Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
  Auf Dem Weg Zum Eurodi...
  E G T C Monitoring Rep...
  E U W T Literatura2004
  E U W T Literatura2005
  E U W T Literatura2006
  E U W T Literatura2007
  E U W T Literatura2008
  E U W T Literatura2009
  E U W T Literatura2010
  E U W T Literatura2011
  E U W T Literatura2012
  E U W T Literatura2013
  E U W T Literatura2014
  E U W T Literatura2015
  E U W T Literatura2016
  E U W T Literatura A
  E U W T Literatura Ang...
  E U W T Literatura B
  E U W T Literatura C
  E U W T Literatura D
  E U W T Literatura E
  E U W T Literatura F
  E U W T Literatura Fra...
  E U W T Literatura G
  E U W T Literatura H
  E U W T Literatura His...
  E U W T Literatura I
  E U W T Literatura J
  E U W T Literatura K
  E U W T Literatura L
  E U W T Literatura M
  E U W T Literatura N
  E U W T Literatura Nie...
  E U W T Literatura O
  E U W T Literatura P
  E U W T Literatura Pol...
  E U W T Literatura R
 Bibliografia EUWT
  Auf Dem Weg Zum ...
  E G T C Monitori...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  Bussmann2005
 Bibliografia EUWT
  Ladysz Oziem ...
  Martinez Z U ...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Literatu...
  E U W T Opinie
  E U W T Podatki
  E U W T Prace Dy...
  Euroregion Nysa
  Literatura Do Za...
  Cucu2011
  Engl2014
  Jaansoo Groenend...
  Lange2012
  Müller Klosterm...
  Popoviciu Toca2011
  Raducanu2013
  Sadler2013
  Sararu2014
  Soos2013
 Strona główna
  Studzieniecki2015
  Svensson2015
  Toca2013
  Raducanu2013
  Randier E G T C2009
  Reinke2006
  Ricci2011
  Rojo I R2010
  Roura2013
  Rozowicz2016
  Stockmann2011
  E U W T Literatura S
  E U W T Literatura Slo...
  E U W T Literatura T
  E U W T Literatura U
  E U W T Literatura V
  E U W T Literatura W
  E U W T Literatura Z
  E U W T Opinie
  E U W T Podatki
  E U W T Prace Dyplomowe
  Euroregion Nysa
  Literatura Do Zamowienia
  Cucu2011
  Engl2014
  Jaansoo Groenendijk2014
  Lange2012
  Müller Klostermann2014
  Popoviciu Toca2011
  Raducanu2013
  Sadler2013
  Sararu2014
  Soos2013
 Strona główna
  Studzieniecki2015
  Svensson2015
  Toca2013
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Wersja [9819]

To jest stara wersja NiedozwoloneKlauzuleUmowneKC utworzona przez MarcinKrzymuski, 2009-08-01 07:00:41.

 

Niedozwolone klauzule umowne wg Kodeksu cywilnego

materialnoprawne i procesowe zagadnienia stosowania klauzul abuzywnych

A. Zagadnienia materialnoprawne

1. Definicja niedozwolonych klauzul umownych (klauzule abuzywne)
Definicja wynika z art. 3581 KC
art. 3581 KC
§ 1. Jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
§ 2. Strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości.
§ 3. W razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.
§ 4. Z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa.
§ 5. Przepisy § 2 i 3 nie uchybiają przepisom regulującym wysokość cen i innych świadczeń pieniężnych.
.

a. postanowienia umowy konsumenckiej nie dotyczące głównych świadczeń
Przede wszystkim chodzi o postanowienia umów konsumenckich. Umowami konsumenckimi są wszelkiego rodzaju kontrakty, gdy po jednej ze stron jest jest konsument (art. 221 KC
art. 221 KC
Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
) zaś po drugiej - przedsiębiorca (art. 431 KC
art. 431 KC
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
). Ponieważ ustawa ogranicza się do umów, odpadają wszelkie inne czynności prawne (zwłaszcza jednostronne, takie jak: wypowiedzenie, odstąpienie od umowy itd.). W szczególności będą tu należeć umowy wzajemne ale i inne umowy dwustronnie zobowiązujące. Ponieważ ustawa w art. 3581 § 1 zd. 2 KC
art. 3581 KC
§ 1. Jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
§ 2. Strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości.
§ 3. W razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.
§ 4. Z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa.
§ 5. Przepisy § 2 i 3 nie uchybiają przepisom regulującym wysokość cen i innych świadczeń pieniężnych.
mówi o świadczeniach obu stron, nie będą należeć do regulacji objętych stosowaniem przepisów o klauzulach umowy jednostronnie zobowiązujące (np. darowizna).
Klauzul niedozwolonych nie mogą stanowić zapisy umowy mówiące o głównych świadczeniach stron. Oznacza to, iż w zakresie essentialia negotii kontraktu stosowanie przepisów o klauzulach umownych jest niemożliwe, chyba że zapisy te zostały sformułowane w sposób niejednoznaczny.

