Statut formy czynności prawnej
rozważania na tle art. 11 RozpUERzymI
art. 11 RozpUERzymI
1. Umowa zawarta między osobami, które – lub których przedstawiciele – znajdują się w tym samym państwie w chwili jej zawarcia, jest ważna ze względu na formę, jeżeli spełnia wymagania dotyczące formy określone przez prawo właściwe dla umowy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem lub prawo państwa, w którym umowa została zawarta.
2. Umowa zawarta między osobami, które – lub których przedstawiciele – znajdują się w różnych państwach w chwili jej zawarcia, jest ważna ze względu na formę, jeżeli spełnia wymagania co do formy określone przez prawo właściwe dla umowy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem lub prawo państwa, w którym w chwili zawarcia umowy znajduje się którakolwiek ze stron lub jej przedstawiciel, lub prawo państwa, w którym którakolwiek ze stron miała w tym czasie miejsce zwykłego pobytu.
3. Jednostronna czynność prawna, która odnosi się do umowy już zawartej lub umowy, która ma być zawarta, jest ważna ze względu na formę, jeżeli spełnione są wymagania co do formy określone przez prawo, które zgodnie z niniejszym rozporządzeniem jest lub byłoby właściwe dla umowy, lub przez prawo państwa, w którym ta czynność prawna została dokonana, lub prawo państwa, w którym osoba, która dokonała czynności, miała w tym czasie miejsce zwykłego pobytu.
4. Ustępów 1, 2 i 3 niniejszego artykułu nie stosuje się do umów, które są objęte zakresem art. 6. Do formy tych umów stosuje się prawo państwa, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu.
5. Niezależnie od ust. 1–4, umowy, których przedmiotem jest prawo rzeczowe na nieruchomościach lub prawo do korzystania z nieruchomości, podlegają wymaganiom dotyczącym formy przewidzianym przez prawo państwa, w którym nieruchomość jest położona, jeżeli zgodnie z tym prawem:
a) wymagania te stosuje się bez względu na miejsce zawarcia umowy i prawo dla tej umowy właściwe; oraz
b) wymagań tych nie można wyłączyć w drodze umowy.
1. Umowa zawarta między osobami, które – lub których przedstawiciele – znajdują się w tym samym państwie w chwili jej zawarcia, jest ważna ze względu na formę, jeżeli spełnia wymagania dotyczące formy określone przez prawo właściwe dla umowy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem lub prawo państwa, w którym umowa została zawarta.
2. Umowa zawarta między osobami, które – lub których przedstawiciele – znajdują się w różnych państwach w chwili jej zawarcia, jest ważna ze względu na formę, jeżeli spełnia wymagania co do formy określone przez prawo właściwe dla umowy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem lub prawo państwa, w którym w chwili zawarcia umowy znajduje się którakolwiek ze stron lub jej przedstawiciel, lub prawo państwa, w którym którakolwiek ze stron miała w tym czasie miejsce zwykłego pobytu.
3. Jednostronna czynność prawna, która odnosi się do umowy już zawartej lub umowy, która ma być zawarta, jest ważna ze względu na formę, jeżeli spełnione są wymagania co do formy określone przez prawo, które zgodnie z niniejszym rozporządzeniem jest lub byłoby właściwe dla umowy, lub przez prawo państwa, w którym ta czynność prawna została dokonana, lub prawo państwa, w którym osoba, która dokonała czynności, miała w tym czasie miejsce zwykłego pobytu.
4. Ustępów 1, 2 i 3 niniejszego artykułu nie stosuje się do umów, które są objęte zakresem art. 6. Do formy tych umów stosuje się prawo państwa, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu.
5. Niezależnie od ust. 1–4, umowy, których przedmiotem jest prawo rzeczowe na nieruchomościach lub prawo do korzystania z nieruchomości, podlegają wymaganiom dotyczącym formy przewidzianym przez prawo państwa, w którym nieruchomość jest położona, jeżeli zgodnie z tym prawem:
a) wymagania te stosuje się bez względu na miejsce zawarcia umowy i prawo dla tej umowy właściwe; oraz
b) wymagań tych nie można wyłączyć w drodze umowy.
