Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy
Inhaltsverzeichnis des Artikels

Ciepłownictwo - regulacja w UE

impulsy regulacyjne dla ciepłownictwa obecnie i w najbliższej przyszłości wynikające z prawa UE

A. Przedmiot opracowania
Działalność przedsiębiorstw ciepłowniczych jest w Polsce w dużej mierze zależna od regulacji prawnej. O ile w latach 1990-2005 polityka europejska koncentrowała się na energetyce mogącej mieć wymiar transgraniczny (rynki gazu i energii elektrycznej) i nie poświęcała wiele uwagi tym podsektorom branży, które związane są z rynkami lokalnymi (ciepłownictwo), tak w ostatnich latach działania legislacyjne UE mają coraz silniejszy wpływ na ciepłownictwo, w szczególności w związku z debatą i działaniami mającymi na celi poprawę efektywności energetycznej. Dlatego też przy rozważaniach na temat strategii średnio- i długoplanowej przedsiębiorstw ciepłowniczych (perspektywa 5-10 lat) uwzględnić należy koniecznie prawo europejskie, ponieważ umożliwi to przewidywanie trendów legislacyjnych w kraju, zanim polski ustawodawca dany problem dostrzeże. Doświadczenie uczy, że rozwiązania legislacyjne, przed którymi wzbraniano się w Polsce przez lata, prędzej czy później stały lub stają się faktem (por. prawo zamówień publicznych stosowane przez przedsiębiorstwa ciepłownicze przez lata bez potrzeby, liberalizacja rynku gazu i energii elektrycznej itp.). Zatrzymanie tych mechanizmów nie jest wielokrotnie możliwe, dlatego warto skupić się na korektach korzystnych dla przedsiębiorstw na szczeblu polskiego prawa i przygotować przedsiębiorstwo na nadchodzące (w wielu kwestiach nieuchronne) zmiany.

Poniżej zebrane zostały istotniejsze informacje o ustawodawstwie europejskim w chwili obecnej i w najbliższej przyszłości, które mogą mieć wpływ na działalność przedsiębiorstw ciepłowniczych, również w Polsce. Opracowanie uwzględnia zarówno akty prawne już ogłoszone jak i (w zarysie) ogólne kierunki polityki UE w zakresie istotnym dla działalności ciepłowniczej.

W pierwszej części opracowania zebrane zostały najistotniejsze, obowiązujące aktualnie dyrektywy, które są implementowane obecnie przez polskiego ustawodawcę lub będą musiały zostać uwzględnione w najbliższej przyszłości. Następnie krótko przedstawiono ogólne kierunki polityki UE w zakresie energetyki mogące mieć wpływ na ciepłownictwo. Na zakończenie opracowanie zawiera wnioski dla przedsiębiorstw ciepłowniczych ze szczególnym uwzględnieniem szans i ryzyk wynikających z regulacji prawnej, której można się spodziewać w wyniku europejskich wytycznych.

B. Istotniejsze dla ciepłownictwa, aktualne akty prawne UE
Polityka UE w zakresie energetyki realizowana jest przy pomocy dyrektyw harmonizujących prawo w krajach członkowskich. Charakterystyczną dla dyrektyw jest konieczność ich przetworzenia przez krajowego ustawodawcę i uwzględnienia dopiero w krajowym prawie. Oznacza to, że wraz z uchwaleniem dyrektywy wiadomym jest, jak przepisy w krajach członkowskich powinny wkrótce (przynajmniej co do ramowych wytycznych) brzmieć. Szczegóły rozwiązań prawnych zależą jednak od konkretnych rozwiązań normatywnych krajowego ustawodawcy. Poniżej zebrano istotniejsze dyrektywy, których implementacja jest w Polsce w toku lub będzie musiała nastąpić wkrótce.
1. Najistotniejsze akty prawne UE aktualnie wdrażane w Polsce lub wymagające jeszcze implementacji
stan na początek 2013 roku

Tematyka poruszana przez wskazane powyżej akty prawne oraz ich (obecny lub potencjalnie możliwy w przyszłości) wpływ na działalność przedsiębiorstw ciepłowniczych, wraz z możliwościami / zaleceniami co do możliwych opcji wdrożenia prawa europejskiego do krajowego porządku prawnego wymagają bliższej analizy. Analizy tej dokonano poniżej lub w przypadku obszerniejszych tematów w odrębnych artykułach.

