Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy
Inhaltsverzeichnis des Artikels

Schemat: Odsetki cywilnoprawne

schemat roszczenia o zapłatę odsetek w prawie cywilnym

Pojęcie odsetek zostało wyjaśnione w odrębnym skrypcie.
Roszczenie o nabycie odsetek podlega następującemu schematowi:

A. Podstawa prawna roszczenia o zapłatę odsetek
Odsetki należą się, jeżeli świadczeniem głównym jest świadczenie pieniężne i istnieje ustawowa, umowna albo wynikająca z orzeczenia sądu podstawa do domagania się ich zapłaty.
1. Świadczenie pieniężne
Wspólne dla każdego roszczenia o zapłatę odsetek jest istnienie świadczenia pieniężnego.
Nie ma jednak znaczenia, czy było to świadczenie od początku mające charakter pieniężny czy też suma pieniężna stała się przedmiotem zobowiązania później (w razie tzw. zobowiązania niepieniężnego ze świadczeniem pieniężnym, Wiśniewski w: BieniekKomentarzKC, art. 481 uw. 1 oraz RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, 2010, nb. 160).

2. Źródło roszczenia i jego przesłanki
Z art. 359 § 1 KC
art. 359 KC
§ 1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.
§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.
§ 21. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne).
§ 22. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.
§ 23. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.
§ 3. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, wysokość odsetek ustawowych, kierując się koniecznością zapewnienia dyscypliny płatniczej i sprawnego przeprowadzania rozliczeń pieniężnych, biorąc pod uwagę wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego.
[schowaj]
wynika, iż źródłem roszczenia o odsetki może być czynność prawna, ustawa lub orzeczenie sądu.
a. postanowienia umowy
Pierwszeństwo w ustalaniu obowiązku zapłaty odsetek przysługuje stronom. W pierwszej kolejności należy więc poszukiwać postanowień umownych, z których mogłoby wynikać zobowiązanie do zapłaty odsetek.

b. postanowienia ustawy
W razie braku postanowień ustawowych, obowiązek uiszczenia odsetek może wynikać z przepisu ustawy. Obowiązek uiszczenia odsetek przewidują następujące regulacje:
  • art. 481 § 1 KC
    art. 481 KC
    § 1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
    § 2. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.
    § 3. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
    [schowaj]
    - odsetki za opóźnienie dłużnika ze świadczeniem pieniężnym;
  • art. 5751 KC
    art. 5751 KC
    Jeżeli kupujący uniknął utraty w całości lub w części nabytej rzeczy, albo skutków jej obciążenia na korzyść osoby trzeciej przez zapłatę sumy pieniężnej lub spełnienie innego świadczenia, sprzedawca może zwolnić się od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, zwracając kupującemu zapłaconą sumę lub wartość spełnionego świadczenia wraz z odsetkami i kosztami.
    [schowaj]
  • art. 741 zd. 2 KC
    art. 741 KC
    Przyjmującemu zlecenie nie wolno używać we własnym interesie rzeczy i pieniędzy dającego zlecenie. Od sum pieniężnych zatrzymanych ponad potrzebę wynikającą z wykonywania zlecenia powinien płacić dającemu zlecenie odsetki ustawowe.
    [schowaj]
  • art. 742 KC
    art. 742 KC
    Dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, wraz z odsetkami ustawowymi; powinien również zwolnić przyjmującego zlecenia od zobowiązań, które ten w powyższym celu zaciągnął w imieniu własnym.
    [schowaj]
  • art. 753 § 2 zd. 2 KC
    art. 753 KC
    § 1. Prowadzący cudzą sprawę bez zlecenia powinien w miarę możności zawiadomić o tym osobę, której sprawę prowadzi, i stosownie do okoliczności albo oczekiwać jej zleceń, albo prowadzić sprawę dopóty, dopóki osoba ta nie będzie mogła sama się nią zająć.
    § 2. Z czynności swych prowadzący cudzą sprawę powinien złożyć rachunek oraz wydać wszystko, co przy prowadzeniu sprawy uzyskał dla osoby, której sprawę prowadzi. Jeżeli działał zgodnie ze swymi obowiązkami, może żądać zwrotu uzasadnionych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami oraz zwolnienia od zobowiązań, które zaciągnął przy prowadzeniu sprawy.
    [schowaj]
  • art. 842 KC
    art. 842 KC
    Składający powinien zwrócić przechowawcy wydatki, które ten poniósł w celu należytego przechowania rzeczy, wraz z odsetkami ustawowymi oraz zwolnić przechowawcę od zobowiązań zaciągniętych przez niego w powyższym celu w imieniu własnym.
    [schowaj]
  • (akt prawny UTerminyZapłaty nie istnieje) - gdy wierzyciel spełnił swoje świadczenie pieniężne i doręczył dłużnikowi fakturę lub rachunek za wykonane świadczenie.
c. orzeczenie sądu
Z kolei sąd może orzec obowiązek zapłaty odsetek w sytuacjach przewidzianych w następujących przepisach:
  • art. 212 § 3 KC
    art. 212 KC
    § 1. Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi.
    § 2. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.
    § 3. Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.
    [schowaj]
    ,
  • inne

B. Brak utraty roszczenia o zapłatę odsetek
Zob. uwagi ogólne dotyczące utraty roszczenia cywilnoprawnego.
Wygaśnięcie świadczenia pieniężnego nie powoduje jednak z reguły wygaśnięcia o roszczenia o odsetki. Pomimo akcesoryjności w takim wypadku roszczenie o zapłatę odsetek przekształca się w samodzielne roszczenie (por. uchw. SN z dnia 26.1.2005 r., sygn. III CZP 42/04).