A. Statut formy czynności prawnej - pojęcie
Statut formy czynności prawnej to prawo właściwe do oceny wymagań w zakresie formy (PazdanKSHaPPM, str. 5)
B. Statut formy umowy zobowiązującej
Generalnie forma czynności prawnej zobowiązującej podlega legis causae, a więc prawu właściwemu dla danej czynności prawnej, które ustalane jest na podstawie rozporządzenia Rzym I (RozpUERzymI), które ma pierwszeństwo przed przepisami ustawy z 2011 r. (por. art. 28 ust. 1 PrPrywMiędz).
1. Zasady ogólne wyznaczania statutu formy
W rozporządzeniu Rzym I umowa zobowiązująca jest ważna pod względem formalnym jeżeli spełnia wymogi stawiane tego typu transakcjom w:
A wybór prawa dla formy?
2. Statut formy czynności dot. nieruchomości
W przypadku czynności zobowiązujących dot. nieruchomości forma może podlegać prawu miejsca położenia nieruchomości (art. 11 ust. 5 RozpUERZymI
W rozporządzeniu Rzym I umowa zobowiązująca jest ważna pod względem formalnym jeżeli spełnia wymogi stawiane tego typu transakcjom w:
- lex causae albo
- prawie państwa, na obszarze którego jedna ze stron znajduje się w chwili zawarcia umowy albo
- w prawie państwa, w którym jedna ze stron ma domicyl w chwili zawierania umowy.
A wybór prawa dla formy?
2. Statut formy czynności dot. nieruchomości
W przypadku czynności zobowiązujących dot. nieruchomości forma może podlegać prawu miejsca położenia nieruchomości (art. 11 ust. 5 RozpUERZymI
art. 11 RozpUERZymI
1. Umowa zawarta między osobami, które – lub których przedstawiciele – znajdują się w tym samym państwie w chwili jej zawarcia, jest ważna ze względu na formę, jeżeli spełnia wymagania dotyczące formy określone przez prawo właściwe dla umowy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem lub prawo państwa, w którym umowa została zawarta.
2. Umowa zawarta między osobami, które – lub których przedstawiciele – znajdują się w różnych państwach w chwili jej zawarcia, jest ważna ze względu na formę, jeżeli spełnia wymagania co do formy określone przez prawo właściwe dla umowy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem lub prawo państwa, w którym w chwili zawarcia umowy znajduje się którakolwiek ze stron lub jej przedstawiciel, lub prawo państwa, w którym którakolwiek ze stron miała w tym czasie miejsce zwykłego pobytu.
3. Jednostronna czynność prawna, która odnosi się do umowy już zawartej lub umowy, która ma być zawarta, jest ważna ze względu na formę, jeżeli spełnione są wymagania co do formy określone przez prawo, które zgodnie z niniejszym rozporządzeniem jest lub byłoby właściwe dla umowy, lub przez prawo państwa, w którym ta czynność prawna została dokonana, lub prawo państwa, w którym osoba, która dokonała czynności, miała w tym czasie miejsce zwykłego pobytu.
4. Ustępów 1, 2 i 3 niniejszego artykułu nie stosuje się do umów, które są objęte zakresem art. 6. Do formy tych umów stosuje się prawo państwa, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu.
5. Niezależnie od ust. 1–4, umowy, których przedmiotem jest prawo rzeczowe na nieruchomościach lub prawo do korzystania z nieruchomości, podlegają wymaganiom dotyczącym formy przewidzianym przez prawo państwa, w którym nieruchomość jest położona, jeżeli zgodnie z tym prawem:
a) wymagania te stosuje się bez względu na miejsce zawarcia umowy i prawo dla tej umowy właściwe; oraz
b) wymagań tych nie można wyłączyć w drodze umowy.
). Wymóg formy wg lex rei sitae będzie obowiązywał, gdy spełnione zostaną kumulatywnie następujące przesłanki:1. Umowa zawarta między osobami, które – lub których przedstawiciele – znajdują się w tym samym państwie w chwili jej zawarcia, jest ważna ze względu na formę, jeżeli spełnia wymagania dotyczące formy określone przez prawo właściwe dla umowy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem lub prawo państwa, w którym umowa została zawarta.
