Wersja [20896]
To jest stara wersja RekomunalizacjaGospodarkiOdpadami utworzona przez MarcinKrzymuski, 2016-03-01 11:55:29.
Rekomunalizacja gospodarki odpadami
A. STAN OBECNY
Aktualnie gospodarka odpadami w Polsce wygląda w ten sposób, że samorządy są odpowiedzialne za odebranie i właściwe zagospodarowanie odpadów. Samorządy organizują system gospodarki odpadami we własnym zakresie, przy uwzględnieniu regulacji ustawowych oraz warunków miejscowych.
Gmina może ogłosić przetarg tylko na
- odbieranie odpadów komunalnych (w tym przypadku w umowie wskaże podmiotowi, do których instalacji ma kierować odpady) albo na
- odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych (bez wskazania instalacji). Budowa, utrzymanie i eksploatacja instalacji jest zadaniem gminy, która może zlecić ich realizację podmiotowi wybranemu w drodze przetargu, PPP albo koncesji.
Odbieraniem odpadów zajmuje się zatem podmiot wyłoniony w drodze przetargu. Wg MŚ nawet jednostki budżetowe gminy (przede wszystkim zakłady budżetowe), muszą startować w przetargach, jeżeli są zainteresowane uczestnictwem w procesie przetwarzania odpadów. Co ciekawe nawet jednostki budżetowe zobowiązane były do przekształcenia, aby mogły startować w przetargach (zob. Nowy system gospodarki odpadami komunalnymi, str. 2). Wymuszono więc tzw. prywatyzację formalną (art. 6d UPorzCzystGm
art. 6d UPorzCzystGm
1. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany zorganizować przetarg na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 6c, albo przetarg na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów.
2. W celu zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz wyznaczenia punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych rada gminy liczącej ponad 10 000 mieszkańców może podjąć uchwałę stanowiącą akt prawa miejscowego, o podziale obszaru gminy na sektory, biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców, gęstość zaludnienia na danym terenie oraz obszar możliwy do obsługi przez jednego przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.
3. W przypadku gdy gmina jest podzielona na sektory, przetargi, o których mowa w ust. 1, organizuje się dla każdego z wyznaczonych sektorów.
4. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta określa w specyfikacji istotnych warunków zamówienia w szczególności:
1) wymogi dotyczące przekazywania odebranych zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych;
2) rodzaje odpadów komunalnych odbieranych selektywnie od właścicieli nieruchomości;
3) standard sanitarny wykonywania usług oraz ochrony środowiska;
4) obowiązek prowadzenia dokumentacji związanej z działalnością objętą zamówieniem;
5) szczegółowe wymagania stawiane przedsiębiorcom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.
). 1. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany zorganizować przetarg na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 6c, albo przetarg na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów.
2. W celu zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz wyznaczenia punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych rada gminy liczącej ponad 10 000 mieszkańców może podjąć uchwałę stanowiącą akt prawa miejscowego, o podziale obszaru gminy na sektory, biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców, gęstość zaludnienia na danym terenie oraz obszar możliwy do obsługi przez jednego przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.
3. W przypadku gdy gmina jest podzielona na sektory, przetargi, o których mowa w ust. 1, organizuje się dla każdego z wyznaczonych sektorów.
4. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta określa w specyfikacji istotnych warunków zamówienia w szczególności:
1) wymogi dotyczące przekazywania odebranych zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych;
2) rodzaje odpadów komunalnych odbieranych selektywnie od właścicieli nieruchomości;
3) standard sanitarny wykonywania usług oraz ochrony środowiska;
4) obowiązek prowadzenia dokumentacji związanej z działalnością objętą zamówieniem;
5) szczegółowe wymagania stawiane przedsiębiorcom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.
Natomiast samo zagospodarowanie odpadów nie podlega obowiązkowi przetargi (np. wyrok NSA z 24 września 2014 r. sygn. II OSK 1314/14,
Ten system został stworzony w celu wykonania obowiązku implementacji dyrektywy 2008/98/WE o odpadach.
B. OCENA SYSTEMU Z PERSPEKTYWY KILKU LAT JEGO FUNKCJONOWANIA
C. DOŚWIADCZENIA ZAGRANICZNE - NIEMCY
Obowiązki podmiotów publicznoprawnych konstytuuje § 20 ust. 1 KrWG. Na podstawie § 22 ust. 1 zd. 1 KrWG obowiązki te mogą zostać powierzone do wykonania osobom trzecim. Nie zmienia to jednak faktu, że odpowiedzialność za realizację zadania nadal ciąży na podmiotach publicznoprawnych (Prelle2014).
