Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Wersja [2901]

To jest stara wersja KazusDeliktyNr3Odpowiedz2 utworzona przez MarcinKrzymuski, 2008-07-07 10:22:05.

 

Rozwiązanie kazusu nr 3 z zakresu czynów niedozwolonych

odpowiedź na pytanie 2

Roszczenia przysługujące rodzinie Z można podzielić na te wobec bezpośredniego sprawcy wypadku S oraz na te wobec MZK, jako zakładu, w którym pracował sprawca i do którego należał autobus.

A. Roszczenia wobec kierowcy S
W pierwszej kolejności należy zbadać roszcznia wobec bezpośredniego sprawcy wypadku -S.

1. Roszczenie z art. 436 § 1 KC
art. 436 KC
§ 1. Odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.
§ 2. W razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Również tylko na zasadach ogólnych osoby te są odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą z grzeczności.

Rodzina poszkodowanego Z mogłaby domagać się od kierowcy S zapłaty odszkodowania na podstawie art. 436 § 1 KC
art. 436 KC
§ 1. Odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.
§ 2. W razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Również tylko na zasadach ogólnych osoby te są odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą z grzeczności.
.

a. podstawa odpowiedzialności
W przypadku roszczenia z art. 436 § 1 KC
art. 436 KC
§ 1. Odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.
§ 2. W razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Również tylko na zasadach ogólnych osoby te są odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą z grzeczności.
konieczne jest, aby zdarzenie spowodowane było ruchem mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Spełnienie tego warunku jest w niniejszej sprawie bezsporne. Jednakże roszczenie z art. 436 § 1 KC
art. 436 KC
§ 1. Odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.
§ 2. W razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Również tylko na zasadach ogólnych osoby te są odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą z grzeczności.
może kierować się tylko przeciw samoistnemu posiadaczowi tego środka komunikacji. Zgodnie z art. 336 KC
art. 336 KC
Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).
samoistnym posiadaczem jest ten, kto faktycznie włada rzeczą jak właściciel. Tymczasem S jest pracownikiem zakładów MZK, do których należy autobus i który wprawdzie sprawuje nad pojazdem faktyczne władztwo, ale jest jedynie dzierżycielem pojazdu, zob. art. 338 KC
art. 338 KC
Kto rzeczą faktycznie włada za kogo innego, jest dzierżycielem.
. Legitymacja bierna z art. 436 § 1 KC
art. 436 KC
§ 1. Odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.
§ 2. W razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Również tylko na zasadach ogólnych osoby te są odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą z grzeczności.
dzierżyciela natomiast nie obejmuje (zob. Pietrzykowski/Safjan, Kodeks cywilny. Tom I., wyd. 3, art. 436 nb. 9).

b. wynik
Rodzinie poszkodowanego Z nie przysługuje roszczenie wobec kierowcy MZK z art. 436 § 1 KC
art. 436 KC
§ 1. Odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.
§ 2. W razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Również tylko na zasadach ogólnych osoby te są odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą z grzeczności.
.

2. Roszczenie wobec S z art. 415 KC
art. 415 KC
Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Rodzina Z mogłaby wobec S podnieść roszczenie z art. 415 KC
art. 415 KC
Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
, jeżeli szkodę wyrządził on z własnej winy.

a. podstawa odpowiedzialności

Co do faktu powstania szkody nie ma wątpliwości (zob. odpowiedź na pytanie 1).

W przypadku roszczeń z art. 415 zdarzeniem powodującym odpowiedzialność sprawcy jest jego bezprawny i zawiniony czyn.

