Wersja [21783]
To jest stara wersja PrzedawnienieRoszczenMajatkowych utworzona przez MarcinKrzymuski, 2017-09-24 20:22:54.
Inhaltsverzeichnis des Artikels
A. Ogólne uwagi
B. Cywilnoprawne roszczenie ma...
1. Roszczenie
2. Majątkowy charakter roszcze...
3. Cywilnoprawny charakter ros...
4. Wyjątki
C. Ustalenie długości okresu p...
1. Przepisy szczególne
2. Reguły ogólne
a. Świadczenia okresowe
b. Świadczenia związane z dzia...
c. Obejście terminów przedawni...
D. Upływ czasu
E. Uwzględnienie okoliczności ...
1. Zawieszenie biegu przedawni...
2. Przerwanie biegu przedawnie...
F. Zarzut dłużnika
G. Schemat Taris(R)
B. Cywilnoprawne roszczenie ma...
1. Roszczenie
2. Majątkowy charakter roszcze...
3. Cywilnoprawny charakter ros...
4. Wyjątki
C. Ustalenie długości okresu p...
1. Przepisy szczególne
2. Reguły ogólne
a. Świadczenia okresowe
b. Świadczenia związane z dzia...
c. Obejście terminów przedawni...
D. Upływ czasu
E. Uwzględnienie okoliczności ...
1. Zawieszenie biegu przedawni...
2. Przerwanie biegu przedawnie...
F. Zarzut dłużnika
G. Schemat Taris(R)
Przedawnienie roszczeń majątkowych
A. Ogólne uwagi
Upływ czasu nie jest bez znaczenia dla roszczeń, szczególnie tych, które mają majątkowy charakter, albowiem, zgodnie z regulacją art. 117 § 1 KC
art. 117 KC
§ 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.
§ 2. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.
§ 3. (uchylony).
, roszczenia te ulegają przedawnieniu. § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.
§ 2. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.
§ 3. (uchylony).
Przedawnienie nie powoduje wygaśnięcia obowiązku jego spełnienia, ale daje zobowiązanemu prawo do podniesienia zarzutu trwale obezwładniającego roszczenie (zarzut peremptoryjny) i w konsekwencji do odmówienia spełnienia świadczenia. Dopóty jednak dłużnik takiego zarzutu nie podniósł, to choćby upłynęły wszelkie terminy przedawnienia, jest zobowiązany wypełnić swoje zobowiązanie.
Przyjrzyjmy się więc temu, jakie okoliczności muszą wystąpić, by interesujące nas roszczenie uległo przedawnieniu i dłużnik mógł odmówić jego spełnienia.
B. Cywilnoprawne roszczenie majątkowe
Przedawnieniu ulegają tylko roszczenia majątkowe, które mają do tego charakter cywilnoprawny.
1. Roszczenie
Roszczeniem jest prawo żądania od indywidualnie określonej osoby ściśle określonego zachowania się. Stąd też nie ulegają przedawnieniu uprawnienia, które nie dają się zakwalifikować jako roszczenia, czyli np. uprawnienia kształtujące, prawa podmiotowe bezwzględne jako takie (np. prawo własności) itp.
2. Majątkowy charakter roszczenia
Oprócz tego, uprawnienie musi mieć charakter majątkowy. Majątkowe roszczenia to takie, w przypadku których da się określić wartość ich przedmiotu (np. roszczenie o wydanie konkretnej rzeczy ruchomej, o zapłatę sumy pieniężnej). Stąd też nie ulegają przedawnieniu roszczenia wynikające z naruszenia dobra osobistego albo praw rodzinnych.
3. Cywilnoprawny charakter roszczenia
Kolejną cechą roszczeń podlegających przedawnieniu jest ich charakter cywilnoprawny. Oznacza to, iż nie podlegają przedawnieniu roszczenia, które wynikają z przepisów administracyjnych albo karnych bądź procesowych.
4. Wyjątki
Od naszkicowanej w powyższych punktach zasady, iż przedawniać mogą się tylko cywilnoprawne roszczenia majątkowe, przewiduje się wyjątki. Istnieją bowiem roszczenia będące zarówno majątkowymi i cywilnoprawnymi, które jednak przedawnieniu podlegać nie będą. Są to roszczenia o wydanie rzeczy (tzw. roszczenie windykacyjne) oraz zaprzestanie dalszych naruszeń i przywrócenie stanu poprzedniego (roszczenie negatoryjne), ale tylko pod warunkiem, iż dotyczą nieruchomości, art. 222 KC
Roszczeniem jest prawo żądania od indywidualnie określonej osoby ściśle określonego zachowania się. Stąd też nie ulegają przedawnieniu uprawnienia, które nie dają się zakwalifikować jako roszczenia, czyli np. uprawnienia kształtujące, prawa podmiotowe bezwzględne jako takie (np. prawo własności) itp.
