Możliwości prawne przedsiębiorstwa ciepłowniczego wobec regulatora przy tworzeniu taryfy
Jak stosować obowiązujące prawo z sukcesem?
Autor: Wojciech Lisiewicz
A. Zarys problemu
O ile wszystkie przedsiębiorstwa funkcjonujące w formie spółki prawa handlowego są zobowiązane do weryfikacji swoich poczynań przynajmniej raz w roku - w ramach sporządzania bilansu i rachunku zysków i strat - tak przedsiębiorstwa ciepłownicze muszą analizować swój stan z reguły dwa razy do roku. Tym drugim terminem, związanym z nie mniejszym nakładem pracy, jest wniosek o zatwierdzenie taryfy dla ciepła. Choć zgodnie z art. 47 ust. 1 zd. 1 PrEnerg
art. 47 PrEnerg
1. Przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesje ustalają taryfy dla paliw gazowych i energii, które podlegają zatwierdzeniu przez Prezesa URE, oraz proponują okres ich obowiązywania. Przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesje przedkładają Prezesowi URE taryfy z własnej inicjatywy lub na żądanie Prezesa URE.
2. Prezes URE zatwierdza taryfę bądź odmawia jej zatwierdzenia w przypadku stwierdzenia niezgodności taryfy z zasadami i przepisami, o których mowa w art. 44-46.
2a. Prezes URE, na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego, zatwierdza, na okres nie dłuższy niż 3 lata, taryfę zawierającą ceny i stawki opłat w wysokości nie wyższej niż ceny i stawki opłat obowiązujące przed jej przedłożeniem Prezesowi URE, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:
1) zawarte w taryfie warunki stosowania cen i stawek opłat nie uległy zmianie;
2) udokumentowane i opisane we wniosku zmiany zewnętrznych warunków wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne działalności gospodarczej, której dotyczy taryfa, nie uzasadniają obniżenia cen i stawek opłat zawartych w taryfie;
3) dla proponowanego we wniosku okresu obowiązywania taryfy lub dla części tego okresu nie został ustalony współczynnik korekcyjny, o którym mowa w art. 23 ust. 2 pkt 3 lit. a.
2b. W przypadku udokumentowanej zmiany zewnętrznych warunków wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne działalności gospodarczej Prezes URE może ustalić z urzędu, w drodze decyzji, współczynniki korekcyjne, o których mowa w art. 23 ust. 2 pkt 3 lit. a, wynikające wyłącznie ze zmiany warunków zewnętrznych, które przedsiębiorstwo energetyczne jest obowiązane stosować w odniesieniu do cen i stawek opłat określonych w taryfie, o której mowa w ust. 2a, do czasu wejścia w życie nowej taryfy wprowadzonej w trybie określonym w ust. 2.
2c. W przypadku upływu okresu, na jaki została ustalona taryfa, do dnia wejścia w życie nowej taryfy stosuje się taryfę dotychczasową, jeżeli:
1) decyzja Prezesa URE nie została wydana albo
2) toczy się postępowanie odwoławcze od decyzji Prezesa URE.
2d. Taryfy dotychczasowej, o której mowa w ust. 2c, nie stosuje się, jeżeli decyzja Prezesa URE odmawiająca zatwierdzenia taryfy jest uzasadniona koniecznością obniżenia cen i stawek opłat poniżej cen i stawek opłat zawartych w dotychczasowej taryfie i wynika z udokumentowanych i opisanych zmian zewnętrznych warunków wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne działalności gospodarczej.
2e. Prezes URE analizuje i weryfikuje koszty uzasadnione, o których mowa w art. 45 ust. 1 pkt 1 i 2, w zakresie ich zgodności z przepisami ustawy, na podstawie sprawozdań finansowych i planów rzeczowo-finansowych przedsiębiorstw energetycznych, biorąc pod uwagę tworzenie warunków do konkurencji i promocji efektywności wykonywanej działalności gospodarczej, a w szczególności stosując metody porównawcze oceny efektywności przedsiębiorstw energetycznych wykonujących w zbliżonych warunkach działalność gospodarczą tego samego rodzaju.
