Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy
Inhaltsverzeichnis des Artikels

Model stosowania prawa


A. Ustalenie stanu faktycznego
Ustalenie stanu faktycznego polega na stwierdzeniu istnienia lub nieistnienia istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności.

Fakt wystąpienia tych okoliczności powinien być udokumentowany dowodami, chyba że chodzi o okoliczności powszechnie znane (tzw. notoria powszechne, art. 228 § 1 KC
art. 228 KC
Przepisy określające prawa i obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się on o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, stosuje się także w wypadku, gdy samoistny posiadacz rzeczy będącej przedmiotem własności państwowej został wezwany przez właściwy organ państwowy do wydania rzeczy.
[schowaj]
) albo znane sądowi z urzędu (notoria sądowe, art. 228 § 2 KC
art. 228 KC
Przepisy określające prawa i obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się on o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, stosuje się także w wypadku, gdy samoistny posiadacz rzeczy będącej przedmiotem własności państwowej został wezwany przez właściwy organ państwowy do wydania rzeczy.
[schowaj]
), jak również wtedy, gdy okoliczności te zostały przyznane przez drugą stronę (art. 229 KPC
art. 229 KPC
Nie wymagają również dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości.
[schowaj]
).
1. Zasada rozkładu ciężaru dowodu
Jeżeli jednak wykazanie istotnych okoliczności musi być przeprowadzone przy pomocy dowodu, postępowaniem dowodowym żądzą następujące zasady rozkładu ciężaru dowodu.
a. zasada formalna rozkładu ciężaru
Zasada formalna wyraża obowiązek zbierania dowodów na poparcie swoich stwierdzeń przez stronę postępowania, która z tej okoliczności wywodzi dla siebie istotne skutki prawne (art. 232 zd. 1 KPC
art. 232 KPC
Strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód nie wskazany przez stronę.
[schowaj]
). Dopuszczanie dowodów niewskazanych przez żadną ze stron przez sąd jest ograniczone (art. 232 zd. 2 KPC
art. 232 KPC
Strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód nie wskazany przez stronę.
[schowaj]
).

b. zasada materialna rozkładu dowodu (art. 6 KC
art. 6 KC
Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.
[schowaj]
)
Art. 6 KC
art. 6 KC
Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.
[schowaj]
określa, jakie są skutki niewykazania okoliczności przez stronę, która z tej okoliczności wywodziła dla siebie określone skutki prawne. Jak wynika z tego przepisu, niemożność udowodnienia tej okoliczności działa na niekorzyść tej strony, tzn. uznaje się tą okoliczność za niewykazaną.
2. Odwrócenie ciężaru dowodu
W celu ułatwienia prowadzenia dowodów powyższe zasady są przełamywane przez domniemania. Domniemaniami są regulacje pozwalające na pośrednie wywiedzenie okoliczności z faktu wystąpienia innych okoliczności. Skutkiem tego jest odwrócenie ciężaru dowodu, tzn. przerzucenie obowiązku wykazania okoliczności na stronę przeciwną. Powodem przerzucenia ciężaru dowodu jest np. ochrona interesów osób słabszych ekonomicznie (np. art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
), doświadczenie życiowe w występowaniu pewnych prawidłowości przyrodniczych (np. art. 9 KC
art. 9 KC
W razie urodzenia się dziecka domniemywa się, że przyszło ono na świat żywe.
[schowaj]
).
Domniemania mogą mieć charakter domniemań faktycznych lub prawnych.
a. domniemania faktyczne (art. 231 KPC
art. 231 KPC
Sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktyczne).
[schowaj]
)
Domniemaniami faktycznymi są reguły, które pozwalają na wywiedzenie określonych faktów z wystąpienia innych zdarzeń, z których - według reguł przyrody lub logiki - wynikają w normalnych okolicznościach inne.
b. domniemania prawne (art. 234 KPC
art. 234 KPC
Domniemania ustanowione przez prawo (domniemania prawne) wiążą sąd; mogą być jednak obalone, ilekroć ustawa tego nie wyłącza.
[schowaj]
)
Z określonej w normie prawnej podstawy domniemania przyjmuje się określony wniosek domniemania.
Domniemania prawne dzielą się na:

  • zwykłe (wzruszalne) - prowadzenie przeciwdowodu jest dopuszczalne bez ograniczeń (art. 7 KC
    art. 7 KC
    Jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary.
    [schowaj]
    , art. 85 KRO
    art. 85 KRO
    § 1. Domniemywa się, że ojcem dziecka jest ten, kto obcował z matką dziecka nie dawniej niż w trzechsetnym, a nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się dziecka.
    § 2. Okoliczność, że matka w tym okresie obcowała także z innym mężczyzną, może być podstawą do obalenia domniemania tylko wtedy, gdy z okoliczności wynika, że ojcostwo innego mężczyzny jest bardziej prawdopodobne.
    [schowaj]
    , art. 9 KC
    art. 9 KC
    W razie urodzenia się dziecka domniemywa się, że przyszło ono na świat żywe.
    [schowaj]
    , art. 197 KC
    art. 197 KC
    Domniemywa się, że udziały współwłaścicieli są równe.
    [schowaj]
    , art. 341 KC
    art. 341 KC
    Domniemywa się, że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym. Domniemanie to dotyczy również posiadania przez poprzedniego posiadacza.
    [schowaj]
    , art. 431 § 1 KC
    art. 431 KC
    § 1. Kto zwierzę chowa albo się nim posługuje, obowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez nie szkody niezależnie od tego, czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło, chyba że ani on, ani osoba, za którą ponosi odpowiedzialność, nie ponoszą winy.
    § 2. Chociażby osoba, która zwierzę chowa lub się nim posługuje, nie była odpowiedzialna według przepisów paragrafu poprzedzającego, poszkodowany może od niej żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody, jeżeli z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego i tej osoby, wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.
    [schowaj]
    , art. 471 KC
    art. 471 KC
    Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
    [schowaj]
    ) - w szczególności:
    • domniemanie dobrej wiary (art. 7 KC
      art. 7 KC
      Jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary.
      [schowaj]
      ),
    • moc wiążąca orzeczeń: art. 31 KC
      art. 31 KC
      § 1. Domniemywa się, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego.
      § 2. Jako chwilę domniemanej śmierci zaginionego oznacza się chwilę, która według okoliczności jest najbardziej prawdopodobna, a w braku wszelkich danych - pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe.
      § 3. Jeżeli w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego czas śmierci został oznaczony tylko datą dnia, za chwilę domniemanej śmierci zaginionego uważa się koniec tego dnia.
      [schowaj]
      , art. 1025 § 2 KC
      art. 1025 KC
      § 1. Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dzie­dzi­cze­nia.
      § 2. Domniemywa się, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą.
      § 3. Przeciwko domniemaniu wynikającemu ze stwierdzenia nabycia spadku nie można powoływać się na domniemanie wynikające z zarejestrowanego aktu poś­wiadczenia dziedziczenia.
      [schowaj]
      ;
  • kwalifikowane - prowadzenie przeciwdowodu jest ograniczone (art. 62 § 3 KRO
    art. 62 KRO
    § 1. Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji.
    § 2. Jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża.
    § 3. Domniemania powyższe mogą być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.
    [schowaj]
    , art. 63 KRO
    art. 63 KRO
    Mąż matki może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o urodzeniu dziecka przez żonę, nie później jednak niż do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.
    [schowaj]
    - art. 71 KRO
    art. 71 KRO
    Zaprzeczenie ojcostwa nie jest dopuszczalne po śmierci dziecka.
    [schowaj]
    );
  • niewzruszalne (niezbite) - prowadzenie przeciwdowodu jest całkowicie wykluczone art. 3 UKsWieczHip
    art. 3 UKsWieczHip
    1. Domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym.
    2. Domniemywa się, że prawo wykreślone nie istnieje.
    [schowaj]
    , art. 5 UKsWieczHip
    art. 5 UKsWieczHip
    W razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe (rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych).
    [schowaj]

B. Ustalenie normy właściwej dla rozstrzygnięcia
1. Wykładnia prawa
a. wykładnia językowa
Odwołanie się do reguł znaczeniowych i składniowych języka etnicznego (Radwański, nb. 150).

b. wykładnia systemowa:
Odwołanie się do konstrukcji systemu prawnego z założeniem spójności norm. Wyrażają ją następujące zasady:

  • lex superior derogat legi inferiori
  • lex specialis derogat legi generali
  • lex posterior derogat legi anteriori

c. wykładnia funkcjonalna
Założenie, iż interpretowana norma jest stworzona w celu maksymalnie sprawnej realizacji celów i wartości. Polega więc na ustaleniu znaczenia przepisów z uwzględnieniem ich celu szczegółowego i ogólną rolę społeczną.
2. Wnioskowanie z norm o normach
Polega na wnioskowaniu o istnieniu innej normy na podstawie normy, której treść została już wyjaśniona.
a. reguły instrumentalnego zakazu i nakazu ("z celu na środki")
Nakaz realizacji określonego celu mieści w sobie:
  • nakaz czynienia wszystkiego, co jest konieczne do realizacji tego celu oraz
  • zakaz czynienia czegokolwiek, co może udaremnić realizację wyznaczonego celu.

b. wnioskowanie a fortiori

argumentum a maiori ad minus
argumentum a minori ad maius

c. analogia z ustawy (analogia legis)
Zmierza do ustalenia, czy przepis dotyczy wyłącznie określonego w nim stanu faktycznego czy też możliwe jest - uzasadnione przy pomocy wykładni celowościowej - zastosowanie tego przepisu do podobnego do opisanego w niej stanu faktycznego.
J. Nowacki, Analogia legis, Warszawa 1966,

d. analogia z prawa (analogia iuris)

3. Ograniczenia

a. nadzór judykacyjny (ETS i ETPCz)

b. zasady prawne (SN)
Wiążą tylko SN wewnętrzenie (zob. art. 62 USN
art. 62 USN
§ 1. Jeżeli jakikolwiek skład Sądu Najwyższego zamierza odstąpić od zasady prawnej, przedstawia powstałe zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia pełnemu składowi izby.
§ 2. Odstąpienie od zasady prawnej uchwalonej przez izbę, przez połączone izby albo przez pełny skład Sądu Najwyższego wymaga ponownego rozstrzygnięcia w drodze uchwały odpowiednio przez właściwą izbę, połączone izby lub pełny skład Sądu Najwyższego.
§ 3. Jeżeli skład jednej izby Sądu Najwyższego zamierza odstąpić od zasady prawnej uchwalonej przez inną izbę, rozstrzygnięcie następuje w drodze uchwały obu izb. Izby mogą przedstawić zagadnienie prawne do rozpoznania przez pełny skład Sądu Najwyższego.
[schowaj]
)

c. wykładnia powszechnie obowiązująca (TK)

4. Zbieg norm

C. Wiążące ustalenie konsekwencji prawnych stanu faktycznego
1. Subsumpcja stanu faktycznego (zob. A.) pod wskazaną normę prawną (zob. B.) (hipoteza normy prawnej)

2. Ustalenie konsekwencji (dyspozycja normy prawnej)

CategorySkrypty
Na tej stronie nie ma komentarzy