2. Majątkowy charakter roszczenia
Oprócz tego, uprawnienie musi mieć charakter majątkowy. Majątkowe roszczenia to takie, w przypadku których da się określić wartość ich przedmiotu (np. roszczenie o wydanie konkretnej rzeczy ruchomej, o zapłatę sumy pieniężnej). Stąd też nie ulegają przedawnieniu roszczenia wynikające z naruszenia dobra osobistego albo praw rodzinnych.
3. Cywilnoprawny charakter roszczenia
Kolejną cechą roszczeń podlegających przedawnieniu jest ich charakter cywilnoprawny. Oznacza to, iż nie podlegają przedawnieniu roszczenia, które wynikają z przepisów administracyjnych albo karnych bądź procesowych.
4. Wyjątki
Od naszkicowanej w powyższych punktach zasady, iż przedawniać mogą się tylko cywilnoprawne roszczenia majątkowe, przewiduje się wyjątki. Istnieją bowiem roszczenia będące zarówno majątkowymi i cywilnoprawnymi, które jednak przedawnieniu podlegać nie będą. Są to roszczenia o wydanie rzeczy (tzw. roszczenie windykacyjne) oraz zaprzestanie dalszych naruszeń i przywrócenie stanu poprzedniego (roszczenie negatoryjne), ale tylko pod warunkiem, iż dotyczą nieruchomości, art. 222 KC
art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
i art. 223 KC§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
art. 223 KC
§ 1. Roszczenia właściciela przewidziane w artykule poprzedzającym nie ulegają przedawnieniu, jeżeli dotyczą nieruchomości.
§ 2. (uchylony).
§ 3. (uchylony).
.§ 1. Roszczenia właściciela przewidziane w artykule poprzedzającym nie ulegają przedawnieniu, jeżeli dotyczą nieruchomości.
§ 2. (uchylony).
§ 3. (uchylony).
C. Ustalenie długości okresu przedawnienia
Do przedawnienia dochodzi na skutek niewykonywania roszczenia przez określony w ustawie okres czasu. Kodeks cywilny przewiduje różne terminy przedawnienia, w zależności od źródła roszczenia oraz jego rodzaju.
1. Przepisy szczególne
Badając, czy dane roszczenie uległo już przedawnieniu ustalić trzeba skąd ono wynika (z umowy sprzedaży, umowy o dzieło, z czynu niedozwolonego itp.) i czy dla roszczeń z danego typu ustawodawca przewidział szczególne regulacje. Do nich należą: art. 390 § 3 KC
2. Reguły ogólne
Reguła ogólna znajduje się w art. 118 KC
Badając, czy dane roszczenie uległo już przedawnieniu ustalić trzeba skąd ono wynika (z umowy sprzedaży, umowy o dzieło, z czynu niedozwolonego itp.) i czy dla roszczeń z danego typu ustawodawca przewidział szczególne regulacje. Do nich należą: art. 390 § 3 KC
art. 390 KC
§ 1. Jeżeli strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Strony mogą w umowie przedwstępnej odmiennie określić zakres odszkodowania.
§ 2. Jednakże gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej.
§ 3. Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.
, art. 442 § 1 KC§ 1. Jeżeli strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Strony mogą w umowie przedwstępnej odmiennie określić zakres odszkodowania.
§ 2. Jednakże gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej.
§ 3. Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.
art. 442 KC
(uchylony).
, art. 554 KC(uchylony).
art. 554 KC
Roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych przedawniają się z upływem lat dwóch.
, art. 646 KCRoszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych przedawniają się z upływem lat dwóch.
art. 646 KC
Roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.
, art. 667 KCRoszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.
art. 667 KC
§ 1. Bez zgody wynajmującego najemca nie może czynić w rzeczy najętej zmian sprzecznych z umową lub z przeznaczeniem rzeczy.
§ 2. Jeżeli najemca używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową lub z przeznaczeniem rzeczy i mimo upomnienia nie przestaje jej używać w taki sposób albo gdy rzecz zaniedbuje do tego stopnia, że zostaje ona narażona na utratę lub uszkodzenie, wynajmujący może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia.
