Schemat: Przedstawicielstwo
Przesłanki skutecznego występowania jako przedstawiciel (ustawowy, pełnomocnik) są następujące:
- dopuszczalność przedstawicielstwa,
- złożenie własnego oświadczenia woli przez przedstawiciela czynnego albo odbiór cudzego oświadczenia woli przez przedstawiciela biernego,
- jawność działania w cudzym imieniu,
- działanie w granicach przedstawicielstwa.
A. DOPUSZCZALNOŚĆ PRZEDSTAWICIELSTWA
Przepisy ograniczają możliwość występowania przez przedstawiciela w niektórych sytuacjach takich jak:
- sporządzenie testamentu (art. 944 KCart. 944 KC),
§ 1. Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
§ 2. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela. - uznanie dziecka (art. 73 KROart. 73 KRO).
§ 1. Uznanie ojcostwa następuje, gdy mężczyzna, od którego dziecko pochodzi, oświadczy przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, że jest ojcem dziecka, a matka dziecka potwierdzi jednocześnie albo w ciągu trzech miesięcy od dnia oświadczenia mężczyzny, że ojcem dziecka jest ten mężczyzna.
§ 2. Kierownik urzędu stanu cywilnego wyjaśnia osobom zamierzającym złożyć oświadczenia konieczne do uznania ojcostwa przepisy regulujące obowiązki i prawa wynikające z uznania, przepisy o nazwisku dziecka oraz różnicę pomiędzy uznaniem ojcostwa a przysposobieniem dziecka.
§ 3. Kierownik urzędu stanu cywilnego odmawia przyjęcia oświadczeń koniecznych do uznania ojcostwa, jeżeli uznanie jest niedopuszczalne albo gdy powziął wątpliwość co do pochodzenia dziecka.
§ 4. Uznanie ojcostwa może nastąpić także przed sądem opiekuńczym, a za granicą również przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, jeżeli uznanie dotyczy dziecka, którego oboje rodzice albo jedno z nich są obywatelami polskimi. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio.
art. 6 KRO
§ 1. Z ważnych powodów sąd może zezwolić, żeby oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński lub oświadczenie przewidziane w art. 1 § 2 zostało złożone przez pełnomocnika.
§ 2. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym i wymieniać osobę, z którą małżeństwo ma być zawarte.
). § 1. Z ważnych powodów sąd może zezwolić, żeby oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński lub oświadczenie przewidziane w art. 1 § 2 zostało złożone przez pełnomocnika.
§ 2. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym i wymieniać osobę, z którą małżeństwo ma być zawarte.
Więcej w dokumencie: DopuszczalnoscPrzedstawicielstwa
B. ZŁOŻENIE WŁASNEGO OŚWIADCZENIA WOLI PRZEZ PRZEDSTAWICIELA
Przedstawiciel czynny nie przenosi cudzego oświadczenia woli (tak czyni posłaniec), lecz składa własne oświadczenie w cudzym imieniu. W tym punkcie należy pamiętać o wszelkich przesłankach związanych ze skutecznym złożeniem oświadczenia woli (więcej o problemach związanych ze skutecznością oświadczeń woli przedstawiciela w dokumencie: OswiadczenieWoliPrzedstawiciela).
W przypadku przedstawicielstwa biernego (art. 109 KC
art. 109 KC
Przepisy działu niniejszego stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy oświadczenie woli ma być złożone przedstawicielowi.
) przedstawiciel jest odbiorcą cudzego oświadczenia woli kierowanego do reprezentowanego (adresata). Tutaj może nastręczać trudności rozróżnienie między posłańcem i przedstawicielem biernym. Będzie to miało znaczenie szczególnie dla oceny, kiedy oświadczenie woli doszło do adresata (por. art. 61 KCPrzepisy działu niniejszego stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy oświadczenie woli ma być złożone przedstawicielowi.
art. 61 KC
§ 1. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.
§ 2. Oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią.
) oraz w razie wadliwego przekazania oświadczenia woli (por. Musielak, Grundkurs BGB, 2009, nb. 810). § 1. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.
§ 2. Oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią.
C. JAWNOŚĆ DZIAŁANIA JAKO PRZEDSTAWICIEL
Przedstawiciel składa własne oświadczenie woli w cudzym imieniu. Oznacza to jawność działania w charakterze pełnomocnika, a więc ze skutkiem dla innej osoby niż bezpośrednio uczestniczący w czynności prawnej. Prawo polskie nie bowiem pełnomocnictwa tajnego (wyrok SN z dnia z dnia 8 maja 2001 r., IV CKN 359/00 (LEGALIS)). Wymóg jawności jest zachowany, gdy przedstawiciel wyraźnie wskazuje na to, iż zastępuje inną osobę (np. A mówi: "Działając w imieniu B, kupuję ten samochód"). W przeciwnym razie skutki dotyczą nie reprezentowanego ale reprezentanta.
