Wersja [10645]
To jest stara wersja SchematRoszczenieWindykacyjne utworzona przez MarcinKrzymuski, 2009-11-13 10:06:13.
Inhaltsverzeichnis des Artikels
A. Rzecz - przedmiot roszczenia
B. Własność podnoszącego roszc...
1. Właściciel rzeczy
2. Współwłaściciel rzeczy
C. Władający rzeczą - legityma...
D. Brak uprawnienia do władani...
1. Uprawnienia ze stosunków rz...
2. Uprawnienia ze stosunków ob...
E. Zaskarżalność roszczenia
1. Przedawnienie
2. Prawo zatrzymania
B. Własność podnoszącego roszc...
1. Właściciel rzeczy
2. Współwłaściciel rzeczy
C. Władający rzeczą - legityma...
D. Brak uprawnienia do władani...
1. Uprawnienia ze stosunków rz...
2. Uprawnienia ze stosunków ob...
E. Zaskarżalność roszczenia
1. Przedawnienie
2. Prawo zatrzymania
Schemat: Roszczenie windykacyjne z art. 222 § 1 KC
przesłanki skutecznego roszczenia windykacyjnego
Na przesłanki roszczenia windykacyjnego (rei vindicatio, roszczenie wydobywcze) składają się:
- legitymacja czynna zgłaszającego roszczenie,
- legitymacja bierna - osoba faktycznie sprawująca władztwo nad rzeczą oraz
- brak skutecznego względem właściciela uprawnienia do władania rzeczą.
A. Rzecz - przedmiot roszczenia
Roszczenie windykacyjne może dotyczyć jedynie rzeczy. Brak jest bowiem regulacji, które pozwalałyby stosować art. 222 § 1 KC
art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
wobec praw. Rzeczami są tylko materialne części przyrody w stanie pierwotnym lub przetworzonym, na tyle wyodrębnione (w sposób naturalny lub sztuczny), że mogą być traktowane jako dobra samoistne (więcej na temat rzeczy w ujęciu techniczno-prawnym zob. PojecieRzeczy).§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
B. Własność podnoszącego roszczenie - legitymacja czynna
Ta przesłanka wyznacza nam tzw. legitymację czynną. Brak przymiotu bycia właścicielem powoduje, że roszczenie nie zostanie uwzględnione, a ewentualne powództwo – oddalone.
1. Właściciel rzeczy
Art. 222 KC
art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
jest przepisem dotyczącym ochrony własności. Stąd też prawo żądania przywrócenia stanu zgodnego z prawem przysługuje przede wszystkim właścicielowi. Właścicielem jest ten, kto własność rzeczy skutecznie nabył i w chwili zgłaszania roszczenia nie utracił. O sposobach nabycia własności rzecz ruchomej oraz nieruchomości, jak również nabyciu nieruchomości przez cudzoziemców, jest mowa w oddzielnych artykułach.§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
2. Współwłaściciel rzeczy
Jeżeli podniesienie roszczenia windykacyjnego służy zachowaniu wspólnego prawa, to legitymowanym czynnie będzie także współwłaściciel (art. 209 KC
art. 209 KC
Każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa.
). O przesłankach roszczenia zachowawczego mowa jest w skrypcie dotyczącym współwłasności.Każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa.
C. Władający rzeczą - legitymacja bierna
Ponieważ roszczenie windykacyjne jest roszczeniem “nieposiadającego właściciela wobec posiadającego niewłaściciela” (GniewekPrawoRzeczowe, 5 wyd., nb. 335; DoliwaPrawoRzeczowe, 2004, nb. 446), legitymowanym biernie jest każdy, kto “faktycznie włada rzeczą” (art. 222 § 1 KC
art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
). Oznacza to więc, że adresatem roszczenie będzie jednak nie tylko posiadacz, ale każdy inny, kto sprawuje bezpośrednie władztwo nad przedmiotem. Roszczenie można więc podnosić wobec posiadacza (art. 336 KC§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
art. 336 KC
Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).
) oraz dzierżyciela (art. 338 KCPosiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).
art. 338 KC
Kto rzeczą faktycznie włada za kogo innego, jest dzierżycielem.
) i prekarzysty.Kto rzeczą faktycznie włada za kogo innego, jest dzierżycielem.
D. Brak uprawnienia do władania rzeczą
Władający rzeczą “niewłaściciel” może bronić się podnosząc zarzut, iż “przysługuje mu skuteczne wobec właściciela uprawnienie do władania rzeczą” (art. 222 § 1 KC
art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
in fine). § 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
Uprawnienia te możemy podzielić na dwie grupy: uprawnienia ze stosunków rzeczowych, uprawnienia ze stosunków obligacyjnych.
Niewątpliwie uprawnienia do władania rzeczą przysługuje ze stosunku (rzeczowego, obligacyjnego) łączącego właściciela z podmiotem, który jest wraz z nim tym stosunkiem związany. Myślę, że takie prawo przysługuje również osobie trzeciej, która wywodzi swoje uprawnienie do władania rzeczą od kontrahenta właściciela.
Wbrew temu, co twierdzi się w podręcznikach (zob. GniewekPrawoRzeczowe, 5 wyd., nb. 343; IgnatowiczStefaniukPrawoRzeczowe, 2003, str. 149), prawo zatrzymania wynikające z art. 461 KC
art. 461 KC
§ 1. Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.
