Legalność aktu normatywnego
Wyrok Trybunału ma charakter deklaratoryjny, a to oznacza, że stwierdzona nim niezgodność z Konstytucją istnieje ex tunc, to jest od daty uchwalenia ustawy, zawierającej ten przepis (por. m.in. wyroki SN z dnia 10 listopada 1999 r., I CKN 204/98, OSNC 2000, nr 5, poz. 94, z dnia 16 grudnia 1999 r., II CKN 632/98, nie publ., z dnia 7 grudnia 2000 r., III ZP 27/00, OSNAPiUS 2001, nr 10, poz. 331)W oparciu o dorobek doktryny oraz orzecznictwo, dają się ustalić, następujące kryteria badania legalności aktów normatywnych:
- podstawa prawna wydania aktu,
- treść aktu,
- kompetencję organu administracji do jego wydania,
- prawidłowość trybu jego wydania.
art. 2 UTrybKonst
1. Trybunał orzeka w sprawach:
1) zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,
2) zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,
3) zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
4) skargi konstytucyjnej,
5) sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa,
6) zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych.
2. Trybunał na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza zgodność z Konstytucją ustawy przed jej podpisaniem oraz umowy międzynarodowej przed jej ratyfikacją.
3. Trybunał na wniosek Marszałka Sejmu rozstrzyga w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej, gdy Prezydent nie jest w stanie zawiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu. W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Trybunał powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej.
). Porządkując wymienione kryteria można je podzielić - podobnie jak w nauce niemieckiej - na kryteria o charakterze formalnym i materialnym. Wprawdzie nie jest to spotykane w doktrynie polskiej, ale brak jest moim zdaniem powodów, aby nie posłużyć się tego rodzaju podziałem, tym bardziej, że porządkuje on w sposób znaczący badanie legalności działań organów administracji. Dzieląc zebrane powyżej przesłanki zgodności aktu normatywnego z prawem można wyodrębnić następujące grupy: podstawa prawna, przesłanki o charakterze formalnym i przesłanki materialnoprawne.1. Trybunał orzeka w sprawach:
1) zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,
2) zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,
3) zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
4) skargi konstytucyjnej,
5) sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa,
6) zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych.
2. Trybunał na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza zgodność z Konstytucją ustawy przed jej podpisaniem oraz umowy międzynarodowej przed jej ratyfikacją.
3. Trybunał na wniosek Marszałka Sejmu rozstrzyga w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej, gdy Prezydent nie jest w stanie zawiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu. W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Trybunał powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej.
1. Podstawa prawna
Akt normatywny może być stanowiony tylko w oparciu o odpowiednią podstawę prawna. Zasadą jest, że podstawą prawną aktów normatywnych administracji powszechnie obowiązujących mogą być przepisy Konstytucji, przepisy ustawowe oraz przepisy zawarte w innych aktach normatywnych.
2. Przesłanki formalne
Przesłanki o charakterze formalnym to przesłanki tyczące się prawidłowości przeprowadzenia postępowania administracyjnego. Ponieważ proces administracyjny jesz zagadnieniem, któremu poświęcimy zajęcia w przyszłym semestrze nie będziemy aż tak dalece wnikać w zagadnienia formalne. Najważniejszym przesłankom poświęciym jednak co nieco uwagi.
a. właściwość organu administracji
Właściwość organu to zdolność prawna do rozpoznawania i rozstrzygania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym.
b. postępowanie
W Polsce nie ma określonej procedury wydawania aktów normatywnych przez organy administracji. Tzw. procedura legislacyjna ogranicza się zazwyczaj do obowiązku powiadomienia o przygotowywaniu aktu normatywnego, tryb uchwalania, sposób odania do wiadomości publicznej uchwalonego już aktu, termin jego wejścia w życie.
Postępowanie jest także zazwyczaj uregulowane w przepisach szczególnych, ale w przypadku ich niepełności bądź braku w ogóle sięgnąć należy do przepisów zamieszczonych w KPA.
c. treść i forma
Forma aktów normatywnych powinna być wyraźnie określona przepisami ustawy. Mogą one przyjmować formę:
- rozporządzeń,
- zarządzeń wykonawczych,
- uchwał,
- instrukcji,
- wytycznych
- pism wewnętrznych,
- zarządzeń wewnętrznych,
- inną.
d. ogłoszenie
Dla ważności aktu normatywnego jako powszechnie obowiązującego konieczne jest zapewnienie adresatom możliwości zapoznania się z nim. Następuje to poprzez ogłoszenie. Jeśli chodzi o akty normatywne, to ogłaszania ich zostało uregulowane w odrębnej ustawie, a mianowicie w ustawie z 20.7.2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 62, poz. 718 z późn. zm.).
