Jurysdykcja krajowa w transgranicznym postępowaniu upadłościowym
właściwość sądu w sprawach o nieważność, względną bezskuteczność lub zaskarżenie czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli
A. JURYSDYKCJA KRAJOWA
Do wszczęcia postępowania właściwe są sądy państwa członkowskiego UE, na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika, którego postępowanie dotyczy art. 3 RozpWEPostUp
art. 3 RozpWEPostUp
1. Sądy Państwa Członkowskiego, na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika, są właściwe dla wszczęcia postępowania upadłościowego. W przypadku spółek i osób prawnych domniemywa się, że głównym ośrodkiem ich podstawowej działalności jest siedziba określona w statucie, chyba że zostanie przeprowadzony dowód przeciwny.
2. Jeżeli dłużnik ma główny ośrodek swojej podstawowej działalności na terytorium Państwa Członkowskiego, sądy innego Państwa Członkowskiego są uprawnione do wszczęcia postępowania upadłościowego tylko wtedy, gdy dłużnik ma na jego terytorium swój oddział. Skutki tego postępowania są ograniczone do majątku dłużnika znajdującego się na terytorium tego ostatniego Państwa Członkowskiego.
3. W przypadku wszczęcia postępowania upadłościowego zgodnie z ust. 1 każde postępowanie wszczęte później na podstawie ust. 2 stanowi wtórne postępowanie upadłościowe. Postępowanie to musi być postępowaniem likwidacyjnym.
4. Przed wszczęciem postępowania upadłościowego zgodnie z ust. 1 postępowanie uboczne, określone w ust. 2 może zostać wszczęte jedynie w następujących przypadkach:
a) jeżeli wszczęcie postępowania upadłościowego zgodnie z ust. 1 jest niemożliwe ze względu na wymagania przewidziane w prawie Państwa Członkowskiego, na którego terytorium znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika;
b) w razie złożenia wniosku o wszczęcie postępowania ubocznego przez wierzyciela posiadającego miejsce zamieszkania, miejsce zwykłego pobytu lub siedzibę w Państwie Członkowskim, na terytorium którego znajduje się odpowiedni oddział dłużnika lub którego wierzytelność powstała w związku z działalnością tego oddziału.
. Ta przesłanka ma dla spraw o bezskuteczność czynności dokonanych z pokrzywdzeniem wierzyciela kardynalne znaczenie. Prawem właściwym dla stwierdzenia bezskuteczności tego typu czynności jest bowiem lex fori concursus - prawo sądu, w którym wszczęto postępowanie upadłościowe (art. 4 ust. 1 RozpWEPostUp1. Sądy Państwa Członkowskiego, na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika, są właściwe dla wszczęcia postępowania upadłościowego. W przypadku spółek i osób prawnych domniemywa się, że głównym ośrodkiem ich podstawowej działalności jest siedziba określona w statucie, chyba że zostanie przeprowadzony dowód przeciwny.
2. Jeżeli dłużnik ma główny ośrodek swojej podstawowej działalności na terytorium Państwa Członkowskiego, sądy innego Państwa Członkowskiego są uprawnione do wszczęcia postępowania upadłościowego tylko wtedy, gdy dłużnik ma na jego terytorium swój oddział. Skutki tego postępowania są ograniczone do majątku dłużnika znajdującego się na terytorium tego ostatniego Państwa Członkowskiego.
3. W przypadku wszczęcia postępowania upadłościowego zgodnie z ust. 1 każde postępowanie wszczęte później na podstawie ust. 2 stanowi wtórne postępowanie upadłościowe. Postępowanie to musi być postępowaniem likwidacyjnym.
4. Przed wszczęciem postępowania upadłościowego zgodnie z ust. 1 postępowanie uboczne, określone w ust. 2 może zostać wszczęte jedynie w następujących przypadkach:
a) jeżeli wszczęcie postępowania upadłościowego zgodnie z ust. 1 jest niemożliwe ze względu na wymagania przewidziane w prawie Państwa Członkowskiego, na którego terytorium znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika;
b) w razie złożenia wniosku o wszczęcie postępowania ubocznego przez wierzyciela posiadającego miejsce zamieszkania, miejsce zwykłego pobytu lub siedzibę w Państwie Członkowskim, na terytorium którego znajduje się odpowiedni oddział dłużnika lub którego wierzytelność powstała w związku z działalnością tego oddziału.
art. 4 RozpWEPostUp
1. O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo Państwa Członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie, określanego dalej jako "Państwo wszczęcia postępowania".