, art. 751 KC§ 1. Bez zgody wynajmującego najemca nie może czynić w rzeczy najętej zmian sprzecznych z umową lub z przeznaczeniem rzeczy.
§ 2. Jeżeli najemca używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową lub z przeznaczeniem rzeczy i mimo upomnienia nie przestaje jej używać w taki sposób albo gdy rzecz zaniedbuje do tego stopnia, że zostaje ona narażona na utratę lub uszkodzenie, wynajmujący może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia.
art. 751 KC
Z upływem lat dwóch przedawniają się:
1) roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujący osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom;
2) roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.
, art. 772 KCZ upływem lat dwóch przedawniają się:
1) roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujący osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom;
2) roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.
art. 772 KC
§ 1. Komisant nabywa roszczenie o zapłatę prowizji z chwilą, gdy komitent otrzymał rzecz albo cenę. Jeżeli umowa ma być wykonywana częściami, komisant nabywa roszczenie o prowizję w miarę wykonywania umowy.
§ 2. Komisant może żądać prowizji także wtedy, gdy umowa nie została wykonana z przyczyn dotyczących komitenta.
, art. 778 KC§ 1. Komisant nabywa roszczenie o zapłatę prowizji z chwilą, gdy komitent otrzymał rzecz albo cenę. Jeżeli umowa ma być wykonywana częściami, komisant nabywa roszczenie o prowizję w miarę wykonywania umowy.
§ 2. Komisant może żądać prowizji także wtedy, gdy umowa nie została wykonana z przyczyn dotyczących komitenta.
art. 778 KC
Roszczenia z umowy przewozu osób przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany - od dnia, kiedy miał być wykonany.
, art. 792 KCRoszczenia z umowy przewozu osób przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany - od dnia, kiedy miał być wykonany.
art. 792 KC
Roszczenia z umowy przewozu rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia dostarczenia przesyłki, a w razie całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem - od dnia, kiedy przesyłka miała być dostarczona.
, art. 819 § 1 KCRoszczenia z umowy przewozu rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia dostarczenia przesyłki, a w razie całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem - od dnia, kiedy przesyłka miała być dostarczona.
art. 819 KC
§ 1. Roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech.
§ 2. (uchylony).
§ 3. W wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej roszczenie poszkodowanego do ubezpieczyciela o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.
§ 4. Bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa się także przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia.
. Jeżeli okaże się, iż dla danego roszczenia kodeks przewiduje szczególny okres przedawnienia, stosuje się ten przepis. Szczególnym przepisem jest też art. 125 KC§ 1. Roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech.
§ 2. (uchylony).
§ 3. W wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej roszczenie poszkodowanego do ubezpieczyciela o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.
§ 4. Bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa się także przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia.
art. 125 KC
§ 1. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu.
§ 2. (uchylony).
, z którego wynika, iż wszystkie roszczenia prawomocnie zasądzone przez sąd albo stwierdzone w ugodzie sądowej, przedawniają się po 10 latach od uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku braku informacji na temat długości okresu przedawnienia w przepisach szczególnych, należy zastosować reguły ogólne.§ 1. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu.
§ 2. (uchylony).
2. Reguły ogólne
Reguła ogólna znajduje się w art. 118 KC
art. 118 KC
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
i przewiduje, iż zwykły okres przedawnienia wynosi 10 lat, ale gdy dotyczy roszczeń o świadczenia okresowe albo roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, wówczas okres przedawnienia wynosi 3 lata. Terminów tych strony nie mogą zmieniać w żadną stronę (ani przedłużać ani skracać) - art. 119 KCJeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
art. 119 KC
Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.
.Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.
a. Świadczenia okresowe
Świadczeniami okresowymi są takie, które charakteryzują się tym, iż dłużnik jest zobowiązany spełniać je periodycznie, w określonych z góry odstępach czasu, a suma tych świadczeń nie składa się na z góry oznaczoną wielkość [Pietrzykowski/Brzozowski, Komentarz do k.c., Warszawa 2002, Art. 118, nb. 4] (np. czynsz najmu płatny co miesiąc, raty alimentacyjne płatne co określony czas, renta itp.).
b. Świadczenia związane z działalnością gospodarczą
Świadczeniami związanymi z działalnością gospodarczą są natomiast takie, które przysługują osobom (fizycznym lub prawnym), które trudnią się działalnością gospodarczą. Sporne jest, czy dopuszczalne jest w tej sytuacji odwołanie się do art. 2 USwobodDziałGosp
Świadczeniami okresowymi są takie, które charakteryzują się tym, iż dłużnik jest zobowiązany spełniać je periodycznie, w określonych z góry odstępach czasu, a suma tych świadczeń nie składa się na z góry oznaczoną wielkość [Pietrzykowski/Brzozowski, Komentarz do k.c., Warszawa 2002, Art. 118, nb. 4] (np. czynsz najmu płatny co miesiąc, raty alimentacyjne płatne co określony czas, renta itp.).
b. Świadczenia związane z działalnością gospodarczą
Świadczeniami związanymi z działalnością gospodarczą są natomiast takie, które przysługują osobom (fizycznym lub prawnym), które trudnią się działalnością gospodarczą. Sporne jest, czy dopuszczalne jest w tej sytuacji odwołanie się do art. 2 USwobodDziałGosp
art. 2 USwobodDziałGosp
Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
. SN raczej konstruuje dla tych przypadków własną definicję. Zgodnie z nią działalność gospodarcza w art. 118 KCDziałalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
art. 118 KC
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
oznacza działalność spełniającą następujące kryteria: Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
- zawodowy (a więc stały) charakter,
- związana z nim powtarzalność podejmowanych działań,
- podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania, oraz
- uczestnictwo w obrocie gospodarczym (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6.12.1991 r., sygn. III CZP 117/91; opubl. w OSNCP z 1992 nr 5 poz. 65 oraz OSP z 1992 nr 11 poz. 235).
art. 221 KC
Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
) czy też prowadzi działalność. Rozstrzyga bowiem status osoby wierzyciela.Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
c. Obejście terminów przedawnienia
Otwarta jest kwestia, jak interpretować sytuacje, gdy wierzycielowi przysługują roszczenia z różnych podstaw prawnych i podlegające odmiennym terminom przedawnienia. Wydaje się, że w Polsce nie było jeszcze dyskusji na temat możliwości skrócenia terminu przedawnienia aby uniknąć - przez powoływanie się na inne podstawy roszczeń - przedawnienia roszczeń podlegających krótszym terminom przedawnienia. Zapewne otwarta konkurencja podstaw prawnych i ich różne przesłanki (czasem związane z domniemaniem i odwróceniem ciężaru dowodu) co do zasady wykluczają prawo dłużnika do kwestionowania dłuższego terminu przedawnienia. Z drugiej strony, zwłaszcza w obrocie profesjonalnym i w sytuacjach gdy nie ma znaczących różnic w przesłankach i skutkach roszczenia, można rozważyć powołanie się przez dłużnika na próbę obejścia przez wierzyciela krótszych terminów przedawnienia i doprpowadzenia do stosowania jednolicie krótszych terminów (podstawą takiego zarzutu dłużnika musiałby być wówczas art. 5 KC
Otwarta jest kwestia, jak interpretować sytuacje, gdy wierzycielowi przysługują roszczenia z różnych podstaw prawnych i podlegające odmiennym terminom przedawnienia. Wydaje się, że w Polsce nie było jeszcze dyskusji na temat możliwości skrócenia terminu przedawnienia aby uniknąć - przez powoływanie się na inne podstawy roszczeń - przedawnienia roszczeń podlegających krótszym terminom przedawnienia. Zapewne otwarta konkurencja podstaw prawnych i ich różne przesłanki (czasem związane z domniemaniem i odwróceniem ciężaru dowodu) co do zasady wykluczają prawo dłużnika do kwestionowania dłuższego terminu przedawnienia. Z drugiej strony, zwłaszcza w obrocie profesjonalnym i w sytuacjach gdy nie ma znaczących różnic w przesłankach i skutkach roszczenia, można rozważyć powołanie się przez dłużnika na próbę obejścia przez wierzyciela krótszych terminów przedawnienia i doprpowadzenia do stosowania jednolicie krótszych terminów (podstawą takiego zarzutu dłużnika musiałby być wówczas art. 5 KC
art. 5 KC
Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
).Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
D. Upływ czasu
Przedawnienie następuje, gdy upłynął ustalony wg powyższego schematu okres przedawnienia. Konieczne i logiczne jest więc, iż trzeba ustalić, od kiedy liczy się bieg danego okresu. Decyduje o tym przepis art. 120 § 1 zd. 1 KC
art. 120 KC
§ 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.