b. brak indywidualnych uzgodnień
Klauzulami umownymi nie mogą być zapisy, na których treść miał rzeczywisty wpływ (art. 3581 § 3 KC
art. 3581 KC
§ 1. Jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
§ 2. Strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości.
§ 3. W razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.
§ 4. Z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa.
§ 5. Przepisy § 2 i 3 nie uchybiają przepisom regulującym wysokość cen i innych świadczeń pieniężnych.
). Ustawa wskazuje jednak w § 3 zd. 2, że z reguły nie można uważać za uzgodnione klauzule, które przedstawione zostały w formie wzorca umowy. Nie będą także umowami uzgodnionymi umowy adhezyjne. Ich istotą jest bowiem to, że jedna ze stron (słabsza strona) nie ma praktycznie żadnego wpływu na treść umowy (por. RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, wyd.6, nb. 313 i nast.).

c. sprzeczność z dobrymi obyczajami
Sprzeczne z dobrymi obyczajami są działania, które mają na celu wykorzystanie niedoinformowania, dezorientacji, niewiedzy lub naiwności konsumenta (Popiołek w:PietrzykowskiKomentarzKC, 4. wyd., art. 385(1) nb. 7 (str. 988)). Miarodajny dla tej oceny punkt stanowi moment zawarcia umowy (art. 3852 KC
art. 3852 KC
Oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.
).

d. rażące naruszenie interesów konsumenta
Sprzeczna z dobrymi obyczajami klauzula będzie niedozwolona, jeżeli dodatkowo powoduje rażące naruszenie interesów konsumenta. Zauważyć należy, iż ochronie mogą podlegać wyłącznie interesy zasługujące na ochronę prawną (prywatność, równorzędne traktowanie). Ponadto ingerencja w te interesy musi mieć charakter rażący, a więc wyraźny i dobitny.

2. Skutki prawne
Skutki następują ex lege, co oznacza, iż orzeczenia Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumenta mają charakter deklaratoryjny (Popiołek w: PietrzykowskiKomentarzKC, 4. wyd., art. 385(1) nb. 9). Skutkiem zastosowania niedozwolonej klauzuli jest zniesienie jej obowiązywania. Natomiast umowa obowiązuje strony w pozostałym zakresie (art. 3851 § 2 KC
art. 3851 KC
§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
§ 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.
§ 3. Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.
§ 4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.
).

3. Rozkład ciężaru dowodu
Generalnie wykazanie, iż zapis umowy stanowi niedozwoloną klauzulę umowną, spoczywa na konsumencie. W tym wypadku pomaga mu jednak domniemanie wynikające z art. 3853 KC
art. 3853 KC
W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności:
1) wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie,
2) wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania,
3) wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności konsumenta z wierzytelnością drugiej strony,
4) przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy,
5) zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta,
6) uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju,
7) uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, nie mającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie,
8) uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta,
9) przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy,
10) uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie,
11) przyznają tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania zgodności świadczenia z umową,
12) wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania,
13) przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy,
14) pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia,
15) zastrzegają dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia,
16) nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy,
17) nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego,
18) stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia,
19) przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia,
20) przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy,
21) uzależniają odpowiedzialność kontrahenta konsumenta od wykonania zobowiązań przez osoby, za pośrednictwem których kontrahent konsumenta zawiera umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje zobowiązanie, albo uzależniają tę odpowiedzialność od spełnienia przez konsumenta nadmiernie uciążliwych formalności,
22) przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta,
23) wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.
. W razie gdy postanowienie umowne odpowiada któremukolwiek postanowieniu przepisu art. 3853 KC
art. 3853 KC
W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności:
1) wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie,
2) wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania,
3) wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności konsumenta z wierzytelnością drugiej strony,
4) przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy,
5) zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta,
6) uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju,
7) uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, nie mającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie,
8) uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta,
9) przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy,
10) uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie,
11) przyznają tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania zgodności świadczenia z umową,
12) wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania,
13) przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy,
14) pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia,
15) zastrzegają dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia,
16) nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy,
17) nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego,
18) stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia,
19) przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia,
20) przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy,
21) uzależniają odpowiedzialność kontrahenta konsumenta od wykonania zobowiązań przez osoby, za pośrednictwem których kontrahent konsumenta zawiera umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje zobowiązanie, albo uzależniają tę odpowiedzialność od spełnienia przez konsumenta nadmiernie uciążliwych formalności,
22) przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta,
23) wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.
zakładać należy, że stanowi ono klauzulę abuzywną. Teraz to na przedsiębiorcy ciąży obowiązek wykazania, iż nie są spełnione przesłanki klauzuli niedozwolonej (zob. wyżej pkt I.1.) albo że uzgodnienie treści nastąpiło w drodze indywidualnych rokowań. Udowodnienie okoliczności, iż postanowienia umowny były uzgodnione indywidualnie, będzie z reguły spoczywać na przedsiębiorcy (art. 3851 § 4 KC
art. 3851 KC
§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
§ 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.
§ 3. Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.
§ 4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.
).

B. Zagadnienia procesowe

CategoryZobowiazaniaUmowne