kolejowym, określonego w ustawie z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94, z późń. zm.);
2) dworzec - miejsce przeznaczone do odprawy pasażerów, w którym znajdują się w szczególności: przystanki komunikacyjne, punkt sprzedaży biletów oraz punkt informacji dla podróżnych;
3) gminne przewozy pasażerskie - przewóz osób w ramach publicznego transportu zbiorowego wykonywany w granicach administracyjnych jednej gminy lub gmin sąsiadujących, które zawarły stosowne porozumienie lub które utworzyły związek międzygminny; inne niż przewozy powiatowe, wojewódzkie i międzywojewódzkie;
4) komunikacja miejska - gminne przewozy pasażerskie wykonywane w granicach administracyjnych miasta albo:
a) miasta i gminy,
b) miast, albo
c) miast i gmin sąsiadujących
- jeżeli zostało zawarte porozumienie lub został utworzony związek międzygminny w celu wspólnej realizacji publicznego transportu zbiorowego;
5) linia komunikacyjna - połączenie komunikacyjne na:
a) sieci dróg publicznych albo
b) liniach kolejowych, innych szynowych, linowych, linowo-terenowych, albo
c) akwenach morskich lub wodach śródlądowych
- wraz z oznaczonymi miejscami do wsiadania i wysiadania pasażerów na liniach komunikacyjnych, po których odbywa się publiczny transport zbiorowy;
6) międzynarodowe przewozy pasażerskie - przewóz osób w ramach publicznego transportu zbiorowego wykonywany z przekroczeniem granicy Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem przewozów realizowanych w strefie transgranicznej;
7) międzywojewódzkie przewozy pasażerskie - przewóz osób w ramach publicznego transportu zbiorowego wykonywany z przekroczeniem granicy województwa; inne niż przewozy gminne, powiatowe i wojewódzkie;
8) operator publicznego transportu zbiorowego - samorządowy zakład budżetowy oraz przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób, który zawarł z organizatorem publicznego transportu zbiorowego umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, na linii komunikacyjnej określonej w umowie;
9) organizator publicznego transportu zbiorowego - właściwa jednostka samorządu terytorialnego albo minister właściwy do spraw transportu, zapewniający funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego na danym obszarze; organizator publicznego transportu zbiorowego jest "właściwym organem", o którym mowa w przepisach rozporządzenia (WE) nr 1370/2007;
10) powiatowe przewozy pasażerskie - przewóz osób w ramach publicznego transportu zbiorowego wykonywany w granicach administracyjnych co najmniej dwóch gmin i niewykraczający poza granice jednego powiatu albo w granicach administracyjnych powiatów sąsiadujących, które zawarły stosowne porozumienie lub które utworzyły związek powiatów; inne niż przewozy gminne, wojewódzkie i międzywojewódzkie;
11) przewoźnik - przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób na podstawie potwierdzenia zgłoszenia przewozu, a w transporcie kolejowym - na podstawie decyzji o przyznaniu otwartego dostępu;
12) przewóz o charakterze użyteczności publicznej - powszechnie dostępna usługa w zakresie publicznego transportu zbiorowego wykonywana przez operatora publicznego transportu zbiorowego w celu bieżącego i nieprzerwanego zaspokajania potrzeb przewozowych społeczności na danym obszarze;
13) przystanek komunikacyjny - miejsce przeznaczone do wsiadania lub wysiadania pasażerów na danej linii komunikacyjnej, w którym umieszcza się informacje dotyczące w szczególności godzin odjazdów środków transportu, a ponadto, w transporcie drogowym, oznaczone zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.);
14) publiczny transport zbiorowy - powszechnie dostępny regularny przewóz osób wykonywany w określonych odstępach czasu i po określonej linii komunikacyjnej, liniach komunikacyjnych lub sieci komunikacyjnej;
15) rekompensata - środki pieniężne lub inne korzyści majątkowe przyznane operatorowi publicznego transportu zbiorowego w związku ze świadczeniem usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego;
16) sieć komunikacyjna - układ linii komunikacyjnych obejmujących obszar działania organizatora publicznego transportu zbiorowego lub część tego obszaru;
17) strefa transgraniczna - obszar co najmniej jednej gminy, powiatu lub co najmniej jednego województwa, na którym operator publicznego transportu zbiorowego świadczy usługi w zakresie publicznego transportu zbiorowego, położony bezpośrednio przy granicy Rzeczypospolitej Polskiej i obszar odpowiedniej jednostki administracyjnej położonej poza granicą Rzeczypospolitej Polskiej na terytorium sąsiedniego państwa;
18) transport drogowy - transport w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym;
19) transport inny szynowy - przewóz osób środkiem transportu poruszającym się po szynach lub torach kolejowych, w tym tramwajem lub metrem; inny niż transport kolejowy i transport linowo-terenowy;
20) transport kolejowy - przewóz osób środkiem transportu poruszającym się po torach kolejowych;
21) transport linowy - przewóz osób środkiem transportu poruszającym się za pomocą napowietrznej liny ciągnącej;
22) transport linowo-terenowy - przewóz osób środkiem transportu poruszającym się po szynach za pomocą liny napędowej;
23) transport morski - przewóz osób środkiem transportu morskiego po morskich wodach wewnętrznych lub po morzu terytorialnym;
24) umowa o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego - umowa między organizatorem publicznego transportu zbiorowego a operatorem publicznego transportu zbiorowego, która przyznaje temu operatorowi prawo i zobowiązuje go do wykonywania określonych usług związanych z wykonywaniem przewozu o charakterze użyteczności publicznej;
