Kazus nr 2 z problematyki nabycia własności ruchomości
nabycie własności ruchomości
A. STAN FAKTYCZNY
A wygrał w wielkiej kumulacji lotto 50 mln zł, które postanowił zainwestować w dzieła sztuki. Zawarł ze znajomym malarzem M umowę sprzedaży, na podstawie której M zobowiązał się do sprzedania jednego z namalowanych w ciągu następnego roku od zawarcia umowy obrazu. Wyboru obrazu miał dokonać znajomy A, marchand sztuki, Z. A zapłacił M z góry 300.000 zł.
W ciągu roku M stworzył trzy wybitne dzieła. W oznaczonym w umowie terminie u M pojawił się Z i wybrał jednej z obrazów.
Ponieważ A obawiał się, czy jego dom jest dostatecznie dobrze zabezpieczony przed kradzieżami, poprosił Z o przechowanie obrazu. Z schował obraz w swoim sejfie.
Kto jest właścicielem obrazu?
B. ROZWIĄZANIE
Na początku właścicielem obrazu był M, który go stworzył (nabycie pierwotne i konstytutywne).
Właścicielem obrazu mógłby stać się następnie A, na skutek zawartej z M umowy sprzedaży (nabycie pochodne).
1. Przesłanki nabycia własności rzeczy ruchomej
W prawie polskim przeniesienie własności rzeczy ruchomej oznaczonej co do tożsamości następuje według reguł określonych w art. 155 KC
W prawie polskim przeniesienie własności rzeczy ruchomej oznaczonej co do tożsamości następuje według reguł określonych w art. 155 KC
art. 155 KC
§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
. Niezbędne jest więc zawarcie umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, brak wyłączenia podwójnego skutku umowy oraz przeniesienie posiadania, o ile nie jest to zbędne.§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
a. zawarcie umowy zobowiązującej do przeniesienia własności
W tym wypadku A zawarł umowę z M umowę o stworzenie i przeniesienie własności obrazu. Możemy mieć w tym wypadku do czynienia z umową o dzieło (art. 627 KC
W tym wypadku A zawarł umowę z M umowę o stworzenie i przeniesienie własności obrazu. Możemy mieć w tym wypadku do czynienia z umową o dzieło (art. 627 KC
art. 627 KC
Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
), która jest "inną umową zobowiązującą do przeniesienia własności" w rozumieniu art. 155 § 1 KCPrzez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
art. 155 KC
§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
. § 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
b. wyłączenie skutku rozporządzającego - konieczność dalszej umowy
Strony wprost nie wyłączyły skutku rozporządzającego. Natomiast z uwagi na niemożność przeniesienia własności rzeczy nie istniejącej, skutek rozporządzający umowy zobowiązującej został odroczony przez ustawę (art. 155 § 2 KC
W tym wypadku Z mógł działać jako pełnomocnik A. Ponieważ miał prawo do wyboru obrazu, dysponował szerokim zakresem swobody działania, co wyklucza zakwalifikowanie go wyłącznie jako posłańca.
Umowa rozporządzająca doszła więc do skutku pomiędzy M i A, który był reprezentowany przez Z.
Strony wprost nie wyłączyły skutku rozporządzającego. Natomiast z uwagi na niemożność przeniesienia własności rzeczy nie istniejącej, skutek rozporządzający umowy zobowiązującej został odroczony przez ustawę (art. 155 § 2 KC
art. 155 KC
§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
). Do przeniesienia własności niezbędna jest więc umowa (wyłącznie) rozporządzająca. Należy sprawdzić więc, czy A i M zawarli umowę rozporządzającą.§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
W tym wypadku Z mógł działać jako pełnomocnik A. Ponieważ miał prawo do wyboru obrazu, dysponował szerokim zakresem swobody działania, co wyklucza zakwalifikowanie go wyłącznie jako posłańca.
Umowa rozporządzająca doszła więc do skutku pomiędzy M i A, który był reprezentowany przez Z.
c. przeniesienie posiadania
Problematyczne, czy w tym wypadku konieczne było przeniesienie posiadania.
