Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Wersja [10802]

To jest stara wersja Wlasnosc utworzona przez MarcinKrzymuski, 2009-11-26 22:39:37.

 

Własność

pojęcie własności w różnych dziedzinach prawa

A. Prawo konstytucyjne
W polskiej konstytucji własność występuje w dwojakiej roli: jako podstawowy element ustroju społeczno-gospodarczego (Art. 21 Konstytucja
art. 21 Konstytucja
1. Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia.
2. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem.
) oraz jako prawo podmiotowe (Art. 64 Konstytucja
art. 64 Konstytucja
1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia.
2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej.
3. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.
).

1. Własność jako zasada ustrojowa
Własność stanowi z jednej podstawę ustroju społeczno-gospodarczego (tzw. obiektywne ujęcie własności), co wynika z Art. 21 Konstytucja
art. 21 Konstytucja
1. Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia.
2. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem.
. Przyjmuje się, iż własność należy rozumieć tu szeroko (BanaszakPrawoKonstytucyjne, wyd. 4 nb. 190). Ponieważ przepis nie rozróżnia form własności, należy przyjąć, iż chodzi o każdy z możliwych typów (własność prywatna, Skarbu Państwa, samorządowa).
Pozbawienie własności (wywłaszczenie) możliwe jest tylko przy zachowaniu warunków określonych w Art. 21 ust. 2, tzn. jeżeli tylko na cele publiczne i wyłącznie za słusznym odszkodowaniem. Szczegóły dot. wywłaszczenia reguluje art. 112 UGospNier
art. 112 UGospNier
1. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do nieruchomości położonych, z zastrzeżeniem art. 122a, art. 124 ust. 1b, art. 124b, art. 125 i art. 126, na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne albo do nieruchomości, dla których wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.
2. Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.
3. Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy.
4. Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej.
i nast. Zob. także dokument pt. WywlaszczenieNieruchomosci.

2. Własność jako prawo podmiotowe
Deklarację, iż prawo własności jest prawem podmiotowym, zawiera Art. 64 Konstytucja
art. 64 Konstytucja
1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia.
2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej.
3. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.
. Ochrona prawa własności jest natomiast taka sama dla każdego właściciela (Art. 64 ust. 2 Konstytucja
art. 64 Konstytucja
1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia.
2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej.
3. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.
). Ponieważ przepisy Konstytucji są stosowane bezpośrednio (Art. 8 Konstytucja
art. 8 Konstytucja
1. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej.
) zapewniają one właścicielowi realną ochronę jego prawa.
Treść prawa własności determinują prawa i obowiązki właściciela. W prawie cywilnym prawa właściciela określa art. 140 KC
art. 140 KC
W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.
. Dalsze przepisy stanowią bądź to konkretyzację tych uprawnień bądź to ustanawiają obowiązki właściciela (np. znoszenie oddziaływania na własną nieruchomość (art. 144 KC
art. 144 KC
Właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.
), tolerowanie użycia przedmiotu własności (art. 142) czy też wejście na nieruchomość (art. 145 KC
art. 145 KC
§ 1. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).
§ 2. Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej.
§ 3. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy.
, art. 149 KC
art. 149 KC
Właściciel gruntu może wejść na grunt sąsiedni w celu usunięcia zwieszających się z jego drzew gałęzi lub owoców. Właściciel sąsiedniego gruntu może jednak żądać naprawienia wynikłej stąd szkody.
)).
Z podmiotowego punktu widzenia Konstytucja chroni własność zarówno prywatną (osób fizycznych i prawnych) jak i publiczną (Skarbu Państwa, samorządową).
Pod względem przedmiotowym własność obejmuje szerokie spektrum praw (BanaszakPrawoKonstytucyjne, wyd. 4 nb. 189). Przedmiotem własności mogą być bowiem rzeczy (nieruchomości i ruchomości i prawa (majątkowe i niemajątkowe). Niemniej jednak konieczne jest jeszcze, aby przedmiot własności mógł być przyporządkowany do określonego podmiotu prawa oraz aby podmiot miał możliwość dysponowania przedmiotem własności. Stąd też nie są np. objęte ochroną konstytucyjną własności elementy składowe środowiska, gdyż stanowią one dobra powszechne, które nie dają się przyporządkować indywidualnym podmiotom.

B. Prawo cywilne
Wg prawa cywilnego własność jest najszerszym prawem rzeczowym o charakterze bezwzględnym (skutecznym erga omnes), totalnym (niepodzielnym) i abstrakcyjnym (niezależnym od podstaw jego istnienia), por. art. 140 KC
art. 140 KC
W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.
.

CategoryWlasnosc CategoryLeksykonW CategoryInstytucjePrawaCywilnego
Na tej stronie nie ma komentarzy