Wersja [7594]
To jest stara wersja MediacjaNaPodstawiePostanowieniaSadu utworzona przez JacekLubecki, 2009-03-20 09:45:11.
Inhaltsverzeichnis des Artikels
A. Informacje ogólne
B. Dopuszczalność sądowego ski...
1. Wstępna faza postępowania
2. Zawieszenie postępowania
3. Możliwość skierowania do me...
4. Obligatoryjne skierowanie d...
C. Postanowienie sądu
D. Dobrowolność postępowania
1. Zwrot "Nie wyraziła zgody n...
2. Brak zgody na mediację
E. Oświadczenie o braku zgody
F. Zakres spraw
G. Wzory
H. Literatura
B. Dopuszczalność sądowego ski...
1. Wstępna faza postępowania
2. Zawieszenie postępowania
3. Możliwość skierowania do me...
4. Obligatoryjne skierowanie d...
C. Postanowienie sądu
D. Dobrowolność postępowania
1. Zwrot "Nie wyraziła zgody n...
2. Brak zgody na mediację
E. Oświadczenie o braku zgody
F. Zakres spraw
G. Wzory
H. Literatura
Mediacja na podstawie postanowienia sądu
postępowanie mediacyjne prowadzone na podstawie postanowienia sądu
A. Informacje ogólne
W celu jak najszerszego stosowania mediacji w sprawach cywilnych ustawa przewiduje - poza mediacją umowną - możliwość przeprowadzenia mediacji także wtedy, gdy strony nie zawarły umowy o mediację – na podstawie postanowienia sądu kierującego strony do mediacji (art. 1838 KPC
art. 1838 KPC
§ 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.
§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.
§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
). Takie orzeczenie sąd może wydać samodzielnie (z urzędu), niezależnie od tego, czy strony uprzednio zawarły umowę o mediację, jak również na wniosek stron. W każdym jednak przypadku to on decyduje, czy skierować strony do mediacji. Może nawet zignorować wspólny wniosek stron, jeśli zachodzi obawa przedłużenia postępowania. § 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.
§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.
§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
B. Dopuszczalność sądowego skierowania stron do mediacji
Ustawa przewiduje określone warunki, w których dopuszczalne jest skierowanie stron do mediacji.
1. Wstępna faza postępowania
Sąd może skierować strony do mediacji jedynie we wstępnej fazie postępowania, czyli w okresie od wniesienia pozwu do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę (art. 1838 § 1 zd. 1 KPC
art. 1838 KPC
§ 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.
§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.
§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
). Takie ograniczenie czasowe może w niektórych sytuacjach powodować spore trudności. Często bowiem dopiero w toku kolejnych rozpraw zostają ujawnione okoliczności przemawiające za słusznością skierowania sprawy do mediacji. Pierwsza rozprawa ma niekiedy jedynie formalny charakter (tak w szczególności w sprawach złożonych). Jeśli dopiero po jej zakończeniu sąd dojdzie do wniosku, że sprawa nadaje się do mediacji, ma w tym przypadku właściwie związane ręce. Na dalszym etapie postępowania decyzja o wszczęciu mediacji należy już tylko do samych stron. Zgodnie bowiem z treścią art. 1838 § 1 zd. 2 KPC§ 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.
§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.
§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
art. 1838 KPC
§ 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.
§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.
§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
po zamknięciu pierwszego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron. W ten sposób prawodawca jeszcze raz podkreślił podstawową cechę mediacji, jaką jest jej dobrowolność. Jedynie wyjątkowo w sprawach o rozwód i separację sąd może w każdym stanie sprawy skierować strony do mediacji (por. art. 436 § 1 oraz art. 4452 KPC§ 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.
§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.
§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
art. 4452 KPC
W każdym stanie sprawy o rozwód lub separację sąd może skierować strony do mediacji w celu ugodowego załatwienia spornych kwestii dotyczących zaspokojenia potrzeb rodziny, alimentów, sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi oraz spraw majątkowych podlegających rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód lub separację. Przepis art. 436 § 4 stosuje się odpowiednio.
). W każdym stanie sprawy o rozwód lub separację sąd może skierować strony do mediacji w celu ugodowego załatwienia spornych kwestii dotyczących zaspokojenia potrzeb rodziny, alimentów, sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi oraz spraw majątkowych podlegających rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód lub separację. Przepis art. 436 § 4 stosuje się odpowiednio.
