Kazus nr 2 z umowy dożywocia
A. Stan faktyczny
A był właścicielem domu. Z uwagi na postępującą chorobę potrzebował coraz to większej opieki. Ponieważ jego syn S mieszkał daleko i nie kwapił się do pomocy ojcu, A przeniósł własność nieruchomości na N w zamian za dożywotnie utrzymanie. S domaga się uznania tej umowy za bezskuteczną wobec niego, gdyż obawia się, że w razie potrzeby uzyskania od ojca alimentów, ojciec powoła się na brak majątku?
Czy żądanie S jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie?
B. Rozwiązanie - uprawnienie z art. 916 KC
art. 916 KC
§ 1. Osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez względu na czas zawarcia umowy.
§ 2. Uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej umowy.
§ 1. Osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez względu na czas zawarcia umowy.
§ 2. Uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej umowy.
Zgodnie z art. 916 § 1 zd. 1 KC
art. 916 KC
§ 1. Osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez względu na czas zawarcia umowy.
§ 2. Uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej umowy.
możliwe jest dochodzenie przez osobę, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, uznania umowy dożywocia za za bezskuteczną w stosunku do niej. Warunkiem orzeczenia przez sąd zgodnie z wnioskiem osoby uprawnionej do alimentacji jest to, aby wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny.§ 1. Osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez względu na czas zawarcia umowy.
§ 2. Uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej umowy.
1. Uprawnienie do żądania uznania umowy dożywocia za bezskuteczną
Uprawnionym jest wyłącznie osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny. Zgodnie z art. 128 KRO
Ojciec jako krewny syna w linii prostej (wstępny) jest (byłby) zobowiązany do świadczenia alimentów na rzecz syna.
2. Zawarcie umowy dożywocia
Uchylenie skuteczności względem uprawnionego może dotyczyć wyłącznie umowy dożywocia. Istotą umowy dożywocia jest, jak wynika z art. 908 § 1 KC
3. Niewypłacalność dożywotnika na skutek umowy dożywocia
To pojęcie definiuje się tak samo jak w przypadku actio pauliana. Stąd też niewypłacalność zachodzi wówczas, gdy egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami KC nie może przynieść zaspokojenia roszczeń alimentacyjnych.
Jeżeli nieruchomość stanowiła niemal cały majątek dożywotnika, należy wyjść z założenia, że jej zbycie w zamian za osobiste świadczenia prowadzi niewypłacalności dożywotnika.
4. Brak wygaśnięcia uprawnienia
Wg art. 916 § 2 KC
Uprawnionym jest wyłącznie osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny. Zgodnie z art. 128 KRO
art. 128 KRO
Obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.
ustawowy obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.Obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.
Ojciec jako krewny syna w linii prostej (wstępny) jest (byłby) zobowiązany do świadczenia alimentów na rzecz syna.
2. Zawarcie umowy dożywocia
Uchylenie skuteczności względem uprawnionego może dotyczyć wyłącznie umowy dożywocia. Istotą umowy dożywocia jest, jak wynika z art. 908 § 1 KC
art. 908 KC
§ 1. Jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
§ 2. Jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia.
§ 3. Dożywocie można zastrzec także na rzecz osoby bliskiej zbywcy nieruchomości.
przeniesienie własności nieruchomości w zamian za dożywotnie utrzymanie. Uchylenie skuteczności może dotyczyć wyłącznie umowy ważnej, stąd też trzeba pamiętać, iż zgodnie z art. 158 KC§ 1. Jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
§ 2. Jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia.
§ 3. Dożywocie można zastrzec także na rzecz osoby bliskiej zbywcy nieruchomości.
art. 158 KC
Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione.
umowa dożywocia, jako dotycząca zbycia nieruchomości, musi mieć formę aktu notarialnego. Taką - ważną – umowę dożywocia zawarł A z N.Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione.
3. Niewypłacalność dożywotnika na skutek umowy dożywocia
To pojęcie definiuje się tak samo jak w przypadku actio pauliana. Stąd też niewypłacalność zachodzi wówczas, gdy egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami KC nie może przynieść zaspokojenia roszczeń alimentacyjnych.
Jeżeli nieruchomość stanowiła niemal cały majątek dożywotnika, należy wyjść z założenia, że jej zbycie w zamian za osobiste świadczenia prowadzi niewypłacalności dożywotnika.
4. Brak wygaśnięcia uprawnienia
Wg art. 916 § 2 KC
art. 916 KC
§ 1. Osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez względu na czas zawarcia umowy.
§ 2. Uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej umowy.
uprawnienia wygasa (termin zawity) z chwilą upływu 5 lat od dnia zawarcia umowy dożywocia. Skoro umowa ta została zawarta w 2001 r., to uprawnienie do uznania ją za bezskuteczną wygasło w 2006 r.§ 1. Osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez względu na czas zawarcia umowy.
§ 2. Uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej umowy.
C. Wynik
Z uwagi na wygaśnięcie uprawnienia, żądanie syna nie powinno zostać uwzględnione.
CategoryKazusyUmowaDozywocia
Na tej stronie nie ma komentarzy
