Porozumienia administracyjne
A. Definicja pojęcia
Porozumienie administracyjne to dwu- lub wielostronna czynność z zakresu prawa administracyjnego, dokonana przez podmioty wykonujące administrację publiczną, a dochodząca do skutku na podstawie zgodnych oświadczeń woli tych podmiotów. Cechą charakterystyczną porozumienia jest przede wszystkim to, że zawierane jest przez równorzędne podmioty. Stronami porozumienia mogą być w zasadzie dowolne podmioty, przy czym konieczne jest jednak, aby jedna ze stron była jednostką realizującą funkcje administracji publicznej.
Przedmiot porozumienia jest ograniczony do wykonywania zadań ze sfery administracji publicznej. Dotyczyć może on wspólnego wykonywania zadań albo przeniesienia pewnych zadań z jednego podmiotu na drugi.
B. Rodzaje porozumień
Zgodne z prawem porozumienie administracyjne wymaga istnienia podstawy prawnej, albowiem organy administracji publicznej nie mogą bez wyraźnego upoważnienia ustawowego zmieniać zakresu swojej kompetencji. Podstawę prawną do zawarcia porozumienia znaleźć można np.w ustawach samorządowych. Na podstawie tych przepisów można wyróżnić dwa rodzaje porozumień:
- porozumienia międzygminne,
- porozumienia powiatów,
- porozumienia komunalne,
- porozumienia o wykonywanie zadań z zakresu administracji rządowej.
1. Porozumienia międzygminne
Porozumienia międzygminne są zawierane przez gminy i dotyczą powierzenia jednej z nich określonych zadań publicznych, zob. art. 74 USamorzGm
2. Porozumienia powiatów
Porozumienia powiatów są natomiast zawierane przez dwa lub więcej powiatów i dotyczą powierzenia jednemu z nich prowadzenia zadań publicznych, zob. art. 73 USamorzPowiat
3. Porozumienia komunalne
Ustawa o samorządzie powiatowym określa jako porozumienia komunalne porozumienia zawierane przez miasta na prawach powiatów z gminami, art. 74 USamorzPowiat
4. Porozumienia o wykonywanie zadań z zakresu administracji rządowej
Porozumienia tego rodzaju zawierane są pomiędzy organami administracji rządowej a organami samorządowymi. Na ich podstawie organy samorządowe zobowiązują się do wykonywania zadań, które w zasadzie obciążają administrację rządową, ale z przyczyn natury np. ekonomicznej efektywniej zostaną wykonane przez administrację samorządową. Podstawę prawną do zawarcia tego rodzaju porozumień stanowią przepisy: art. 5 ust. 2 USamorzPowiat
Porozumienia międzygminne są zawierane przez gminy i dotyczą powierzenia jednej z nich określonych zadań publicznych, zob. art. 74 USamorzGm
art. 74 USamorzGm
1. Gminy mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych.
2. Gmina wykonująca zadania publiczne objęte porozumieniem przejmuje prawa i obowiązki pozostałych gmin, związane z powierzonymi jej zadaniami, a gminy te mają obowiązek udziału w kosztach realizacji powierzonego zadania.
.1. Gminy mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych.
2. Gmina wykonująca zadania publiczne objęte porozumieniem przejmuje prawa i obowiązki pozostałych gmin, związane z powierzonymi jej zadaniami, a gminy te mają obowiązek udziału w kosztach realizacji powierzonego zadania.
2. Porozumienia powiatów
Porozumienia powiatów są natomiast zawierane przez dwa lub więcej powiatów i dotyczą powierzenia jednemu z nich prowadzenia zadań publicznych, zob. art. 73 USamorzPowiat
art. 73 USamorzPowiat
1. Powiaty mogą zawierać porozumienia w sprawie powierzenia jednemu z nich prowadzenia zadań publicznych.
2. W zakresie nie uregulowanym treścią porozumienia do porozumień, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące związków powiatów.
.1. Powiaty mogą zawierać porozumienia w sprawie powierzenia jednemu z nich prowadzenia zadań publicznych.
2. W zakresie nie uregulowanym treścią porozumienia do porozumień, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące związków powiatów.
3. Porozumienia komunalne
Ustawa o samorządzie powiatowym określa jako porozumienia komunalne porozumienia zawierane przez miasta na prawach powiatów z gminami, art. 74 USamorzPowiat
art. 74 USamorzPowiat
Miasto na prawach powiatu może tworzyć związki i zawierać porozumienia komunalne z gminami.
.Miasto na prawach powiatu może tworzyć związki i zawierać porozumienia komunalne z gminami.
4. Porozumienia o wykonywanie zadań z zakresu administracji rządowej
Porozumienia tego rodzaju zawierane są pomiędzy organami administracji rządowej a organami samorządowymi. Na ich podstawie organy samorządowe zobowiązują się do wykonywania zadań, które w zasadzie obciążają administrację rządową, ale z przyczyn natury np. ekonomicznej efektywniej zostaną wykonane przez administrację samorządową. Podstawę prawną do zawarcia tego rodzaju porozumień stanowią przepisy: art. 5 ust. 2 USamorzPowiat
art. 5 USamorzPowiat
1. Powiat może zawierać z organami administracji rządowej porozumienia w sprawie wykonywania zadań publicznych z zakresu administracji rządowej.
