Wersja [12252]
To jest stara wersja KazusSpolkaCywilnaNr1 utworzona przez MarcinKrzymuski, 2010-07-05 13:13:37.
Kazus nr 1 z zakresu spółki cywilnej
odpowiedzialność solidarna wspólników, odpowiedzialność po wystąpieniu ze spółki
A. STAN FAKTYCZNY
A, B i C byli wspólnikami spółki cywilnej, która zajmowała się hurtowym zakupem i sprzedażą komputerów. W październiku 2006 r. A wystąpił ze spółki. Wkrótce potem do spółki przystąpił D. W kwietniu 2007 r. do spółki z żądaniem zapłaty 20.000 zł zwrócił się Z. Okazało się, iż w lipcu 2006 r. B nabył u Z kilkadziesiąt komputerów. Wg umowy zapłata miała nastąpić do 15 grudnia 2006. Do tej pory jednak spółka ceny nie zapłaciła. Wspólnicy odrzucają żądania Z i powołują się na to, że wg umowy spółki każdy wspólnik samodzielnie może zaciągać ze skutkiem dla innych wspólników zobowiązania tylko do wysokości 10.000 zł.
1. Czy w tej sytuacji Z może domagać się od B, C i D zapłaty 20.000 zł?
2. Jak kształtowałaby się odpowiedzialność wspólników, gdyby zastrzeżenia w umowie o granicy zaciąganych zobowiązań nie było?
3. Jak powinna wyglądać firma spółki cywilnej?
B. PYTANIE 1
Z miałby roszczenie przeciwko A, B, C i D o zapłatę z art. 535 KC
art. 535 KC
Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
, gdyby wszyscy odpowiadali za zobowiązanie zaciągnięte przez B. Zgodnie z art. 864 KCPrzez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
art. 864 KC
Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.
wspólnicy spółki cywilnej odpowiadają za jej zobowiązania solidarnie (art. 366 KCZa zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.
art. 366 KC
§ 1. Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).
§ 2. Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.
).§ 1. Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).
§ 2. Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.
1. Powstanie roszczenia
Należy więc sprawdzić, czy B zawarł z Z skuteczną umowę sprzedaży ze skutkiem dla pozostałych wspólników.
a. spółka cywilna
A, B, C i D musieliby być wspólnikami spółki cywilnej. Spółka powstaje na mocy umowy, w której wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Umowa spółki podlega formie pisemnej pod rygorem ad probationem (art. 860 § 2 KC
art. 860 KC
§ 1. Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
§ 2. Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem.
, art. 74 KC§ 1. Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
§ 2. Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem.
art. 74 KC
§ 1. Zastrzeżenie formy pisemnej bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Przepisu tego nie stosuje się, gdy zachowanie formy pisemnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.
§ 2. Jednakże mimo niezachowania formy pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych, dowód ze świadków lub dowód z przesłuchania stron jest dopuszczalny, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę, jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo jeżeli fakt dokonania czynności prawnej będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma.
§ 3. Przepisów o formie pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych nie stosuje się do czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami.
). § 1. Zastrzeżenie formy pisemnej bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Przepisu tego nie stosuje się, gdy zachowanie formy pisemnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.
§ 2. Jednakże mimo niezachowania formy pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych, dowód ze świadków lub dowód z przesłuchania stron jest dopuszczalny, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę, jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo jeżeli fakt dokonania czynności prawnej będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma.
§ 3. Przepisów o formie pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych nie stosuje się do czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami.
b. zawarcie skutecznej umowy sprzedaży ze skutkiem dla pozostałych wspólników
B zawarł z Z umowę sprzedaży.
Problemem jest, czy B spowodował zawarcie umowy ze skutkiem dla innych wspólników. Związanie kontraktami innych wspólników zależy od tego, czy B należycie reprezentował innych wspólników. Spółka cywilna nie ma bowiem odrębnej osobowości prawnej, więc nie chodzi w tym wypadku o związanie umową spółki, lecz wszystkich wspólników. Oznacza to, iż działanie w tym zakresie przez jednego ze wspólników powoduje związanie skutkami czynności prawnych także pozostałych wspólników. Wspólnika działa jako przedstawiciel ustawowy pozostałych wspólników (art. 96 KC
art. 96 KC
Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo).
), a ci odpowiadają jako dłużnicy solidarni (art. 864 KCUmocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo).
art. 864 KC
Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.
).Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.
Zgodnie z art. 866 KC
art. 866 KC
W braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw.
każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki (czyli w rzeczywistości pozostałych wspólników) w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw. Granice prowadzenia spraw wyznacza z kolei art. 865 § 2 KCW braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw.
art. 865 KC
§ 1. Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki.
§ 2. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników.
§ 3. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.
. Każdy wspólnik może więc samodzielnie prowadzić sprawy należące do zakresu zwykłych czynności spółki i w tym samym zakresie reprezentować pozostałych wspólników. § 1. Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki.
§ 2. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników.
§ 3. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.
Jednakże uchwała wspólników albo umowa spółki mogą inaczej określić zakres czynności, których wspólnik może dokonywać samodzielnie. W tym wypadku umowa spółki ograniczała zakres spraw do wartości 10.000 zł.
Należy się zastanowić, jakie znaczenie ma to ograniczenie wobec Z, a więc osoby trzeciej.
Postanowienia umowy spółki, podobnie jak postanowienia innych umów, rodzą skutki tylko inter partes. W stosunku do podmiotów zewnętrznych ograniczenia dokonane w umowie spółki mogą rodzić skutki prawne tylko wtedy, gdy te podmioty o nich wiedziały (wyrok SA Katowice z 14.3.2001, I ACa 1168/00). Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy bez zastrzeżenia umownego czynność należałaby do zakresu zwykłego zarządu, zob. art. 865 § 2 zd. 1 KC
art. 865 KC
§ 1. Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki.
§ 2. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników.
§ 3. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.
.§ 1. Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki.
§ 2. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników.
§ 3. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.
W tej sytuacji, skoro Z nie został poinformowany o ograniczeniu kompetencji wspólników do samodzielnego działania na rzecz pozostałych wspólników, ograniczenie zawarte w umowie spółki nie wpływa na odpowiedzialność A, B, C i D.
c. odpowiedzialność A i D
Należy jednak zastanowić się nad odpowiedzialnością D, albowiem zobowiązanie powstało przed jego uczestnictwem w spółce. Wg Radwańskiego wspólnik nie odpowiada majątkiem osobistym za zobowiązania powstałe przed jego przystąpieniem do spółki (RadwanskiPanowiczZobowiazania, nb. 822). Tym samym odpowiedzialność nie może w tym wypadku obejmować D.
Ponieważ jednak odpowiedzialność dotyczy zobowiązań powstałych w okresie istnienia spółki, a rozwiązanie spółki lub wystąpienie wspólnika tej odpowiedzialności nie uchyla, pojawia się pytanie o to, czy wraz z B i C solidarnie odpowiada także A, który wystąpił ze spółki już po zawarciu umowy, ale zanim nadszedł termin płatności za komputery, a więc przed powstaniem zobowiązania. Z uzasadnienia wyroku SN 24.9.2008, II CNP 49/08) wynika, że odpowiedzialność na podstawie art. 864 KC
art. 864 KC
Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.
ponoszą aktualni i byli wspólnicy spółki cywilnej. Jednakże w stosunku do tych ostatnich istotne jest ustalenie, czy w okresie powstania zobowiązania byli wspólnikami spółki (zob. wyrok SN z 5.8.2005 r., II CK 768/04, niepubl. oraz wyrok SA Katowice z 17.11.1994 r., I ACr 502/94, OSA 1995, nr 5, poz. 25). Dla ustalenia kręgu podmiotów odpowiedzialnych z tytułu zobowiązań spółki w sytuacji, gdy źródłem zobowiązania jest umowa, nie ma znaczenia skład osobowy spółki z daty zawarcia tej umowy lecz to, czy dana osoba była wspólnikiem spółki w okresie powstania zobowiązania (wyrok SN z 25.7.2002 r., III CKN 1063/00, niepubl; wyrok SN z 28.10.2003 r., I CK 201/02, niepubl., wyrok SN z 24.8.1967 r., II CR 187/67, OSNC 1968, nr 5, poz. 89). Przez zobowiązania należy rozumieć wszelkie zobowiązania powstałe w czasie trwania spółki w związku z działaniami (faktycznymi i prawnymi) podejmowanymi dla osiągnięcia przez nią określonego w umowie spółki celu gospodarczego (Gudowski w: BieniekKCKomentarz, wyd. 6, art. 864 uw. 5). Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.