Z ustawy tej wynika wiele zasad dotyczących postępowania z aktami normatywnymi. Przede wszystkim ustawa stwierdza, że ogłoszenie aktu normatywnego jest obowiązkowe (art. 2 ust. 1 UOgłAktówNormat
art. 2 UOgłAktówNormat
1. Ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym jest obowiązkowe.
2. Odrębna ustawa może wyłączyć obowiązek ogłoszenia aktu normatywnego niezawierającego przepisów powszechnie obowiązujących.
). Ogłoszenie aktu normatywnego następuje w dzienniku urzędowym. Dziennikami tymi są: Dziennik Ustaw RP, Dziennik Urzędowy RP "Monitor Polski", Dziennik Urzędowy RP "Monitor Polski B", dzienniki urzędowe ministrów, dzienniki urzędowe urzędów centralnych i wojewódzkie dzienniki urzędowe (art. 8 UOgłAktówNormat1. Ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym jest obowiązkowe.
2. Odrębna ustawa może wyłączyć obowiązek ogłoszenia aktu normatywnego niezawierającego przepisów powszechnie obowiązujących.
art. 8 UOgłAktówNormat
Dziennikami urzędowymi w rozumieniu ustawy są: Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", dzienniki urzędowe ministrów kierujących działami administracji rządowej, dzienniki urzędowe urzędów centralnych oraz wojewódzkie dzienniki urzędowe.
). O tym, jakie akty normatywne są ogłaszane w danym publikatorze, decydują art. 9 UOgłAktówNormatDziennikami urzędowymi w rozumieniu ustawy są: Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", dzienniki urzędowe ministrów kierujących działami administracji rządowej, dzienniki urzędowe urzędów centralnych oraz wojewódzkie dzienniki urzędowe.
art. 9 UOgłAktówNormat
1. W Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, zwanym dalej "Dziennikiem Ustaw", ogłasza się:
1) Konstytucję,
2) ustawy,
3) rozporządzenia z mocą ustawy wydane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
4) rozporządzenia wydane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Radę Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, ministrów kierujących działami administracji rządowej, przewodniczących określonych w ustawach komitetów, będących członkami Rady Ministrów, oraz Krajową Radę Radiofonii i Telewizji,
5) teksty jednolite aktów określonych w pkt 1-4,
6) orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Dzienniku Ustaw,
7) uchwały Rady Ministrów uchylające rozporządzenie ministra.
2. W Dzienniku Ustaw ogłasza się również akty prawne dotyczące:
1) stanu wojny i zawarcia pokoju,
2) referendum ogólnokrajowego, w tym referendum zatwierdzającego zmianę Konstytucji;
2a) skrócenia kadencji Sejmu,
3) wyborów do Sejmu i Senatu,
4) wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
5) powszechnej lub częściowej mobilizacji i użycia Sił Zbrojnych do obrony Rzeczypospolitej Polskiej,
6) stanu wojennego,
7) stanu wyjątkowego,
8) stanu klęski żywiołowej,
9) ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyborów do Sejmu i Senatu, wyborów do Parlamentu Europejskiego oraz ważności referendum ogólnokrajowego, w tym referendum zatwierdzającego zmianę Konstytucji.
3. W Dzienniku Ustaw ogłasza się ponadto inne akty prawne, jeżeli odrębne ustawy tak stanowią.
- art. 13 UOgłAktówNormat1. W Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, zwanym dalej "Dziennikiem Ustaw", ogłasza się:
1) Konstytucję,
2) ustawy,
3) rozporządzenia z mocą ustawy wydane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
4) rozporządzenia wydane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Radę Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, ministrów kierujących działami administracji rządowej, przewodniczących określonych w ustawach komitetów, będących członkami Rady Ministrów, oraz Krajową Radę Radiofonii i Telewizji,
5) teksty jednolite aktów określonych w pkt 1-4,
6) orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Dzienniku Ustaw,
7) uchwały Rady Ministrów uchylające rozporządzenie ministra.
