Kazus nr 2 z zakresu użytkowania wieczystego
zasiedzenie użytkowania wieczystego
A. Stan faktyczny
Działka będąca własnością Skarbu Państwa była w posiadaniu J, a następnie - od 1955 r. - w posiadaniu jego syna R. Za zgodą R od 1956 r. korzystała z tej nieruchomości jego siostra M, która wzniosła na tej działce budynek przystosowany do zamieszkania. W ewidencji gruntów jako osoba władająca przedmiotową działką wykazany był R, który opłacał podatek od nieruchomości. M zwracała mu jednak te kwoty.
W 1990 r. na mocy komunalizacji nieruchomości właścicielem działki stała się gmina G. W dniu 7.3.1996 r. G zawarła z R umowę o oddaniu mu gruntu w użytkowanie wieczyste i przeniosła nań własność budynku znajdującego się na działce. Wpisu użytkowania wieczystego do księgi wieczystej dokonano miesiąc później.
Dnia 20.12.1996 r., R darował prawo wieczystego użytkowania działki oraz własność budynku swej córce A. Wkrótce potem dokonano odpowiedniego wpisu w księdze wieczystej.
W 1997 r. A zażądała od M usunięcia się z nieruchomości.
Czy jej żądanie jest zasadne?
B. Rozwiązanie
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6.10.2000 r., IV CKN 137/00, niepubl. (LEX 52495)) / Legalis
Roszczenie A przeciwko M o usunięcie się z nieruchomości z art. 233 zd. 1 KC
art. 233 KC
W granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.
w zw. z art. 222 § 1 KCW granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.
art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
.§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
1. Powstanie roszczenia
Roszczenie powstaje, jeżeli A jest uprawnionym z tytułu użytkowania wieczystego, zaś M włada jej gruntem, nie posiadając stosownego uprawnienia.
Roszczenie powstaje, jeżeli A jest uprawnionym z tytułu użytkowania wieczystego, zaś M włada jej gruntem, nie posiadając stosownego uprawnienia.
(1) nabycie przez M
Należy jednak sprawdzić, czy R nie utracił swego prawa na skutek tego, iż od 1956 r. nieruchomością władała M. W grę wchodzi zasiedzenie użytkowania wieczystego wg art. 172 KC
Generalnie nabycie użytkowania wieczystego przez zasiedzenie jest dopuszczalne (zob. więcej w dokumencie ZasiedzenieUzytkowaniaWieczystego).
Dalej, należy ustalić, czy spełnione zostały stosowne warunki nabycia użytkowania wieczystego ex lege (zob. ZasiedzenieUzytkowaniaWieczystego).
Warunkiem zasiedzenia użytkowania wieczystego jest to, że zostało ono już wcześniej ustanowione na rzecz oznaczonej osoby (uchwała 7 sędziów SN z 11.12.1975 r., III CZP 63/75, opubl. w OSNC z 1976 r. nr 12, poz. 259). Nie ma więc możliwości konstytutywnego nabycia prawa użytkowania wieczystego przez zasiedzenie.
W tym wypadku użytkowanie wieczyste zostało ustanowione dopiero na mocy umowy z dnia 7.3.1996 r. Żądanie opuszczenia nieruchomości zgłoszone zostało natomiast już w 1997 r. W takim wypadku termin zasiedzenia jeszcze nie upłynął (20 lub 30 lat - art. 172 KC
M nie nabyła użytkowania wieczystego przez zasiedzenie.
Należy jednak sprawdzić, czy R nie utracił swego prawa na skutek tego, iż od 1956 r. nieruchomością władała M. W grę wchodzi zasiedzenie użytkowania wieczystego wg art. 172 KC
art. 172 KC
§ 1. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
.§ 1. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
Generalnie nabycie użytkowania wieczystego przez zasiedzenie jest dopuszczalne (zob. więcej w dokumencie ZasiedzenieUzytkowaniaWieczystego).
Dalej, należy ustalić, czy spełnione zostały stosowne warunki nabycia użytkowania wieczystego ex lege (zob. ZasiedzenieUzytkowaniaWieczystego).
Warunkiem zasiedzenia użytkowania wieczystego jest to, że zostało ono już wcześniej ustanowione na rzecz oznaczonej osoby (uchwała 7 sędziów SN z 11.12.1975 r., III CZP 63/75, opubl. w OSNC z 1976 r. nr 12, poz. 259). Nie ma więc możliwości konstytutywnego nabycia prawa użytkowania wieczystego przez zasiedzenie.