2. Powiat może zawierać porozumienia w sprawie powierzenia zadań publicznych z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego, a także z województwem, na którego obszarze znajduje się terytorium powiatu.
3. Porozumienia, o których mowa w ust. 1 i 2, podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
4. Do porozumień stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74, Nr 58, poz. 261, Nr 106, poz. 496 i Nr 132, poz. 622, z 1997 r. Nr 9, poz. 43, Nr 106, poz. 679, Nr 107, poz. 686, Nr 113, poz. 734 i Nr 123, poz. 775, z 1998 r. Nr 155, poz. 1014 i Nr 162, poz. 1126, z 2000 r. Nr 26, poz. 306, Nr 48, poz. 552, Nr 62, poz. 718, Nr 88, poz. 985, Nr 91, poz. 1009 i Nr 95, poz. 1041 oraz z 2001 r. Nr 45, poz. 497).
, art. 8 ust. 2 USamorzGm1. Powiat może zawierać z organami administracji rządowej porozumienia w sprawie wykonywania zadań publicznych z zakresu administracji rządowej.
2. Powiat może zawierać porozumienia w sprawie powierzenia zadań publicznych z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego, a także z województwem, na którego obszarze znajduje się terytorium powiatu.
3. Porozumienia, o których mowa w ust. 1 i 2, podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
4. Do porozumień stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74, Nr 58, poz. 261, Nr 106, poz. 496 i Nr 132, poz. 622, z 1997 r. Nr 9, poz. 43, Nr 106, poz. 679, Nr 107, poz. 686, Nr 113, poz. 734 i Nr 123, poz. 775, z 1998 r. Nr 155, poz. 1014 i Nr 162, poz. 1126, z 2000 r. Nr 26, poz. 306, Nr 48, poz. 552, Nr 62, poz. 718, Nr 88, poz. 985, Nr 91, poz. 1009 i Nr 95, poz. 1041 oraz z 2001 r. Nr 45, poz. 497).
art. 8 USamorzGm
1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.
2. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie porozumienia z organami tej administracji.
2a. Gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania z zakresu właściwości województwa na podstawie porozumień z tymi jednostkami samorządu terytorialnego.
2b. Spory majątkowe wynikłe z porozumień, o których mowa w ust. 2 i 2a oraz w art. 74, rozpatruje sąd powszechny.
3. Gmina otrzymuje środki finansowe w wysokości koniecznej do wykonania zadań, o których mowa w ust. 1, 2 i 2a.
4. Szczegółowe zasady i terminy przekazywania środków finansowych, o których mowa w ust. 3, określają ustawy nakładające na gminy obowiązek wykonywania zadań zleconych lub zawarte porozumienia.
5. W przypadku niedotrzymania terminów, o których mowa w ust. 4, gminie przysługują odsetki w wysokości ustalonej dla zaległości podatkowych.
.1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.
2. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie porozumienia z organami tej administracji.
2a. Gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania z zakresu właściwości województwa na podstawie porozumień z tymi jednostkami samorządu terytorialnego.
2b. Spory majątkowe wynikłe z porozumień, o których mowa w ust. 2 i 2a oraz w art. 74, rozpatruje sąd powszechny.
3. Gmina otrzymuje środki finansowe w wysokości koniecznej do wykonania zadań, o których mowa w ust. 1, 2 i 2a.
4. Szczegółowe zasady i terminy przekazywania środków finansowych, o których mowa w ust. 3, określają ustawy nakładające na gminy obowiązek wykonywania zadań zleconych lub zawarte porozumienia.
5. W przypadku niedotrzymania terminów, o których mowa w ust. 4, gminie przysługują odsetki w wysokości ustalonej dla zaległości podatkowych.
C. Odróżnienie porozumień od umów publicznoprawnych oraz ugód administracyjnych
Porozumienia administracyjne należy bardzo wyraźnie odróżnić od umów publicznoprawnych (w RFN "öffentlichrechtlicher Vertrag") oraz ugody administracyjnej.
1. Porozumienia administracyjne a umowy publicznoprawne
Porozumienia administracyjne należą do grupy umów publicznoprawnych. Jest to forma powszechna w Europie. (zob. prawo francuskie i niemieckie). Jako umowy publicznoprawne rozumie się we Francji kontrakty zawierane przez państwo lub inne osoby prawne prawa publicznego z podmiotami prawa prywatnego, mające na celu uzyskanie dóbr lub usług o cechach użyteczności publicznej poprzez prawną czynność sprzedaży lub najmu. W RFN z kolei stwierdza się, że "ein Vertrag ist dann öffentlich-rechtlich, wenn eine der im Gegenseitigkeitsverhältnis stehenden Pflichten öffentlich-rechtlich ist" (zob. §§ 54 - 62 VwVfG).