(1) strona przedmiotowa
Na stronę przedmiotową zdarzenia powodującego szkodę składa się czyn jako obiektywne zdarzenie sprawcze oraz bezprawność.
Czynem jest zachowanie świadome się człowieka, które może przybierać formę działania lub zaniechania. W tym przypadku brak jest dokładnych informacji na temat tego, w jaki sposób zachował się S, jednakże można przypuszczać, że prowadząc pojazd (= działanie) nie zachował należytej ostrożności powodując wypadek.
Bezprawność oznacza sprzeczność czynu z obowiązującym porządkiem prawnym. Zwykło zakładać się istnienie bezprawności tak długo, jak długo nie zostanie wykazana okoliczność powodująca jej wyłączenie. Do tych okoliczności zaliczamy:
- obronę konieczną (art. 423 KC
art. 423 KC
Kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
),
- stan wyższej konieczności (art. 424 w zw. z art. 142 KC
art. 142 KC
§ 1. Właściciel nie może się sprzeciwić użyciu a nawet uszkodzeniu lub zniszczeniu rzeczy przez inną osobę, jeżeli to jest konieczne do odwrócenia niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio dobrom osobistym tej osoby lub osoby trzeciej. Może jednak żądać naprawienia wynikłej stąd szkody.
§ 2. Przepis powyższy stosuje się także w razie niebezpieczeństwa grożącego dobrom majątkowym, chyba że grożąca szkoda jest oczywiście i niewspółmiernie mniejsza aniżeli uszczerbek, który mógłby ponieść właściciel wskutek użycia, uszkodzenia lub zniszczenia rzeczy.
),
- dozwoloną samopomoc (art. 432 KC
art. 432 KC
§ 1. Posiadacz gruntu może zająć cudze zwierzę, które wyrządza szkodę na gruncie, jeżeli zajęcie jest potrzebne do zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody.
§ 2. Na zajętym zwierzęciu posiadacz gruntu uzyskuje ustawowe prawo zastawu dla zabezpieczenia należnego mu naprawienia szkody oraz kosztów żywienia i utrzymania zwierzęcia.
§ 3. (uchylony).
, art. 343 § 2 KC
art. 343 KC
§ 1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.
§ 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.
),
- zgodę poszkodowanego i
- wykonywanie własnych praw podmiotowych (Radwański/Olejniczak, nb. 473 – 479).
W tej sytuacji żadna z tych okoliczności nie wystąpiła, więc spowodowanie przez S wypadku drogowego było bezprawny.

(2) strona podmiotowa - wina
Przez winę rozumie się naganną decyzję człowieka odnoszącą się do podjętego przez niego bezprawnego czynu (RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, wyd. 5, nb. 481). Ustalenie winy S wymaga sprawdzenia, czy posiada on w ogóle kwalifikacje psychiczne konieczne dla możliwości ustalenia zawinienia oraz ustalenie stopnia winy.

(a) kwalifikacje psychiczne
Winę może ponosić tylko człowiek działający z odpowiednim rozeznaniem, a więc poczytalny i dojrzały psychicznie (RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, wyd. 5, nb. 482). Wynika to z art. 425 KC
art. 425 KC
§ 1. Osoba, która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, nie jest odpowiedzialna za szkodę w tym stanie wyrządzoną.
§ 2. Jednakże kto uległ zakłóceniu czynności psychicznych wskutek użycia napojów odurzających albo innych podobnych środków, ten obowiązany jest do naprawienia szkody, chyba że stan zakłócenia został wywołany bez jego winy.
i art. 426 KC
art. 426 KC
Małoletni, który nie ukończył lat trzynastu, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę.
. W badanej sytuacji brak jest podstaw do przyjęcia niepoczytalności sprawcy S.

(b) forma winy
Nierzadko na wymiar obowiązku wpływ ma forma winy. W Polsce wyróżnia się winę umyślą i winę nieumyślną.
W pierwszym przypadku chodzi o świadome i celowe (bądź co najmniej brane pod uwagę) wyrządzenie szkody. Jako rodzaje winy umyślnej wskazuje się zamiar bezpośredni (dolus directus) i zamiar ewentualny (dolus eventualis).
W drugim zaś (niedbalstwo) chodzi o niedochowanie przez podmiot odpowiedzialny należytej staranności (art. 355 KC
art. 355 KC
§ 1. Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).
§ 2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności.
), której miernik ustala się dla każdego przypadku indywidualnie lecz w sposób zobiektywizowany. W tym zakresie wyróżnia się jako rodzaje winy nieumyślnej: lekkomyślność (nieistotne naruszenie reguły należytej staranności) oraz rażące niedbalstwo (wyjątkowo karygodne naruszenie reguł staranności).
W naszym przypadku S działał nieumyślnie, niedochowując należytej staranności jakiej należało by oczekiwać od wzorcowego kierowcy autobusu (por. art. 355 KC
art. 355 KC
§ 1. Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).
§ 2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności.
).

Niewątpliwie śmierć przechodnia jest normalnym następstwem spowodowania wypadku drogowego na skutek nieumyślnego naruszenia zasad ruchu drogowego.