Powyższe regulacje powodują, że w Niemczech sytuacja jest odwrotna niż w Polsce; dominują przedsiębiorstwa komunalne (45% dla rynku odpadów zmieszanych; 79% dla miast powyżej 100.000 mieszkańców; raport IHK Niedersachsen). Wręcz mówi się o wypieraniu przedsiębiorstw prywatnych ("agresywna" rekomunalizacja). Powodem jest przede wszystkim to, że rynek odpadów okazał się rynkiem lukratywnym. Organizacje przedsiębiorstw prywatnych podnoszą zarzut ograniczenia konkurencji i starają się zasiać wątpliwości co do ich zgodności z prawem europejskim.
Powodem takiego rozwoju sytuacji jest, że niemiecka ustawa implementująca dyr. 2008/98/WE KrWG nie zmusza samorządów do przeprowadzania przetargów. Samorządy mogą zatem przejąć przy tym te zadania zgodnie z regułami wyrażonymi w ustrojowych ustawach samorządowych landów. O dopuszczalności działalności gospodarczej gmin w sektorze usług publicznych decydują określone przesłanki (zob, RekomunalizacjaUslugPublicznych). Najbardziej przyjazna dla samorządów jest Brandenburgia, która swoje klauzule o działalności gospodarczej samorządu sformułowała w sposób najłagodniejszy. Zapewne to jest także przyczyną tego, że najmniejszy udział przedsiębiorstw prywatnych na obszarze gospodarki komunalnej jest aktualnie właśnie w Brandenburgii (23,8%).
D. REKOMUNALIZACJA W POLSCE JAKO ROZWIĄZANIE PROBLEMU
1. Czym jest rekomunalizacja w tym wypadku?
Chodzi o stworzenie możliwości wykonywania przez gminę samą obowiązków ustawy, a zatem pozostawienie jej decyzji czy obowiązki realizuje sama czy za pośrednictwem osób trzecich lub wspólnie z innymi podmiotami (private public partnership albo public public partnership)
2. Czy byłaby wskazana?
Czy rekomunalizacja doprowadziłaby do stanu pożądanego
3. Czy istnieją prawne możliwości rekomunalizacji?
b. Zmiana ustawy
Gdyby powyższa wykładnia nie była dopuszczalna, wówczas należałoby dążyć do zmiany ustawy albo zakwestionowana jej pod względem niezgodności z przepisami wyższego rzędu.
W tym pierwszym wypadku chodziłoby o zmianę polityki rządu względem gospodarki odpadami. Jest to pewnie kwestia odpowiedniego lobby i przekonania parlamentu i/lub rządu, do zmiany kierunku.
Natomiast zakwestionowanie ustawy z powodu jej wadliwości wymagałoby rzetelnej analizy, której - jak dotychczas - nie przeprowadzono.
W zakresie naruszenia prawa europejskiego należałoby poruszyć kwestię tzw. nadmiernej (przesadnej) transpozycji dyrektywy 2008/98/WE.
Natomiast co do konstytucyjności tych przepisów wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 28.11.2013 r. (sygn. K 17/12) i oraz postanowienie Trybunału z 26.22014 r. (K 52/12).
Chodzi o stworzenie możliwości wykonywania przez gminę samą obowiązków ustawy, a zatem pozostawienie jej decyzji czy obowiązki realizuje sama czy za pośrednictwem osób trzecich lub wspólnie z innymi podmiotami (private public partnership albo public public partnership)
2. Czy byłaby wskazana?
Czy rekomunalizacja doprowadziłaby do stanu pożądanego
3. Czy istnieją prawne możliwości rekomunalizacji?
a. Prokomunalna wykładnia art. 6d UPorzCzystGm
Po pierwsze należy ustalić, czy dopuszczalna byłaby wykładnia art. 6d UPorzCzystGm
Obecnie taką wykładnię popiera W. Radecki (Utrzymanie czystości i porządku w gminach. Komentarz. WKP, 2012, Art. 6d uw. 1) oraz M. Górski (Przegląd Komunalny 10/2011, str. 20). Przeciwne temu jest Ministerstwo środowiska (zob. opinia online). Argumenty za:
Po pierwsze należy ustalić, czy dopuszczalna byłaby wykładnia art. 6d UPorzCzystGm
art. 6d UPorzCzystGm
1. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany zorganizować przetarg na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 6c, albo przetarg na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów.
2. W celu zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz wyznaczenia punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych rada gminy liczącej ponad 10 000 mieszkańców może podjąć uchwałę stanowiącą akt prawa miejscowego, o podziale obszaru gminy na sektory, biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców, gęstość zaludnienia na danym terenie oraz obszar możliwy do obsługi przez jednego przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.
3. W przypadku gdy gmina jest podzielona na sektory, przetargi, o których mowa w ust. 1, organizuje się dla każdego z wyznaczonych sektorów.
4. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta określa w specyfikacji istotnych warunków zamówienia w szczególności:
1) wymogi dotyczące przekazywania odebranych zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych;
2) rodzaje odpadów komunalnych odbieranych selektywnie od właścicieli nieruchomości;
3) standard sanitarny wykonywania usług oraz ochrony środowiska;
4) obowiązek prowadzenia dokumentacji związanej z działalnością objętą zamówieniem;
5) szczegółowe wymagania stawiane przedsiębiorcom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.
w ten sposób, że przetarg jest potrzeby jedynie wówczas, gdy gmina decyduje się na powierzenie podmiotowi innemu realizacji obowiązków dot. odbierania albo odbierania i zagospodarowania odpadów. Gdyby okazało się, że gmina może sama (przez swoje zakłady, nie będące oddzielnymi od gminy podmiotami) realizować zadania, o których jest tu mowa, wówczas przetarg byłby potrzeby tylko wtedy, gdyby gmina sama nie realizowała usług.1. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany zorganizować przetarg na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 6c, albo przetarg na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów.
2. W celu zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz wyznaczenia punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych rada gminy liczącej ponad 10 000 mieszkańców może podjąć uchwałę stanowiącą akt prawa miejscowego, o podziale obszaru gminy na sektory, biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców, gęstość zaludnienia na danym terenie oraz obszar możliwy do obsługi przez jednego przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.
3. W przypadku gdy gmina jest podzielona na sektory, przetargi, o których mowa w ust. 1, organizuje się dla każdego z wyznaczonych sektorów.
4. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta określa w specyfikacji istotnych warunków zamówienia w szczególności:
1) wymogi dotyczące przekazywania odebranych zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych;
2) rodzaje odpadów komunalnych odbieranych selektywnie od właścicieli nieruchomości;
3) standard sanitarny wykonywania usług oraz ochrony środowiska;
4) obowiązek prowadzenia dokumentacji związanej z działalnością objętą zamówieniem;
5) szczegółowe wymagania stawiane przedsiębiorcom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.
Obecnie taką wykładnię popiera W. Radecki (Utrzymanie czystości i porządku w gminach. Komentarz. WKP, 2012, Art. 6d uw. 1) oraz M. Górski (Przegląd Komunalny 10/2011, str. 20). Przeciwne temu jest Ministerstwo środowiska (zob. opinia online). Argumenty za:
- brzmienie art. 3 ust. 2 pkt 1 UPorzCzystGmart. 3 UPorzCzystGm,
1. Utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do obowiązkowych zadań własnych gmin.
2. Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, a w szczególności:
1) tworzą warunki do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na terenie gminy lub zapewniają wykonanie tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych;
2) zapewniają budowę, utrzymanie i eksploatację własnych lub wspólnych z innymi gminami:
a) regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych,
b) stacji zlewnych, w przypadku gdy podłączenie wszystkich nieruchomości do sieci kanalizacyjnej jest niemożliwe lub powoduje nadmierne koszty,
c) instalacji i urządzeń do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych lub ich części,
d) szaletów publicznych;
3) obejmują wszystkich właścicieli nieruchomości na terenie gminy systemem gospodarowania odpadami komunalnymi;
4) nadzorują gospodarowanie odpadami komunalnymi, w tym realizację zadań powierzonych podmiotom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości;
5) ustanawiają selektywne zbieranie odpadów komunalnych obejmujące co najmniej następujące frakcje odpadów: papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych oraz odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w tym odpadów opakowaniowych ulegających biodegradacji;
6) tworzą punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym wskazują miejsca, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych;
7) zapewniają osiągnięcie odpowiednich poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania;
8) prowadzą działania informacyjne i edukacyjne w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi, w szczególności w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych;
9) udostępniają na stronie internetowej urzędu gminy oraz w sposób zwyczajowo przyjęty informacje o:
a) podmiotach odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości z terenu danej gminy, zawierające firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości,
b) miejscach zagospodarowania przez podmioty odbierające odpady komunalne od właścicieli nieruchomości z terenu danej gminy zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania,
c) osiągniętych przez gminę oraz podmioty odbierające odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, które nie działają na podstawie umowy, o której mowa w art. 6f ust. 1, i nie świadczą takiej usługi w trybie zamówienia z wolnej ręki, o którym mowa w art. 6f ust. 2, w danym roku kalendarzowym wymaganych poziomach recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania,
