Obrona konieczna, art. 343 § 1 KC
A. Pojęcie obrony koniecznej wg art. 343 § 1 KC
art. 343 KC
§ 1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.
§ 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.
§ 1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.
§ 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.
Obrona konieczna jest jednym z dwóch (obok dozwolonej samopomocy) form środków ochrony własnej posiadacza (zob. także OchronaPosiadania). Obrona konieczna służy odparciu samowolnego naruszenia posiadania. Inny jest więc cel tej instytucji niż dozwolonej samopomocy, która polega na przywróceniu utraconego posiadania.
W przeciwieństwie do środków obrony sądowej obrona konieczna stwarza - wyjątkowo - możliwość przywrócenia stanu poprzedniego własnym działaniem. Jest więc odstępstwem od zasady, iż nie można wyręczać aparatu państwowego i samemu "wymierzać sprawiedliwości" (por. IgnatowiczStefaniukPrawoRzeczowe, 2009, nb. 514)
B. Przesłanki obrony koniecznej
Warunkami uruchomienia obrony koniecznej są:
- samowolne naruszenie posiadania,
- użycie koniecznych czyli adekwatnych (= proporcjonalnych do wagi dóbr chronionych i dotkniętych obroną konieczną) środków w celu odparcia zamachu i
- zastosowanie tych środków w momencie trwania zamachu.
1. Samowolne naruszenie posiadania
Ponieważ ta przesłanka jest wspólna dla środków ochrony z art. 343 KC
2. Użycie adekwatnych środków obrony
Obrona jest konieczna, gdy zastosowane środki gwarantują przywrócenie stanu sprzed posiadania przy jednoczesnej jak najmniejszej ingerencji w chronione dobra osoby, przeciw której obrona konieczna się kieruje. Nie wyklucza się jednak nawet użycia przemocy. Posiadacz może w razie potrzeby zastosować niezbędną przemoc, nawet jeżeli dobro chronione przez posiadacza przedstawia mniejszą wartość w porównaniu z dobrem zagrożonym zniszczeniem lub uszkodzeniem w obronie koniecznej (SN w wyroku SN z dnia 27.5.1985 r., I CR 152/85 (OSNC 1986 r. Nr 7-8, poz. 119).
Oceniając tą przesłankę warto posłużyć się poglądami społeczności, panującymi w danym miejscu i czasie.
3. Obrona w czasie trwania samowolnego naruszenia
Ta przesłanka oznacza, iż musi zachodzić jedność miejsca i czasu zamachu oraz użytych środków ochrony.
Ponieważ ta przesłanka jest wspólna dla środków ochrony z art. 343 KC
art. 343 KC
§ 1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.
§ 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.
i art. 344 KC§ 1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.
§ 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.
art. 344 KC
§ 1. Przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem.
§ 2. Roszczenie wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia.
, została omówiona w odrębnym dokumencie, zob. SamowolneNaruszeniePosiadania§ 1. Przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem.
§ 2. Roszczenie wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia.
2. Użycie adekwatnych środków obrony
Obrona jest konieczna, gdy zastosowane środki gwarantują przywrócenie stanu sprzed posiadania przy jednoczesnej jak najmniejszej ingerencji w chronione dobra osoby, przeciw której obrona konieczna się kieruje. Nie wyklucza się jednak nawet użycia przemocy. Posiadacz może w razie potrzeby zastosować niezbędną przemoc, nawet jeżeli dobro chronione przez posiadacza przedstawia mniejszą wartość w porównaniu z dobrem zagrożonym zniszczeniem lub uszkodzeniem w obronie koniecznej (SN w wyroku SN z dnia 27.5.1985 r., I CR 152/85 (OSNC 1986 r. Nr 7-8, poz. 119).
Oceniając tą przesłankę warto posłużyć się poglądami społeczności, panującymi w danym miejscu i czasie.
3. Obrona w czasie trwania samowolnego naruszenia
Ta przesłanka oznacza, iż musi zachodzić jedność miejsca i czasu zamachu oraz użytych środków ochrony.
C. Skutki zastosowania obrony koniecznej
Zastosowanie obrony koniecznej wyłącza bezprawność działania, np. w przypadku zgłoszenia roszczenia z art. 415 KC
art. 415 KC
Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
(okoliczność wyłączająca bezprawność działania). Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
D. Obrona konieczna w prawie rzeczowym i deliktowym
Wyjaśnienia wymaga jeszcze relacja między art. 343 KC
art. 343 KC
§ 1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.
§ 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.
i art. 423 KC§ 1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.
§ 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.
art. 423 KC
Kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
.Kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
E. Schemat Taris(R)
Zob. kt-texte.de/taris/?root=1734 Taris(R)
F. Prawo niemieckie
Zob. Besitzwehr wg § 859 Abs. 1 BGB.
CategoryPosiadanie
Na tej stronie nie ma komentarzy