25) wojewódzkie przewozy pasażerskie - przewóz osób w ramach publicznego transportu zbiorowego wykonywany w granicach administracyjnych co najmniej dwóch powiatów i niewykraczający poza granice jednego województwa, a w przypadku linii komunikacyjnych w transporcie kolejowym także przewóz do najbliższej stacji w województwie sąsiednim, umożliwiający przesiadki w celu odbycia dalszej podróży lub techniczne odwrócenie biegu pociągu, oraz przewóz powrotny; inne niż przewozy gminne, powiatowe i międzywojewódzkie;
26) zintegrowany system taryfowo-biletowy - rozwiązanie polegające na umożliwieniu wykorzystywania przez pasażera biletu, uprawniającego do korzystania z różnych środków transportu na obszarze właściwości organizatora publicznego transportu zbiorowego;
27) zintegrowany węzeł przesiadkowy - miejsce umożliwiające dogodną zmianę środka transportu wyposażone w niezbędną dla obsługi podróżnych infrastrukturę, w szczególności: miejsca postojowe, przystanki komunikacyjne, punkty sprzedaży biletów, systemy informacyjne umożliwiające zapoznanie się zwłaszcza z rozkładem jazdy, linią komunikacyjną lub siecią komunikacyjną;
28) zrównoważony rozwój publicznego transportu zbiorowego - proces rozwoju transportu uwzględniający oczekiwania społeczne dotyczące zapewnienia powszechnej dostępności do usług publicznego transportu zbiorowego, zmierzający do wykorzystywania różnych środków transportu, a także promujący przyjazne dla środowiska i wyposażone w nowoczesne rozwiązania techniczne środki transportu;
29) żegluga śródlądowa - przewóz osób środkiem transportu wodnego śródlądowego po wodach śródlądowych.
2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) jednostce samorządu terytorialnego - należy przez to rozumieć również związek międzygminny lub związek powiatów;
2) rozkładzie jazdy - należy przez to rozumieć również rozkład rejsu w transporcie morskim oraz w żegludze śródlądowej;
3) przystanku komunikacyjnym - należy przez to rozumieć również port lub przystań usytuowane na wodach morskich lub wodach śródlądowych;
4) umowie o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego - należy przez to rozumieć również akt wewnętrzny określający warunki wykonywania usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego przez samorządowy zakład budżetowy.
[schowaj]
). Gdyby jednak wynikła potrzeba realizacji projektu, który polegałby na przewozach (kolejowych czy autobusowych) między Wielkopolską a Berlinem, wówczas jedynie EUWT mogłoby być wspólną platformą dla organizacji tego typu przewozów.
Szczególną cechą EUWT jest to, że członkiem ugrupowania może - wyjątkowo - być także podmiot, nie dysponujący kompetencją realizacji zadań z określonego zakresu. Państwo, do którego należy ów podmiot, może bowiem zgodzić się na jego uczestnictwo nawet wówczas, gdy członek ten nie posiada kompetencji w odniesieniu do wszystkich zadań określonych w konwencji (art. 7 ust. 2 RozpWEEUWT
art. 7 RozpWEEUWT
1. EUWT wykonuje zadania powierzane mu przez członków zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Zadania te określone są w konwencji uzgodnionej przez członków EUWT zgodnie z art. 4 i 8.
2. EUWT działa w ramach powierzonych mu zadań, polegających na ułatwianiu i wspieraniu współpracy terytorialnej w celu zwiększenia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz przezwyciężanie barier na rynku wewnętrznym. Każde zadanie określane jest przez jego członków jako mieszczące się w zakresie kompetencji każdego z członków, chyba że państwo członkowskie lub państwo trzecie zatwierdzą udział członka utworzonego na mocy ich prawa krajowego, nawet jeżeli członek ten nie posiada kompetencji w odniesieniu do wszystkich zadań określonych w konwencji.
3. EUWT może prowadzić określone działania związane ze współpracą terytorialną między swoimi członkami w ramach realizacji celu, o którym mowa w art. 1 ust. 2, niezależnie od tego, czy Unia udziela tym działaniom wsparcia finansowego.
Zadania EUWT mogą dotyczyć przede wszystkim realizacji programów współpracy lub ich części, lub też realizacji operacji wspieranych przez Unię za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, lub Funduszu Spójności
Państwa członkowskie mogą ograniczyć zakres zadań, które EUWT mogą wykonywać bez wsparcia finansowego Unii. Nie naruszając art. 13, państwa członkowskie nie mogą jednak wyłączyć zadań, które dotyczą priorytetów inwestycyjnych, o których mowa w art. 7 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1299/2013.
4. Zadania powierzone EUWT przez jego członków nie mogą dotyczyć wykonywania uprawnień przyznanych na mocy prawa publicznego lub obowiązków, których celem jest ochrona ogólnych interesów państwa lub ochrona ogólnych interesów innych organów publicznych, takich jak uprawnienia policyjne i regulacyjne, wymiar sprawiedliwości i polityka zagraniczna.
Zgodnie z właściwym prawem unijnym i krajowym zgromadzenie EUWT, o którym mowa w art. 10 ust. 1 lit. a), może jednak określić zasady i warunki korzystania z danego elementu infrastruktury zarządzanego przez EUWT lub zasady i warunki świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym, w tym także opłaty wnoszone przez użytkowników.
5. Członkowie EUWT mogą jednogłośnie podjąć decyzję o upoważnieniu jednego z członków do wykonywania zadań EUWT.
[schowaj]
). Wprawdzie istnieje ryzyko, że w ten sposób ominięty zostanie porządek konstytucyjny (KrzymuskiKubickiNvwZ2014, KrzymuskiKubickiST2015), ale elastyczność pomogłaby w realizacji założonych celów.


