Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Roszczenia posiadacza o zwrot nakładów

roszczenia posiadacza wobec właściciela na podstawie art. 226 KC

Podstawą roszczenia posiadacza wobec właściciela o zwrot poczynionych nakładów jest art. 226 KC
art. 226 KC
§ 1. Samoistny posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi. Jednakże gdy nakłady zostały dokonane po chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, może on żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych.
§ 2. Samoistny posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotu nakładów koniecznych, i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem.
. Przesłanki roszczenia zależą jednak od podmiotu zgłaszającego żądanie: inne są dla posiadacza w dobrej wierze inne dla posiadacza, który władał rzeczą będąc w złej wierze.

A. ROSZCZENIE POSIADACZA W DOBREJ WIERZE
Sytuacja posiadacza w dobrej wierze kształtuje się zależnie od chwili dokonania nakładów. Szersze uprawnienia przysługują posiadaczowi, który nakłady poniósł ,zanim dowiedział się o wytoczeniu przeciw niemu powództwa windykacyjnego. Nakłady dokonane już po powzięciu wiedzy o powództwie są zwracane natomiast tylko w ograniczonym zakresie.

1. Roszczenie o zwrot nakładów dokonanych przed dowiedzeniem się o powództwie, art. 226 § 1 zd. 1 i 2 KC
Przesłanki roszczenia tego posiadacza można podzielić na te o charakterze podmiotowym i te o zakresie przedmiotowym.

a. przesłanki podmiotowe
Uprawnionym do zgłoszenia żądania jest posiadacz rzeczy, zarówno samoistny (art. 336 KC
art. 336 KC
Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).
) jak i zależny (art. 336 KC
art. 336 KC
Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).
). W przypadku tego ostatniego warunkiem legitymacji czynnej jest jednak brak odmiennych regulacji w przepisach regulujących stosunek prawny pomiędzy właścicielem a posiadaczem zależnym (art. 230 KC
art. 230 KC
Przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.
). Regulacjami szczególnymi są np. z zakresu prawa rzeczowego: art. 260 KC
art. 260 KC
§ 1. Użytkownik obowiązany jest dokonywać napraw i innych nakładów związanych ze zwykłym korzystaniem z rzeczy. O potrzebie innych napraw i nakładów powinien niezwłocznie zawiadomić właściciela i zezwolić mu na dokonanie potrzebnych robót.
§ 2. Jeżeli użytkownik poczynił nakłady, do których nie był obowiązany, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
, art. 320 KC
art. 320 KC
Jeżeli zastawnik poczynił nakłady na rzecz, do których nie był obowiązany, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
a z zakresu zobowiązań: art. 566 KC
art. 566 KC
§ 1. Jeżeli z powodu wady fizycznej rzeczy sprzedanej kupujący odstępuje od umowy albo żąda obniżenia ceny, może on żądać naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady, chyba że szkoda jest następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności. W ostatnim wypadku kupujący może żądać tylko naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady; w szczególności może żądać zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł korzyści z tych nakładów.
§ 2. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio, gdy kupujący żąda dostarczenia rzeczy wolnych od wad zamiast rzeczy wadliwych albo usunięcia wady przez sprzedawcę.
, art. 574 KC
art. 574 KC
Jeżeli z powodu wady prawnej rzeczy sprzedanej kupujący odstępuje od umowy albo żąda obniżenia ceny, może on żądać naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady, chyba że szkoda jest następstwem okoliczności, za którą sprzedawca odpowiedzialności nie ponosi. W ostatnim wypadku kupujący może żądać tylko naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę nie wiedząc o istnieniu wady; w szczególności może on żądać zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł z nich korzyści, a nie otrzymał ich zwrotu od osoby trzeciej. Może również żądać zwrotu kosztów procesu.
, art. 594 KC
art. 594 KC
§ 1. Z chwilą wykonania prawa odkupu kupujący obowiązany jest przenieść z powrotem na sprzedawcę własność kupionej rzeczy za zwrotem ceny i kosztów sprzedaży oraz za zwrotem nakładów; jednakże zwrot nakładów, które nie stanowiły nakładów koniecznych, należy się kupującemu tylko w granicach istniejącego zwiększenia wartości rzeczy.
§ 2. Jeżeli określona w umowie sprzedaży cena odkupu przenosi cenę i koszty sprzedaży, sprzedawca może żądać obniżenia ceny odkupu do wartości rzeczy w chwili wykonania prawa odkupu, jednakże nie niżej sumy obliczonej według paragrafu poprzedzającego.
, art. 706 KC
art. 706 KC
Jeżeli po zakończeniu dzierżawy dzierżawca gruntu rolnego pozostawia zgodnie ze swym obowiązkiem zasiewy, może on żądać zwrotu poczynionych na te zasiewy nakładów o tyle, o ile wbrew wymaganiom prawidłowej gospodarki nie otrzymał odpowiednich zasiewów przy rozpoczęciu dzierżawy.
, art. 713 KC
art. 713 KC
Biorący do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej. Jeżeli poczynił inne wydatki lub nakłady na rzecz, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
i inne.
Zobowiązanym do zwrotu nakładów jest właściciel rzeczy, który domaga się jej wydania.

b. przesłanki przedmiotowe
Roszczenie z art. 226 § 1 zd. 1 i 2 KC przysługuje za nakłady poczynione zanim posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu powództwa windykacyjnego.
Posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu wszelkich nakładów. Ograniczony jest jednakże zakres tego żądania. Nakładami są wszelkiego rodzaju wydatki na rzecz (Gniewek w: SystemPrawaPrywatnegoTom3, § 28 nb. 201).