§ 3. (uchylony).
albo art. 496 KC§ 1. Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.
§ 3. (uchylony).
art. 496 KC
Jeżeli wskutek odstąpienia od umowy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych, każdej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot.
nie wyklucza powstania roszczenia windykacyjnego i nie może być traktowane jako prawo do władania rzeczą w rozumieniu art. 222 § 1 KCJeżeli wskutek odstąpienia od umowy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych, każdej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot.
art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
in fine(zob. niżej). § 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
1. Uprawnienia ze stosunków rzeczowych
Uprawnieniami takimi są wszelkie relacje wynikające z przepisów prawa rzeczowego, które upoważniają do władania rzeczą. Należą tutaj:
- użytkowanie wieczyste (art. 232 KCart. 232 KC),
§ 1. Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa a położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym i osobom prawnym.
§ 2. W wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być także inne grunty Skarbu Państwa, gmin lub ich związków. - użytkowanie (art. 252 KCart. 252 KCi nast.),
Rzecz można obciążyć prawem do jej używania i do pobierania jej pożytków (użytkowanie). - zastaw na rzeczach ruchomych (art. 306 KCart. 306 KC).
§ 1. W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne.
§ 2. Zastaw można ustanowić także w celu zabezpieczenia wierzytelności przyszłej lub warunkowej.
Można się zastanawiać, na ile prawo do władania rzeczą przyznaje ekspektatywa (oczekiwanie prawne) uzyskania własności (w Niemczech zob. Baluds w MünchKommBGB (2009), § 986 Rndnr. 9-10).
2. Uprawnienia ze stosunków obligacyjnych
Podobnie w przypadku stosunków zobowiązaniowych konieczne jest, aby treścią zobowiązania było uprawnienie do posiadania rzeczy. Dlatego też adresat roszczenia może podnieść zarzut, iż łączy go z podnoszącym roszczenie skuteczna umowa najmu, dzierżawy, użyczenia, komisu itp. Dopiero skuteczne rozwiązanie umowy (wypowiedzenie, rozwiązanie za porozumieniem) powoduje, iż prawo posiadacza wygasa i nie może on już zasłaniać się wobec właściciela swoim prawem do władania rzeczą.
E. Zaskarżalność roszczenia
Zaskarżalność roszczenia, która zależy od wymagalności oraz braku zarzutów peremptoryjnych albo dylatoryjnych, przede wszystkim w postaci przedawnienia albo prawa zatrzymania.
1. Przedawnienie
Regulacja art. 223 § 1 KC
art. 223 KC
§ 1. Roszczenia właściciela przewidziane w artykule poprzedzającym nie ulegają przedawnieniu, jeżeli dotyczą nieruchomości.
§ 2. (uchylony).
§ 3. (uchylony).
wyraźnie stanowi, iż roszczenie windykacyjne, jeżeli dotyczy nieruchomości, nie ulega przedawnieniu. A contrario przedawniają się roszczenia windykacyjne dotyczące ruchomości. Stosować należy w takim wypadku ogólne terminy przedawnienia, czyli art. 118 KC§ 1. Roszczenia właściciela przewidziane w artykule poprzedzającym nie ulegają przedawnieniu, jeżeli dotyczą nieruchomości.
§ 2. (uchylony).
§ 3. (uchylony).
art. 118 KC
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
i nast.. Skuteczne podniesienie zarzutu przedawnienia przez władającego rzeczą nie powoduje jednakże przejścia własności na władającego, tylko niemożność wyegzekwowania swego prawa przez właściciela, który właścicielem pozostaje (por. Skowrońska-Bocian w: PietrzykowskiKomentarzKC, 3. wyd., art. 223 nb. 4).Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
2. Prawo zatrzymania
Możliwość wstrzymania się z obowiązkiem wydania rzeczy przewidują przepisy art. 461 KC
art. 461 KC
§ 1. Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.
§ 3. (uchylony).
i art. 496 KC§ 1. Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.
§ 3. (uchylony).
art. 496 KC
Jeżeli wskutek odstąpienia od umowy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych, każdej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot.
. Skutkiem powołania się na te przepisy jest nakazanie wydania rzeczy za jednoczesnym zobowiązaniem wierzyciela do spełnienia świadczenia wzajemnego. Mamy więc do czynienia z zarzutem odraczającym (Popiołek w: PietrzykowskiKomentarzKC, 3. wyd., art. 461 nb. 14), którego uwzględnienie nie prowadzi do oddalenia powództwa (tak się natomiast dzieje, gdy przysługuje rzeczowe albo obligacyjne prawo do posiadania), ale do ograniczenia prawa podnoszącego roszczenie windykacyjne przez zobowiązanie go do wykonania ciążącego na nim obowiązku świadczenia (por. wyrok SA w Poznaniu z 29.2.1996 r., I ACr 769/95, opubl. w OSA z 1997 r. Nr 9, poz. 54).Jeżeli wskutek odstąpienia od umowy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych, każdej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot.
CategorySchematy CategoryOchronaWlasnosci
Na tej stronie nie ma komentarzy
