Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

a. osoba prawna prawa europejskiego
O istnieniu w ogóle takiej kategorii osób prawnych przesądził ETS w orzeczeniu z dnia 2.5.2006 r. (C-436/03), Zb. Orz. I-3767. Stwierdził wówczas w kontekście SCE (spółdzielni europejskiej), że "spół­dzielnię europejską należy uznać za europejską formę prawną spółdzielni, posiadającą specyficzny wspólnotowy charakter" (nb. 40). Z cytowanego orzeczenia wynika, że "europejską formę prawną" mają podmioty, spełniające następujące kryteria:

1. uregulowanie przepisami prawa europejskiego (zwłaszcza bezpośrednio obowiązującego rozporządzenia), co nie wyklucza odesłania do posiłkowego stosowania przepisów państwa siedziby,
2. specyficzne (odmienne od rozwiązań w prawie krajowym) warunki tworzenia podmiotu,
3. nakaz traktowania tej formy prawnej tak, jak podmiotów utworzonych zgodnie z prawem państwa członkowskiego, w którym ma on swoją statutową siedzibę,
4. możliwość przeniesienia siedziby statutowej z jednego państwa członkowskiego do innego, bez potrzeby likwidacji i tworzenia nowego podmiotu prawnego (wyrok ETS z dnia 2.5.2006 r. (C-436/03), Zb. Orz. I-3768, nb. 41-43).

Kryteria te spełnia także spółka europejska (SE), stworzona na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 2157/2001 z dnia 8.10.2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej (SE) (Dz.U. L 294 z 10.11.2001, str. 1-21; inaczej np. Oechsler w: Münchener Kommentar zum Aktiengesetz, 2012, VO (EG) 2157/2001 Art. 1, nb. 5; w Polsce ).

EUWT spełnia z powyżej wymienionych kryteriów kryteria 1-3. Co do punktu 4) brak jest postanowień w rozp. 1082/2006, akceptujących wprost na takie rozwiązanie. Z punktu widzenia prawa europejskiego powinno być to dopuszczalne. Brak jest jednak przypadków, które potwierdziłyby słuszność tego przekonania

b. ocena w kontekście EUWT
Autorzy analizy "Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej" stawiają dość jednoznacznie na koncepcję osobowości prawnej prawa wspólnotowego (obecnie unijnego) (Analiza GEPE..., 2007, s. 82). Natomiast Pechstein i Deja wychodzą raczej z założenia, iż to zagadnienie nie wymaga ostatecznego rozstrzygnięcia (PechsteinDejaEuR2011, s. 364-365). Deklaracja zawarta w art. 1 ust. 3 RozpWEEUWT ma bowiem służyć przede wszystkim jednolitemu traktowaniu EUWT we wszystkich krajach jako osoby prawnej, a więc podmiotu zdolnego do samodzielnego działania ze skutkiem dla siebie i będącego podmiotem praw i obowiązków, podobnie jak inne osoby prawne.

a. sytuacja w Polsce
W Polsce osobowość prawna jest traktowana jako przymiot mający swoje źródło w prawie prywatnym (art. 33 KC i nast.).
Na tle EUWT zagadnienie to rozstrzyga na gruncie prawa polskiego przepis art. 3 UEUWT. Nakazuje stosować do EUWT odpowiednio przepisy o stowarzyszeniach. To przyporządkowanie budzi wątpliwości co do jego zgodności z RozpWEEUWT., gdyż w ten sposób zawęża się możliwości wyboru formy prawnej, wynikające z tego, że w RozpWEEUWT ostateczna decyzja co do charakteru nie została podjęta.

b. sytuacja w Niemczech
W Niemczech brak jest jednolitej regulacji dot. EUWT. Po pierwsze jest to domena krajów związkowych, wobec czego każdy z nich podejmuje suwerenną decyzję o przepisach wykonawczych do RozpWEEUWT. Po drugie brak jest też intensywnej dyskusji o formie EUWT. W jednym z niewielu głosów na ten temat wyrażono zapatrywanie, że EUWT powinien być traktowany jak związek celowy (Zweckverband) (PeineStarkeLKV2008, s. 403).

c. sytuacja w Austrii
Zob. VockOeStZ2009, s. 487-488.