Ustanowienie służebności osobistej
Do zdarzeń kreujących służebności osobiste zaliczamy umowę oraz akt władczy.
A. Ustanowienie służebności osobistej w drodze umowy
Podstawowym sposobem nabycia służebności osobistej jest czynność prawna, którą może być wyłącznie umowa (nie zaś jednostronna czynność prawna) pomiędzy właścicielem nieruchomości obciążonej a osobą fizyczną nabywającą służebność (por. Gniewek w: SystemPrawaPrywatnegoTom4, (2005) § 51 nb. 125 – 126).
Ponieważ chodzi tu znów o zwykły tryb umowny, do ustanowienia służebności osobistej konieczne jest:
- zawarcie umowy (zob. zasady ogólne - art. 66 i nast. KC),
- ustalenie takiej treści umowy, która odpowiada istocie służebności gruntowej i
- dochowanie warunków, od których zależy skuteczność umowy.
1. Zawarcie umowy
Tryb zawarcia umowy oraz ważność oświadczeń woli ustala się wg przepisów części ogólnej KC.
2. Treść umowy
Treść umowy ustanawiającej służebność osobistą jest taka sama jak w przypadku służebności gruntowych (art. 296 KC
3. Skuteczność umowy
Skuteczność umowy zależy natomiast od dochowania wymagań przewidzianych przez przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości (art. 245 § 1 KC
Tryb zawarcia umowy oraz ważność oświadczeń woli ustala się wg przepisów części ogólnej KC.
2. Treść umowy
Treść umowy ustanawiającej służebność osobistą jest taka sama jak w przypadku służebności gruntowych (art. 296 KC
art. 296 KC
Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista).
), z tym że uprawnionym jest w tym wypadku wyłącznie indywidualnie (z imienia i nazwiska) oznaczona osoba fizyczna. Oznacza to, że poza imiennym wskazaniem uprawnionego w umowie muszą znaleźć informacje na temat zakresu wykonywanej służebności, a więc uprawnień przysługujących osobie fizycznej względem nieruchomości. Kodeks podaje treść jednej ze służebności, tzw. służebności mieszkania. Ta służebność polega na uprawnieniu osoby fizycznej do korzystania z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku (art. 302 § 1 KCNieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista).
art. 302 KC
§ 1. Mający służebność mieszkania może korzystać z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku.
§ 2. Do wzajemnych stosunków między mającym służebność mieszkania a właścicielem nieruchomości obciążonej stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu przez osoby fizyczne.
). § 1. Mający służebność mieszkania może korzystać z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku.
§ 2. Do wzajemnych stosunków między mającym służebność mieszkania a właścicielem nieruchomości obciążonej stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu przez osoby fizyczne.
3. Skuteczność umowy
Skuteczność umowy zależy natomiast od dochowania wymagań przewidzianych przez przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości (art. 245 § 1 KC
art. 245 KC
§ 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności.
§ 2. Jednakże do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia.
w zw. z art. 155 KC§ 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności.
§ 2. Jednakże do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia.
art. 155 KC
§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
i nast.). Z przepisu art. 245 § 2 zd. 2 KC§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
art. 245 KC
§ 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności.
§ 2. Jednakże do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia.
wynika, że niezbędna jest w tym wypadku forma aktu notarialnego wymagana lecz tylko dla oświadczenia właściciela nieruchomości, który tą służebność ustanawia, albowiem służebności osobiste mogą być ustanawiane wyłącznie na nieruchomościach. Ponieważ do ustanowienia służebności stosuje się także inne przepisy dot. przeniesienia własności nieruchomości, w tym także np. zasadę kauzalności materialnej (art. 156 KC§ 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności.
§ 2. Jednakże do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia.
art. 156 KC
Jeżeli zawarcie umowy przenoszącej własność następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, z zapisu zwykłego, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważność umowy przenoszącej własność zależy od istnienia tego zobowiązania.
), nieważność zobowiązania, z którego wynika obowiązek do ustanowienia służebności, powoduje nieważność aktu kreującego służebność.Jeżeli zawarcie umowy przenoszącej własność następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, z zapisu zwykłego, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważność umowy przenoszącej własność zależy od istnienia tego zobowiązania.
B. Ustanowienie służebności osobistej przez akt władczy
Możliwe jest powstanie służebności osobistej w drodze konstytutywnego orzeczenia sądu. Zazwyczaj w tych wypadkach podstawą rozstrzygnięcia sądu będzie art. 146 KC
art. 146 KC
Przepisy artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio do samoistnego posiadacza nieruchomości; jednakże posiadacz może żądać tylko ustanowienia służebności osobistej.
(służebność drogi konicznej na rzecz samoistnego posiadacza nieruchomości), choć wydaje się możliwe również ustanowienie służebności osobistej w sprawie o zniesienie współwłasności, dział spadku, podziale majątku wspólnego małżonków (por. Szachułowicz w: PietrzykowskiKomentarzKC, wyd. 4, art. 296 nb. 4).Przepisy artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio do samoistnego posiadacza nieruchomości; jednakże posiadacz może żądać tylko ustanowienia służebności osobistej.
Ustaliło się przekonanie, iż przepis art. 296 KC
art. 296 KC
Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista).
nie stanowi samodzielnej podstawy do obciążenia nieruchomości służebnością osobistą, wbrew woli i zgodzie właściciela nieruchomości. Przepis ten nie zawiera kryteriów ustanowienia służebności na jednostronne żądanie osoby nie będącej właścicielem nieruchomości, ani nie zawiera roszczenia o ustanowienie takiej służebności (Gniewek w: E. GniewekKCKomentarz, 2001, art. 296 nr 2.2 z powołaniem na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15.2.1978 r., III CZP 1/78, niepubl. (LEX nr 8071)).Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista).
Z uwagi na treść art. 120 UGospNier
art. 120 UGospNier
Jeżeli zachodzi potrzeba zapobieżenia niebezpieczeństwu, wystąpieniu szkody lub niedogodnościom, jakie mogą powstać dla właścicieli albo użytkowników wieczystych nieruchomości sąsiednich wskutek wywłaszczenia lub innego niż dotychczas zagospodarowania wywłaszczonej nieruchomości, w decyzji o wywłaszczeniu ustanawia się niezbędne służebności oraz ustala obowiązek budowy i utrzymania odpowiednich urządzeń zapobiegających tym zdarzeniom lub okolicznościom. Obowiązek budowy i utrzymania odpowiednich urządzeń ciąży na występującym z wnioskiem o wywłaszczenie.
teoretycznie możliwe jest również ustanowienie służebności osobistej na mocy aktu administracyjnego (tak też Gniewek, op.cit., nr 2.10).
Jeżeli zachodzi potrzeba zapobieżenia niebezpieczeństwu, wystąpieniu szkody lub niedogodnościom, jakie mogą powstać dla właścicieli albo użytkowników wieczystych nieruchomości sąsiednich wskutek wywłaszczenia lub innego niż dotychczas zagospodarowania wywłaszczonej nieruchomości, w decyzji o wywłaszczeniu ustanawia się niezbędne służebności oraz ustala obowiązek budowy i utrzymania odpowiednich urządzeń zapobiegających tym zdarzeniom lub okolicznościom. Obowiązek budowy i utrzymania odpowiednich urządzeń ciąży na występującym z wnioskiem o wywłaszczenie.
Na tej stronie nie ma komentarzy