2. Prawo Państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia i ukończenia. W szczególności określa ono:
a) dłużników, w stosunku do których może być prowadzone postępowanie upadłościowe;
b) mienie wchodzące w skład masy oraz sposób postępowania z mieniem nabytym przez dłużnika po wszczęciu postępowania;
c) uprawnienia dłużnika i zarządcy;
d) przesłanki skuteczności potrącenia;
e) skutki postępowania upadłościowego co do niewykonanych umów dłużnika;
f) skutki wszczęcia postępowania upadłościowego na środki dochodzenia praw przez poszczególnych wierzycieli; z wyłączeniem toczących się postępowań;
g) jakie wierzytelności mogą być zgłoszone w postępowaniu upadłościowym oraz sposób postępowania z wierzytelnościami powstałymi po wszczęciu postępowania;
h) zasady zgłoszenia, sprawdzenia i ustalenia wierzytelności;
i) podział środków uzyskanych z likwidacji majątku, kolejność zaspokojenia wierzytelności oraz prawa wierzycieli, którzy po wszczęciu postępowania upadłościowego zostali częściowo zaspokojeni na podstawie prawa rzeczowego lub wskutek potrącenia;
j) przesłanki oraz skutki ukończenia postępowania upadłościowego, w szczególności w drodze układu;
k) prawa wierzycieli po ukończeniu postępowania upadłościowego;
l) kto ponosi koszty postępowania upadłościowego łącznie z poniesionymi wydatkami;
m) zasady dotyczące nieważności, zaskarżania lub względnej bezskuteczności czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli.
).1. O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo Państwa Członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie, określanego dalej jako "Państwo wszczęcia postępowania".
2. Prawo Państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia i ukończenia. W szczególności określa ono:
a) dłużników, w stosunku do których może być prowadzone postępowanie upadłościowe;
b) mienie wchodzące w skład masy oraz sposób postępowania z mieniem nabytym przez dłużnika po wszczęciu postępowania;
c) uprawnienia dłużnika i zarządcy;
d) przesłanki skuteczności potrącenia;
e) skutki postępowania upadłościowego co do niewykonanych umów dłużnika;
f) skutki wszczęcia postępowania upadłościowego na środki dochodzenia praw przez poszczególnych wierzycieli; z wyłączeniem toczących się postępowań;
g) jakie wierzytelności mogą być zgłoszone w postępowaniu upadłościowym oraz sposób postępowania z wierzytelnościami powstałymi po wszczęciu postępowania;
h) zasady zgłoszenia, sprawdzenia i ustalenia wierzytelności;
i) podział środków uzyskanych z likwidacji majątku, kolejność zaspokojenia wierzytelności oraz prawa wierzycieli, którzy po wszczęciu postępowania upadłościowego zostali częściowo zaspokojeni na podstawie prawa rzeczowego lub wskutek potrącenia;
j) przesłanki oraz skutki ukończenia postępowania upadłościowego, w szczególności w drodze układu;
k) prawa wierzycieli po ukończeniu postępowania upadłościowego;
l) kto ponosi koszty postępowania upadłościowego łącznie z poniesionymi wydatkami;
m) zasady dotyczące nieważności, zaskarżania lub względnej bezskuteczności czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli.
1. Elementy ustalania jurysdykcji krajowej
Jurysdykcję krajową wyznaczają - kumulatywnie - następujące elementy:...
2. Zakres jurysdykcji
Z art. 1 ust. 1 RozpWEPostUp
Wobec tego sprawa w niniejszym stanie faktycznym podlega rozpatrzeniu przez sąd niemiecki.
Jurysdykcję krajową wyznaczają - kumulatywnie - następujące elementy:...
2. Zakres jurysdykcji
Z art. 1 ust. 1 RozpWEPostUp
art. 1 RozpWEPostUp
1. Niniejsze rozporządzenie stosuje się do zbiorowych postępowań przewidujących niewypłacalność dłużnika, które obejmują całkowite lub częściowe zajęcie majątku dłużnika oraz powołanie zarządcy.
2. Niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do postępowań upadłościowych dotyczących zakładów ubezpieczeń, instytucji kredytowych, przedsiębiorstw inwestycyjnych świadczących usługi obejmujące przechowywanie środków pieniężnych oraz papierów wartościowych osób trzecich, a także przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania.
w zw. z art. 2 li. a) RozpWEPostUp1. Niniejsze rozporządzenie stosuje się do zbiorowych postępowań przewidujących niewypłacalność dłużnika, które obejmują całkowite lub częściowe zajęcie majątku dłużnika oraz powołanie zarządcy.
2. Niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do postępowań upadłościowych dotyczących zakładów ubezpieczeń, instytucji kredytowych, przedsiębiorstw inwestycyjnych świadczących usługi obejmujące przechowywanie środków pieniężnych oraz papierów wartościowych osób trzecich, a także przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania.
art. 2 RozpWEPostUp
Dla celów niniejszego rozporządzenia:
a) "postępowania upadłościowe" oznaczają postępowania zbiorowe określone w art. 1 ust. 1. Wykaz tych postępowań znajduje się w załączniku A;
b) "zarządca" oznacza każdą osobę lub organ, którego zadaniem jest zarządzanie masą lub jej likwidacja lub nadzorowanie działalności gospodarczej dłużnika. Wykaz tych osób lub organów znajduje się w załączniku C;
c) "postępowanie likwidacyjne" oznacza postępowanie upadłościowe w rozumieniu lit. a), które obejmuje likwidację majątku dłużnika, także w przypadku gdy postępowanie ukończone zostaje w drodze układu lub w inny sposób usuwający niewypłacalność dłużnika albo z powodu braku wystarczającej masy. Wykaz tych postępowań znajduje się w załączniku B;
d) "sąd" oznacza organ sądowy lub każdy inny właściwy organ Państwa Członkowskiego uprawniony do wszczęcia postępowania upadłościowego lub do wydawania orzeczeń w toku tego postępowania;
e) "orzeczenie", o ile chodzi o wszczęcie postępowania upadłościowego lub powołanie zarządcy, oznacza orzeczenie każdego sądu właściwego do wszczęcia takiego postępowania lub powołania zarządcy;
f) "chwila wszczęcia postępowania" oznacza chwilę, z którą orzeczenie o wszczęciu postępowania staje się skuteczne, niezależnie od tego, czy orzeczenie jest ostateczne;
g) "Państwo Członkowskie, w którym znajduje się przedmiot majątkowy" oznacza:
- w przypadku przedmiotów materialnych Państwo Członkowskie, na którego terytorium przedmiot się znajduje,
- w przypadku przedmiotów oraz praw, których własność lub tytuł prawny wpisywany jest do publicznego rejestru Państwo Członkowskie, którego kompetencjom podlega prowadzenie tego rejestru,
- w przypadku wierzytelności Państwo Członkowskie, na którego terytorium osoba trzecia zobowiązana do świadczenia, ma główny ośrodek swojej podstawowej działalności w rozumieniu art. 3 ust. 1;
h) "oddział" oznacza każde miejsce wykonywania działalności, w którym dłużnik wykonuje działalność gospodarczą niemającą charakteru tymczasowego, przy wykorzystaniu zasobów ludzkich i majątkowych.
wynika, że postępowaniami upadłościowymi w rozumieniu rozporządzenia są zbiorowe postępowania przewidujące niewypłacalność dłużnika, które obejmują całkowite lub częściowe zajęcie majątku dłużnika oraz powołanie zarządcy. W zakresie tych postępowań sądy właściwe mogą podejmować wszelkie czynności konieczne do wszczęcia postępowania upadłościowego, jego przeprowadzenia i ukończenia (art. 4 ust. 2 zd. 1 RozpWEPostUpDla celów niniejszego rozporządzenia:
a) "postępowania upadłościowe" oznaczają postępowania zbiorowe określone w art. 1 ust. 1. Wykaz tych postępowań znajduje się w załączniku A;
b) "zarządca" oznacza każdą osobę lub organ, którego zadaniem jest zarządzanie masą lub jej likwidacja lub nadzorowanie działalności gospodarczej dłużnika. Wykaz tych osób lub organów znajduje się w załączniku C;
c) "postępowanie likwidacyjne" oznacza postępowanie upadłościowe w rozumieniu lit. a), które obejmuje likwidację majątku dłużnika, także w przypadku gdy postępowanie ukończone zostaje w drodze układu lub w inny sposób usuwający niewypłacalność dłużnika albo z powodu braku wystarczającej masy. Wykaz tych postępowań znajduje się w załączniku B;
d) "sąd" oznacza organ sądowy lub każdy inny właściwy organ Państwa Członkowskiego uprawniony do wszczęcia postępowania upadłościowego lub do wydawania orzeczeń w toku tego postępowania;
e) "orzeczenie", o ile chodzi o wszczęcie postępowania upadłościowego lub powołanie zarządcy, oznacza orzeczenie każdego sądu właściwego do wszczęcia takiego postępowania lub powołania zarządcy;
f) "chwila wszczęcia postępowania" oznacza chwilę, z którą orzeczenie o wszczęciu postępowania staje się skuteczne, niezależnie od tego, czy orzeczenie jest ostateczne;
g) "Państwo Członkowskie, w którym znajduje się przedmiot majątkowy" oznacza:
- w przypadku przedmiotów materialnych Państwo Członkowskie, na którego terytorium przedmiot się znajduje,
- w przypadku przedmiotów oraz praw, których własność lub tytuł prawny wpisywany jest do publicznego rejestru Państwo Członkowskie, którego kompetencjom podlega prowadzenie tego rejestru,
- w przypadku wierzytelności Państwo Członkowskie, na którego terytorium osoba trzecia zobowiązana do świadczenia, ma główny ośrodek swojej podstawowej działalności w rozumieniu art. 3 ust. 1;
h) "oddział" oznacza każde miejsce wykonywania działalności, w którym dłużnik wykonuje działalność gospodarczą niemającą charakteru tymczasowego, przy wykorzystaniu zasobów ludzkich i majątkowych.