C. Zaskarżalność roszczenia o zapłatę odsetek
Przy sprawdzaniu roszczenia o odsetki należy zwrócić szczególną uwagę na następujące problemy związane z ich dochodzeniem.
1. Wymagalność
Wymagalność odsetek reguluje przepis art. 360 KC
art. 360 KC
W braku odmiennego zastrzeżenia co do terminu płatności odsetek są one płatne co roku z dołu, a jeżeli termin płatności sumy pieniężnej jest krótszy niż rok - jednocześnie z zapłatą tej sumy.
[schowaj]
. Wynika z niego, iż roszczenie o odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego staje się wymagalne osobno w każdym dniu opóźnienia i w związku z tym przedawnia się osobno za każdy dzień opóźnienia (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5.4.1991 r., sygn.: III CZP 20/1991, opubl. w OSNC z 1991 Nr 10-12, poz. 120 = Monitor Prawniczy z 1999 Nr 3, str. 20).
2. Przedawnienie roszczenia o odsetki
Szczególną uwagę należy poświęcić przedawnieniu roszczeń o zapłatę odsetek.
a. okres przedawnienia roszczenia za odsetki
Roszczenie o zapłatę odsetek jest roszczeniem ubocznym w stosunku do roszczenia głównego o zapłatę sumy pieniężnej. Przedawnia się ono na zasadach ogólnych, przewidzianych w art. 118 KC
art. 118 KC
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
[schowaj]
. Ponieważ zapłata odsetek jest świadczeniem okresowym, przedawniają się one w ciągu trzech lat od dnia wymagalności (zob. wyżej). Wymieniony w art. 118 KC
art. 118 KC
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
[schowaj]
trzyletni termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe może być uchylony przez przepis szczególny jedynie wtedy, gdy treść takiego przepisu wyraźnie wskazuje, że przewidziany w nim termin dotyczy roszczeń okresowych.

b. spełnienie roszczenia głównego a zapłata odsetek
W przypadku, gdy roszczenie główne wygasło na skutek jego zapłaty przed upływem terminu przedawnienia, do przedawnienia roszczeń o odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia głównego stosuje się ustanowiony przez art. 118 KC
art. 118 KC
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
[schowaj]
lub przepis szczególny termin przedawnienia także wtedy, gdy termin przedawnienia roszczenia głównego już upłynął.

c. przedawnienie roszczenia głównego a zapłata odsetek
Należy także pamiętać o wpływie na przedawnienie roszczenia o odsetki faktu przedawnienia roszczenia głównego. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 2.6.2005 r. orzekł, iż akcesoryjny charakter świadczenia odsetek w stosunku do świadczenia głównego wymusza konieczność przyjęcia, że wraz z przedawnieniem roszczenia głównego przedawniają się także roszczenia o świadczenia uboczne, niezależnie od tego, czy upłynął już termin ich przedawnienia (sygn. akt I ACa 1867/04, opubl. w OSA z 2006 r. nr 1 poz. 1).
SN wypowiedział się w tej kwestii w uchwale składu 7 sędziów SN z dnia 26.1.2005 (sygn. III CZP 42/04)).

D. Wysokość odsetek
Możliwość dochodzenia odsetek nie przesądza jeszcze o ich wysokości.
1. Odsetki umowne
Wysokość odsetek regulować powinna czynność prawna. Nie mogą one jednak przekraczać wysokości ustalonej w art. 359 § 2(1) KC
art. 359 KC
§ 1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.
§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.
§ 21. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne).
§ 22. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.
§ 23. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.
§ 3. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, wysokość odsetek ustawowych, kierując się koniecznością zapewnienia dyscypliny płatniczej i sprawnego przeprowadzania rozliczeń pieniężnych, biorąc pod uwagę wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego.
[schowaj]
, tzn. czterokrotności stopy kredytu lombardowego, którą można ustalić w oparciu o dane opublikowane na stronie internetowej NBP).

2. Odsetki ustawowe
Jeżeli strony nie postanowiły o wysokości odsetek za opóźnienie, wówczas - stosownie do art. 359 § 2 KC
art. 359 KC
§ 1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.
§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.
§ 21. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne).
§ 22. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.
§ 23. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.
§ 3. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, wysokość odsetek ustawowych, kierując się koniecznością zapewnienia dyscypliny płatniczej i sprawnego przeprowadzania rozliczeń pieniężnych, biorąc pod uwagę wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego.
[schowaj]
- należą się odsetki w wysokości ustawowej. Wysokość odsetek ustawowych reguluje rozporządzenie wydawane na podstawie art. 359 § 3 KC
art. 359 KC
§ 1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.
§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.
§ 21. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne).
§ 22. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.
§ 23. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.
§ 3. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, wysokość odsetek ustawowych, kierując się koniecznością zapewnienia dyscypliny płatniczej i sprawnego przeprowadzania rozliczeń pieniężnych, biorąc pod uwagę wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego.
[schowaj]
. Od dnia 15.12.2008 r. odsetki ustawowe wynoszą - stosownie do § 1 RozpWysOdsUst
§ 1 RozpWysOdsUst
Wysokość odsetek ustawowych ustala się na 13 % w stosunku rocznym.
[schowaj]
- 13% w stosunku rocznym (zob. RozpWysOdsUst) .
CategorySchematyPrawoCywilne CategoryOdsetki CategoryPrzedawnienieRoszczenMajatkowych
Na tej stronie nie ma komentarzy