Porozumienia zawierają tylko podmioty prawa publicznego.
Ponadto przedmiot porozumienia zawsze w całości leży w zakresie prawa publicznego. W przypadku umów wystarczające jest, aby jedno ze świadczeń miało charakter publicznoprawny. Pozostałe świadczenia mogą mieć natomiast charakter cywilnoprawny.
2. Porozumienia administracyjne a ugoda administracyjna
Ugoda administracyjna odróżnia się od porozumienia konstrukcją prawną, sferą zastosowania i funkcją społeczną. Różnice w konstrukcji prawnej dotyczą głównie przedmiotu i podmiotów uczestniczących w porozumieniu bądź zawierających ugodę. Jak już wspomniano porozumienie dotyczy realizacji zadań administracyjnych, podczas gdy ugoda tyczy się interesów prawnych stron postępowania. Jeśli chodzi o podmioty, to porozumienie zawierają organy administracyjne, a ugody - strony postępowania administracyjnego. W tym drugim wypadku może się zdarzyć, że wyjątkowo stronami postępowania będą podmioty prawa publicznego, ale będzie to sytuacja raczej wyjątkowa. W przypadku porozumień nie może być natomiast żadnych odstępstw od zasady, że jego uczestnikami są tylko i wyłącznie podmioty prawa administracyjnego.
Porozumienia stosuje się w przypadku zgodnego przekonania stron o konieczności przekazania zadań z jednego podmiotu na drugi. Ugody natomiast są zawierane w przypadku sporów prawnych, gdy strony reprezentują sprzeczne interesy.
Jeśli chodzi o funkcje społeczne obu form działania administracji, to należy podkreślić, że ugoda ma na celu polubowne rozstrzygnięcie sporu prawnego, porozumienie zaś ułatwienie zadań z zakresu administracji publicznej.
Porozumienia administracyjne należą do grupy umów publicznoprawnych. Jest to forma powszechna w Europie. (zob. prawo francuskie i niemieckie). Jako umowy publicznoprawne rozumie się we Francji kontrakty zawierane przez państwo lub inne osoby prawne prawa publicznego z podmiotami prawa prywatnego, mające na celu uzyskanie dóbr lub usług o cechach użyteczności publicznej poprzez prawną czynność sprzedaży lub najmu. W RFN z kolei stwierdza się, że "ein Vertrag ist dann öffentlich-rechtlich, wenn eine der im Gegenseitigkeitsverhältnis stehenden Pflichten öffentlich-rechtlich ist" (zob. §§ 54 - 62 VwVfG).
Porozumienia zawierają tylko podmioty prawa publicznego.
Ponadto przedmiot porozumienia zawsze w całości leży w zakresie prawa publicznego. W przypadku umów wystarczające jest, aby jedno ze świadczeń miało charakter publicznoprawny. Pozostałe świadczenia mogą mieć natomiast charakter cywilnoprawny.
2. Porozumienia administracyjne a ugoda administracyjna
Ugoda administracyjna odróżnia się od porozumienia konstrukcją prawną, sferą zastosowania i funkcją społeczną. Różnice w konstrukcji prawnej dotyczą głównie przedmiotu i podmiotów uczestniczących w porozumieniu bądź zawierających ugodę. Jak już wspomniano porozumienie dotyczy realizacji zadań administracyjnych, podczas gdy ugoda tyczy się interesów prawnych stron postępowania. Jeśli chodzi o podmioty, to porozumienie zawierają organy administracyjne, a ugody - strony postępowania administracyjnego. W tym drugim wypadku może się zdarzyć, że wyjątkowo stronami postępowania będą podmioty prawa publicznego, ale będzie to sytuacja raczej wyjątkowa. W przypadku porozumień nie może być natomiast żadnych odstępstw od zasady, że jego uczestnikami są tylko i wyłącznie podmioty prawa administracyjnego.
Porozumienia stosuje się w przypadku zgodnego przekonania stron o konieczności przekazania zadań z jednego podmiotu na drugi. Ugody natomiast są zawierane w przypadku sporów prawnych, gdy strony reprezentują sprzeczne interesy.
Jeśli chodzi o funkcje społeczne obu form działania administracji, to należy podkreślić, że ugoda ma na celu polubowne rozstrzygnięcie sporu prawnego, porozumienie zaś ułatwienie zadań z zakresu administracji publicznej.
D. Transgraniczne porozumienia administracyjne
Kwestia transgranicznych porozumień administracyjnych na gruncie prawa niemieckiego została omówiona dokładniej przez Kment, Grenzüberschreitendes Verwaltungshandeln, 2010, s. 617 i nast.
Na konkretnym przykładzie omówiono to zagadnienia w dokumencie Polsko-niemiecka umowa o współpracy w dziedzinie komunikacji kolejowej
CategoryPrawoAdministracyjne CategoryLeksykonP
Na tej stronie nie ma komentarzy