art. 4 RozpWEPostUp
1. O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo Państwa Członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie, określanego dalej jako "Państwo wszczęcia postępowania".
2. Prawo Państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia i ukończenia. W szczególności określa ono:
a) dłużników, w stosunku do których może być prowadzone postępowanie upadłościowe;
b) mienie wchodzące w skład masy oraz sposób postępowania z mieniem nabytym przez dłużnika po wszczęciu postępowania;
c) uprawnienia dłużnika i zarządcy;
d) przesłanki skuteczności potrącenia;
e) skutki postępowania upadłościowego co do niewykonanych umów dłużnika;
f) skutki wszczęcia postępowania upadłościowego na środki dochodzenia praw przez poszczególnych wierzycieli; z wyłączeniem toczących się postępowań;
g) jakie wierzytelności mogą być zgłoszone w postępowaniu upadłościowym oraz sposób postępowania z wierzytelnościami powstałymi po wszczęciu postępowania;
h) zasady zgłoszenia, sprawdzenia i ustalenia wierzytelności;
i) podział środków uzyskanych z likwidacji majątku, kolejność zaspokojenia wierzytelności oraz prawa wierzycieli, którzy po wszczęciu postępowania upadłościowego zostali częściowo zaspokojeni na podstawie prawa rzeczowego lub wskutek potrącenia;
j) przesłanki oraz skutki ukończenia postępowania upadłościowego, w szczególności w drodze układu;
k) prawa wierzycieli po ukończeniu postępowania upadłościowego;
l) kto ponosi koszty postępowania upadłościowego łącznie z poniesionymi wydatkami;
m) zasady dotyczące nieważności, zaskarżania lub względnej bezskuteczności czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli.
). Jurysdykcja krajowa rozciąga się więc również na powództwa o bezskuteczność (zaskarżenie) czynności dokonanych przez upadłego z pozwanym. Dotyczy to również sytuacji, gdy pozwany ma siedzibę w innym państwie członkowskim UE (wyrok ETS z 12.2.2009, C-339/07; krytycznie Stürner/Kern, LMK 2009, 278572; w Niemczech wyrok BGH NJW 2009, 2215 i nast.; w Polsce SiwikPEWP2011). 1. O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo Państwa Członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie, określanego dalej jako "Państwo wszczęcia postępowania".
2. Prawo Państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia i ukończenia. W szczególności określa ono:
a) dłużników, w stosunku do których może być prowadzone postępowanie upadłościowe;
b) mienie wchodzące w skład masy oraz sposób postępowania z mieniem nabytym przez dłużnika po wszczęciu postępowania;
c) uprawnienia dłużnika i zarządcy;
d) przesłanki skuteczności potrącenia;
e) skutki postępowania upadłościowego co do niewykonanych umów dłużnika;
f) skutki wszczęcia postępowania upadłościowego na środki dochodzenia praw przez poszczególnych wierzycieli; z wyłączeniem toczących się postępowań;
g) jakie wierzytelności mogą być zgłoszone w postępowaniu upadłościowym oraz sposób postępowania z wierzytelnościami powstałymi po wszczęciu postępowania;
h) zasady zgłoszenia, sprawdzenia i ustalenia wierzytelności;
i) podział środków uzyskanych z likwidacji majątku, kolejność zaspokojenia wierzytelności oraz prawa wierzycieli, którzy po wszczęciu postępowania upadłościowego zostali częściowo zaspokojeni na podstawie prawa rzeczowego lub wskutek potrącenia;
j) przesłanki oraz skutki ukończenia postępowania upadłościowego, w szczególności w drodze układu;
k) prawa wierzycieli po ukończeniu postępowania upadłościowego;
l) kto ponosi koszty postępowania upadłościowego łącznie z poniesionymi wydatkami;
m) zasady dotyczące nieważności, zaskarżania lub względnej bezskuteczności czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli.