2. Zawieszenie postępowania
Niedopuszczalne jest skierowanie przez sąd stron do mediacji w czasie zawieszenia postępowania w sprawie (art. 179 § 3 KPC
art. 179 KPC
§ 1. W wypadku zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron albo wskutek ich niestawiennictwa lub niemożności nadania sprawie dalszego biegu, zawieszenie wstrzymuje tylko bieg terminów sądowych, które biegną dalej dopiero z chwilą podjęcia postępowania.
§ 2. We wszystkich innych wypadkach zawieszenia żadne terminy nie biegną i zaczynają biec dopiero od początku z chwilą podjęcia postępowania. Terminy sądowe należy w miarę potrzeby wyznaczać na nowo.
§ 3. Podczas zawieszenia sąd nie podejmuje żadnych czynności z wyjątkiem tych, które mają na celu podjęcie postępowania albo zabezpieczenie powództwa lub dowodu. Czynności podejmowane przez strony, a dotyczące tych przedmiotów, wywołują skutki dopiero z chwilą podjęcia postępowania.
). Wyjątek dotyczy spraw o rozwód i o separację, jeżeli istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa (art. 436 § 1 zd. 2 KPC§ 1. W wypadku zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron albo wskutek ich niestawiennictwa lub niemożności nadania sprawie dalszego biegu, zawieszenie wstrzymuje tylko bieg terminów sądowych, które biegną dalej dopiero z chwilą podjęcia postępowania.
§ 2. We wszystkich innych wypadkach zawieszenia żadne terminy nie biegną i zaczynają biec dopiero od początku z chwilą podjęcia postępowania. Terminy sądowe należy w miarę potrzeby wyznaczać na nowo.
§ 3. Podczas zawieszenia sąd nie podejmuje żadnych czynności z wyjątkiem tych, które mają na celu podjęcie postępowania albo zabezpieczenie powództwa lub dowodu. Czynności podejmowane przez strony, a dotyczące tych przedmiotów, wywołują skutki dopiero z chwilą podjęcia postępowania.
art. 436 KPC
§ 1. Jeżeli istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa, sąd może skierować strony do mediacji. Skierowanie to jest możliwe także wtedy, gdy postępowanie zostało zawieszone.
§ 2. Przepisy o mediacji stosuje się odpowiednio, z tym że przedmiotem mediacji może być także pojednanie małżonków.
§ 3. (uchylony).
§ 4. Jeżeli strony nie uzgodniły osoby mediatora, sąd kieruje je do stałego mediatora posiadającego wiedzę teoretyczną, w szczególności posiadającego wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii lub prawa oraz umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych.
).§ 1. Jeżeli istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa, sąd może skierować strony do mediacji. Skierowanie to jest możliwe także wtedy, gdy postępowanie zostało zawieszone.
§ 2. Przepisy o mediacji stosuje się odpowiednio, z tym że przedmiotem mediacji może być także pojednanie małżonków.
§ 3. (uchylony).
§ 4. Jeżeli strony nie uzgodniły osoby mediatora, sąd kieruje je do stałego mediatora posiadającego wiedzę teoretyczną, w szczególności posiadającego wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii lub prawa oraz umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych.
3. Możliwość skierowania do mediacji wyłącznie raz w trakcie postępowania sądowego
Ponadto w art. 1838 § 2 KPC
art. 1838 KPC
§ 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.
§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.
§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
ustawodawca przewidział dodatkowe ograniczenie określając, że sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w czasie postępowania sądowego. Niezależnie od wyniku mediacji przeprowadzonej na skutek postanowienia sądu i pomimo nowych okoliczności uzasadniających przekonanie, że w wyniku mediacji strony mogą zawrzeć ugodę, ponowne skierowanie stron do mediacji jest niedopuszczalne. § 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.
§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.
§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
4. Obligatoryjne skierowanie do mediacji
Co do zasady, skierowanie stron do mediacji przez sąd ma charakter fakultatywny i zależy od dokonanej przez niego oceny w zakresie celowości takiego skierowania. Jedynie w sytuacji, gdy pozwany przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy zgłosi zarzut zawarcia umowy o mediację przed wszczęciem postępowania sądowego, sąd obligatoryjnie kieruje strony do mediacji (art. 2021 KPC
art. 2021 KPC
Jeżeli strony przed wszczęciem postępowania sądowego zawarły umowę o mediację, sąd kieruje strony do mediacji na zarzut pozwanego zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.