2. Uwagi szczegółowe do poszczególnych dyrektyw

a. OZE i ciepło sieciowe w regulacji europejskiej
Por. odrębny artykuł o wpływie dyrektywy o OZE na ciepłownictwo.

b. Efektywność energetyczna
Por. odrębny artykuł poświęcony dyrektywie o efektywności energetycznej

c. Charakterystyka energetyczna budynków
Dyrektywa 2010/31/UE nakłada na państwa członkowskie następujące obowiązki:
  • ustalenie minimalnych standardów efektywności budynków - zarówno nowych, jak i w pewnym zakresie budynków remontowanych czy ich remontowanych części, izolacji itp. (art. 4);
  • wobec budynków nowych nakładany jest ponadto obowiązek uwzględnienia (czyli przynajmniej rozpatrzenia w sposób udokumentowany) technologii uznanych za efektywne (art. 6) do zasilania budynku w energię, czyli zdecentralizowane OZE, kogeneracja, ogrzewanie / chłodzenie lokalne/blokowe z OZE, pompy cieplne; podobne obowiązki mają zostać również nałożone wobec budynków remontowanych czy samych systemów grzewczych / klimatyzujących (art. 7 i 8);
  • od roku 2020 wszystkie budynki nowe mają być budynkami "o niemal zerowym zużyciu energii" (w zakresie budynków państwowych obowiązuje to już od 2018 roku);
  • w krajach członkowskich musi istnieć system certyfikowania budynków świadectwami efektywności (art. 11 - 13).
Obowiązki zawarte w dyrektywie wymagają jeszcze wdrożenia przez polskiego ustawodawcę. Od ustawodawców poszczególnych krajów zależy tu bardzo wiele, ponieważ dyrektywa wytycza jedynie bardzo ogólne ramy regulacyjne i cel: osiągnięcie wyższego poziomu efektywności budynków - przynajmniej w zakresie takim, w jakim w danym regionie Europy jest to ekonomicznie wskazane. Celem dość konkretnym jest tu jednak nakaz budowania najpóźniej od 2020 roku wyłącznie budynków o "niemal zerowym zużyciu energii". Konsekwencje dyrektywy będą dla przedsiębiorstw ciepłowniczych odczuwalne zatem powoli i stopniowo - jednak z czasem dość dotkliwie. Pewnym jest, że dyrektywa będzie sukcesywnie ograniczać łączną ilość ciepła zużywanego do ogrzewania budynków. Zdaniem autora obiekty nowo przyłączane do sieci nawet w stosunkowo szybko rozwijającym się kraju (takim jak Polska) nie umożliwią kompensacji strat w ilości sprzedawanego ciepła wynikających z działań proefektywnościowych. A ponieważ koszty stałe nie zmienią się (tudzież w przypadku rozbudowy sieci ze względu na nowo przyłączane obiekty wzrosną), konieczne będzie albo podwyższanie cen albo znalezienie innej drogi kompensacji negatywnych skutków spadającej sprzedaży. Taką drogą może być rozszerzenie przez przedsiębiorstwo ciepłownicze działalności (poza rynkiem sprzedaży samego ciepła) również na rynek efektywności energetycznej w zakresie zużycia ciepła, np. w modelu ESCO (energy saving contracting), audytu energetycznego czy usług związanych z zarządzaniem energią.

