Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy
Inhaltsverzeichnis des Artikels

Pełnomocnictwo

art. 98 KC i nast.

A. Definicja
Pełnomocnictwo umożliwia dokonanie czynności prawnej przez pełnomocnika w imieniu i ze skutkiem dla mocodawcy.
Pełnomocnictwo jest formą przedstawicielstwa mającą swoje źródło w oświadczeniu woli mocodawcy (por. art. 96 KC
art. 96 KC
Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo).
[schowaj]
) - w przeciwieństwie do przedstawicielstwa ustawowego powstającego z mocy prawa.

B. Regulacja prawna
W polskich przepisach podstawowa regulacja instytucji pełnomocnictwa znajduje się w Kodeksie cywilnym w art. 98 KC
art. 98 KC
Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności.
[schowaj]
i następnych. Przepis ten nie zawiera definicji pełnomocnictwa a jedynie wskazuje istotę tej instytucji (możliwośc dokonania czynności prawnej w imieniu mocodawcy przez pełnomocnika).

C. Substytucja
Zgodnie z regulacją art. 106 KC
art. 106 KC
Pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.
[schowaj]
pełnomocnik może ustanawiać substytutów (dalszych pełnomocników), jeżeli wynika to z treści pełnomocnictwa.

D. Przesłanki skuteczności
Aby przedstawicielstwo było skuteczne muszą być spełnione określone przesłanki.
1. Umocowanie
Podstawą dla działania pełnomocnika jest
  • umocowanie (vide art. 96 KC
    art. 96 KC
    Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo).
    [schowaj]
    ).
Umocowanie do działania w imieniu mocodawcy w przypadku przedstawicielstwa umownego wynika z oświadczenia woli mocodawcy.
Warunki określone dla oświadczenia woli ustanawiającego pełnomocnika zostały określone tutaj
oraz
  • działanie pełnomocnika w granicach tego umocowania.

2. Zakres umocowania
Umocowanie musi dotyczyć dokonania czynności prawnej.

3. Zdolność pełnomocnika do reprezentowania
Zgodnie z art. 100 KC
art. 100 KC
Okoliczność, że pełnomocnik jest ograniczony w zdolności do czynności prawnych, nie ma wpływu na ważność czynności dokonanej przez niego w imieniu mocodawcy.
[schowaj]
pełnomocnik musi mieć przynajmniej ograniczoną zdolność do czynności prawnych aby mógł działać w imieniu i na rzecz mocodawcy. W przypadku prokury pełnomocnik musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych (vide art. 1092 KC
art. 1092 KC
§ 1. Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie. Przepisu art. 99 § 1 nie stosuje się.
§ 2. Prokurentem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
[schowaj]
).

Przepisy nie ograniczają jednakże możliwości bycia pełnomocnikiem wyłącznie do osób fizycznych. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego III CO 42/63 nie ma przeszkód, aby pełnomocnikiem była również osoba prawna (tak np. A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk w "Prawo cywilne. Zarys części ogólnej").

4. Działanie w imieniu reprezentowanego
Aby pełnomocnictwo odniosło skutek dla mocodawcy przedstawiciel musi działać w imieniu reprezentowanego.

5. Brak zakazu przedstawicielstwa
Przepisy ograniczają możliwość występowania przez pełnomocnika w niektórych sytuacjach takich jak:
  • sporządzenie testamentu (art. 944 KC
    art. 944 KC
    § 1. Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
    § 2. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.
    [schowaj]
    )
  • uznanie dziecka (art. 73 KRO
    art. 73 KRO
    § 1. Uznanie ojcostwa następuje, gdy mężczyzna, od którego dziecko pochodzi, oświadczy przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, że jest ojcem dziecka, a matka dziecka potwierdzi jednocześnie albo w ciągu trzech miesięcy od dnia oświadczenia mężczyzny, że ojcem dziecka jest ten mężczyzna.
    § 2. Kierownik urzędu stanu cywilnego wyjaśnia osobom zamierzającym złożyć oświadczenia konieczne do uznania ojcostwa przepisy regulujące obowiązki i prawa wynikające z uznania, przepisy o nazwisku dziecka oraz różnicę pomiędzy uznaniem ojcostwa a przysposobieniem dziecka.
    § 3. Kierownik urzędu stanu cywilnego odmawia przyjęcia oświadczeń koniecznych do uznania ojcostwa, jeżeli uznanie jest niedopuszczalne albo gdy powziął wątpliwość co do pochodzenia dziecka.
    § 4. Uznanie ojcostwa może nastąpić także przed sądem opiekuńczym, a za granicą również przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, jeżeli uznanie dotyczy dziecka, którego oboje rodzice albo jedno z nich są obywatelami polskimi. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio.
    [schowaj]
    )

E. Rodzaje pełnomocnictw
Przepisy przewidują kilka rodzajów pełnomocnictw:
1. Pełnomocnictwo ogólne
Zgodnie z art. 98 zd. 1 KC
art. 98 KC
Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności.
[schowaj]
pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu.

