Wersja [1062]
To jest stara wersja Wspolwlasnosc utworzona przez MarcinKrzymuski, 2008-02-11 07:07:32.
Współwłasność
Współwłasność to forma własności polegająca na tym, iż prawo własności tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie wielu osobom (art. 195 KC). Zagadnienia związane ze współwłasnością ograniczymy do rozpatrzenia roszczeń wynikających z art. 195 i nast. Możemy je podzielić – w zależności od podmiotu, wobec którego są kierowane – na roszczenia pomiędzy współwłaścicielami (A) oraz roszczenia kierowane wobec osób trzecich (B).
A. Roszczenia pomiędzy współwłaścicielami
Roszczenia jakie mogą zgłaszać współwłaściciele pomiędzy sobą dotyczą: dopuszczenia do współposiadania albo zniesienia współwłasności albo wynagrodzenia za sprawowanie zarządu rzeczą wspólną.
I. Roszczenie o dopuszczenie do współposiadania
Uprawnienie to polega na domaganiu się przywrócenia współposiadania oraz współkorzystania rzeczy. Komentatorzy i orzecznictwo zazwyczaj łączą oba te uprawnienia, zapominając chyba, iż każde z nich ma w polskim prawie cywilnym określone znaczenie i co za tym idzie, treść roszczenia ma odmienną treść w przypadku pozbawienia współposiadania albo naruszeniu współkorzystania.
1. Roszczenie o dopuszczenie/przywrócenie współposiadania
Zgodnie z art. 206 KC każdy z współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy. Chodzi tu o prawo do posiadania rzeczy jako całości, ale w takim zakresie, jaki nie wyłącza takiego samego posiadania całości rzeczy przez innych właścicieli. Należy więc uwzględnić nie tylko prawo żądającego współwłaściciela, ale i zakres uprawnień pozostałych współwłaścicieli.
Roszczenie to aktualizuje się w sytuacji pozbawienia posiadania, a więc gdy współwłaściciel nie uzyskał albo został pozbawiony bezpośredniego władztwa nad rzeczą. W takiej sytuacji współwłaścicielowi służy ochrona petytoryjna w postaci dopuszczenia do współposiadania (vindicatio partis), która jest zbliżona do ochrony wynikającej z art. 222 § 1 KC, w którym chodzi o pozbawienie właściciela bezpośredniej władzy nad rzeczą. Stąd też właściwą podstawą prawną żądania jest art. 222 § 1 w zw. z art. 206 KC.
Należy ograniczyć zastosowanie tego roszczenia o przywrócenie do sytuacji, gdy posiadanie przez pojedynczego współwłaściciela może być wykonywanie bez współdziałania z pozostałymi współposiadaczami (pro diviso). Roszczenie o ochronę posiadania nie przysługuje bowiem w stosunkach pomiędzy współposiadaczami tej samej rzeczy, jeżeli nie da się ustalić zakresu współposiadania (pro indiviso), czyli gdy współposiadanie może być wykonywane tylko przy zgodnym współdziałaniu współposiadaczy (Gniewek, Prawo rzeczowe (2003) nb. 911).
2. Roszczenie o dopuszczenie do/przywrócenie współkorzystania
Korzystanie z własności uregulowano w art. 140 KC. Polega ono w szczególności na pobieraniu pożytków i innych dochodów. Według bardziej precyzyjnego rozróżnienia korzystanie z rzeczy obejmuje prawo do: używania rzeczy (ius utendi), pobierania pożytków (ius fruendi), pobierania innych dochodów, przyrostu (accessio), zużycia (ius abutendi) i przetworzenia rzeczy (Gniewek, Kodeks cywilny. Komentarz (2001), str. 54). W tym roszczeniu chodzi więc u stworzenie/przywrócenie współwłaścicielowi warunków do tego, aby mógł czynić z powyższych uprawnień pożytek, nie naruszając przy tym identycznych pod względem treści uprawnień pozostałych współwłaścicieli. Ponieważ art. 195 i nast. KC dotyczą współwłasności w częściach ułamkowych, należy przyjąć, iż roszczenie to ma na celu adekwatny w stosunku do wielkości udziału we współwłasności udział w powyższych korzyściach (art. 207 KC). W razie wątpliwości udziały te są równe (zob. art. 197 KC).
Współkorzystanie nie obejmuje natomiast prawa do rozporządzania rzeczą, gdyż nie jest to forma korzystania z rzeczy (wniosek z wykładni systematycznej art. 140 zd. 2 KC) oraz prawo do rozporządzania w przypadku współwłasności jest ograniczone do udziału we współwłasności (zob. art. 198 KC).
Podobnie jak roszczenie o dopuszczenie do współposiadania tak i to roszczenie jest wykluczone w sytuacji, gdy współkorzystanie wymaga współdziałania współwłaścicieli.
Inną od przesłanek jest kwestia sposobu ustalenia współkorzystania lub współposiadania rzeczy. Realizacja tych uprawnień może nastąpić przede wszystkim przez podział rzeczy quoad usum.
II. Roszczenie o zniesienie współwłasności, art. 210 zd. 2 KC
Współwłasność ułamkowa może być zniesiona w każdym czasie, albowiem ma charakter przejściowy i nie zależy od szczególnego stosunku osobistego łączącego współwłaścicieli (Gniewek, Kodeks cywilny. Komentarz (2001), str. 431).