). Sama mediacja natomiast, zgodnie z jej naczelnymi zasadami, pozostaje wciąż dobrowolna. Należy zgodzić się ze stanowiskiem, że sąd powinien kierować strony do mediacji tylko wtedy, gdy nie było wcześniejszej próby mediacji, podjętej na podstawie łączącej strony umowy o mediację. Jeżeli strony przed wszczęciem postępowania sądowego zawarły umowę o mediację, sąd kieruje strony do mediacji na zarzut pozwanego zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.
C. Postanowienie sądu
Za podstawę prowadzenia mediacji w takiej sytuacji uznać należy postanowienie sądu kierującego strony do mediacji, a nie umowę stron.
Jak wynika z treści art. 1831 § 2 zd. 1 KPC
art. 1831 KPC
§ 1. Mediacja jest dobrowolna.
§ 2. Mediację prowadzi się na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji. Umowa może być zawarta także przez wyrażenie przez stronę zgody na mediację, gdy druga strona złożyła wniosek, o którym mowa w art. 1836 § 1.
§ 3. W umowie o mediację strony określają w szczególności przedmiot mediacji, osobę mediatora albo sposób wyboru mediatora.
§ 4. Mediację prowadzi się przed wszczęciem postępowania, a za zgodą stron także w toku sprawy.
sąd kierując strony do mediacji czyni to zawsze w formie postanowienia. Może ono być wydane zarówno na rozprawie, jak i na posiedzeniu niejawnym (art. 1838 § 3 zd. 1 KPC§ 1. Mediacja jest dobrowolna.
§ 2. Mediację prowadzi się na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji. Umowa może być zawarta także przez wyrażenie przez stronę zgody na mediację, gdy druga strona złożyła wniosek, o którym mowa w art. 1836 § 1.
§ 3. W umowie o mediację strony określają w szczególności przedmiot mediacji, osobę mediatora albo sposób wyboru mediatora.
§ 4. Mediację prowadzi się przed wszczęciem postępowania, a za zgodą stron także w toku sprawy.
art. 1838 KPC
§ 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.
§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.
§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
). Na postanowienie to nie przysługuje zażalenie. Strona może jednak nie wyrazić zgody na mediację, co skutkuje tym, że mediacji się nie prowadzi. O ile postanowienie zostało wydane na posiedzeniu niejawnym, wymaga ono doręczenia stronom (art. 357 § 2 KPC§ 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.
§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.
§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
art. 357 KPC
§ 1. Postanowienia ogłoszone na posiedzeniu jawnym sąd uzasadnia tylko wtedy, gdy podlegają one zaskarżeniu, i tylko na żądanie strony zgłoszone w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia postanowienia. Postanowienia te doręcza się tylko tej stronie, która zażądała sporządzenia uzasadnienia i doręczenia postanowienia z uzasadnieniem.
§ 2. Postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym sąd doręcza z urzędu obu stronom, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Gdy stronie przysługuje środek zaskarżenia, postanowienie należy doręczyć z uzasadnieniem; doręczając postanowienie, należy pouczyć stronę występującą w sprawie bez adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego lub radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia.
§ 3. Uzasadnienie, o którym mowa w paragrafach poprzedzających, należy sporządzić w ciągu tygodnia od dnia wydania postanowienia na posiedzeniu niejawnym. Jeżeli postanowienie wydano na posiedzeniu jawnym, termin tygodniowy liczy się od dnia, w którym zażądano jego doręczenia, a gdy żądania takiego nie było - od dnia wniesienia zażalenia.
§ 4. Postanowień, które odnoszą się wyłącznie do innych osób (świadka, biegłego, osoby trzeciej), nie doręcza się stronom; osobom, których te postanowienia dotyczą, doręcza się je tylko wówczas, gdy nie były one obecne na posiedzeniu, na którym postanowienia te zostały wydane.
). Choć nie wynika to wprost z przepisów, to w celu wykonania postanowienia o skierowaniu stron do mediacji sąd powinien odpis tego postanowienia niezwłocznie doręczyć również mediatorowi, aby ten mógł podjąć czynności mediacyjne. Doręczenie mediatorowi odpisu postanowienia jest jedynie wynikiem przyjętej praktyki sądowej. § 1. Postanowienia ogłoszone na posiedzeniu jawnym sąd uzasadnia tylko wtedy, gdy podlegają one zaskarżeniu, i tylko na żądanie strony zgłoszone w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia postanowienia. Postanowienia te doręcza się tylko tej stronie, która zażądała sporządzenia uzasadnienia i doręczenia postanowienia z uzasadnieniem.