§ 2. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.
, z którego wynika, iż miarodajny jest moment wymagalności świadczenia. Wymagalność to możliwość żądania przez uprawnionego spełnienia świadczenia.§ 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.
§ 2. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.
W normalnych okolicznościach termin wymagalności jest określony poprzez podanie daty, do której dane świadczenie (np. zapłata) powinno zostać spełnione. W przypadku np. rachunku albo faktury, na których zaznaczono, iż płatność powinna nastąpić do dnia 15-ego danego miesiąca, roszczenie o zapłatę staje się wymagalne z dniem 16-ego danego miesiąca. Przed 15-ym bowiem dłużnik może powinien, ale nie musi spełniać świadczenie. Natomiast 16-ego musi być spełnione. Od tego dnia wierzyciel może już przymuszać do wypełnienia zobowiązania.
Jeżeli nie została określona data spełnienia świadczenia, a dla danego rodzaju roszczeń przewidziano przepisy szczególne o wymagalności, stosuje się przepisy szczególne, a w dalszej kolejności regułę wynikającą z art. 120 KC
art. 120 KC
§ 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.
§ 2. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.
(a dokładnie z jego § 1 zd. 2 i § 2). § 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.
§ 2. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.
Do przepisów szczególnych należą: art. 390 § 3 KC
art. 390 KC
§ 1. Jeżeli strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Strony mogą w umowie przedwstępnej odmiennie określić zakres odszkodowania.
§ 2. Jednakże gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej.
§ 3. Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.
, art. 646 KC§ 1. Jeżeli strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Strony mogą w umowie przedwstępnej odmiennie określić zakres odszkodowania.
§ 2. Jednakże gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej.
§ 3. Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.
art. 646 KC
Roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.
, art. 722 KCRoszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.
art. 722 KC
Roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany.
, art. 778 KCRoszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany.
art. 778 KC
Roszczenia z umowy przewozu osób przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany - od dnia, kiedy miał być wykonany.
i art. 792 KCRoszczenia z umowy przewozu osób przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany - od dnia, kiedy miał być wykonany.
art. 792 KC
Roszczenia z umowy przewozu rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia dostarczenia przesyłki, a w razie całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem - od dnia, kiedy przesyłka miała być dostarczona.
. Wskazują one suwerennie początek biegu przedawnienia.Roszczenia z umowy przewozu rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia dostarczenia przesyłki, a w razie całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem - od dnia, kiedy przesyłka miała być dostarczona.
Gdy nie stwierdzono istnienia przepisu szczególnego należy zastosować art. 120 § 1 zd. 2 KC
art. 120 KC
§ 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.
§ 2. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.
albo art. 120 § 2 KC§ 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.
§ 2. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.
art. 120 KC
§ 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.
§ 2. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.
, w zależności od treści roszczenia. W pierwszym wypadku mamy do czynienia z sytuacją, gdy strony nie ustaliły konkretnej daty spełnienia świadczenia, poprzestając np. na prawie wezwania dłużnika (zob. art. 455 KC§ 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.
§ 2. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.
art. 455 KC
Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.
). Druga sytuacja dotyczy roszczeń o zaniechanie, czyli nieczynienie. W tym wypadku wymagalność następuje z pierwszą chwilą, gdy dłużnik dokonał czynności, której nie miał prawa podjąć.Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.
Upływ czasu następuje w ostatnim dniu terminu obliczonego wg pkt III niniejszego opracowania. Jeżeli termin przedawnienia liczy się w miesiącach (art. 722 KC
art. 722 KC
Roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany.
) albo w latach, kończy się on z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca (art. 112 zd. 1 KCRoszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany.
art. 112 KC
Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia.
).Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia.
E. Uwzględnienie okoliczności mogące wpłynąć na długość biegu przedawnienia
Na nastąpienie przedawnienia mają wpływ okoliczności powodujące zawieszenie albo przerwanie biegu przedawnienia.
