Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

Przedstawicielstwo ustawowe

A. Definicja
Przedstawicielstwo ustawowe jest formą przedstawicielstwa powstałą na mocy prawa - w odróżnieniu od przedstawicielstwa powstałego na mocy oświadczenia woli reprezentowanego (pełnomocnictwo).

B. Regulacja prawna
W polskich przepisach wzmianka dot. przedstawicielstwa ustawowego oraz podstawowa regulacja tej instytucji znajduje się w Kodeksie cywilnym w art. 95 KC. Przepis ten nie zawiera definicji przedstawicielstwa a jedynie wskazuje istotę tej instytucji (możliwość dokonania czynności prawnej przez przedstawiciela).

C. Przesłanki skuteczności
Aby przedstawicielstwo było skuteczne muszą być spełnione określone przesłanki.

1. Umocowanie
Podstawą dla działania przedstawiciela - również przedstawiciela ustawowego - jest umocowanie.
Umocowanie do działania w imieniu reprezentowanego w przypadku przedstawicielstwa ustawowego wynika z ustawy (art. 96 KC).

Przepisy przewidują następujące sytuacje kiedy powstaje stosunek przedstawicielstwa ustawowego:

• rodzice w stosunku do dzieci (art. 98 KRO
  art. 98 KRO
  § 1. Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka.
  § 2. Jednakże żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka:
  1) przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską;
  2) przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.
  § 3. Przepisy paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym.

  [schowaj]
  )
• opiekun (art. 145 KRO
  art. 145 KRO
  § 1. Opiekę ustanawia się dla małoletniego w wypadkach przewidzianych w tytule II niniejszego kodeksu.
  § 2. Opiekę ustanawia sąd opiekuńczy, skoro tylko poweźmie wiadomość, że zachodzi prawny po temu powód.

  [schowaj]
  )
• kurator (art. 178 KRO
  art. 178 KRO
  § 1. Kuratora ustanawia się w wypadkach w ustawie przewidzianych.
  § 2. W zakresie nie uregulowanym przez przepisy, które przewidują ustanowienie kuratora, stosuje się odpowiednio do kurateli przepisy o opiece z zachowaniem przepisów poniższych.

  [schowaj]
  )
• jeden z małżonków reprezentujący drugiego (art. 29 KRO
  art. 29 KRO
  W razie przemijającej przeszkody, która dotyczy jednego z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu, drugi małżonek może za niego działać w sprawach zwykłego zarządu, w szczególności może bez pełnomocnictwa pobierać przypadające należności, chyba że sprzeciwia się temu małżonek, którego przeszkoda dotyczy. Względem osób trzecich sprzeciw jest skuteczny, jeżeli był im wiadomy.

  [schowaj]
  )
• wspólnik reprezentujący spółkę cywilną lub jawną

2. Zakres umocowania
Dla skuteczności pełnomocnictwa umocowanie musi dotyczyć dokonania czynności prawnej lub czynu zgodnego z prawem.

3. Zdolność przedstawiciela do reprezentowania
W przypadku przedstawicielstwa ustawowego przepisy stanowią, że przedstawiciel musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych:

• rodzic jest przedstawicielem ustawowym, jeżeli przysługuje mu władza rodzicielska, (art. 94 KRO
  art. 94 KRO
  § 1. Jeżeli jedno z rodziców nie żyje albo nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, władza rodzicielska przysługuje drugiemu z rodziców. To samo dotyczy wypadku, gdy jedno z rodziców zostało pozbawione władzy rodzicielskiej albo gdy jego władza rodzicielska uległa zawieszeniu.
  § 2. (uchylony).
  § 3. Jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nieznani, ustanawia się dla dziecka opiekę.

  [schowaj]
  , art. 98 KRO
  art. 98 KRO
  § 1. Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka.
  § 2. Jednakże żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka:
  1) przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską;
  2) przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.
  § 3. Przepisy paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym.

  [schowaj]
  )
• opiekunem może być wyłącznie osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych (art. 148 KRO
  art. 148 KRO
  § 1. Nie może być ustanowiona opiekunem osoba, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych albo została pozbawiona praw publicznych.
  § 1a. Opiekunem małoletniego nie może być ustanowiona także osoba, która została pozbawiona władzy rodzicielskiej albo skazana za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności albo za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby lub przestępstwo popełnione na szkodę małoletniego lub we współdziałaniu z nim, albo osoba, wobec której orzeczono zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowywaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi, lub obowiązek powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu.
  § 2. Nie może być ustanowiony opiekunem ten, w stosunku do kogo zachodzi prawdopodobieństwo, że nie wywiąże się należycie z obowiązków opiekuna.

  [schowaj]
  )
• dla kuratora stosuje się przepisy regulujące opiekę (art. 178 KRO
  art. 178 KRO
  § 1. Kuratora ustanawia się w wypadkach w ustawie przewidzianych.
  § 2. W zakresie nie uregulowanym przez przepisy, które przewidują ustanowienie kuratora, stosuje się odpowiednio do kurateli przepisy o opiece z zachowaniem przepisów poniższych.

  [schowaj]
  )

4. Działanie w imieniu reprezentowanego
Aby przedstawicielstwo odniosło skutek dla reprezentowanego przedstawiciel musi działać w imieniu reprezentowanego. W przeciwnym wypadku przedstawiciel działał będzie w swoim imieniu, tzn. sam bezpośrednio zostanie obarczony skutkami prawnymi dokonanej czynności.

5. Brak zakazu przedstawicielstwa
Przepisy ograniczają możliwość występowania przez przedstawiciela w niektórych sytuacjach takich jak:

• sporządzenie testamentu (art. 944 KC
  art. 944 KC
  § 1. Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
  § 2. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.

  [schowaj]
  ),
• uznanie dziecka (art. 73 KRO
  art. 73 KRO
  § 1. Uznanie ojcostwa następuje, gdy mężczyzna, od którego dziecko pochodzi, oświadczy przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, że jest ojcem dziecka, a matka dziecka potwierdzi jednocześnie albo w ciągu trzech miesięcy od dnia oświadczenia mężczyzny, że ojcem dziecka jest ten mężczyzna.
  § 2. Kierownik urzędu stanu cywilnego wyjaśnia osobom zamierzającym złożyć oświadczenia konieczne do uznania ojcostwa przepisy regulujące obowiązki i prawa wynikające z uznania, przepisy o nazwisku dziecka oraz różnicę pomiędzy uznaniem ojcostwa a przysposobieniem dziecka.
  § 3. Kierownik urzędu stanu cywilnego odmawia przyjęcia oświadczeń koniecznych do uznania ojcostwa, jeżeli uznanie jest niedopuszczalne albo gdy powziął wątpliwość co do pochodzenia dziecka.
  § 4. Uznanie ojcostwa może nastąpić także przed sądem opiekuńczym, a za granicą również przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, jeżeli uznanie dotyczy dziecka, którego oboje rodzice albo jedno z nich są obywatelami polskimi. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio.

  [schowaj]
  ).

D. Literatura
1. A.Wolter, J.Ignatowicz, K.Stefaniuk w: "Prawo cywilne. Zarys części ogólnej" wyd. 1
2. J.Strzebińczyk w: E.Gniewek (red.) "Kodeks cywilny. Komentarz" wyd. 2

---

CategoryCzescOgolna CategoryLeksykonP