D. ZAPEWNIENIE FINANSOWANIA PRZEWOZÓW TRANSGRANICZNYCH
Problem finansowania przewozów transgranicznych polega na:
  1. ograniczeniach możliwości transferu środków publicznych za granicę (szczególnie w Polsce),
  2. zawieraniu krótkoterminowych umów z operatorami,
  3. ograniczonej ilości środków na przewozy transgraniczne.

1. Transfer środków publicznych za granicę
Wg orzecznictwa RIO nie jest dopuszczalny transfer środków publicznych za granicę, jeżeli miałby mieć postać dotacji celowej na wykonywanie przewozów (uchwała RIO w Zielonej Górze z dnia 7.2.2012 r., RIO V.076/5/2012). Zastrzeżenia sprowadzają się do następujących argumentów:
  • ustawa o finansach publicznych ma zastosowanie wyłącznie wobec stanów faktycznych mających miejsce w obrębie granic RP,
  • JST z sąsiedniego państwa nie może być beneficjentem, gdyż brak jej przymiotu podmiotu sektora finansów publicznych, co jest warunkiem przyznania dotacji,
  • udzielenie dotacji podmiotowi zagranicznemu jest możliwe wyłącznie w ramach "projektu europejskiego".
Taka wykładnia budzi kontrowersje w samorządach przygranicznych. Wydaje się bowiem, że w razie spełnienia przesłanek art. 221 UFinansePubl
art. 221 UFinansePubl
1. Podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku mogą otrzymywać z budżetu jednostki samorządu terytorialnego dotacje celowe na cele publiczne, związane z realizacją zadań tej jednostki, a także na dofinansowanie inwestycji związanych z realizacją tych zadań.
2. Zlecenie zadania i udzielenie dotacji następuje zgodnie z przepisami ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, a jeżeli dotyczy ono innych zadań niż określone w tej ustawie - na podstawie umowy jednostki samorządu terytorialnego z podmiotem, o którym mowa w ust. 1.
3. Umowa, o której mowa w ust. 2, powinna określać:
1) szczegółowy opis zadania, w tym cel, na jaki dotacja została przyznana, i termin jego wykonania;
2) wysokość dotacji udzielanej podmiotowi wykonującemu zadanie i tryb płatności;
3) termin wykorzystania dotacji, nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego;
4) tryb kontroli wykonywania zadania;
5) termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji;
6) termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji, nie dłuższy niż terminy zwrotu dotacji określone w niniejszym dziale.
4. Tryb postępowania o udzielenie dotacji na inne zadania niż określone w ustawie, o której mowa w ust. 2, sposób jej rozliczania oraz sposób kontroli wykonywania zleconego zadania określa, w drodze uchwały, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, mając na uwadze zapewnienie jawności postępowania o udzielenie dotacji i jej rozliczenia.
[schowaj]
(w szczególności w zakresie działalności niekomercyjnej realizowanej w ramach zadań danej jednostki samorządu) nie ma przeciwwskazań, aby dotacji udzielić podmiotowi zagranicznemu, np. w wypadku wykonywania wspólnie zadań użyteczności publicznej.
Nie rozstrzygając ostatecznie tego zagadnienia można wskazać na rozwiązania alternatywne. Do nich można ponownie zaliczyć powołanie wspólnego podmiotu, np. Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej (EUWT). Taki podmiot nie może być taktowany jako podmiot zagraniczny, nawet jeżeli miałby siedzibę za granicą, gdyż jest stworzony i wspólnie zarządzany przez jednostki publiczne z różnych krajów (członkowskich UE oraz - ewentualnie - trzecich).
Ponadto, nawet gdyby wykładnia o niedopuszczalności transferu środków publicznych za granicę miała się utrzymać, polskie jednostki samorządu terytorialnego, będące członkami takiego Ugrupowania, mogą pokryć koszty przewozów także poprzez zwiększenie składek, przekazanie na ten cel środków wygenerowanych z działalności gospodarczej lub zezwolenie na zaciągnięcie zobowiązań kredytowych. Tego typu rozwiązanie zostało bliżej zaprezentowane w osobnym opracowaniu.