2. Umowa zawarta między osobami, które – lub których przedstawiciele – znajdują się w różnych państwach w chwili jej zawarcia, jest ważna ze względu na formę, jeżeli spełnia wymagania co do formy określone przez prawo właściwe dla umowy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem lub prawo państwa, w którym w chwili zawarcia umowy znajduje się którakolwiek ze stron lub jej przedstawiciel, lub prawo państwa, w którym którakolwiek ze stron miała w tym czasie miejsce zwykłego pobytu.
3. Jednostronna czynność prawna, która odnosi się do umowy już zawartej lub umowy, która ma być zawarta, jest ważna ze względu na formę, jeżeli spełnione są wymagania co do formy określone przez prawo, które zgodnie z niniejszym rozporządzeniem jest lub byłoby właściwe dla umowy, lub przez prawo państwa, w którym ta czynność prawna została dokonana, lub prawo państwa, w którym osoba, która dokonała czynności, miała w tym czasie miejsce zwykłego pobytu.
4. Ustępów 1, 2 i 3 niniejszego artykułu nie stosuje się do umów, które są objęte zakresem art. 6. Do formy tych umów stosuje się prawo państwa, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu.
5. Niezależnie od ust. 1–4, umowy, których przedmiotem jest prawo rzeczowe na nieruchomościach lub prawo do korzystania z nieruchomości, podlegają wymaganiom dotyczącym formy przewidzianym przez prawo państwa, w którym nieruchomość jest położona, jeżeli zgodnie z tym prawem:
a) wymagania te stosuje się bez względu na miejsce zawarcia umowy i prawo dla tej umowy właściwe; oraz
b) wymagań tych nie można wyłączyć w drodze umowy.
- sytuacja dotyczy umowy, o której mowa jest w art. 11 ust. 5 i
- wymagania co do formy stosuje się bez względu na miejsce zawarcia umowy i prawo dla tej umowy właściwe oraz
- wymagań tych nie można wyłączyć w drodze umowy.
a. umowa w rozumieniu art. 11 ust. 5
Zapis dotyczy umów, których przedmiotem jest prawo rzeczowe na nieruchomościach lub prawo do korzystania z nieruchomości.
Do pierwszej grupy należą umowy zobowiązujące do zbycia/nabycia własności oraz umowy zobowiązujące do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości.
Zapis dotyczy umów, których przedmiotem jest prawo rzeczowe na nieruchomościach lub prawo do korzystania z nieruchomości.
Do pierwszej grupy należą umowy zobowiązujące do zbycia/nabycia własności oraz umowy zobowiązujące do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości.
b. kolizyjnoprawne ius cogens
Wymagania formy umowy obligacyjnej prawa miejsca położenia nieruchomości wyprą zasady ogólne jedynie wówczas, gdy przepisy te mają charakter bezwzględnie obowiązujący na płaszczyźnie kolizyjnoprawnej. Ocena następuje z punktu widzenia prawa państwa położenia rzeczy (Spellenberg w: Münchener Kommentar zum BGB, Band 10. 5. Auflage 2010, Art. 11 Rn. 34). Chodzi tu więc o takie normy odnoszące się do formy czynności prawnych, których "przestrzeganie uważane jest przez państwo za tak istotny element ochrony jego interesów publicznych, takich jak organizacja polityczna, społeczna lub gospodarcza, że znajdują one zastosowanie do stanów faktycznych objętych ich zakresem bez względu na to, jakie prawo jest właściwe dla umowy" (art. 9 ust. 1 RozpUERzymI
Wymagania formy umowy obligacyjnej prawa miejsca położenia nieruchomości wyprą zasady ogólne jedynie wówczas, gdy przepisy te mają charakter bezwzględnie obowiązujący na płaszczyźnie kolizyjnoprawnej. Ocena następuje z punktu widzenia prawa państwa położenia rzeczy (Spellenberg w: Münchener Kommentar zum BGB, Band 10. 5. Auflage 2010, Art. 11 Rn. 34). Chodzi tu więc o takie normy odnoszące się do formy czynności prawnych, których "przestrzeganie uważane jest przez państwo za tak istotny element ochrony jego interesów publicznych, takich jak organizacja polityczna, społeczna lub gospodarcza, że znajdują one zastosowanie do stanów faktycznych objętych ich zakresem bez względu na to, jakie prawo jest właściwe dla umowy" (art. 9 ust. 1 RozpUERzymI
art. 9 RozpUERzymI
1. Przepisy wymuszające swoje zastosowanie to przepisy, których przestrzeganie uważane jest przez państwo za tak istotny element ochrony jego interesów publicznych, takich jak organizacja polityczna, społeczna lub gospodarcza, że znajdują one zastosowanie do stanów faktycznych objętych ich zakresem bez względu na to, jakie prawo jest właściwe dla umowy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.