Z art. 155 § 2 KC
Przeniesienie posiadania w rozumieniu art. 155 § 2 KC
W tym wypadku przeniesienie posiadania nastąpiło przez wręczenie przez M obrazu marchandowi Z, który z kolei - na mocy uzgodnionego z A stosunku prawnego (przechowania) - zachował przedmiot w swoim władaniu. Mogło więc do dojść do przeniesienia posiadania w trybie art. 348 zd. 1 KC
Rozstrzygająca jest więc kwestia, czy dla art. 348 zd. 1 KC
Ponieważ chodzi o wydanie rzeczy, a więc czynność realną, nie można posłużyć się regułami obowiązującymi dla czynności prawnych. Stąd nie jest możliwe zastosowanie reguł o przedstawicielstwie. Jednakże skoro posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to, że oddaje drugiemu rzecz w posiadanie zależne (art. 337 KC
Problematyczne, czy w tym wypadku konieczne było przeniesienie posiadania.
Z art. 155 § 2 KC
art. 155 KC
§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
wynika, że wymóg ten dotyczy wyłącznie rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku lub rzeczy przyszłych. W niniejszym kazusie A kupił u M "jakiś" obraz, który dopiero miał powstać. Chodziło więc o nabycie rzeczy przyszłej. Tym samym konieczne było przeniesienie posiadania.§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
Przeniesienie posiadania w rozumieniu art. 155 § 2 KC
art. 155 KC
§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
może nastąpić w każdy ze sposobów przewidzianych w art. 348 KC§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
art. 348 KC
Przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy. Wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą, jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy.
i nast. (SN w wyroku z dnia 10.11.1999 r., sygn. I CKN 201/98, OSN z 2000 Nr 5, poz. 93 (Legalis nr 46547 oraz Lex nr 39657)).Przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy. Wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą, jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy.
W tym wypadku przeniesienie posiadania nastąpiło przez wręczenie przez M obrazu marchandowi Z, który z kolei - na mocy uzgodnionego z A stosunku prawnego (przechowania) - zachował przedmiot w swoim władaniu. Mogło więc do dojść do przeniesienia posiadania w trybie art. 348 zd. 1 KC
art. 348 KC
Przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy. Wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą, jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy.
. Jednakże w tym wypadku odbiorcą nie był nabywca (A), lecz jego dzierżyciel. Na skutek bowiem uzgodnienia stosunku przechowania między A i Z, Z był dla A dzierżycielem (art. 338 KCPrzeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy. Wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą, jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy.
art. 338 KC
Kto rzeczą faktycznie włada za kogo innego, jest dzierżycielem.
w zw. z art. 835 KCKto rzeczą faktycznie włada za kogo innego, jest dzierżycielem.
art. 835 KC
Przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie nie pogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie.
).Przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie nie pogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie.
Rozstrzygająca jest więc kwestia, czy dla art. 348 zd. 1 KC
art. 348 KC
Przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy. Wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą, jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy.
wystarczające jest wydanie rzeczy dzierżycielowi.Przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy. Wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą, jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy.
Ponieważ chodzi o wydanie rzeczy, a więc czynność realną, nie można posłużyć się regułami obowiązującymi dla czynności prawnych. Stąd nie jest możliwe zastosowanie reguł o przedstawicielstwie. Jednakże skoro posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to, że oddaje drugiemu rzecz w posiadanie zależne (art. 337 KC
art. 337 KC
Posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to, że oddaje drugiemu rzecz w posiadanie zależne.
), to tym bardziej więc A jest posiadaczem, gdy rzecz znajduje się we władztwie dzierżyciela (por. Gniewek w: SystemPrawaPrywatnegoTom3, 2013, str. 639). Wydanie rzeczy dzierżycielowi jest więc równoważne dla wydania rzeczy nabywcy - posiadaczowi samoistnemu.Posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to, że oddaje drugiemu rzecz w posiadanie zależne.
CategoryKazusyNabycieWlasnosciRuchomosci
Na tej stronie nie ma komentarzy