A był wspólnikiem w momencie zawierania umowy (lipiec 2006), ale nie był już nim, gdy doszło do zwłoki w płatności ceny (grudzień 2006), gdyż opuścił spółkę w listopadzie 2006. Ponieważ roszczenie o zapłatę ceny nie było wymagalne, dopóki wspólnikiem był A, brak było zobowiązania do zapłaty ceny. A nie może więc odpowiadać, gdyż nie był wspólnikiem, gdy zobowiązanie stało się wymagalne. Za tym przemawia także art. 371 KC
art. 371 KC
Działania i zaniechania jednego z dłużników solidarnych nie mogą szkodzić współdłużnikom.
, zgodnie z którym opóźnienie w płatności przez współdłużników solidarnych nie może być szkodzić innemu dłużnikowi solidarnemu (zob. Pyrzyńska w: KidybaKomentarzKCTomIII, art. 371 uw. 1).Działania i zaniechania jednego z dłużników solidarnych nie mogą szkodzić współdłużnikom.
2. Wynik
Z ma roszczenie o zapłatę ceny sprzedaży z art. 535 KC
art. 535 KC
Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
w zw. z art. 864 KCPrzez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
art. 864 KC
Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.
tylko przeciwko B i C.Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.
C. PYTANIE 2
W tym wypadku odpowiedzialność pozostałych wspólników (tutaj A i C) zależałaby od tego, czy B działał w granicach, w jakich mógł reprezentować pozostałych wspólników. Zgodnie z art. 866 KC
art. 866 KC
W braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw.
zależy to od zakresu spraw, które wspólnik może prowadzić. Każdy wspólnik może z reguły prowadzić samodzielnie (bez uchwały wspólników) sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki (art. 865 § 2 zd. 1 KCW braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw.
art. 865 KC
§ 1. Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki.
§ 2. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników.
§ 3. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.
).§ 1. Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki.
§ 2. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników.
§ 3. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.
B dokonał umowy na kwotę 20.000 zł. Należy zastanowić się, czy mieści się to w zakresie spraw nie przekraczających zakresu zwykłych czynności. Ustawa nie precyzuje tego pojęcia. Uznać więc trzeba, iż zakres ten zależy każdorazowo od okoliczności danego przypadku. Ponieważ spółka zajmowała się hurtowym obrotem komputerami, to zakup komputerów za kwotę 20.000, a więc o równowartości kilku nowych komputerów, mieści się w zakresie zwykłego zarządu działania hurtowników w tym obrocie. Tym samym B swoją transakcją spowodowałby zobowiązanie także dla pozostałych wspólników.
Zgodnie z art. 864 KC
art. 864 KC
Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.
wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki solidarnie, a więc zgodnie z regułami opisanymi w art. 366 KCZa zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.
art. 366 KC
§ 1. Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).
§ 2. Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.
i nast. § 1. Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).
§ 2. Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.
D. PYTANIE 3
Zgodnie z art. 432 KC
art. 432 KC
§ 1. Przedsiębiorca działa pod firmą.
§ 2. Firmę ujawnia się we właściwym rejestrze, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.
firma jest nazwą przedsiębiorcy. Ponieważ spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą ani w rozumieniu art. 431 KC§ 1. Przedsiębiorca działa pod firmą.
§ 2. Firmę ujawnia się we właściwym rejestrze, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.
art. 431 KC
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
ani wg art. 4 ust. 2 USwobodDziałGospPrzedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
art. 4 USwobodDziałGosp
1. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.
2. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
. Przedsiębiorcami są wyłącznie wspólnicy. To wyklucza posługiwanie się przez spółkę firmą w rozumieniu KC. Natomiast spółka cywilna może mieć nazwę, pod którą występuje w obrocie. Nazwę tą tworzy się z oznaczenia, podania formy prawnej (s.c. dla spółki cywilnej) oraz podania nazwisk wszystkich lub jednego wspólnika ale z dodatkiem określenia "i wspólnicy".1. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.
2. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Przedsiębiorcą jest każdy wspólnik i każdy może mieć własną firmę, którą - w przypadku osób fizycznych - jest jej imię i nazwisko (zob. art. 434 zd. 1 KC
art. 434 KC
Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych.
).Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych.
CategoryKazusySpolkaCywilna