2f. Planowane przychody ze sprzedaży ciepła przyjmowane do kalkulacji cen i stawek opłat w taryfie dla ciepła dla jednostek kogeneracji, oblicza się przy zastosowaniu wskaźnika referencyjnego ustalanego przez Prezesa URE zgodnie z metodologią określoną w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 5 i 6 i średnich cen sprzedaży ciepła, o których mowa w art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. c.
2g. W terminie do dnia 31 marca każdego roku Prezes URE ogłasza w Biuletynie URE wysokość wskaźnika referencyjnego, o którym mowa w ust. 2f.
3. Prezes URE:
1) ogłasza w Biuletynie URE, na koszt przedsiębiorstwa energetycznego, zatwierdzone taryfy dla paliw gazowych i energii elektrycznej - w terminie 14 dni od dnia zatwierdzenia taryfy,
2) kieruje do ogłoszenia, na koszt przedsiębiorstwa energetycznego, we właściwym miejscowo wojewódzkim dzienniku urzędowym zatwierdzone taryfy dla ciepła - w terminie 7 dni od dnia zatwierdzenia taryfy.
4. Przedsiębiorstwo energetyczne wprowadza taryfę do stosowania nie wcześniej niż po upływie 14 dni i nie później niż do 45 dnia od dnia jej opublikowania.
możliwe jest stosowanie taryfy wieloletniej, to ze względu na ciągłe zmiany na rynku energii niewiele przedsiębiorstw odbiega od praktyki taryf zatwierdzanych na okres jednego roku. Stąd też zestawienie wszystkich istotnych danych o przedsiębiorstwie konieczne jest przynajmniej dwa razy do roku. A ponieważ waga taryfy dla ciepła jest w działalności ciepłowniczej bezsporna, bo to od niej zależy w zasadzie wynik przedsiębiorstwa (*) 1. Przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesje ustalają taryfy dla paliw gazowych i energii, które podlegają zatwierdzeniu przez Prezesa URE, oraz proponują okres ich obowiązywania. Przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesje przedkładają Prezesowi URE taryfy z własnej inicjatywy lub na żądanie Prezesa URE.
2. Prezes URE zatwierdza taryfę bądź odmawia jej zatwierdzenia w przypadku stwierdzenia niezgodności taryfy z zasadami i przepisami, o których mowa w art. 44-46.
2a. Prezes URE, na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego, zatwierdza, na okres nie dłuższy niż 3 lata, taryfę zawierającą ceny i stawki opłat w wysokości nie wyższej niż ceny i stawki opłat obowiązujące przed jej przedłożeniem Prezesowi URE, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:
1) zawarte w taryfie warunki stosowania cen i stawek opłat nie uległy zmianie;
2) udokumentowane i opisane we wniosku zmiany zewnętrznych warunków wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne działalności gospodarczej, której dotyczy taryfa, nie uzasadniają obniżenia cen i stawek opłat zawartych w taryfie;
3) dla proponowanego we wniosku okresu obowiązywania taryfy lub dla części tego okresu nie został ustalony współczynnik korekcyjny, o którym mowa w art. 23 ust. 2 pkt 3 lit. a.
2b. W przypadku udokumentowanej zmiany zewnętrznych warunków wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne działalności gospodarczej Prezes URE może ustalić z urzędu, w drodze decyzji, współczynniki korekcyjne, o których mowa w art. 23 ust. 2 pkt 3 lit. a, wynikające wyłącznie ze zmiany warunków zewnętrznych, które przedsiębiorstwo energetyczne jest obowiązane stosować w odniesieniu do cen i stawek opłat określonych w taryfie, o której mowa w ust. 2a, do czasu wejścia w życie nowej taryfy wprowadzonej w trybie określonym w ust. 2.