§ 2. Postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym sąd doręcza z urzędu obu stronom, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Gdy stronie przysługuje środek zaskarżenia, postanowienie należy doręczyć z uzasadnieniem; doręczając postanowienie, należy pouczyć stronę występującą w sprawie bez adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego lub radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia.
§ 3. Uzasadnienie, o którym mowa w paragrafach poprzedzających, należy sporządzić w ciągu tygodnia od dnia wydania postanowienia na posiedzeniu niejawnym. Jeżeli postanowienie wydano na posiedzeniu jawnym, termin tygodniowy liczy się od dnia, w którym zażądano jego doręczenia, a gdy żądania takiego nie było - od dnia wniesienia zażalenia.
§ 4. Postanowień, które odnoszą się wyłącznie do innych osób (świadka, biegłego, osoby trzeciej), nie doręcza się stronom; osobom, których te postanowienia dotyczą, doręcza się je tylko wówczas, gdy nie były one obecne na posiedzeniu, na którym postanowienia te zostały wydane.
D. Dobrowolność postępowania
Postępowanie mediacyjne ze skierowania sądu nie uchybia zasadzie dobrowolności mediacji. W myśl art. 1838 § 3 zd. 2 KPC
art. 1838 KPC
§ 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.
§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.
§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację. § 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.
§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.
§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
1. Zwrot "Nie wyraziła zgody na mediację"
Niefortunne sformułowanie „nie wyraziła zgody na mediację” budzi istotne wątpliwości interpretacyjne. Zwrot ten może być rozumiany dwojako. Z jednej strony można bronić poglądu, że każda ze stron powinna w ciągu tygodnia wyrazić zgodę na mediację, inaczej mediacja nie rozpocznie się (tzn. milczenie drugiej strony wyklucza mediację). Z drugiej strony można uznać, że postępowanie mediacyjne rozpocznie się, chyba że druga strona w terminie tygodnia złoży oświadczenie o braku zgody na mediację (tzn. milczenie oznacza zgodę na mediację). Podobne problemy pojawiają się na gruncie art. 1836 § 2 pkt 4 KPC
art. 1836 KPC
§ 1. Wszczęcie mediacji przez stronę następuje z chwilą doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji, z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie.
§ 2. Mimo doręczenia wniosku, o którym mowa w § 1, mediacja nie zostaje wszczęta, jeżeli:
1) stały mediator, w terminie tygodnia od dnia doręczenia mu wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówił przeprowadzenia mediacji,
2) strony zawarły umowę o mediację, w której wskazano jako mediatora osobę niebędącą stałym mediatorem, a osoba ta, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówiła przeprowadzenia mediacji,
3) strony zawarły umowę o mediację bez wskazania mediatora i osoba, do której strona zwróciła się o przeprowadzenie mediacji, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, nie wyraziła zgody na przeprowadzenie mediacji albo druga strona w terminie tygodnia nie wyraziła zgody na osobę mediatora,
4) strony nie zawarły umowy o mediację, a druga strona nie wyraziła zgody na mediację.
, gdzie znalazło się identyczne sformułowanie. Pierwsze stanowisko wydaje się lepiej odpowiadać zasadzie dobrowolności postępowania, z której można wyprowadzić wniosek, że niezbędne jest oświadczenie woli wyrażające zgodę na wszczęcie mediacji. Za tym stanowiskiem przemawia także to, że jeśli prawodawca oczekuje od stron oświadczenia o braku zgody na mediację, to posługuje się innym niż omawiane sformułowaniem ("oświadczy, że nie wyraża zgody na mediację" art. 18310 § 2 KPC§ 1. Wszczęcie mediacji przez stronę następuje z chwilą doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji, z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie.