2. Zawieranie umów krótkoterminowych
Operator, który ma inwestować w pojazdy o odpowiedniej jakości, musi otrzymać pewność, że przez czas amortyzacji infrastruktury będzie otrzymywał środki pozwalające na spłatę zobowiązań zaciągniętych na zakup lub produkcję pojazdów. W zasadzie brak jest w Polsce przeszkód prawnych dla zawierania umów długoterminowych. Jest to wyłącznie kwestia odwagi i przyzwyczajeń. Zmianę mogłoby zapoczątkować przekazanie kompetencji w zakresie zawierania umów o świadczenie usług PTZ wspólnej jednostce, która w sposób obiektywny dokonywałaby wyboru operatora lub sama realizowała przewozy.

3. Niewystarczająca ilość środków
Przeszkodą dla sprawnych przewozów jest często niemożność sfinansowania deficytu, jakie te przewozy generują. Budżety centralne, nie przewidują z reguły dodatkowych subwencji na sfinansowanie ruchu transgranicznego. Stąd jednostki przygraniczne pozostają z reguły same i muszą straty te wyrównywać z własnych środków.
W rachubę może jednak wchodzić dofinansowanie ze środków EWT. Warunkiem pozyskania funduszy jest jednak, aby wniosek odpowiadał założeniom programu Europejskiej Współpracy Terytorialnej, który jako jeden z celów powinien przewidywać również wspieranie mobilności przygranicznej.
Optymalnym rozwiązaniem w tym zakresie byłoby stworzenie EUWT, które może samodzielnie złożyć wniosek o wsparcie finansowe dla projektu przewozów transgranicznych oraz samodzielnie go zrealizować z korzyścią dla swoich członków. Możliwości a zwłaszcza profity wynikające z zastosowania EUWT w zakresie ubiegania się o finansowanie projektów transportowych zostały przedstawione dokładniej w opracowaniu.