Wobec tego sprawa w niniejszym stanie faktycznym podlega rozpatrzeniu przez sąd niemiecki.
B. Właściwość miejscowa i rzeczowa
Art. 3 ust. 1 RozpWEPostUp
art. 3 RozpWEPostUp
1. Sądy Państwa Członkowskiego, na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika, są właściwe dla wszczęcia postępowania upadłościowego. W przypadku spółek i osób prawnych domniemywa się, że głównym ośrodkiem ich podstawowej działalności jest siedziba określona w statucie, chyba że zostanie przeprowadzony dowód przeciwny.
2. Jeżeli dłużnik ma główny ośrodek swojej podstawowej działalności na terytorium Państwa Członkowskiego, sądy innego Państwa Członkowskiego są uprawnione do wszczęcia postępowania upadłościowego tylko wtedy, gdy dłużnik ma na jego terytorium swój oddział. Skutki tego postępowania są ograniczone do majątku dłużnika znajdującego się na terytorium tego ostatniego Państwa Członkowskiego.
3. W przypadku wszczęcia postępowania upadłościowego zgodnie z ust. 1 każde postępowanie wszczęte później na podstawie ust. 2 stanowi wtórne postępowanie upadłościowe. Postępowanie to musi być postępowaniem likwidacyjnym.
4. Przed wszczęciem postępowania upadłościowego zgodnie z ust. 1 postępowanie uboczne, określone w ust. 2 może zostać wszczęte jedynie w następujących przypadkach:
a) jeżeli wszczęcie postępowania upadłościowego zgodnie z ust. 1 jest niemożliwe ze względu na wymagania przewidziane w prawie Państwa Członkowskiego, na którego terytorium znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika;
b) w razie złożenia wniosku o wszczęcie postępowania ubocznego przez wierzyciela posiadającego miejsce zamieszkania, miejsce zwykłego pobytu lub siedzibę w Państwie Członkowskim, na terytorium którego znajduje się odpowiedni oddział dłużnika lub którego wierzytelność powstała w związku z działalnością tego oddziału.
ustanawia wyłącznie jurysdykcję międzynarodową. Kwestie związane z właściwością miejscową i rzeczową sądu w sprawach o bezskuteczność czynności dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli prowadzonych przeciwko zagranicznemu podmiotowi zostają podporządkowane prawu wewnętrznemu państwa, którego sądy wszczęły postępowanie upadłościowe.1. Sądy Państwa Członkowskiego, na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika, są właściwe dla wszczęcia postępowania upadłościowego. W przypadku spółek i osób prawnych domniemywa się, że głównym ośrodkiem ich podstawowej działalności jest siedziba określona w statucie, chyba że zostanie przeprowadzony dowód przeciwny.
2. Jeżeli dłużnik ma główny ośrodek swojej podstawowej działalności na terytorium Państwa Członkowskiego, sądy innego Państwa Członkowskiego są uprawnione do wszczęcia postępowania upadłościowego tylko wtedy, gdy dłużnik ma na jego terytorium swój oddział. Skutki tego postępowania są ograniczone do majątku dłużnika znajdującego się na terytorium tego ostatniego Państwa Członkowskiego.
3. W przypadku wszczęcia postępowania upadłościowego zgodnie z ust. 1 każde postępowanie wszczęte później na podstawie ust. 2 stanowi wtórne postępowanie upadłościowe. Postępowanie to musi być postępowaniem likwidacyjnym.
4. Przed wszczęciem postępowania upadłościowego zgodnie z ust. 1 postępowanie uboczne, określone w ust. 2 może zostać wszczęte jedynie w następujących przypadkach:
a) jeżeli wszczęcie postępowania upadłościowego zgodnie z ust. 1 jest niemożliwe ze względu na wymagania przewidziane w prawie Państwa Członkowskiego, na którego terytorium znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika;
b) w razie złożenia wniosku o wszczęcie postępowania ubocznego przez wierzyciela posiadającego miejsce zamieszkania, miejsce zwykłego pobytu lub siedzibę w Państwie Członkowskim, na terytorium którego znajduje się odpowiedni oddział dłużnika lub którego wierzytelność powstała w związku z działalnością tego oddziału.
Z reguły jednak prawo wewnętrzne nie zawiera postanowień co do właściwości miejscowej i rzeczowej sądów w sprawach przeciwko pozwanemu z siedzibą w innym państwie członkowskim. Jest to bowiem domena przepisów RozpUEBrukselaI.
