Zasiedzenie użytkowania wieczystego
A. Dopuszczalność zasiedzenie użytkowania wieczystego
Na początku jednak trzeba rozważyć, czy nabycie użytkowania wieczystego przez zasiedzenie jest w ogóle możliwe. KC przyjął zasadę, że "możność nabycia przez zasiedzenie prawa rzeczowego zależy od pozytywnego przepisu", i zasada ta znalazła wyraz w normach art. 172 KC
art. 172 KC
§ 1. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
i art. 292 KC§ 1. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
art. 292 KC
Służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.
. Brak przepisu w kwestii nabycia wieczystego użytkowania przez zasiedzenie może więc prowadzić do wniosku, że nabycie tego prawa w tym trybie jest niedopuszczalne. Służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.
Jednakże należy - ze względu na potrzebę ochrony użytkownika wieczystego - przyjąć, że co do możności nabycia przez zasiedzenie prawa wieczystego użytkowania istnieje luka i że luka ta powinna być uzupełniona drogą analogii. W tym wypadku chodzi o analogiczne stosowanie przepisów o nabyciu w drodze zasiedzenia prawa własności, tj. art. 172 – art. 177 KC
art. 177 KC
(uchylony).
(uchwała 7 sędziów SN z 11.12.1975 r., III CZP 63/75, opubl. w OSNC z 1976 r. nr 12, poz. 259).(uchylony).
Uzasadnienie dla analogii wynika "z porównania zakresu uprawnień właściciela oraz wieczystego użytkownika wynika, że są one bardzo zbieżne, jeśli chodzi o uprawnienie do rozporządzania i władania, z tą jednak różnicą, że uprawnienie do władania jest ograniczone sposobem korzystania z rzeczy wskazanych w umowie oraz czasem; może też ono powstać tylko na przedmiocie własności państwowej lub samorządowej. Oba te prawa spełniają te same funkcje w stosunku do mienia indywidualnego lub osobistego. Prawo wieczystego użytkowania podlega takiej samej ochronie jak prawo własności. Znajduje to oparcie w przepisach art. 140 KC
art. 140 KC
W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.
i art. 233 KCW granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.
art. 233 KC
W granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.
, z których wynika, że zarówno właściciel, jak i użytkownik wieczysty mogą korzystać z rzeczy z wyłączeniem innych osób. Identyczne dyspozycje obu przepisów prowadzą do wniosku, że wieczysty użytkownik korzysta ze środków ochrony przewidzianych dla prawa własności. Ta rodzajowa bliskość obu praw i tożsamość spełnianych funkcji pozwalają przyjąć, że i w stosunku do wieczystego użytkowania mają w drodze analogii odpowiednie zastosowanie przepisy o zasiedzeniu" (uchwała 7 sędziów SN z 11.12.1975 r., III CZP 63/75, opubl. w OSNC z 1976 r. nr 12, poz. 259).W granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.
Tak więc nabycie użytkowania wieczystego przez zasiedzenie jest dopuszczalne.
B. Przesłanki zasiedzenia użytkowania wieczystego
Dalej, należy ustalić, czy spełnione zostały stosowne warunki nabycia użytkowania wieczystego ex lege. Z uwagi na odpowiednie stosowanie przepisów o zasiedzeniu własności nieruchomości, warunki zasiedzenia kształtują się następująco (por. przesłanki zasiedzenia własności opisane w dokumencie: ZasiedzenieNieruchomosciKC):
- ustanowienie użytkowania wieczystego,
- nieprzerwane posiadanie nieruchomości jak użytkownik wieczysty,
- upływ terminu zasiedzenia i
- uwzględnienie przeszkód powodujących wydłużenie terminu.
1. Ustanowienie użytkowania wieczystego
Możliwość nabycia w drodze zasiedzenia użytkowania wieczystego podlega istotnemu ograniczeniu. Należy mianowicie przyjąć, że dopuszczalne jest to tylko wtedy, gdy użytkowanie wieczyste zostało już ustanowione na rzecz oznaczonej osoby (uchwała 7 sędziów SN z 11.12.1975 r., III CZP 63/75, opubl. w OSNC z 1976 r. nr 12, poz. 259).
Nie ma więc możliwości konstytutywnego nabycia prawa użytkowania wieczystego przez zasiedzenie.
Możliwość nabycia w drodze zasiedzenia użytkowania wieczystego podlega istotnemu ograniczeniu. Należy mianowicie przyjąć, że dopuszczalne jest to tylko wtedy, gdy użytkowanie wieczyste zostało już ustanowione na rzecz oznaczonej osoby (uchwała 7 sędziów SN z 11.12.1975 r., III CZP 63/75, opubl. w OSNC z 1976 r. nr 12, poz. 259).
Nie ma więc możliwości konstytutywnego nabycia prawa użytkowania wieczystego przez zasiedzenie.
2. Posiadanie nieruchomości jak użytkownik wieczysty
Do zasiedzenia prowadzi jedynie posiadanie jak użytkownik wieczysty. Posiadanie to nie ma charakteru posiadania samoistnego, gdyż chodzi o posiadanie rzeczy na podstawie stosunku prawnego upoważniającego do korzystania z cudzej rzeczy (art. 336 KC
Jak użytkownik wieczysty posiada osoba, która włada gruntem skarbowym lub samorządowym (art. 232 KC
Do zasiedzenia prowadzi jedynie posiadanie jak użytkownik wieczysty. Posiadanie to nie ma charakteru posiadania samoistnego, gdyż chodzi o posiadanie rzeczy na podstawie stosunku prawnego upoważniającego do korzystania z cudzej rzeczy (art. 336 KC
art. 336 KC
Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).
). Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).
Jak użytkownik wieczysty posiada osoba, która włada gruntem skarbowym lub samorządowym (art. 232 KC
art. 232 KC
§ 1. Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa a położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym i osobom prawnym.
§ 2. W wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być także inne grunty Skarbu Państwa, gmin lub ich związków.
) w granicach opisanych w art. 233 KC§ 1. Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa a położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym i osobom prawnym.
§ 2. W wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być także inne grunty Skarbu Państwa, gmin lub ich związków.
art. 233 KC
W granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.
.W granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.
C. Orzecznictwo
SN zajął się tą problematyką w: IV CSK 367/08; V CSK 146/08; I CSK 33/08; I CSK 67/08; III CZP 68/08; II CSK 658/07; II CK 34/05; II CK 105/03; I SA 1265/02; II CKN 1264/00; III CZP 71/02; IV CKN 137/00; III CZP 11/98; III CZP 28/94; III CZP 108/91, III CZP 63/75
CategoryUzytkowanieWieczyste CategoryZasiedzenie
Na tej stronie nie ma komentarzy