Problematyczne jest obecnie, czy wystarczy, aby z okoliczności dało się rozpoznać, że przedstawiciel zastępuje inny podmiot. Kodeks zobowiązań przewidywał w art. 93 § 3, że dla zachowania wymogu jawności wystarczy, że okoliczność, iż ktoś działa w cudzym imieniu, dawała się - w sposób wyraźny lub dorozumiany - rozpoznać (podobnie § 164 ust. 1 zd. 2 BGB). KC nie zawiera takiej regulacji, z czego można wnioskować, że działanie w charakterze przedstawiciela musi być wyraźnie zadeklarowane. Przemawia za tam także ochrona prawnych i gospodarczych interesów osób, którym pełnomocnik ma złożyć oświadczenie woli (wyrok SN z dnia z dnia 8 maja 2001 r., IV CKN 359/00 (LEGALIS)). Na tym tle warto jednak zastanowić się, czy wystarczy deklaracja pełnomocnika, iż działa jako pełnomocnik bez podania tożsamości osób reprezentowanych czy jednak konieczne jest wskazanie, jakie osoby będą stronami czynności prawnej. Z uzasadnienia przywołanego wyroku SN z 2001 r. wynika jednak pośrednio, iż wskazanie tożsamości jest konieczne. Moim zdaniem taki pogląd jest uzasadniony w wypadkach, gdy - obiektywnie rzecz biorąc - tożsamość kontrahenta jest istotna.
Od działania w cudzym imieniu trzeba odróżnić sytuacje, gdy osoba działa pod cudzym imieniem lub z fałszywym nazwiskiem. W tym drugim wypadku stroną umowy jest osoba, która podaje zmyślone nazwisko. W pierwszym zaś może zajść problem, jeżeli tożsamość osoby jest dla kontrahenta istotna (np. w razie konieczności osobistego spełnienia świadczenia).
Zob. więcej w DzialaniePrzedstawicielaWCudzymImieniu.
D. DZIAŁANIE W GRANICACH PRZEDSTAWICIELSTWA
Działanie w granicach przedstawicielstwa wymaga ustalenia, czy przedstawicielowi przysługuje prawo do reprezentowania innej osoby. Tutaj trzeba osobno zbadać zasady dotyczące przedstawicielstwa ustawowego i osobno pełnomocnictwa.
1. Przedstawicielstwo ustawowe
Tutaj należałoby odesłać do poszczególnych, ustawowo uregulowanych sytuacji, gdyż w każdej z nich osobno ustawa wyznacza przesłanki, od których zależy istnienie pełnomocnictwa i jego zakres. Zob. wobec tego:
2. Pełnomocnictwo
Tutaj wymagają zbadania następujące okoliczności:
Tutaj należałoby odesłać do poszczególnych, ustawowo uregulowanych sytuacji, gdyż w każdej z nich osobno ustawa wyznacza przesłanki, od których zależy istnienie pełnomocnictwa i jego zakres. Zob. wobec tego:
- przedstawicielstwo ustawowe rodziców (art. 98 § 1 zd. 1 KROart. 98 KRO),
§ 1. Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka.
§ 2. Jednakże żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka:
1) przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską;
2) przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.
§ 3. Przepisy paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym. - przedstawicielstwo ustawowe małżonka (art. 29 KROart. 29 KRO),
W razie przemijającej przeszkody, która dotyczy jednego z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu, drugi małżonek może za niego działać w sprawach zwykłego zarządu, w szczególności może bez pełnomocnictwa pobierać przypadające należności, chyba że sprzeciwia się temu małżonek, którego przeszkoda dotyczy. Względem osób trzecich sprzeciw jest skuteczny, jeżeli był im wiadomy. - przedstawicielstwo wspólników spółki cywilnej (art. 866 KCart. 866 KC)
W braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw. - oraz inne przypadki, gdy przedstawiciel został ustanowiony przez sąd.
2. Pełnomocnictwo
Tutaj wymagają zbadania następujące okoliczności:
- skuteczne udzielenie pełnomocnictwa,
- brak wygaśnięcia pełnomocnictwa przed dokonaniem czynności,
- dokonanie czynności objętej pełnomocnictwem.
CategoryPrzedstawicielstwo
Na tej stronie nie ma komentarzy