2. Pełnomocnictwo rodzajowe
Pełnomocnictwa rodzajowego udziela się do dokonania czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu (art. 98 zd. 2 KC
art. 98 KC
Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności.
[schowaj]
).
W pełnomocnictwie rodzajowym niezbędne jest więc wskazanie - mniej lub bardziej precyzyjnie - rodzaju czynności prawnych, których może dokonywać pełnomocnik (np. zawieranie umów o pracę, zbycie nieruchomości etc.).

3. Pełnomocnictwo do poszczególnej czynności
Tego rodzaju pełnomocnictwa udziela się, gdy ustawa tego wymaga (por. art. 98 zd. 2 KC
art. 98 KC
Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności.
[schowaj]
in fine).
Obecnie znane są następujące przepisy ustawy, które wymagają tekiego rodzaju pełnomocnictwa, np.:
  • pełnomocnictwo do zawarcia związku małżeńskiego (art. 6 § 1 KRO
    art. 6 KRO
    § 1. Z ważnych powodów sąd może zezwolić, żeby oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński lub oświadczenie przewidziane w art. 1 § 2 zostało złożone przez pełnomocnika.
    § 2. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym i wymieniać osobę, z którą małżeństwo ma być zawarte.
    [schowaj]
    )
  • pełnomocnictwo do oddania do czasowego korzystania, zbywania i obciążania nieruchomości przedsiębiorstwa (art. 109 [3] KC
    art. 109 KC
    Przepisy działu niniejszego stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy oświadczenie woli ma być złożone przedstawicielowi.
    [schowaj]
    )

4. Prokura
Zob. Prokura.

5. Pełnomocnictwa szczególne
Oprócz Kodeksu cywilnego niektóre inne ustawy zawierają postanowienia dotyczące pełnomocnictw. Wśród nich należy wymienić: ustawę o radcach prawnych, ustawę o adwokaturze, Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks postępowania administracyjnego, Ordynację podatkową.

a. pełnomocnictwo w post. cywilnym

b. pełnomocnictwo w post. karnym

c. pełnomocnictwo w post. administracyjnym

d. pełnomocnictwo w post. podatkowym
W tym zakresie regulację szczególną ustanawia art. 136 UOrdynPodatk
art. 136 UOrdynPodatk
Strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania.
[schowaj]
. Zgodnie z tym przepisem strona postępowania podatkowego może działać osobiście bądź przez ustanowionego pełnomocnika.
Zgodnie z ogólną regulacją czynności pełnomocnika pociągają skutki bezpośrednio dla reprezentowanej strony.
Pełnomocnictwo to cechuje się pewnymi odrębnościami:
  • zakres pełnomocnictwa
Pełnomocnictwo nie może rozciągać się na czynności które muszą być dokonane osobiście (np. zeznania strony).
  • możliwość bycia pełnomocnikiem
Pełnomocnikiem może być:
  • osoba fizyczna, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych (nie może być nim więc osoba prawna), może nim być zatem również radca prawny, adwokat, doradca podatkowy, art. 137 § 1 UOrdynPodatk
    art. 137 UOrdynPodatk
    § 1. Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
    § 1a. Pełnomocnikiem strony w postępowaniu przed organami celnymi, w sprawach dotyczących podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego z tytułu importu towarów, może być także osoba, o której mowa w art. 79 ustawy z dnia 19 marca 2004 r. - Prawo celne (Dz. U. Nr 68, poz. 622), zwanej dalej "Prawem celnym".
    § 2. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone ustanie do protokołu.
    § 3. Pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. Adwokat, radca prawny, a także doradca podatkowy mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie. Organ podatkowy może w razie wątpliwości zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony.
    § 3a. W poszczególnych wynikających w toku postępowania kwestiach mniejszej wagi organ podatkowy może nie żądać pełnomocnictwa, jeżeli pełnomocnikiem jest małżonek strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu jego upoważnienia do występowania w imieniu strony.
    § 4. W zakresie nieuregulowanym w § 1-3a stosuje się przepisy prawa cywilnego.
    [schowaj]
  • agent celny w postępowaniu przed organami celnymi, w sprawach dotyczących podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego z tytułu importu towarów art. 137 § 1a UOrdynPodatk
    art. 137 UOrdynPodatk
    § 1. Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
    § 1a. Pełnomocnikiem strony w postępowaniu przed organami celnymi, w sprawach dotyczących podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego z tytułu importu towarów, może być także osoba, o której mowa w art. 79 ustawy z dnia 19 marca 2004 r. - Prawo celne (Dz. U. Nr 68, poz. 622), zwanej dalej "Prawem celnym".
    § 2. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone ustanie do protokołu.
    § 3. Pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. Adwokat, radca prawny, a także doradca podatkowy mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie. Organ podatkowy może w razie wątpliwości zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony.
    § 3a. W poszczególnych wynikających w toku postępowania kwestiach mniejszej wagi organ podatkowy może nie żądać pełnomocnictwa, jeżeli pełnomocnikiem jest małżonek strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu jego upoważnienia do występowania w imieniu strony.
    § 4. W zakresie nieuregulowanym w § 1-3a stosuje się przepisy prawa cywilnego.
    [schowaj]
  • pracownik podatnika, agent celny, adwokat, radca prawny, doradca podatkowy w postępowaniu z zakresu podatku akcyzowego dotyczącego towaru, którego rodzaj lub ilość wskazuje na przeznaczenie do działalności gospodarczej, art. 17 UPodatekAkcyz
    art. 17 UPodatekAkcyz
    1. Podmiotem reprezentującym, o którym mowa w art. 13 ust. 5, może być jedynie podmiot posiadający siedzibę na terytorium kraju, spełniający warunki, o których mowa w art. 48 ust. 1 pkt 2–4, i który złożył zgłoszenie rejestracyjne zgodnie z art. 16. Podmiot reprezentujący w zgłoszeniu rejestracyjnym powinien wskazać ponadto reprezentowany przez niego podmiot zagraniczny.
    2. Właściwy naczelnik urzędu celnego odmawia przyjęcia zgłoszenia rejestracyjnego podmiotu reprezentującego, który nie spełnia warunków, o których mowa w art. 48 ust. 1 pkt 2–4.
    3. Nabywca końcowy jest obowiązany przesyłać kopie faktur, o których mowa w art. 24 ust. 1 pkt 1, podmiotowi reprezentującemu w terminie 14 dni od dnia ich otrzymania.
    4. Właściwy naczelnik urzędu celnego wykreśla z rejestru podmiot reprezentujący w przypadku naruszenia któregokolwiek z warunków określonych w art. 48 ust. 1 pkt. 2–4. Art. 52 ust. 3 stosuje się odpowiednio.
    [schowaj]