(1) nakłady konieczne
Nakładami koniecznymi są wydatki podejmowane dla utrzymania rzeczy w stanie zdatnym do normalnego korzystania, zgodnie z przeznaczeniem (Gniewek w: SystemPrawaPrywatnegoTom3, § 28 nb. 201; SN w wyroku z 22.3.2006, III CSK 3/06 (LEX 196597)). Wysokość zwrotu nakładów zależy od wysokości uzyskanych przez posiadacza korzyści. Tymi korzyściami są pożytki naturalne i cywilne, których własność nabył w czasie posiadania rzeczy zgodnie z art. 224 § 1 zd. 2 KC
art. 224 KC
§ 1. Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.
§ 2. Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.
. Zwrot nakładów będzie mu więc przysługiwał, jeżeli wartość pobranych pożytków będzie zerowa albo przynajmniej mniejsza od wartości nakładów (wtedy będzie mu przysługiwała różnica).

(2) nakłady użyteczne
Nakładami użytecznymi są wydatki w celu polepszenia rzeczy (SN w wyroku z 22.3.2006, III CSK 3/06 (LEX 196597) albo zwiększaniu komfortu korzystania z niej. Ich zwrot przysługuje pod warunkiem, że zwiększają one wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi (art. 226 § 1 zd. 2 KC
art. 226 KC
§ 1. Samoistny posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi. Jednakże gdy nakłady zostały dokonane po chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, może on żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych.
§ 2. Samoistny posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotu nakładów koniecznych, i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem.
). W tym celu dokonuje się porównania wartości rzeczy przed dokonaniem nakładów i w chwili wydawania jej właścicielowi.

(3) nakłady zbytkowne
Nakładami zbytkownymi są wydatki w celu nadania rzeczy cech odpowiadającym szczególnym upodobaniom posiadacza (Gniewek w: SystemPrawaPrywatnegoTom3, § 28 nb. 206; SN w wyroku z 22.3.2006, III CSK 3/06 (LEX 196597)). One również podlegają zwrotowi, ale tylko wówczas, gdy zwiększały wartość rzeczy w chwili jej wydawania właścicielowi.

2. Roszczenie o zwrot nakładów dokonanych po dowiedzeniu się o powództwie, art. 226 § 1 zd. 3 KC
art. 226 KC
§ 1. Samoistny posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi. Jednakże gdy nakłady zostały dokonane po chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, może on żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych.
§ 2. Samoistny posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotu nakładów koniecznych, i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem.

Przesłanki podmiotowe są w tej sytuacji identyczne. Inna jest natomiast treść roszczenia w sytuacji, gdy nakłady zostały poczynione już po tym, jak posiadacz dowiedział się o wytoczeniu przeciw niemu powództwa. Roszczenie to jest bowiem ograniczone do nakładów koniecznych (zob. wyżej). Brak jest natomiast w tym wypadku ograniczenia do wartości przewyższającej pobrane korzyści, a to dlatego, że od momentu dowiedzenia się o wytoczeniu powództwa, posiadacz w dobrej wierze jest zwrócić pobrane od tego momentu pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył, art. 224 § 2 zd. 2 KC
art. 224 KC
§ 1. Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.
§ 2. Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.
. Następuje tu więc całkowite rozliczenie pobranych przez posiadacza pożytków i dokonanych przez niego nakładów.

B. ROSZCZENIE POSIADACZA W ZŁEJ WIERZE, ART. 226 § 2 KC
art. 226 KC
§ 1. Samoistny posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi. Jednakże gdy nakłady zostały dokonane po chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, może on żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych.
§ 2. Samoistny posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotu nakładów koniecznych, i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem.

Także i w tym wypadku przesłanki podmiotowe są zbieżne z omówionymi wcześniej roszczeniami, z tym że posiadacz (samoistny albo zależny, art. 230 KC
art. 230 KC
Przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.
) jest w złej wierze.
Zwrotowi podlegają tylko nakłady konieczne i to tylko w takim zakresie, w jakim właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie kosztem posiadacza, tzn. gdyby rzecz stała się na skutek nakładów więcej warta niż przed ich dokonaniem Oznacza to odesłanie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, tzn. art. 405 i nast. KC (Gniewek w: SystemPrawaPrywatnegoTom3, § 28 nb. 214). Trzeba jednak w tym wypadku pamiętać, że podstawą prawną roszczenia pozostaje art. 226 § 2 KC
art. 226 KC
§ 1. Samoistny posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi. Jednakże gdy nakłady zostały dokonane po chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, może on żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych.
§ 2. Samoistny posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotu nakładów koniecznych, i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem.
, a a nie art. 405 KC
art. 405 KC
Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
, wobec czego nie stosuje się w tym wypadku zasad ogólnych wynikających z przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. (zob. wyrok SN z dnia 11.5.1972 r., III CZP 22/72, opubl. w OSNC z 1972 r. Nr 12, poz. 213). W przeciwnym razie mogło by dojść do obejścia m.in. przepisów o przedawnieniu (art. 229 KC
art. 229 KC
§ 1. Roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. To samo dotyczy roszczeń samoistnego posiadacza przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz.
§ 2. (uchylony).
), które w wypadku bezpodstawnego wzbogacenia podlega regułom ogólnym. Mamy więc do czynienia z odpowiednikiem Rechtsfolgenverweisung, a nie Rechtsgrundverweisung.

CategoryOchronaWlasnosci
Na tej stronie nie ma komentarzy