Wypowiedzenie umowy zawartej na czas określony
wypowiadanie terminowych stosunków prawnych
Generalnie wg art. 3651 KC
art. 3651 KC
Zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu.
wypowiedzeniu podlegają zobowiązania bezterminowe o charakterze ciągłym. Zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu.
Pojawia się więc pytanie, jak traktować stosunki prawne o charakterze trwałym acz terminowym.
1. Zobowiązania terminowe o charakterze ciągłym
Zobowiązanie ma charakter ciągły, gdy niezbędnym czynnikiem przesądzającym o treści zobowiązania i rozmiarze świadczenia jest czas (RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 132).
Natomiast zobowiązania mają charakter zobowiązań na czas oznaczony, gdy z góry określono czas ich trwania podając co najmniej końcową datę, wydarzenie lub w inny sposób określając zakończenie ich obowiązywania.
W kwestii dopuszczalności wypowiedzenia umowy zawartej na czas oznaczony dadzą się wyróżnić następujące rozwiązania.
2. Zakaz wypowiadania umów terminowych
Można z art. 3651 KC
art. 3651 KC
Zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu.
wywodzić a contrario, że stosunki prawne o charakterze ciągłym, które zawiązano na czas z góry oznaczony, nie powinny podlegać w ogóle wypowiedzeniu (inaczej RomanowskiPPH2002, str. 48-50). Uzasadnia się to tym, iż strony ograniczyły czas trwania stosunku prawnego w tym calu, aby trwał on oznaczony czas, wobec czego nie ma potrzeby zakończenia go wcześniej. Gdyby strony chciały wcześniejszego ustania tego stosunku, określiłyby inny czas trwania umowy. Przemawia za tym również okoliczność, że ustawa tylko wyjątkowo pozwala partnerom kontraktu na przedterminowe zakończenie terminowego stosunku prawnego w drodze wypowiedzenia. Wśród tych przepisów dają się wyróżnić dwie sytuacje:Zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu.
- gdy ustawa sama precyzuje, że wypowiedzenie może nastąpić, nawet gdy umowa jest zawarta na czas oznaczony i podaje przyczyny, z jakich wypowiedzenie może zostać złożone (art. 7642 KCart. 7642 KC, art. 869 § 2 KC
§ 1. Umowa agencyjna, chociażby była zawarta na czas oznaczony, może być wypowiedziana bez zachowania terminów wypowiedzenia z powodu niewykonania obowiązków przez jedną ze stron w całości lub znacznej części, a także w przypadku zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności.
§ 2. Jeżeli wypowiedzenia dokonano na skutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność druga strona, jest ona zobowiązana do naprawienia szkody poniesionej przez wypowiadającego w następstwie rozwiązania umowy.art. 869 KC). W tych przypadkach nie ma znaczenia, czy strony przewidziały możliwość wypowiedzenia stosunku zobowiązaniowego w umowie.
§ 1. Jeżeli spółka została zawarta na czas nie oznaczony, każdy wspólnik może z niej wystąpić wypowiadając swój udział na trzy miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego.
§ 2. Z ważnych powodów wspólnik może wypowiedzieć swój udział bez zachowania terminów wypowiedzenia, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony. Zastrzeżenie przeciwne jest nieważne. - ustawa ustanawia tylko uprawnienie dla stron, na mocy którego mogą one w kontraktach przewidzieć możliwość przedterminowego zakończenia stosunku prawnego przez wypowiedzenie (zob. art. 673 § 3 KCart. 673 KCi art. 33 KP
§ 1. Jeżeli czas trwania najmu nie jest oznaczony, zarówno wynajmujący, jak i najemca mogą wypowiedzieć najem z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku z zachowaniem terminów ustawowych.
§ 2. Ustawowe terminy wypowiedzenia najmu są następujące: gdy czynsz jest płatny w odstępach czasu dłuższych niż miesiąc, najem można wypowiedzieć najpóźniej na trzy miesiące naprzód na koniec kwartału kalendarzowego; gdy czynsz jest płatny miesięcznie - na miesiąc naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego; gdy czynsz jest płatny w krótszych odstępach czasu - na trzy dni naprzód; gdy najem jest dzienny - na jeden dzień naprzód.
§ 3. Jeżeli czas trwania najmu jest oznaczony, zarówno wynajmujący, jak i najemca mogą wypowiedzieć najem w wypadkach określonych w umowie.art. 33 KP). Dla skutecznego wypowiedzenia potrzebny jest więc nie tylko odpowiednie postanowienie w umowie, ale i wystąpienie powodów określonych w postanowieniu umownym.
Przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
3. Wyjątek od zakazu - wypowiedzenie z ważnego powodu
Przyjmując powyższą koncepcję zakazu wypowiadania terminowych stosunków zobowiązaniowych, należy się jeszcze zastanowić nad możliwością wypowiedzenia w każdym czasie, jeżeli zachodzi ważny powód. Chodzi bowiem o to, aby strony nie były związane umową "za wszelką cenę", bez względu na okoliczności, a zwłaszcza bez względu na zachowanie jednej ze stron umowy. Druga strona powinna być uprawniona do zakończenia kontraktu, gdy druga strona zachowuje się w sposób całkowicie sprzeczny z treścią umowy.
Podobna instytucja istnieje w prawach obcych. W prawie niemieckim możliwość nadzwyczajnego wypowiedzenia umowy z ważnego powodu (außerordentliche Kündigung aus wichtigem Grund) wywodzona jest z § 314 BGB oraz z zasady Treu und Glauben, wyrażonej w § 242 BGB. Dla zastosowania instytucji wypowiedzenia z ważnego powodu nie ma znaczenia, czy chodzi o terminowy (befristet) czy bezterminowy (unbefristet) stosunek zobowiązaniowy o charakterze trwałym (Dauerschuldverhältnis). Definicję ważnego powodu zamieszczono w § 314 ust. 1 zd. 2 BGB. W razie gdy powodem wypowiedzenia jest naruszenie obowiązków umownych przez drugą stronę, wypowiedzenie musi być poprzedzone wezwaniem do usunięcia naruszeń i upłynięciem stosownego terminu przewidzianego w § 314 ust. 2 BGB.
W Polsce podstawą do zastosowania nadzwyczajnego wypowiedzenia mógłby być art. 354 § 1 KC
art. 354 KC
§ 1. Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom.
§ 2. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel.
(będący odpowiednikiem § 242 BGB), natomiast raczej nie art. 5 KC§ 1. Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom.
§ 2. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel.
art. 5 KC
Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
ani też art. 3571 KCNie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
art. 3571 KC
Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.
. Rozważenie tego zagadnienia wymaga jednak pogłębionej analizy, której nikt chyba jeszcze nie dokonał.Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.
Także w przypadku art. 746 KC
art. 746 KC
§ 1. Dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia; w razie odpłatnego zlecenia obowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę.
§ 2. Przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jednakże gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę.
§ 3. Nie można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów.
(umowa zlecenia i na mocy art. 750 KC§ 1. Dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia; w razie odpłatnego zlecenia obowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę.
§ 2. Przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jednakże gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę.
§ 3. Nie można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów.
art. 750 KC
Do umów o świadczeniu usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.
- umowa o świadczenie usług) prawo wypowiedzenia przysługuje w każdym przypadku, niezależnie od tego, na jaki czas została ona zawarta (Kopaczyńska-Pieczniak w: KidybaKomentarzKC, 2014, art. 746 nr 1).Do umów o świadczeniu usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.
4. Dopuszczalność wypowiadania umów terminowych
Przedstawiciele innego poglądu (m.in. RomanowskiPPH2002), bazując na braku zakazu wypowiadania umów na czas oznaczony, wychodzą z założenia, że wypowiedzenie terminowych stosunków zobowiązaniowych jest generalnie dopuszczalne. Dopuszczalność wypowiedzenia może jednak zależeć od spełnienia pewnych przesłanek.
Można więc uzależnić dopuszczalność wypowiedzenia zobowiązania terminowego od tego, czy strony przewidzą taką możliwość w kontrakcie i oznaczą przyczyny uprawniające strony do dokonania wypowiedzenia. Zupełna dowolność wypowiedzenia umowy na czas oznaczony godziłaby w naturę stosunku prawnego na czas oznaczony oraz nie byłaby do pogodzenia z zasadami współżycia społecznego (art. 3531 KC
art. 3531 KC
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
). Zapis dopuszczający wypowiedzenie umowy na czas oznaczony w każdym czasie i z dowolnej przyczyny byłby więc nieważny (art. 58 § 1 KCStrony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
art. 58 KC
§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
).§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
Można także reprezentować zdanie, iż wypowiedzenie zobowiązania terminowego nie jest zależne od jakichkolwiek przesłanek i może być dokonane w każdym czasie i z każdej przyczyny.
CategoryWypowiedzenie
Na tej stronie nie ma komentarzy