d. Ochrona konsumentów
Dyrektywa 2011/83/UE obejmuje swym zakresem stosowania wszelkie umowy konsumenckie - również takie, których przedmiotem jest energia we wszelkiej postaci, art. 1 ust. 1 zd. 2. Co ciekawe, ciepło systemowe jest w dyrektywie postrzegane również jako towar - w przeciwieństwie do wody, gazu i energii elektrycznej, art. 2 pkt 3.
Ta stosunkowo nowa dyrektywa przynosi kolejne zmiany w zakresie praw konsumenta jako partnera umowy z przedsiębiorcą. W przypadkach, w których przedsiębiorstwo ciepłownicze będzie zawierać umowy z odbiorcą indywidualnym, który jest konsumentem w rozumieniu dyrektywy (pojęcie konsumenta w dyrektywie jest praktycznie identyczne z definicją polskiego kodeksu cywilnego), umowa będzie objęta szeregiem obowiązków ze strony przedsiębiorstwa a przywilejów po stronie konsumenta.
Oczywiście dokładny sposób przejęcia reguł dyrektywy będzie w szczegółach zależał od sposobu wdrożenia jej przez polskiego ustawodawcę. W chwili obecnej (styczeń 2013) dyrektywa nie jest jeszcze w polskim prawie w pełni uwzględniona.
Istotniejsze konsekwencje dyrektywy, które mogą mieć znaczenie dla przedsiębiorstwa ciepłowniczego, to:
  • obowiązek udzielenia konsumentowi wielu różnych informacji o towarze/usłudze, przedsiębiorcy oraz wszelkich wariantach świadczenia itp. - jeszcze przed zawarciem umowy, art. 5 dyrektywy;
  • zakaz pobierania nieuzasadnionych opłat za poszczególne, akceptowane metody płatności za towar/usługę, art. 19;
  • zakaz pobierania dodatkowych opłat za rozmowy telefoniczne klienta z przedsiębiorstwem, art. 21;
  • nieważność obowiązku dodatkowych płatności, jeśli nie zostały one wyraźnie przez klienta zaakceptowane, art. 22;

Co do zasady, większość zapisów dyrektywy (zarówno wskazanych powyżej, jak i nie wspominanych tu wyraźnie - np. o umowach zawieranych na odległość czy poza lokalem przedsiębiorstwa, art. 6 i nast. dyrektywy) jest już znana - w nieco odmiennej formie - z poprzednich wersji europejskich regulacji ochrony konsumenta. Zmiany te i ich implementacja w prawie krajowym powinny zostać jednak monitorowane w każdym przedsiębiorstwie mającym styczność z konsumentami. Wskazana byłaby inwentaryzacja formularzy umów oraz praktyki handlowej w przypadku umów z klientami indywidualnymi w momencie, gdy polski ustawodawca dokona transpozycji dyrektywy lub (zalecane) już do końca 2013 roku, gdy minie termin, w którym Polska jest zobowiązana do uwzględnienia dyrektywy w przepisach krajowych (13.12.2013 r.). Należy bowiem pamiętać, iż zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, dany podmiot może powołać się na przepisy dyrektywy co do zasady bezpośrednio, jeśli okres wdrożenia minął, a dany kraj członkowski nie wdrożył dyrektywy w odpowiedni sposób i w odpowiednim zakresie.


C. Ogólnie o polityce europejskiej w zakresie energetyki
1. Polityka
Nie tylko aktualne akty prawne UE zdominowane są w zakresie energetyki tematyką efektywności energetycznej i ograniczania emisji. Podstawowym celem polityki energetycznej UE jest zaoszczędzenie 20 % energii do roku 2020 (por. http://europa.eu/pol/ener/index_pl.htm). Ponieważ 40 % emisji CO2 w UE generowane jest przy ogrzewaniu lokali, oczywistym jest, że w ostatnich latach szczególną uwagę kieruje się na ogrzewanie lokali ogólnie, al - co za tym idzie - na ciepłownictwo systemowe w szczególności.
Polityki unijna w zakresie ogrzewnictwa ma na celu:
  • lepsze wykorzystanie energii pierwotnej, np. przez kogenerację,
  • podniesienie efektywności energetycznej budynków i systemów energetycznych,
  • wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii również przy ogrzewaniu lokali.

2. Planowane zmiany w prawie UE mogące mieć wpływ na ciepłownictwo w Polsce
Poza podanymi powyżej, uregulowanymi już na szczeblu UE tematami, w najbliższych latach można się dodatkowo spodziewać regulacji w następujących kwestiach:
  • opodatkowanie branży zależne od zużycia CO2 - planowana dyrektywa o podatku od energii;
  • zmiany w handlu prawami do emisji - ze względu na zaistniałe po raz kolejny problemy system najwyraźniej wymaga rewizji i zostanie jej poddany.


D. Inne, mniej aktualne tematy
Pozostałe tematy (będą zbierane stopniowo) Wiele dyrektyw - np. o kogeneracji, o usługach energetycznych itp. - nie jest wymienianych powyżej ani w tym miejscu, ponieważ zostały one zastąpione aktualnymi przepisami, np. dyrektywą o efektywności energetycznej obejmującej obecnie więcej tematów.

CategoryCieplownictwo
Na tej stronie nie ma komentarzy