2c. W przypadku upływu okresu, na jaki została ustalona taryfa, do dnia wejścia w życie nowej taryfy stosuje się taryfę dotychczasową, jeżeli:
1) decyzja Prezesa URE nie została wydana albo
2) toczy się postępowanie odwoławcze od decyzji Prezesa URE.
2d. Taryfy dotychczasowej, o której mowa w ust. 2c, nie stosuje się, jeżeli decyzja Prezesa URE odmawiająca zatwierdzenia taryfy jest uzasadniona koniecznością obniżenia cen i stawek opłat poniżej cen i stawek opłat zawartych w dotychczasowej taryfie i wynika z udokumentowanych i opisanych zmian zewnętrznych warunków wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne działalności gospodarczej.
2e. Prezes URE analizuje i weryfikuje koszty uzasadnione, o których mowa w art. 45 ust. 1 pkt 1 i 2, w zakresie ich zgodności z przepisami ustawy, na podstawie sprawozdań finansowych i planów rzeczowo-finansowych przedsiębiorstw energetycznych, biorąc pod uwagę tworzenie warunków do konkurencji i promocji efektywności wykonywanej działalności gospodarczej, a w szczególności stosując metody porównawcze oceny efektywności przedsiębiorstw energetycznych wykonujących w zbliżonych warunkach działalność gospodarczą tego samego rodzaju.
2f. Planowane przychody ze sprzedaży ciepła przyjmowane do kalkulacji cen i stawek opłat w taryfie dla ciepła dla jednostek kogeneracji, oblicza się przy zastosowaniu wskaźnika referencyjnego ustalanego przez Prezesa URE zgodnie z metodologią określoną w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 5 i 6 i średnich cen sprzedaży ciepła, o których mowa w art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. c.
2g. W terminie do dnia 31 marca każdego roku Prezes URE ogłasza w Biuletynie URE wysokość wskaźnika referencyjnego, o którym mowa w ust. 2f.
3. Prezes URE:
1) ogłasza w Biuletynie URE, na koszt przedsiębiorstwa energetycznego, zatwierdzone taryfy dla paliw gazowych i energii elektrycznej - w terminie 14 dni od dnia zatwierdzenia taryfy,
2) kieruje do ogłoszenia, na koszt przedsiębiorstwa energetycznego, we właściwym miejscowo wojewódzkim dzienniku urzędowym zatwierdzone taryfy dla ciepła - w terminie 7 dni od dnia zatwierdzenia taryfy.
4. Przedsiębiorstwo energetyczne wprowadza taryfę do stosowania nie wcześniej niż po upływie 14 dni i nie później niż do 45 dnia od dnia jej opublikowania.
(*) Decydujące znaczenie dla perspektyw przedsiębiorstw regulowanych mają przepisy, por. Dariusz Nachyła, Marek Kamiński - Zarządzanie regulacjami: klucz do sukcesu w regulowanych branżach, Harvard Business Review Polska, czerwiec 2005, s. 4.
, oczywistym jest, że przedsiębiorstwa ciepłownicze poszukują dróg i możliwości do optymalizacji taryfy z punktu widzenia wyniku firmy.Regulacje w ciepłownictwie nie są regulacjami najszczęśliwszymi (*).
(*) Jest tak, ponieważ podlegały one częstym zmianom i ulegały wpływom grup interesów branży różnych podsektorów (elektroenergetycznego, gazowniczego i ciepłowniczego), a i technika legislacyjna ustawodawcy pozostawia w tym zakresie wiele do życzenia, co jest zjawiskiem częstym we wszystkich przeregulowanych branżach w Europie.