2. Niniejsze rozporządzenie nie narusza stosowania przepisów wymuszających swoje zastosowanie państwa sądu orzekającego.
3. Można przyznać skuteczność przepisom wymuszającym swoje zastosowanie państwa, w którym ma nastąpić lub nastąpiło wykonanie zobowiązań wynikających z umowy, w zakresie, w jakim przepisy te powodują, że wykonanie umowy jest niezgodne z prawem. Rozważając przyznanie skuteczności takim przepisom, uwzględnia się ich charakter i cel oraz skutki ich zastosowania lub niezastosowania.
). Spellenberg (ibidem) wskazuje, że o względnym charakterze tych norm może świadczyć m.in. okoliczność, że prawo międzynarodowe prywatne danego kraju, dopuszcza możliwość zastosowania dla danych czynności obcych przepisów o formie.1. Przepisy wymuszające swoje zastosowanie to przepisy, których przestrzeganie uważane jest przez państwo za tak istotny element ochrony jego interesów publicznych, takich jak organizacja polityczna, społeczna lub gospodarcza, że znajdują one zastosowanie do stanów faktycznych objętych ich zakresem bez względu na to, jakie prawo jest właściwe dla umowy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.
2. Niniejsze rozporządzenie nie narusza stosowania przepisów wymuszających swoje zastosowanie państwa sądu orzekającego.
3. Można przyznać skuteczność przepisom wymuszającym swoje zastosowanie państwa, w którym ma nastąpić lub nastąpiło wykonanie zobowiązań wynikających z umowy, w zakresie, w jakim przepisy te powodują, że wykonanie umowy jest niezgodne z prawem. Rozważając przyznanie skuteczności takim przepisom, uwzględnia się ich charakter i cel oraz skutki ich zastosowania lub niezastosowania.
C. Statut formy umowy rozporządzającej
Statut formy czynności rozporządzających ocenia się wg art. 25 PrPrywMiędz
art. 25 PrPrywMiędz
1. Forma czynności prawnej podlega prawu właściwemu dla tej czynności. Wystarczy jednak zachowanie formy przewidzianej przez prawo państwa, w którym czynność zostaje dokonana. Jeżeli umowę zawierają osoby znajdujące się w chwili złożenia oświadczeń woli w różnych państwach, wystarczy wówczas zachowanie formy przewidzianej dla tej czynności przez prawo jednego z tych państw.
2. Przepisu ust. 1 zdanie drugie i trzecie nie stosuje się do rozporządzeń dotyczących nieruchomości oraz do czynności prawnych, których przedmiotem jest powstanie, łączenie, podział, przekształcenie lub ustanie osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej.
3. Jeżeli czynności prawnej dokonał przedstawiciel, w razie stosowania przepisu ust. 1 zdanie drugie i trzecie, bierze się pod uwagę okoliczności dotyczące przedstawiciela.
w zw. z art. 41 ust. 2 PrPrywMiędz1. Forma czynności prawnej podlega prawu właściwemu dla tej czynności. Wystarczy jednak zachowanie formy przewidzianej przez prawo państwa, w którym czynność zostaje dokonana. Jeżeli umowę zawierają osoby znajdujące się w chwili złożenia oświadczeń woli w różnych państwach, wystarczy wówczas zachowanie formy przewidzianej dla tej czynności przez prawo jednego z tych państw.