E. WSPÓLNE UDZIELENIE ZAMÓWIENIA NA REALIZACJĘ PRZEWOZÓW TRANSGRANICZNYCH
Kolejnym zarzutem jest, iż podmioty z różnych krajów nie mogą udzielić jednego zamówienia, w związku z czym konieczne jest przeprowadzanie takiej ilości postępowań, ile krajów jest włączonych w realizację przewozów. Skutkiem tego jest desynchronizacja projektu i zwiększona czasochłonność.

1. Udzielenie wspólnego zamówienia - stan obecny i przyszły
Możliwości udzielenia wspólnego transgranicznego zamówienia publicznego zmienią się znacząco po dokonaniu implementacji nowych dyrektyw zamówieniowych. W tej chwili takie rozwiązania wydają się także dopuszczalne, lecz prawo krajowe i organy odpowiedzialne za zamówienia publiczne nie są zainteresowane wspieraniem podmiotów chcących zrealizować tego typu zamówienia.
Więcej w osobnym opracowaniu.

2. Wykorzystanie instrumentu EUWT dla wspólnych zamówień
W przyszłości na znaczeniu zyska EUWT, który jest explicite wskazywany jako podmiot, który może realizować wspólne transgraniczne zamówienia publiczne.
Na razie więcej w osobnym opracowaniu.


F. WSPÓLNE PLANOWANIE PRZEWOZÓW i TARYFOWANIE
Konieczność synchronizacji przewozów z potrzebami pasażerów oraz przynajmniej dwoma systemami rozkładów jazdy skłania do wspólnego planowania przewozów transgranicznych. W tej chwili np. między Polską i Niemcami koordynacją kolejowych przewozów międzynarodowych zajmuje się wspólna komisja PKP PLK i DB Netze.
Natomiast przewozy regionalne oraz inne niż kolejowe wymagają koordynacji bezpośrednio na płaszczyźnie organizatorów, którym są z reguły jednostki samorządu terytorialnego. Optymalnym rozwiązaniem byłoby stworzenie przez nie jednego wspólnego planu transportowego. Szczególne znaczenie w zakresie wspólnego planowania mógłby mieć także instrument EUWT.
EUWT może być także pomocnym rozwiązaniem w razie potrzeby wspólnej taryfikacji przewozów, czy to jako odrębny związek komunikacyjny czy jako członek jednego z istniejących związków.


G. ZAGADNIENIA PODATKOWOPRAWNE
Wciąż niejasna jest także kwestia opodatkowania przychodów z usług realizowanych w ruchu transgranicznym. Problematyczne jest zwłaszcza:
  • opodatkowanie przewozu na obszarze jednego kraju, w sytuacji gdy bilety są dystrybuowane przez związek komunikacyjny z siedzibą w innym kraju
  • sprzedaż biletów na przejazdy w kraju, w którym nie ma siedziby związek komunikacyjny.


H. PRZESZKODY O CHARAKTERZE TECHNICZNYM
Jedną z podstawowych przeszkód jest konieczność wykonywania przewozów pojazdami posiadającymi homologację we wszystkich krajach, na obszarze których są przejazdy są realizowane. Te zaś nie są do końca spójne, co wymaga stworzenia specjalnie przygotowanych środków transportu, wyłącznie na potrzeby przewozów transgranicznych. O ile rozwiązania techniczne prędzej czy później są wdrażane, o tyle pozostaje problem pozyskania funduszy na zakup produktów dedykowanych specjalnie przewozom transgranicznym a zatem droższych.
W zakresie pojazdów kolejowych prawo homologacji otrzymała Europejska Agencja Kolejowa (utworzona rozporządzeniem (WE) nr 881/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r.)
W zakresie pojazdów samochodowych (autobusów) homologacja w jednym kraju jest honorowana w innym na podstawie ...?


I. WNIOSKI
to be continued

CategoryEUWTZagadnieniaPraktyczne CategoryPublicznyTransportZbiorowy
Na tej stronie nie ma komentarzy