1. Zawieszenie biegu przedawnienia
Zawieszenie biegu przedawnienia oznacza, iż w razie wystąpienia wskazanej w ustawie okoliczności, bieg przedawnienia w ogóle się nie rozpoczyna, jeżeli roszczenie nie stało się jeszcze wymagalne, a jeżeli przyczyna zawieszenia nastąpiła po rozpoczęciu biegu przedawnienia – bieg zostaje wstrzymany (ale nie przerwany!). Po ustaniu tych okoliczności termin biegnie dalej (nie na nowo!). Okoliczności powodujące zawieszenie biegu przedawnienia ustawodawca zebrał w art. 121 KC
2. Przerwanie biegu przedawnienia
Przerwanie biegu przedawnienia ma ten skutek, że w razie wystąpienia okoliczności wymienionej w art. 123 § 1 KC
Przerwanie biegu (zasiedzenia) służebności przesyłu powoduje także Wniosek właściciela nieruchomości o ustanowienie służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem zgłoszony na podstawie art. 3051 § 2 KC
Nie przerywa natomiast biegu przedawnienia zgłoszenie roszczenia, o którym mowa jest w art. 231 § 2 KC
Zawieszenie biegu przedawnienia oznacza, iż w razie wystąpienia wskazanej w ustawie okoliczności, bieg przedawnienia w ogóle się nie rozpoczyna, jeżeli roszczenie nie stało się jeszcze wymagalne, a jeżeli przyczyna zawieszenia nastąpiła po rozpoczęciu biegu przedawnienia – bieg zostaje wstrzymany (ale nie przerwany!). Po ustaniu tych okoliczności termin biegnie dalej (nie na nowo!). Okoliczności powodujące zawieszenie biegu przedawnienia ustawodawca zebrał w art. 121 KC
art. 121 KC
Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:
1) co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom - przez czas trwania władzy rodzicielskiej;
2) co do roszczeń, które przysługują osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;
3) co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu - przez czas trwania małżeństwa;
4) co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez cały czas trwania przeszkody.
i art. 122 KCBieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:
1) co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom - przez czas trwania władzy rodzicielskiej;
2) co do roszczeń, które przysługują osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;
3) co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu - przez czas trwania małżeństwa;
4) co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez cały czas trwania przeszkody.
art. 122 KC
§ 1. Przedawnienie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia.
§ 2. Jeżeli termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, jego bieg liczy się od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustała przyczyna jego ustanowienia.
§ 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio do biegu przedawnienia przeciwko osobie, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia.
.§ 1. Przedawnienie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia.
§ 2. Jeżeli termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, jego bieg liczy się od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustała przyczyna jego ustanowienia.
§ 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio do biegu przedawnienia przeciwko osobie, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia.
2. Przerwanie biegu przedawnienia
Przerwanie biegu przedawnienia ma ten skutek, że w razie wystąpienia okoliczności wymienionej w art. 123 § 1 KC
art. 123 KC
§ 1. Bieg przedawnienia przerywa się:
1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,
3) przez wszczęcie mediacji.
§ 2. (uchylony).
. Są to tzw. akcje zaczepne (por. UchwalaSNIIICZP12410). Po ustaniu przeszkody, zaczyna się go liczyć od początku, jak gdyby w ogóle nie zaczął biec (zob. art. 124 § 1 KC§ 1. Bieg przedawnienia przerywa się:
1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,
3) przez wszczęcie mediacji.
§ 2. (uchylony).
art. 124 KC
§ 1. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.
§ 2. W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.
). Czynnościami powodującymi przerwanie biegu przedawnienia, są np. wytoczenie powództwa, wniesienie powództwa wzajemnego, zawezwanie do próby ugodowej, potrącenie w toku postępowania, złożenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego oraz zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym. Uznanie długu może nastąpić nawet w sposób dorozumiany (np. dłużnik prosi o rozłożenie wierzytelności na raty itp.).§ 1. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.
§ 2. W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.
Przerwanie biegu (zasiedzenia) służebności przesyłu powoduje także Wniosek właściciela nieruchomości o ustanowienie służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem zgłoszony na podstawie art. 3051 § 2 KC
art. 3051 KC
Nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).
(UchwalaSNIIICZP12410). Więcej o tym w dokumencie ZasiedzenieSluzebnosciGruntowej. Nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).
Nie przerywa natomiast biegu przedawnienia zgłoszenie roszczenia, o którym mowa jest w art. 231 § 2 KC
art. 231 KC
§ 1. Samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem.
§ 2. Właściciel gruntu, na którym wzniesiono budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby ten, kto wzniósł budynek lub inne urządzenie, nabył od niego własność działki za odpowiednim wynagrodzeniem.
§ 3. (uchylony).
