Wersja [11719]
To jest stara wersja PodstawaPrawnaRoszczenia utworzona przez MarcinKrzymuski, 2010-04-09 12:37:23.
Podstawa prawna roszczenia cywilnoprawnego
A. UWAGI OGÓLNE
Roszczenie, aby mogło istnieć, musi wynikać z określonej podstawy. Podstawą prawną roszczenia może tylko być norma prawna zobowiązująca lub upoważniająca jej adresata do określonego zachowania.
Norma prawna stanowiąca podstawę roszczenia powinna składać się z co najmniej dwóch elementów:
- hipotezy, w której wskazany jest adresat normy oraz okoliczności zastosowania tej normy oraz
- dyspozycji, która określa skutki prawne, w szczególności nakłada obowiązek lub udziela upoważnienia do określonego działania.
Przede wszystkim musi chodzić o normę prawną z zakresu prawa prywatnego.
Dalej musi być ona jednoznaczna pod tym względem, iż konstytuuje określone co do swej treści prawo i tym samym wyznacza jednoznacznie obowiązek zachowania się przez dłużnika.
Ponadto norma musi indywidualnie określać podmiot uprawniony (wierzyciela roszczenia) i zobowiązany (dłużnika). Normy prawne posługują się zazwyczaj sformułowaniami, iż określony podmiot może od innego czegoś żądać (domagać się) albo jeden podmiot jest zobowiązany do jakiegoś zachowania wobec innego podmiotu.
W razie gdy strony ułożyły stosunek w sposób nie przewidziany regulacjami prawa cywilnego, podstawę prawną może stanowić art. 3531 KC
art. 3531 KC
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
, zgodnie z którym strony mogą ustalićstosunek zobowiązaniowy swobodnie, tzn. według swego uznania, z tym jednak zastrzeżeniem, że jego treść ani cel nie może sprzeciwiać się ustawie.Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
B. PRZYKŁADY
Powyższe można przedstawić w następujący sposób na przykładzie art. 477 § 1 KC
art. 477 KC
§ 1. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.
§ 2. Jednakże gdy wskutek zwłoki dłużnika świadczenie utraciło dla wierzyciela całkowicie lub w przeważającym stopniu znaczenie, wierzyciel może świadczenia nie przyjąć i żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.
. § 1. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.
§ 2. Jednakże gdy wskutek zwłoki dłużnika świadczenie utraciło dla wierzyciela całkowicie lub w przeważającym stopniu znaczenie, wierzyciel może świadczenia nie przyjąć i żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.
Hipotezę stanowi część mówiąca "W razie zwłoki dłużnika". Następnie w dyspozycji norma ta określa, że wierzyciel (jednoznacznie wskazany podmiot) może domagać się od dłużnika po pierwsze (nadal) wykonania zobowiązania oraz po drugie naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.
Hipoteza wskazuje na konieczność wystąpienia zwłoki dłużnika. Logicznym, ale nie wyrażonym wprost w przepisie warunkiem dochodzenia roszczenia z tytułu zwłoki jest jeszcze to, aby między dłużnikiem i wierzycielem istniał stosunek zobowiązaniowy, z którego wynika obowiązek świadczenia przez Dłużnika. Pojęcie zwłoki również nie jest dokładniej rozwinięta w tym przepisie. Do ustalenia, kiedy mamy do czynienia ze zwłoką dłużnika konieczne jest więc sięgnięcie do innych przepisów. Definicję zwłoki w polskim kodeksie znajdziemy w art. 476 KC
art. 476 KC
Dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
. Wynika z niego, że zwłoka ma miejsce, gdy dłużnik nie spełnia świadczenia w terminie i ponosi odpowiedzialność za ten fakt. Idąc dalej należy się zastanowić nad następującymi okolicznościami: Dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
- kiedy dłużnik spełnia świadczenie,
- jaki jest termin spełnienia świadczenia w terminie i
- za jakie okoliczności dłużnik ponosi odpowiedzialność.
Ad 2. Termin spełnienia świadczenia określono także w art. 455 KC
art. 455 KC
Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.
.Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.
Ad 3. Zakres okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność precyzują z kolei art. 472 KC
art. 472 KC
Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
, art. 473 KCJeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
art. 473 KC
§ 1. Dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowiązania z powodów oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi.
§ 2. Nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie.
i art. 474 KC§ 1. Dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowiązania z powodów oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi.
§ 2. Nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie.
art. 474 KC
Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przepis powyższy stosuje się także w wypadku, gdy zobowiązanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika.
.Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przepis powyższy stosuje się także w wypadku, gdy zobowiązanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika.
C. STRUKTURA
Na powyższej analizy widać, że przepisy te pozostają w zależnościach dających się wyrazić przy pomocy takich operatorów logicznych jak "i" (kumulacja), "lub" (alternatywa łączna) oraz "albo" (alternatywa rozłączna). Zależności te da się przedstawić liniowo: jeżeli A to B i C. A ma miejsce jeżeli wystąpi D, E i F. D ma miejsce, gdy zachodzi G lub H, zaś F gdy I, J lub K... itd.
Łatwiej jednak przedstawić je formie graficznej: zob. schemat Taris(R) o zwłoce dłużnika.
Schemat ten przedstawia akurat pewien wycinek prawa cywilnego, ale nie ma przeszkód, aby w ten sposób przedstawić cały system prawa cywilnego. Wówczas schemat dot. zwłoki dłużnika stanowi tylko jeden z elementów całej złożonej struktury.
Okazuje się również, że są pewne zasadnicze struktury wspólne dla wielu zagadnień. I tak np. istnieje ogólna struktura oddająca istotne zagadnienia związane roszczeniami cywilnoprawnymi: zob. ogólna struktura roszczenia cywilnoprawnego.
CategoryLeksykonP CategoryRoszczeniaCywilnoprawne
Na tej stronie nie ma komentarzy