1. Przesłanki
Ustawodawca nie przewiduje żadnych szczególnych przesłanek tego roszczenia. Logicznie rzecz biorąc musi istnieć jednak rzecz będąca przedmiotem współwłasności oraz współwłasność ta musi mieć charakter współwłasności w częściach ułamkowych (bo tylko taka ma charakter przejściowy i może zostać zniesiona). Przewidziana jest także przesłanka negatywna w postaci wyłączenia roszczenia. Wyłączenie to może nastąpić w drodze czynności prawnej i na okres nie dłuższy niż 5 lat – art. 210 zd. 2 i 3 KC. Ponadto ustawodawca przewidział dla określonych sytuacji generalne wykluczenia prawa domagania się zniesienia współwłasności. Te ograniczenia znajdują się w art. 3 ust. 1 UWłasnLokali (ale uwaga na art. 5 ust. 1 UWłasnLokali) oraz w ustawie o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych z 1963 r.
2. Skutek
Spełnienie roszczenia może nastąpić poprzez: fizyczny podział rzeczy wspólnej (art. 211 KC), przyznanie rzeczy na własność jednemu ze współwłaścicieli oraz podział cywilny (sprzedaż rzeczy wspólnej i podział uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów). Każdą z tych trzech możliwości mogą zastosować sami współwłaściciele (podział umowny) albo sąd w postępowaniu działowym (podział sądowy).
III. Roszczenie o wynagrodzenie za sprawowanie zarządu rzeczą wspólną, art. 205 KC
W tym przypadku roszczenie powstaje, jeżeli uprawniony współwłaściciel sprawował zarząd rzeczą wspólną oraz poczynił nakłady. Zobowiązanym jest (są) inni współwłaściciel(e).
Przez zarząd rzeczą wspólną należy rozumieć podejmowanie wszelkich decyzji i dokonywanie wszelkiego rodzaju czynności dotyczących przedmiotu wspólnego prawa, koniecznych zarówno w toku normalnej eksploatacji tego przedmiotu, jak i w sytuacjach nietypowych (Ignatowicz/Stefaniuk, Prawo rzeczowe (2003), § 22.I., str. 117).
Ustanowienie zarządu rzeczą wspólną może nastąpić na mocy umowy zawartej przez współwłaścicieli albo via facti (Gniewek, Kodeks cywilny. Komentarz (2001), art. 205 uw. 1, str. 391). Do zarządu ustanowionego na mocy orzeczenia sądu wydanego na podstawie art. 203 KC stosuje się inne przepisy (Kodeks cywilny. Komentarz (2001), art. 205 uw. 4, str. 392).
Należy pamiętać, że wysokość wynagrodzenia musi odpowiadać poczynionemu nakładowi pracy (zakres roszczenia).
B. Roszczenia współwłaściciela(i) wobec osób trzecich
Tutaj przepisy o współwłasności (art. 195 i nast. KC) nie ustanawiają szczególnych roszczeń, wobec czego w grę wchodzą ogólne przepisy o ochronie własności. Ważny jest tylko art. 209 KC, który uprawnia każdego współwłaściciela do podnoszenia roszczeń zachowawczych. Przepis ten zawiera więc jedynie upoważnienie dla każdego współwłaściciela do występowania – także w imieniu innego współwłaściciela – przeciwko osobie trzeciej, nie stanowi natomiast samodzielnej podstawy roszczenia.
Przepis ten wobec tego należy uwzględniać badając przesłankę podmiotową “uprawnienie do zgłoszenia roszczenia” w roszczeniach, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa. Roszczeniami tymi są głównie roszczenia windykacyjne (art. 222 § 1 KC) i roszczenia negatoryjne (art. 222 § 2 KC). Oprócz nich należą tu takie roszczenia jak żądanie ustanowienia służebności gruntowej, rozgraniczenia nieruchomości, uzgodnienia stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym wg art. 10 KWU (zob. Gniewek, Prawo rzeczowe (2003) nb. 431). Można tu także zakwalifikować roszczenie odszkodowawcze (np. art. 415 i nast. KC), pod warunkiem jednak, iż szkoda nie polega na utracie rzeczy, ale np. zniszczeniu jej części składowych. Utrata rzeczy jest bowiem przeciwieństwem zachowania w roz. art. 209 KC i w takim wypadku żądanie zmierzające do “zachowania wspólnego prawa” byłoby bezprzedmiotowe (zob. wyrok SN z 9.6.1998 r., II CKN 792/97, opubl. w OSNC z 1999 r. Nr 1, poz. 15).
Uprawnienie do zgłaszania roszczeń zachowawczych ma charakter czynności zwykłego zarządu w roz. art. 201 KC. Uprawnienie jednego z współwłaścicieli do dochodzenia tych roszczeń istnieje więc dlatego, że inni współwłaściciele mający większość udziałów nie zgłaszają sprzeciwu (zob. art. 201 zd. 1 KC) albo dlatego, że współwłaściciel legitymuje się tzw. upoważnieniem sądowym (art. 201 zd. 2 KC). W tym drugim wypadku nawet jeżeli większość współwłaścicieli nie zgadza się na dokonanie czynności (dochodzenie roszczenia zachowawczego), sąd może – na wniosek współwłaściciela – udzielić mu upoważnienia do dokonania tej czynności.
Download this mind map :: Use Freemind to edit it :: Open fullscreen
CategoryWlasnosc
Na tej stronie nie ma komentarzy