2. Przepisu ust. 1 zdanie drugie i trzecie nie stosuje się do rozporządzeń dotyczących nieruchomości oraz do czynności prawnych, których przedmiotem jest powstanie, łączenie, podział, przekształcenie lub ustanie osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej.
3. Jeżeli czynności prawnej dokonał przedstawiciel, w razie stosowania przepisu ust. 1 zdanie drugie i trzecie, bierze się pod uwagę okoliczności dotyczące przedstawiciela.
art. 41 PrPrywMiędz
1. Własność i inne prawa rzeczowe podlegają prawu państwa, w którym znajduje się ich przedmiot.
2. Nabycie i utrata własności, jak również nabycie i utrata oraz zmiana treści lub pierwszeństwa innych praw rzeczowych, podlegają prawu państwa, w którym przedmiot tych praw znajdował się w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne.
.1. Własność i inne prawa rzeczowe podlegają prawu państwa, w którym znajduje się ich przedmiot.
2. Nabycie i utrata własności, jak również nabycie i utrata oraz zmiana treści lub pierwszeństwa innych praw rzeczowych, podlegają prawu państwa, w którym przedmiot tych praw znajdował się w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne.
D. Statut formy jednostronnej czynności prawnej
Rozporządzenie ma także określać statut formy dla jednostronnych czynności prawnych, które są związane z umową (już zawartą lub mającą być zawartą). Dotyczy to takich czynności jak wypowiedzenie umowy, odstąpienie od niej, wykonywanie innych uprawnień prawokształtujących.
Zgodnie z art. 10 ust. 2 RozpUERzymI
art. 10 RozpUERzymI
1. Istnienie i ważność umowy lub jednego z jej postanowień ocenia się według prawa, które zgodnie z niniejszym rozporządzeniem byłoby dla niej właściwe, gdyby umowa lub jej postanowienie były ważne.
2. Jeżeli jednak z okoliczności wynika, że nie byłoby uzasadnione dokonywanie oceny skutków zachowania się jednej ze stron według prawa określonego zgodnie z ust. 1, strona ta może – w celu ustalenia, że nie wyraziła zgody na zawarcie umowy – powołać się na prawo państwa miejsca swojego zwykłego pobytu.
jednostronna czynność prawna będzie ważna pod względem formalnym, jeżeli będzie odpowiadać:1. Istnienie i ważność umowy lub jednego z jej postanowień ocenia się według prawa, które zgodnie z niniejszym rozporządzeniem byłoby dla niej właściwe, gdyby umowa lub jej postanowienie były ważne.
2. Jeżeli jednak z okoliczności wynika, że nie byłoby uzasadnione dokonywanie oceny skutków zachowania się jednej ze stron według prawa określonego zgodnie z ust. 1, strona ta może – w celu ustalenia, że nie wyraziła zgody na zawarcie umowy – powołać się na prawo państwa miejsca swojego zwykłego pobytu.
- statutowi zobowiązaniowemu,
- prawu państwa, w którym miała miejsce albo
- prawu państwa, w którym osoba jej dokonująca, miała domicyl w chwili jej podejmowania.
E. Uwagi
Ciekawym jest zagadnienie, czy możliwe jest - w razie wymogu dochowania formy aktu notarialnego - zastąpienie krajowego notariusza jego zagranicznym odpowiednikiem (np. sporządzenie aktu notarialnego przez niemieckiego notariusza zamiast polskiego). Problem ten ma znaczenie nie tylko w zakresie nabywania nieruchomości, ale także np. rozporządzania udziałami (zob.artykuł w prasie niemieckiej)).
Zob. też
http://www.nieruchomosci.beck.pl/index.php?mod=m_artykuly&cid=14&id=1431
CategoryRozporzadzenieRzymI CategoryProjektyPublikacjiMK
Na tej stronie nie ma komentarzy