§ 2. Mimo doręczenia wniosku, o którym mowa w § 1, mediacja nie zostaje wszczęta, jeżeli:
1) stały mediator, w terminie tygodnia od dnia doręczenia mu wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówił przeprowadzenia mediacji,
2) strony zawarły umowę o mediację, w której wskazano jako mediatora osobę niebędącą stałym mediatorem, a osoba ta, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówiła przeprowadzenia mediacji,
3) strony zawarły umowę o mediację bez wskazania mediatora i osoba, do której strona zwróciła się o przeprowadzenie mediacji, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, nie wyraziła zgody na przeprowadzenie mediacji albo druga strona w terminie tygodnia nie wyraziła zgody na osobę mediatora,
4) strony nie zawarły umowy o mediację, a druga strona nie wyraziła zgody na mediację.
art. 18310 KPC
§ 1. Kierując strony do mediacji, sąd wyznacza czas jej trwania na okres do miesiąca, chyba że strony zgodnie wniosły o wyznaczenie dłuższego terminu na przeprowadzenie mediacji. W trakcie mediacji termin na jej przeprowadzenie może być przedłużony na zgodny wniosek stron.
§ 2. Przewodniczący wyznacza rozprawę po upływie terminu, o którym mowa w § 1, a przed jego upływem, jeżeli choć jedna ze stron oświadczy, że nie wyraża zgody na mediację.
). Z uzasadnienia projektu do ustawy wynika natomiast, że zamiar autorów ustawy był odmienny. Czytamy w nim, że sąd może skierować strony do mediacji, „gdy strony się temu nie sprzeciwią” w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia postanowienia. Tym samym ustawodawca wprowadził swoiste domniemanie milczącej zgody stron na udział w mediacji. Z uwagi na to, że niezgłoszenie sprzeciwu w przewidzianym terminie nie zawsze jest jednoznaczne z rzeczywistym zamiarem uczestnictwem w mediacji, rozwiązanie to de facto przerzuca obowiązek uzyskania zgody stron na udział w mediacji z sądu na mediatora.§ 1. Kierując strony do mediacji, sąd wyznacza czas jej trwania na okres do miesiąca, chyba że strony zgodnie wniosły o wyznaczenie dłuższego terminu na przeprowadzenie mediacji. W trakcie mediacji termin na jej przeprowadzenie może być przedłużony na zgodny wniosek stron.
§ 2. Przewodniczący wyznacza rozprawę po upływie terminu, o którym mowa w § 1, a przed jego upływem, jeżeli choć jedna ze stron oświadczy, że nie wyraża zgody na mediację.
2. Brak zgody na mediację
Komentowany przepis nie może być interpretowany w ten sposób, że w razie niewyrażenia zgody na mediację po terminie przewidzianym w tym przepisie, mediację pomimo tego prowadzi się. Brak zgody na mediację – bez względu na to kiedy wyrażony – sprawia, że nie ma widoków na ugodowe załatwienie sprawy, co czyni prowadzenie postępowania bezcelowym. Wskazany w tym przepisie termin ma charakter jedynie instrukcyjny, a jego zadaniem jest zdyscyplinowanie stron i zapobieganie zbędnemu przedłużaniu postępowania. Przyjąć jednak należy, że jeśli strona wycofa się z mediacji po upływie tygodniowego terminu, to będzie musiała pokryć wynagrodzenie i wydatki mediatora. Jak wynika z powyższych rozważań, Kodeks postępowania cywilnego zakłada bowiem zgodę strony na mediację w razie braku zgłoszenia sprzeciwu we wskazanym terminie.
E. Oświadczenie o braku zgody
Oświadczenie o braku zgody na mediację powinno być adresowane do sądu, który wydał postanowienie o skierowaniu sprawy do mediacji. Może być złożone tak na piśmie, jak i ustnie do protokołu w trakcie posiedzenia sądu. Złożenie takiego oświadczenia co do zasady nie pociąga dla składającej je strony żadnych negatywnych konsekwencji procesowych. Wyjątek stanowi jedynie możliwość obciążenia kosztami, o której mowa w art. 103 § 2 KPC
art. 103 KPC
§ 1. Niezależnie od wyniku sprawy sąd może włożyć na stronę lub interwenienta obowiązek zwrotu kosztów, wywołanych ich niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem.
§ 2. Przepis § 1 dotyczy zwłaszcza kosztów powstałych wskutek uchylenia się od wyjaśnień lub złożenia wyjaśnień niezgodnych z prawdą, zatajenia lub opóźnionego powołania dowodów, a także nieusprawiedliwionej odmowy poddania się mediacji, na którą strona uprzednio wyraziła zgodę.
. § 1. Niezależnie od wyniku sprawy sąd może włożyć na stronę lub interwenienta obowiązek zwrotu kosztów, wywołanych ich niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem.