d) punktach selektywnego zbierania odpadów komunalnych, zawierające:
- firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres prowadzącego punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych,
- adresy punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych na terenie danej gminy, wraz ze wskazaniem godzin przyjmowania odpadów,
e) zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny pochodzący z gospodarstw domowych, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495, z późn. zm.), zawierające:
- firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres zbierającego zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny,
- adresy punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego na terenie danej gminy;
10) dokonują corocznej analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi, w celu weryfikacji możliwości technicznych i organizacyjnych gminy w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym:
a) możliwości przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania,
b) potrzeb inwestycyjnych związanych z gospodarowaniem odpadami komunalnymi,
c) kosztów poniesionych w związku z odbieraniem, odzyskiem, recyklingiem i unieszkodliwianiem odpadów komunalnych,
d) liczby mieszkańców,
e) liczby właścicieli nieruchomości, którzy nie zawarli umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1, w imieniu których gmina powinna podjąć działania, o których mowa w art. 6 ust. 6-12,
f) ilości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie gminy,
g) ilości zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania odbieranych z terenu gminy;
11) zapobiegają zanieczyszczaniu ulic, placów i terenów otwartych, w szczególności przez: zbieranie i pozbywanie się, z zastrzeżeniem art. 5 ust. 4, błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości oraz odpadów zgromadzonych w przeznaczonych do tego celu pojemnikach ustawionych na chodniku;
12) utrzymują czystość i porządek na przystankach komunikacyjnych, których właścicielem lub zarządzającym jest gmina oraz które są położone na jej obszarze przy drogach publicznych bez względu na kategorię tych dróg;
13) określają wymagania wobec osób utrzymujących zwierzęta domowe w zakresie bezpieczeństwa i czystości w miejscach publicznych;
14) organizują ochronę przed bezdomnymi zwierzętami na zasadach określonych w odrębnych przepisach;
15) zapewniają zbieranie, transport i unieszkodliwianie zwłok bezdomnych zwierząt lub ich części oraz współdziałają z przedsiębiorcami podejmującymi działalność w tym zakresie;
16) znakują obszary dotknięte lub zagrożone chorobą zakaźną zwierząt.
2a. W razie wykonywania przez związek międzygminny zadań, o których mowa w ust. 2, określone w ustawie prawa i obowiązki organów gminy, w tym uchwalanie aktów prawa miejscowego, wykonują właściwe organy tego związku. - art. 15 ZmUUtrzymCzystPorzadGmin2011art. 15 ZmUUtrzymCzystPorzadGmin2011
Gminne jednostki organizacyjne, które w dniu wejścia w życie ustawy wykonują działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, są obowiązane dostosować się do wymagań, o których mowa w art. 9d ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1, w okresie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
Przeciwko takiej interpretacji natomiast:
- Ministerstwo Srodowiska
- WSA w Warszawie wyrok z 18.9.2014 IV SA/Wa 1124/14 - podtrzymuje zdanie MS.
b. Zmiana ustawy
Gdyby powyższa wykładnia nie była dopuszczalna, wówczas należałoby dążyć do zmiany ustawy albo zakwestionowana jej pod względem niezgodności z przepisami wyższego rzędu.
W tym pierwszym wypadku chodziłoby o zmianę polityki rządu względem gospodarki odpadami. Jest to pewnie kwestia odpowiedniego lobby i przekonania parlamentu i/lub rządu, do zmiany kierunku.
Natomiast zakwestionowanie ustawy z powodu jej wadliwości wymagałoby rzetelnej analizy, której - jak dotychczas - nie przeprowadzono.
W zakresie naruszenia prawa europejskiego należałoby poruszyć kwestię tzw. nadmiernej (przesadnej) transpozycji dyrektywy 2008/98/WE.
Natomiast co do konstytucyjności tych przepisów wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 28.11.2013 r. (sygn. K 17/12) i oraz postanowienie Trybunału z 26.22014 r. (K 52/12).
- gwarancji samorządności gminy (Art. 165 Konstytucjaart. 165 Konstytucja, Art. 166 ust.1 Konstytucja, Art.3 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego).
1. Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługują im prawo własności i inne prawa majątkowe.
2. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej. - zasady demokratycznej legitymacji kontroli realizacji zadań publicznych (nad prywatnymi podmiotami nie ma kontroli demokratycznej, jak samorządy sprawują nad swoimi jednostkami) wynikająca z zasady demokratycznego państwa prawa (Art. 2 Konstytucjaart. 2 Konstytucja)
Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. - zasady państwa socjalnego ("urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej) (Art. 2 Konstytucjaart. 2 Konstytucjain fine)
Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.
Zob. Verbücheln2009, s. 13 i nast.
E. WNIOSKI
(...)
CategoryRekomunalizacja CategoryOchronaSrodowiska CategoryGospodarkaKomunalna CategoryGospodarkaOdpadami
Na tej stronie nie ma komentarzy