1. Rozwiązanie w prawie niemieckim
W niemieckim orzecznictwie, na skutek wyroku C-339/07 ustalono, iż miejscowo i rzeczowo właściwy jest ten sąd, w którego okręgu działa sąd, który otworzył postępowanie upadłościowe (wyrok BGH NJW 2009, 2215 i nast.).
2. Rozwiązanie w prawie polskim
Również w prawie polskim brak jest przepisu ustanawiającego właściwość miejscową w sprawach o uznanie czynności dłużnika za bezskuteczne, jeżeli występuje w nich element zagraniczny (art. 127 PrUpNapr
Ustalenie bezskuteczności lub zaskarżenie czynności następuje albo na zarzut albo na skutek powództwa.
Zarzut bezskuteczności może być zgłoszony w każdym postępowaniu.
Powództwo może natomiast wytoczyć syndyk przeciwko podmiotowi, z którym upadły dokonał czynności. W tym wypadku powództwo zmierza do ustalenia bezskuteczności czynności (wyrok SN z 8.1.2010, IV CSK 298/09; MonitorPrawniczy 2010 nr 24, str. 1352-1353; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 13.4.2006, I ACa 2130/05, Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach 2006 nr 2, poz. 13; AdamusMoP2011). Jeżeli możliwe jest powództwo dalej idące, możliwe jest również incydentalne badanie bezskuteczności zobowiązania do zapłaty (por. tok sprawy zakończonej wyrokiem Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 3.10., IV CSK 184/07, Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2008 nr 12, poz. 142).
Właściwość miejscową sądu dla tych powództw ustala się z reguły w oparciu o przepisy ogólne KPC. Stosowanie tych przepisów w zakresie powództw transgranicznych nie prowadzi jednak do zadowalających wniosków. Wskazują one bowiem na siedzibę pozwanego. W sprawach, o których jest tu mowa, pozwany ma z reguły siedzibę za granicą. W takich wypadkach następuje konflikt z regulacjami o jurysdykcji krajowej.
Możliwe jest przejście w tym wypadku - na mocy art. 229 PrUpNapr
Właściwość miejscowa wynikałaby natomiast z art. 19 PrUpNapr
Również w prawie polskim brak jest przepisu ustanawiającego właściwość miejscową w sprawach o uznanie czynności dłużnika za bezskuteczne, jeżeli występuje w nich element zagraniczny (art. 127 PrUpNapr
art. 127 PrUpNapr
1. Bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są czynności prawne dokonane przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, którymi rozporządził on swoim majątkiem, jeżeli dokonane zostały nieodpłatnie albo odpłatnie, ale wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego lub dla osoby trzeciej.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do ugody sądowej, uznania powództwa i zrzeczenia się roszczenia.
3. Bezskuteczne są również zabezpieczenie i zapłata długu niewymagalnego, dokonane przez upadłego w terminie dwóch miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Jednak ten, kto otrzymał zapłatę lub zabezpieczenie, może w drodze powództwa lub zarzutu żądać uznania tych czynności za skuteczne, jeżeli w czasie ich dokonania nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości.
4. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się do zabezpieczeń ustanowionych przed dniem ogłoszenia upadłości w związku z terminowymi operacjami finansowymi, pożyczkami instrumentów finansowych lub sprzedażą instrumentów finansowych ze zobowiązaniem do ich odkupu, o których mowa w art. 85 ust. 1.
- art. 130 PrUpNapr1. Bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są czynności prawne dokonane przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, którymi rozporządził on swoim majątkiem, jeżeli dokonane zostały nieodpłatnie albo odpłatnie, ale wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego lub dla osoby trzeciej.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do ugody sądowej, uznania powództwa i zrzeczenia się roszczenia.
3. Bezskuteczne są również zabezpieczenie i zapłata długu niewymagalnego, dokonane przez upadłego w terminie dwóch miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Jednak ten, kto otrzymał zapłatę lub zabezpieczenie, może w drodze powództwa lub zarzutu żądać uznania tych czynności za skuteczne, jeżeli w czasie ich dokonania nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości.
4. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się do zabezpieczeń ustanowionych przed dniem ogłoszenia upadłości w związku z terminowymi operacjami finansowymi, pożyczkami instrumentów finansowych lub sprzedażą instrumentów finansowych ze zobowiązaniem do ich odkupu, o których mowa w art. 85 ust. 1.
art. 130 PrUpNapr
1. Sędzia-komisarz na wniosek syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy uzna za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości obciążenie majątku upadłego hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym lub hipoteką morską, jeżeli upadły nie był dłużnikiem osobistym zabezpieczonego wierzyciela, a obciążenie to zostało ustanowione w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości i w związku z jego ustanowieniem upadły nie otrzymał żadnego świadczenia.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli obciążenie rzeczowe ustanowione zostało w zamian za świadczenie, które jest niewspółmiernie niskie do wartości udzielanego zabezpieczenia.