W tym wypadku użytkowanie wieczyste zostało ustanowione dopiero na mocy umowy z dnia 7.3.1996 r. Żądanie opuszczenia nieruchomości zgłoszone zostało natomiast już w 1997 r. W takim wypadku termin zasiedzenia jeszcze nie upłynął (20 lub 30 lat - art. 172 KC
art. 172 KC
§ 1. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
analog.).§ 1. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
M nie nabyła użytkowania wieczystego przez zasiedzenie.
(2) nabycie użytkowania przez A
Skoro R był użytkownikiem wieczystym w dniu dokonania darowizny, należy ustalić, czy skutecznie dokonał aktu przekazania tego prawa córce.
Zgodnie z art. 237 KC
Ponadto konieczne jest dochowanie formy aktu notarialnego (art. 237 KC
Pytanie natomiast, czy do nabycia (pochodnego) użytkowania wieczystego konieczny jest wpis nowego użytkownika do księgi wieczystej. Zgodnie z art. 27 zd. 2 UGospNier
Skoro R był użytkownikiem wieczystym w dniu dokonania darowizny, należy ustalić, czy skutecznie dokonał aktu przekazania tego prawa córce.
Zgodnie z art. 237 KC
art. 237 KC
Do przeniesienia użytkowania wieczystego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.
do przeniesienia użytkowania wieczystego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości. Przeniesienie użytkowania wieczystego następuje więc wg przepisów art. 155 KCDo przeniesienia użytkowania wieczystego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.
art. 155 KC
§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
i nast. Wynika stąd, że samo zawarcie umowy darowizny, jako umowy zobowiązującej do przeniesienia prawa użytkowania wieczystego, przenosi to prawo na nabywcę (art. 155 § 1 KC§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
art. 155 KC
§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
), chyba że strony inaczej postanowią.§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
Ponadto konieczne jest dochowanie formy aktu notarialnego (art. 237 KC
art. 237 KC
Do przeniesienia użytkowania wieczystego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.
w zw. z art. 158 KCDo przeniesienia użytkowania wieczystego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.
art. 158 KC
Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione.
), z czego strony się wywiązały.Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione.
Pytanie natomiast, czy do nabycia (pochodnego) użytkowania wieczystego konieczny jest wpis nowego użytkownika do księgi wieczystej. Zgodnie z art. 27 zd. 2 UGospNier
art. 27 UGospNier
Sprzedaż nieruchomości albo oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej wymaga zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste i przeniesienie tego prawa w drodze umowy wymaga wpisu w księdze wieczystej.
taki wpis jest niezbędny i ma charakter konstytutywny także w przypadku przeniesienia tego prawa w drodze umowy. Z chwilą wpisania A do księgi wieczystej dojdzie więc do nabycia przez nią prawa użytkowania wieczystego oraz własności budynku.Sprzedaż nieruchomości albo oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej wymaga zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste i przeniesienie tego prawa w drodze umowy wymaga wpisu w księdze wieczystej.
(3) wynik tymczasowy
Użytkownikiem wieczystym jest więc A od chwili dokonania wpisu.
Użytkownikiem wieczystym jest więc A od chwili dokonania wpisu.
b. faktyczne władanie gruntem
M ma grunt we faktycznym władaniu od 1956 r.
c. brak uprawnienia do władania nieruchomością
M nie przysługuje także skuteczne względem A uprawnienie do władania przedmiotem użytkowania wieczystego. Można ewentualnie zbadać przysługujące na mocy art. 461 KC
M nie przysługuje także skuteczne względem A uprawnienie do władania przedmiotem użytkowania wieczystego. Można ewentualnie zbadać przysługujące na mocy art. 461 KC
art. 461 KC
§ 1. Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.
§ 3. (uchylony).
prawo zatrzymania. Ma ono i tak jedynie skutek odraczający a nie niweczący roszczenie.§ 1. Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.
§ 3. (uchylony).
2. Zaskarżalność
Z uwagi na poczynione na budowę budynków nakłady, M przysługuje prawo zatrzymania wg art. 461 § 1 KC
Z uwagi na poczynione na budowę budynków nakłady, M przysługuje prawo zatrzymania wg art. 461 § 1 KC
art. 461 KC
§ 1. Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.
§ 3. (uchylony).
.§ 1. Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.
§ 3. (uchylony).
3. Wynik
A ma prawo domagać się od M opuszczenia nieruchomości na podstawie art. 233 zd. 1 KC
A ma prawo domagać się od M opuszczenia nieruchomości na podstawie art. 233 zd. 1 KC
art. 233 KC
W granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.
w zw. z art. 222 § 1 KCW granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.
art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
.§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
CategoryKazusyUzytkowanieWieczyste CategoryZasiedzenie
Na tej stronie nie ma komentarzy