e. pełnomocnictwo w post. celnym
W zakresie spraw celnych istnieje szczególna regulacja dotycząca pełnomocnictw.
Zgodnie z art. 5 WKC
art. 5 WKC
1. Na warunkach określonych w art. 64 ust. 2 i z zastrzeżeniem przepisów przyjętych w ramach art. 243 ust. 2 lit. b) każda osoba ma prawo do działania przez przedstawiciela reprezentującego ją przed organami celnymi celem dokonania wszelkich czynności i formalności przewidzianych w przepisach prawa celnego.
2. Przedstawicielstwo może być:
- bezpośrednie, w tym przypadku przedstawiciel działa w imieniu i na rzecz innej osoby, lub
- pośrednie, w tym przypadku przedstawiciel działa we własnym imieniu, lecz na rzecz innej osoby.
Państwa Członkowskie mogą sobie zastrzec prawo do dokonywania, na swoim obszarze, zgłoszenia celnego przez:
- przedstawiciela bezpośredniego, lub
- przedstawiciela pośredniego;
tak aby przedstawicielem był agent celny wykonujący swój zawód na terytorium tego Państwa Członkowskiego.
3. Z wyjątkiem przypadków określonych w art. 64 ust. 2 lit. b) i ust. 3 przedstawicielem jest osoba mająca swoją siedzibę we Wspólnocie.
4. Przedstawiciel musi zgłosić fakt wykonywania działalności na rzecz osoby reprezentowanej, sprecyzować, czy jest to przedstawicielstwo pośrednie czy bezpośrednie, oraz być umocowany do reprezentowania.
Osoba, która nie zadeklaruje faktu wykonywania działalności w imieniu lub na rzecz innej osoby, lub taka, która zadeklaruje, że działa w imieniu lub na rzecz innej osoby, nie będąc umocowana do reprezentowania, jest traktowana jako działająca we własnym imieniu i na własną rzecz.
5. Organy celne mogą zażądać od każdej osoby oświadczającej, że działa w imieniu lub na rzecz innej osoby, przedstawienia dowodów potwierdzających jej prawo do występowania w charakterze przedstawiciela.
[schowaj]
w sprawach celnych możliwe jest ustanowienie:
  • przedstawiciela pośredniego - działającego we własnym imieniu ale ze skutkiem dla reprezentowanego, więcej tutaj
  • przedstawiciela bezpośredniego - działającego we własnym imieniu i ze skutkiem dla reprezentowanego.

F. Literatura
1. A.Wolter, J.Ignatowicz, K.Stefaniuk w "Prawo cywilne. Zarys części ogólnej" wyd. 1
2. J. Stzebińczyk w E.Gniewek (red.) "Kodeks cywilny. Komentarz" wyd. 2
3. J. Borkowski w B.Adamiak J.Borkowski R.Mastalski J.Zubrzycki, Ordynacja podatkowa. Komentarz wyd. 2, str. 505-512
4. J.Michalski w "Ordynacja podatkowa. Komentarz", str. 153-155

CategoryPrzedstawicielstwo CategoryLeksykonP
Na tej stronie nie ma komentarzy