3. Bez względu na wysokość świadczenia otrzymanego przez upadłego sędzia-komisarz uzna za bezskuteczne obciążenia, o których mowa w ust. 1 i 2, jeżeli obciążenia te zabezpieczają długi osób, o których mowa w art. 128.
4. Na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje zażalenie.
). Art. 19 PrUpNapr1. Sędzia-komisarz na wniosek syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy uzna za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości obciążenie majątku upadłego hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym lub hipoteką morską, jeżeli upadły nie był dłużnikiem osobistym zabezpieczonego wierzyciela, a obciążenie to zostało ustanowione w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości i w związku z jego ustanowieniem upadły nie otrzymał żadnego świadczenia.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli obciążenie rzeczowe ustanowione zostało w zamian za świadczenie, które jest niewspółmiernie niskie do wartości udzielanego zabezpieczenia.
3. Bez względu na wysokość świadczenia otrzymanego przez upadłego sędzia-komisarz uzna za bezskuteczne obciążenia, o których mowa w ust. 1 i 2, jeżeli obciążenia te zabezpieczają długi osób, o których mowa w art. 128.
4. Na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje zażalenie.
art. 19 PrUpNapr
1. Do rozpoznania spraw o ogłoszenie upadłości właściwy jest sąd upadłościowy, właściwy dla zakładu głównego przedsiębiorstwa dłużnika.
2. Jeżeli dłużnik ma zakłady w obszarach właściwości różnych sądów i trudno ustalić, który z nich jest zakładem głównym, właściwy jest każdy z tych sądów.
3. Jeżeli dłużnik nie ma w Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorstwa, właściwy jest sąd miejsca zamieszkania albo siedziby dłużnika, a gdy dłużnik nie ma w Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania albo siedziby, właściwy jest sąd, w którego obszarze znajduje się majątek dłużnika.
dotyczy wyraźnie wyłącznie spraw o "ogłoszenie upadłości". Z kolei sprawy o stwierdzenie bezskuteczności i o zaskarżenie czynności upadłego należą do postępowań, których przesłanką jest już dokonane ogłoszenie upadłości. Chodzi więc o - jak wynika z brzmienia Tytułu III - skutki ogłoszenia upadłości. Systematycznie więc ujmując problem, sprawy o uznanie czynności dłużnika za bezskuteczne są sprawami należącymi do postępowania ubocznego w stosunku do postępowania o ogłoszenie upadłości.1. Do rozpoznania spraw o ogłoszenie upadłości właściwy jest sąd upadłościowy, właściwy dla zakładu głównego przedsiębiorstwa dłużnika.
2. Jeżeli dłużnik ma zakłady w obszarach właściwości różnych sądów i trudno ustalić, który z nich jest zakładem głównym, właściwy jest każdy z tych sądów.
3. Jeżeli dłużnik nie ma w Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorstwa, właściwy jest sąd miejsca zamieszkania albo siedziby dłużnika, a gdy dłużnik nie ma w Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania albo siedziby, właściwy jest sąd, w którego obszarze znajduje się majątek dłużnika.
Ustalenie bezskuteczności lub zaskarżenie czynności następuje albo na zarzut albo na skutek powództwa.
Zarzut bezskuteczności może być zgłoszony w każdym postępowaniu.
Powództwo może natomiast wytoczyć syndyk przeciwko podmiotowi, z którym upadły dokonał czynności. W tym wypadku powództwo zmierza do ustalenia bezskuteczności czynności (wyrok SN z 8.1.2010, IV CSK 298/09; MonitorPrawniczy 2010 nr 24, str. 1352-1353; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 13.4.2006, I ACa 2130/05, Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach 2006 nr 2, poz. 13; AdamusMoP2011). Jeżeli możliwe jest powództwo dalej idące, możliwe jest również incydentalne badanie bezskuteczności zobowiązania do zapłaty (por. tok sprawy zakończonej wyrokiem Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 3.10., IV CSK 184/07, Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2008 nr 12, poz. 142).