§ 2. Przepis § 1 dotyczy zwłaszcza kosztów powstałych wskutek uchylenia się od wyjaśnień lub złożenia wyjaśnień niezgodnych z prawdą, zatajenia lub opóźnionego powołania dowodów, a także nieusprawiedliwionej odmowy poddania się mediacji, na którą strona uprzednio wyraziła zgodę.
F. Zakres spraw
Sąd może skierować strony do mediacji w każdej sprawie, w której zawarcie ugody jest dopuszczalne (art. 10 KPC
art. 10 KPC
W sprawach, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd powinien w każdym stanie postępowania dążyć do ich ugodowego załatwienia. W tych sprawach strony mogą także zawrzeć ugodę przed mediatorem.
), oraz w sprawach rodzinnych i opiekuńczych (art. 436 § 1 KPCW sprawach, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd powinien w każdym stanie postępowania dążyć do ich ugodowego załatwienia. W tych sprawach strony mogą także zawrzeć ugodę przed mediatorem.
art. 436 KPC
§ 1. Jeżeli istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa, sąd może skierować strony do mediacji. Skierowanie to jest możliwe także wtedy, gdy postępowanie zostało zawieszone.
§ 2. Przepisy o mediacji stosuje się odpowiednio, z tym że przedmiotem mediacji może być także pojednanie małżonków.
§ 3. (uchylony).
§ 4. Jeżeli strony nie uzgodniły osoby mediatora, sąd kieruje je do stałego mediatora posiadającego wiedzę teoretyczną, w szczególności posiadającego wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii lub prawa oraz umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych.
, art. 4452 KPC§ 1. Jeżeli istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa, sąd może skierować strony do mediacji. Skierowanie to jest możliwe także wtedy, gdy postępowanie zostało zawieszone.
§ 2. Przepisy o mediacji stosuje się odpowiednio, z tym że przedmiotem mediacji może być także pojednanie małżonków.
§ 3. (uchylony).
§ 4. Jeżeli strony nie uzgodniły osoby mediatora, sąd kieruje je do stałego mediatora posiadającego wiedzę teoretyczną, w szczególności posiadającego wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii lub prawa oraz umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych.
art. 4452 KPC
W każdym stanie sprawy o rozwód lub separację sąd może skierować strony do mediacji w celu ugodowego załatwienia spornych kwestii dotyczących zaspokojenia potrzeb rodziny, alimentów, sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi oraz spraw majątkowych podlegających rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód lub separację. Przepis art. 436 § 4 stosuje się odpowiednio.
oraz art. 5702 KPCW każdym stanie sprawy o rozwód lub separację sąd może skierować strony do mediacji w celu ugodowego załatwienia spornych kwestii dotyczących zaspokojenia potrzeb rodziny, alimentów, sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi oraz spraw majątkowych podlegających rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód lub separację. Przepis art. 436 § 4 stosuje się odpowiednio.
art. 5702 KPC
W sprawie, w której zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd może skierować uczestników do mediacji. Przedmiotem mediacji może być także określenie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej. Jeżeli uczestnicy postępowania nie uzgodnili osoby mediatora, sąd kieruje ich do mediacji prowadzonej przez stałego mediatora, o którym mowa w art. 436 § 4.
). Ustawodawca wyłączył jednak możliwość sądowego skierowania stron do mediacji w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym, upominawczym i uproszczonym (art. 1838 § 4 KPCW sprawie, w której zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd może skierować uczestników do mediacji. Przedmiotem mediacji może być także określenie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej. Jeżeli uczestnicy postępowania nie uzgodnili osoby mediatora, sąd kieruje ich do mediacji prowadzonej przez stałego mediatora, o którym mowa w art. 436 § 4.
art. 1838 KPC
§ 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.
§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.
§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
). Na temat słuszności tego ograniczenia porównaj uwagi zamieszczone w odrębnym artylule.§ 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.
§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.
§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
G. Wzory
1. [[WzorPostanowienieSadu postanowienie sadu
H. Literatura
1. M. Pazdan, O mediacji i projekcie jej unormowania w Polsce, Rejent nr 2/2004,
2. R. Morek, Mediacja i arbitraż art. 183(1) -183(15), 1154-1217 KPC. Komentarz, Warszawa 2006.
CategoryMediacjaWSprawachCywilnych
Na tej stronie nie ma komentarzy