(postan. SN z 23.11.2004, I CK 276/04, LEX nr 277857).§ 1. Samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem.
§ 2. Właściciel gruntu, na którym wzniesiono budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby ten, kto wzniósł budynek lub inne urządzenie, nabył od niego własność działki za odpowiednim wynagrodzeniem.
§ 3. (uchylony).
F. Zarzut dłużnika
Przedawnienie uwzględnia się tylko na zarzut dłużnika, a więc osoby wobec której przysługuje roszczenie. Forma i czas zgłoszenia zarzutu przedawnienia nie mają znaczenia. Dłużnik powinien tylko wyrazić jasno, iż roszczenia nie spełni z uwagi na jego przedawnienie.
Zgłoszenie zarzutu przedawnienia w apelacji pozostaje w sferze prawa, a nie w sferze faktów, a zatem nie obowiązują przy tym ani ograniczenia wynikające z art. 207 § 3 KPC ani z art. 381 KPC
art. 381 KPC
Sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później.
(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 sierpnia 2004 r., sygn. V CK 38/2004, Przegląd Sądowy 2005/10 str. 130).Sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później.
G. Schemat Taris(R)
samo tylko zgłoszenie procesowego zarzutu przedawnienia, nie jest wystarczające dla uwzględnienia apelacji. Warunkiem skuteczności zarzutu było wykazanie przez pozwanego, że przedawnienie w rzeczywistości nastąpiło tj. że pozwany złożył stronie powodowej jednostronne oświadczenie woli o uchyleniu się od zaspokojenia roszczenia z uwagi na upływ terminu określonego w art. 118 k.c. Przedawnienie w sensie materialnoprawnym nie następuje bowiem z mocy samego prawa z upływem określonych terminów. Dla jego zaistnienia konieczne jest złożenie przez dłużnika opisanego wyżej oświadczenia wierzycielowi, które ma charakter prawo kształtujący. Oświadczenie to, w myśl art. 61 k.c., staje się skuteczne dopiero z chwilą, gdy doszło do wierzyciela w taki sposób, że ten mógł zapoznać się z jego treścią. Dopiero z chwilą dojścia oświadczenia do wierzyciela dochodzi do przedawnienia wierzytelności.
"W orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że oświadczenie wywołujące skutki materialnoprawne może zostać zawarte w piśmie procesowym (por. powołany wyżej wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 sierpnia 2004 r., a także uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 września 1997 r., sygn. III CZP 38/97, OSNC 1997/12 poz. 191). Zatem istnieje możliwość zawarcia oświadczenia o przedawnieniu w apelacji i wówczas wywoła ono jednocześnie skutek materialny (dojdzie do przedawnienia) i procesowy (zarzut będzie można uwzględnić w postępowaniu i w razie jego zasadności powództwo oddalić). By tak się jednak stało, oświadczenie musi dojść do strony przeciwnej. Tymczasem w niniejszej sprawie oświadczenie, jakkolwiek zawarte w apelacji, nie zostało złożone stronie powodowej tj. spółce. Apelacja została doręczona wyłącznie pełnomocnikowi procesowemu spółki. Pełnomocnik procesowy, ustanowiony co do zasady wyłącznie do reprezentacji strony w toczącym się postępowaniu, nie jest upoważniony do odbioru w jej imieniu oświadczeń o charakterze materialnoprawnym, a zatem pozaprocesowym. Taki zakres umocowania potwierdza po pierwsze treść udzielonego przez stronę powodową pełnomocnictwa (k. 24), a także brzmienie przepisu art. 91 k.p.c. Nie sposób więc uznać, że samo udzielenie pełnomocnictwa procesowego przez stronę powodową zawierało w sobie upoważnienie do przyjęcia w jej imieniu oświadczenia o przedawnieniu (por. w odniesieniu do zarzutu potrącenia: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2010 r., sygn. I PK 56/2010, OSNP 2011/23-24 poz. 295). Nie można też domniemywać, że pełnomocnik przekazał oświadczenie zawarte w apelacji stronie powodowej. Ciężar wykazania, że oświadczenie doszło do strony przeciwnej, spoczywał zresztą na pozwanym, zgodnie z art. 6 k.c." (II Ca 465/14 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Krakowie z 2014-04-17).
Zob. przedawnienie w schemacie roszczenia na "drzewku" Taris(R)
CategorySkrypty CategoryPrzedawnienieRoszczenMajatkowych CategoryLeksykonP
Na tej stronie nie ma komentarzy