Jednak celem niniejszego opracowania nie jest bezcelowa krytyka obowiązującego stanu prawnego, ponieważ nie przyniesie ona żadnej poprawy sytuacji przedsiębiorstw branży. Tezą artykułu jest wręcz przeciwnie, bardzo optymistyczne stwierdzenie, że prawo daje przedsiębiorstwom branży więcej możliwości, niż jest to częstokroć głoszone. Wykorzystanie tych możliwości zależy od tego, czy wystarczająco dokładnie przeanalizujemy obowiązujące przepisy i zastosujemy wobec nich zgodne ze sztuką prawniczą reguły interpretacyjne. Dlatego opracowanie wskazuje na podstawowe możliwości i granice prawne działalności po to, aby zastosowanie tych wskazówek zwiększyło bezpieczeństwo prawne przedsiębiorstw w zakresie tworzenia taryfy dla ciepła.W pierwszej merytorycznej części opracowania (punkt B) opisane zostały zasady stosowania definicji kosztów uzasadnionych. W części drugiej (punkt C) zawarte są wskazówki na temat stosowania pojęcia zwrotu z kapitału. Zgodnie z przedstawioną powyżej tezą w obydwu punktach nakreślona została interpretacja regulacji pozwalająca na stosunkowo spójną argumentację wobec regulatora i obronę linii przedsiębiorstwa - w razie potrzeby również przed sądem. Zastosowanie logicznej i opartej o uznane reguły interpretacyjne wykładni przepisów powoduje, iż w wypadku sporu co do prawidłowości sporządzenia taryfy podważenie stanowiska regulatora staje się bardzo prawdopodobne.
B. Pojęcie kosztów uzasadnionych
KosztyUzasadnioneEnergetyka
C. Pojęcie zwrotu z kapitału
ZwrotZKapitaluCieplownictwo
D. Wnioski
Regulacja kosztów uzasadnionych i zwrotu z kapitału w obowiązującym prawie pozwala przedsiębiorstwom ciepłowniczym na orientację przy tworzeniu taryfy. Wiele zapisów ustawy czy rozporządzenia taryfowego poddawanych jest często krytyce zupełnie niesłusznie. O ile oczywistym jest, że możliwe i wskazane byłyby przepisy bardziej spójne i przewidywalne, tak nie jest prawdą, że definicja zwrotu z kapitału nie istnieje. Zdaniem autora zastosowanie wykładni zgodnej z uznanymi regułami logiki i słuszności pozwala na podanie dość konkretnych prognoz, jak w wypadku sporu zdecyduje sąd.
Stąd też słuszna jest zdaniem autora teza, iż przedsiębiorstwo jest w stanie obronić się również w wypadku sporu z regulatorem, jeśli zastosuje się do podanych wyżej reguł. Ponieważ zadaniem regulatora jako organu administracji państwowej jest wykonywanie obowiązującego prawa, jest on zmuszony do stosowania się do przepisów zgodnie z ich obiektywnym znaczeniem, czyli zgodnie z przewidzianymi prawem regułami wykładni, z czego mogą korzystać zarówno odbiorcy energii jak i przedsiębiorstwa energetyczne. Jeśli w praktyce regulacyjnej stosowanie prawa zostanie zdominowane przez polityczny nacisk, którego rezultatem w praktyce jest arbitralne narzucanie poziomu wzrostu cen według statystycznych wytycznych regulatora, to możliwe będzie zweryfikowanie decyzji administracyjnej na drodze sądowej. A procedura taka nie podlega wpływom politycznym w takim stopniu, jak dzieje to się w wypadku urzędu państwowego. Dlatego w takich wypadkach bardzo celowym jest zastosowanie argumentów zaprezentowanych powyżej – właśnie przed sądem lub jeszcze lepiej już w postępowaniu taryfowym i odwoławczym. W innym wypadku możliwości proceduralne przedsiębiorstw pozostaną możliwością tylko teoretyczną, jak jest obecnie. Dopiero aktywny udział przedsiębiorstw branży w kształtowaniu rzeczywistości prawnej pozwoli na wytworzenie standardów zgodnej z prawem i przewidywalnej regulacji. Nawet najlepszy przepis nie stosowany w praktyce nie spełni nigdy swego zadania.
CategoryCieplownictwo
Na tej stronie nie ma komentarzy
