Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

a. spółka cywilna
A, B, C i D musieliby być wspólnikami spółki cywilnej. Spółka powstaje na mocy umowy, w której wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Umowa spółki podlega wymogowi formy pisemnej pod rygorem ad probationem (art. 860 § 2 KC, art. 74 KC). Należy wyjść z założenia, że spółka została powołana w sposób prawidłowy.

b. zawarcie skutecznej umowy sprzedaży ze skutkiem dla pozostałych wspólników
B zawarł z Z umowę sprzedaży.
Problemem jest, czy B spowodował zawarcie umowy ze skutkiem dla innych wspólników (art. 864 KC w zw. z art. 366 KC). Związanie kontraktami innych wspólników zależy od tego, czy B należycie reprezentował innych wspólników. Spółka cywilna nie ma bowiem odrębnej osobowości prawnej, więc nie chodzi w tym wypadku o związanie umową spółki, lecz wszystkich wspólników. Spółka cywilna nie jest bowiem podmiotem prawnym odrębnym od wspólników, lecz jest wielostronnym stosunkiem zobowiązaniowym łączącym wspólników (wyrok SN z dnia 28.10.2003, I CK 201/02, LEX nr 151608). Wspólnik działa więc jako przedstawiciel ustawowy pozostałych wspólników (art. 96 KC).
Zgodnie z art. 866 KC każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki (czyli pozostałych wspólników) w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw. Granice prowadzenia spraw wyznacza z kolei art. 865 § 2 KC. Każdy wspólnik może więc samodzielnie prowadzić sprawy należące do zakresu zwykłych czynności spółki i w tym samym zakresie reprezentować pozostałych wspólników. Do czynności przekraczających zakres zwykłych czynności spółki niezbędna uchwała wspólników (Jezioro w: PietrzykowskiKomentarzKC, 2009, art. 865 nb. 4). W literaturze uważa się, że o tym, czy określona czynność należy do zakresu zwykłych czynności decydują okoliczności konkretnego przypadku (wyrok SN z 5.6.1997 r., I CKN 70/97, opubl. w OSN 1997, Nr 11, poz. 179). Zwykły zakres czynności spółki to takie, które ze względu na cel, rodzaj i rozmiar działalności spółki należą do podstawowej działalności spółki. W tym wypadku, gdy spółka prowadziła hurtową sprzedaż komputerów, nabycie przez B kolejnego sprzętu należy uznać za mieszczące się w normalnej działalności spółki. B dokonał umowy na kwotę 20.000 zł. Należy zastanowić się, czy mieści się to w zakresie spraw nie przekraczających zakresu zwykłych czynności. Ustawa nie precyzuje tego pojęcia. Uznać więc trzeba, iż zakres ten zależy każdorazowo od okoliczności danego przypadku. Ponieważ spółka zajmowała się hurtowym obrotem komputerami, to zakup komputerów za kwotę 20.000, a więc o równowartości kilku nowych komputerów, mieści się w zakresie zwykłego zarządu działania hurtowników w tym obrocie. Tym samym B swoją transakcją spowodowałby zobowiązanie także dla pozostałych wspólników. To mogłoby oznaczać, że B działał ze skutkiem dla pozostałych wspólników.
Jednakże uchwała wspólników albo umowa spółki mogą inaczej określić zakres czynności, których wspólnik może dokonywać samodzielnie. W tym wypadku umowa spółki ograniczała zakres spraw do wartości 10.000 zł. Należy się zastanowić, jakie znaczenie ma to ograniczenie wobec Z, a więc osoby trzeciej. Postanowienia umowy spółki, podobnie jak postanowienia innych umów, rodzą skutki tylko inter partes. W stosunku do podmiotów zewnętrznych ograniczenia dokonane w umowie spółki mogą rodzić skutki prawne tylko wtedy, gdy te podmioty o nich wiedziały (wyrok SA Katowice z 14.3.2001, I ACa 1168/00). Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy bez zastrzeżenia umownego czynność należałaby do zakresu zwykłego zarządu, zob. art. 865 § 2 zd. 1 KC. Tak tu właśnie było - umownie ograniczono możliwość dokonywania zwykłych czynności spółki. Kontrahent (Z) mógł więc wychodzić z założenia, że B jest legitymowany do zawierania transakcji w tym zakresie. W tej sytuacji, skoro Z nie został poinformowany o ograniczeniu kompetencji wspólników do samodzielnego działania na rzecz pozostałych wspólników, ograniczenie zawarte w umowie spółki nie wpływa na odpowiedzialność A, B, C i D.
B działał więc ze skutkiem dla spółki (wspólników)

c. odpowiedzialność A i D
Należy jednak zastanowić się nad odpowiedzialnością D, albowiem zobowiązanie powstało przed jego uczestnictwem w spółce. Wg Radwańskiego wspólnik nie odpowiada majątkiem osobistym za zobowiązania powstałe przed jego przystąpieniem do spółki (RadwanskiPanowiczZobowiazania, nb. 822). Tym samym odpowiedzialność nie może w tym wypadku obejmować D.

Ponieważ jednak odpowiedzialność dotyczy zobowiązań powstałych w okresie istnienia spółki, a rozwiązanie spółki lub wystąpienie wspólnika tej odpowiedzialności nie uchyla, pojawia się pytanie o to, czy wraz z B i C solidarnie odpowiada także A, który wystąpił ze spółki już po zawarciu umowy, ale zanim nadszedł termin płatności za komputery, a więc przed powstaniem zobowiązania. Z uzasadnienia wyroku SN 24.9.2008, II CNP 49/08) wynika, że odpowiedzialność na podstawie art. 864 KC ponoszą aktualni i byli wspólnicy spółki cywilnej. Jednakże w stosunku do tych ostatnich istotne jest ustalenie, czy w okresie powstania zobowiązania byli wspólnikami spółki (zob. wyrok SN z 5.8.2005 r., II CK 768/04, niepubl. oraz wyrok SA Katowice z 17.11.1994 r., I ACr 502/94, OSA 1995, nr 5, poz. 25). Dla ustalenia kręgu podmiotów odpowiedzialnych z tytułu zobowiązań spółki w sytuacji, gdy źródłem zobowiązania jest umowa, nie ma znaczenia skład osobowy spółki z daty zawarcia tej umowy lecz to, czy dana osoba była wspólnikiem spółki w okresie powstania zobowiązania (wyrok SN z 25.7.2002 r., III CKN 1063/00, niepubl; wyrok SN z 28.10.2003 r., I CK 201/02, niepubl., wyrok SN z 24.8.1967 r., II CR 187/67, OSNC 1968, nr 5, poz. 89). Przez zobowiązania należy rozumieć wszelkie zobowiązania powstałe w czasie trwania spółki w związku z działaniami (faktycznymi i prawnymi) podejmowanymi dla osiągnięcia przez nią określonego w umowie spółki celu gospodarczego (Gudowski w: BieniekKomentarzKC, wyd. 6, art. 864 uw. 5). SN nie precyzuje jednak, co należy rozumieć pod pojęciem powstania zobowiązania. Może nim być moment zdarzenia, z którego zobowiązanie wynika względnie wymagalność roszczenia, które z tego zobowiązania wynika. Jest to w w tym wypadku o tyle istotne, że A był wspólnikiem w momencie zawierania umowy (lipiec 2006), ale nie był już nim, gdy doszło do zwłoki w płatności ceny (grudzień 2006), gdyż opuścił spółkę w listopadzie 2006.