Właściwość miejscową sądu dla tych powództw ustala się z reguły w oparciu o przepisy ogólne KPC. Stosowanie tych przepisów w zakresie powództw transgranicznych nie prowadzi jednak do zadowalających wniosków. Wskazują one bowiem na siedzibę pozwanego. W sprawach, o których jest tu mowa, pozwany ma z reguły siedzibę za granicą. W takich wypadkach następuje konflikt z regulacjami o jurysdykcji krajowej.
Możliwe jest przejście w tym wypadku - na mocy art. 229 PrUpNapr
art. 229 PrUpNapr
W sprawach nieuregulowanych ustawą do postępowania upadłościowego stosuje się odpowiednio przepisy księgi pierwszej części pierwszej Kodeksu postępowania cywilnego, z wyjątkiem przepisów o zawieszeniu i wznowieniu postępowania.
- do przepisów KPC o właściwości rzeczowej. Właściwość rzeczowa sądu polskiego wynikałaby wówczas z art. 16 KPCW sprawach nieuregulowanych ustawą do postępowania upadłościowego stosuje się odpowiednio przepisy księgi pierwszej części pierwszej Kodeksu postępowania cywilnego, z wyjątkiem przepisów o zawieszeniu i wznowieniu postępowania.
art. 16 KPC
Sądy rejonowe rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość sądów okręgowych.
i art. 17 pkt 4 KPCSądy rejonowe rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość sądów okręgowych.
art. 17 KPC
Do właściwości sądów okręgowych należą sprawy:
1) o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa oraz o rozwiązanie przysposobienia,
2) o ochronę praw autorskich i pokrewnych, jak również dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych,
3) o roszczenia wynikające z Prawa prasowego;
4) o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania, o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami, o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz spraw rozpoznawanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym,
41) o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni,
42) o uchylenie, stwierdzenie nieważności albo o ustalenie nieistnienia uchwał organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną,
43) o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji,
44) o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem.
5) (uchylony),
6) (uchylony).
. Do właściwości sądów okręgowych należą sprawy:
1) o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa oraz o rozwiązanie przysposobienia,
2) o ochronę praw autorskich i pokrewnych, jak również dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych,
3) o roszczenia wynikające z Prawa prasowego;
4) o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania, o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami, o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz spraw rozpoznawanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym,
41) o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni,
42) o uchylenie, stwierdzenie nieważności albo o ustalenie nieistnienia uchwał organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną,
43) o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji,
44) o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem.
5) (uchylony),
6) (uchylony).
Właściwość miejscowa wynikałaby natomiast z art. 19 PrUpNapr
art. 19 PrUpNapr
1. Do rozpoznania spraw o ogłoszenie upadłości właściwy jest sąd upadłościowy, właściwy dla zakładu głównego przedsiębiorstwa dłużnika.
2. Jeżeli dłużnik ma zakłady w obszarach właściwości różnych sądów i trudno ustalić, który z nich jest zakładem głównym, właściwy jest każdy z tych sądów.
3. Jeżeli dłużnik nie ma w Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorstwa, właściwy jest sąd miejsca zamieszkania albo siedziby dłużnika, a gdy dłużnik nie ma w Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania albo siedziby, właściwy jest sąd, w którego obszarze znajduje się majątek dłużnika.
stosowanego w tym wypadku analogicznie. Właściwe byłyby więc sądy okręgowe lub rejonowe (w zależności od wartości przedmiotu sporu), w okręgu których prowadzone jest postępowanie upadłościowe. Takie rozwiązanie prowadzi - jak się wydaje - do zadowalających wyników. Wprawdzie byłaby to kalka rozwiązania niemieckiego, ale innego rozwiązania chyba jednak nie ma...1. Do rozpoznania spraw o ogłoszenie upadłości właściwy jest sąd upadłościowy, właściwy dla zakładu głównego przedsiębiorstwa dłużnika.
2. Jeżeli dłużnik ma zakłady w obszarach właściwości różnych sądów i trudno ustalić, który z nich jest zakładem głównym, właściwy jest każdy z tych sądów.
3. Jeżeli dłużnik nie ma w Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorstwa, właściwy jest sąd miejsca zamieszkania albo siedziby dłużnika, a gdy dłużnik nie ma w Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania albo siedziby, właściwy jest sąd, w którego obszarze znajduje się majątek dłużnika.
C. INNE ZAGADNIENIA
Inne zagadnienia:
- Wyrok TS UE z 17.1.2006 r., C 1-04
- Wyrok TS z 15.12.2011 r. w sprawie C 191/10, Rastelli Davide e C. snc przeciwko J.C. Hidoux
CategoryPostepowanieUpadlosciowe CategoryJurysdykcjaKrajowa
Na tej stronie nie ma komentarzy