Pomimo spełnienia przesłanek, od których zależy potwierdzenie odpowiedzialności sprawcy, nie będzie od odpowiadał bezpośrednio wobec rodziny Z, albowiem zgodnie z art. 120 § 1 KP
art. 120 KP
§ 1. W razie wyrządzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych szkody osobie trzeciej, zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca.
§ 2. Wobec pracodawcy, który naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, pracownik ponosi odpowiedzialność przewidzianą w przepisach niniejszego rozdziału.
w razie wyrządzenia szkody osobie trzeciej przez pracownika w trakcie wykonywania przez niego obowiązków pracowniczych, zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca. Dopiero gdy pracodawca pokryje szkody, może zwrócić się ze stosownym roszczeniem regresowym na podstawie art. 120 § 2 KP
art. 120 KP
§ 1. W razie wyrządzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych szkody osobie trzeciej, zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca.
§ 2. Wobec pracodawcy, który naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, pracownik ponosi odpowiedzialność przewidzianą w przepisach niniejszego rozdziału.
.

b. wynik
W związku z wykluczeniem roszczeń na mocy art. 120 § 1 KP
art. 120 KP
§ 1. W razie wyrządzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych szkody osobie trzeciej, zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca.
§ 2. Wobec pracodawcy, który naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, pracownik ponosi odpowiedzialność przewidzianą w przepisach niniejszego rozdziału.
, brak jest roszczeń rodziny poszkodowanego Z wobec sprawcy S.

B. Roszczenia wobec MZK
Wobec braku roszczeń w stosunku do bezpośredniego sprawcy, należy zbadać roszczenia wobec zakładu, do którego należał autobus.
Roszczenia wobec MZK mogą wynikać z art. 435 § 1 oraz z art. 436 § 1 KC
art. 436 KC
§ 1. Odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.
§ 2. W razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Również tylko na zasadach ogólnych osoby te są odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą z grzeczności.
.

1. Roszczenie z art. 435 § 1 KC
art. 435 KC
§ 1. Prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.
§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw lub zakładów wytwarzających środki wybuchowe albo posługujących się takimi środkami.

Rodzina poszkodowanego Z może mieć natomiast stosowne roszczenia odszkodowawcze wobec zakładu MZK na podstawie art. 435 § 1 KC
art. 435 KC
§ 1. Prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.
§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw lub zakładów wytwarzających środki wybuchowe albo posługujących się takimi środkami.
.

a. podstawa odpowiedzialności
Stwierdzając pokrótce należy uznać, iż zakład MZK jest przedsiębiorstwem wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody (por. wyrok SN z dnia 19. września 1967 r., opubl. w OSP z 1968 r., poz. 210). Stąd też za szkodę wyrządzoną ruchem tego przedsiębiorstwa odpowiada podmiot prowadzący je na własny rachunek.
Nie ma także wątpliwości co do faktu wyrządzenia szkody oraz co do tego, iż szkoda spowodowana została ruchem przedsiębiorstwa.

b. zakres odpowiedzialności
Zakres odpowiedzialności przedsiębiorstwa kształtuje się tak samo, jak osoby prywatnej. Stąd też w tym miejscu odsyłam do wcześniejszych ustaleń (zob. odpowiedź na pytanie 1).

c. wynik
Rodzina Z może domagać się stosownych świadczeń odszkodowawczych od podmiotu prowadzącego na własny rachunek przedsiębiorstwo MZK, do którego należał autobus, którym S spowodował wypadek drogowy.

2. Roszczenie z art. 436 § 1 KC
art. 436 KC
§ 1. Odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.
§ 2. W razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Również tylko na zasadach ogólnych osoby te są odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą z grzeczności.

Można rozważyć, czy rodzinie Z przysługiwałoby wobec zakładu MZK także roszczenie z art. 436 § 1 KC
art. 436 KC
§ 1. Odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.
§ 2. W razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Również tylko na zasadach ogólnych osoby te są odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą z grzeczności.
, jako od samoistnego posiadacza mechanicznego środka komunikacji wprawianego w ruch siłami przyrody.
Panuje słusznie przekonanie, iż jeżeli mechaniczne środki wchodzą w skład przedsiębiorstwa lub zakładu, wówczas na zasadzie absorpcji zastosowanie znajdzie art. 435, przewidujący szerszą przesłankę odpowiedzialności (RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, wyd. 5, nb. 565). Stąd wynika, iż co do zasady roszczenie takie by przysługiwało, lecz zostaje wchłonięte w drodze konkurencji roszczeń (zbieg przepisów ustawy).
Na tej stronie nie ma komentarzy