2. W Dzienniku Ustaw ogłasza się również akty prawne dotyczące:
1) stanu wojny i zawarcia pokoju,
2) referendum ogólnokrajowego, w tym referendum zatwierdzającego zmianę Konstytucji;
2a) skrócenia kadencji Sejmu,
3) wyborów do Sejmu i Senatu,
4) wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
5) powszechnej lub częściowej mobilizacji i użycia Sił Zbrojnych do obrony Rzeczypospolitej Polskiej,
6) stanu wojennego,
7) stanu wyjątkowego,
8) stanu klęski żywiołowej,
9) ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyborów do Sejmu i Senatu, wyborów do Parlamentu Europejskiego oraz ważności referendum ogólnokrajowego, w tym referendum zatwierdzającego zmianę Konstytucji.
3. W Dzienniku Ustaw ogłasza się ponadto inne akty prawne, jeżeli odrębne ustawy tak stanowią.
art. 13 UOgłAktówNormat
W wojewódzkim dzienniku urzędowym ogłasza się:
1) akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę i organy administracji niezespolonej,
2) akty prawa miejscowego stanowione przez sejmik województwa, organ powiatu oraz organ gminy, w tym statuty województwa, powiatu i gminy,
3) statuty związków międzygminnych oraz statuty związków powiatów,
4) akty Prezesa Rady Ministrów uchylające akty prawa miejscowego stanowionego przez wojewodę i organy administracji niezespolonej,
5) wyroki sądu administracyjnego uwzględniające skargi na akty prawa miejscowego stanowionego przez: wojewodę i organy administracji niezespolonej, organ samorządu województwa, organ powiatu i organ gminy,
6) porozumienia w sprawie wykonywania zadań publicznych zawarte:
a) między jednostkami samorządu terytorialnego,
b) między jednostkami samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej,
7) uchwały budżetowe gminy, powiatu i województwa oraz sprawozdanie z wykonania budżetu gminy, powiatu i województwa;
8) obwieszczenia o wygaśnięciu mandatu wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz o rozwiązaniu sejmiku województwa, rady powiatu lub rady gminy,
8a) rozstrzygnięcia nadzorcze dotyczące aktów prawa miejscowego stanowionych przez jednostki samorządu terytorialnego;
9) statut urzędu wojewódzkiego,
10) inne akty prawne, informacje, komunikaty, obwieszczenia i ogłoszenia, jeżeli tak stanowią przepisy szczególne.
. Ponadto art. 14 UOgłAktówNormatW wojewódzkim dzienniku urzędowym ogłasza się:
1) akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę i organy administracji niezespolonej,
2) akty prawa miejscowego stanowione przez sejmik województwa, organ powiatu oraz organ gminy, w tym statuty województwa, powiatu i gminy,
3) statuty związków międzygminnych oraz statuty związków powiatów,
4) akty Prezesa Rady Ministrów uchylające akty prawa miejscowego stanowionego przez wojewodę i organy administracji niezespolonej,
5) wyroki sądu administracyjnego uwzględniające skargi na akty prawa miejscowego stanowionego przez: wojewodę i organy administracji niezespolonej, organ samorządu województwa, organ powiatu i organ gminy,
6) porozumienia w sprawie wykonywania zadań publicznych zawarte:
a) między jednostkami samorządu terytorialnego,
b) między jednostkami samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej,
7) uchwały budżetowe gminy, powiatu i województwa oraz sprawozdanie z wykonania budżetu gminy, powiatu i województwa;
8) obwieszczenia o wygaśnięciu mandatu wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz o rozwiązaniu sejmiku województwa, rady powiatu lub rady gminy,
8a) rozstrzygnięcia nadzorcze dotyczące aktów prawa miejscowego stanowionych przez jednostki samorządu terytorialnego;
9) statut urzędu wojewódzkiego,
10) inne akty prawne, informacje, komunikaty, obwieszczenia i ogłoszenia, jeżeli tak stanowią przepisy szczególne.
art. 14 UOgłAktówNormat
1. Przepisy porządkowe ogłasza się w drodze obwieszczeń, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie lub w środkach masowego przekazu.
2. Za dzień ogłoszenia przepisów porządkowych uważa się dzień wskazany w obwieszczeniu.
3. Ogłoszenie przepisów porządkowych w sposób określony w ust. 1 nie zwalnia z obowiązku ich ogłoszenia w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
przewiduje, że przepisy porządkowe ogłasza się w drodze obwieszczeń oraz w inny sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarze.1. Przepisy porządkowe ogłasza się w drodze obwieszczeń, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie lub w środkach masowego przekazu.
2. Za dzień ogłoszenia przepisów porządkowych uważa się dzień wskazany w obwieszczeniu.
3. Ogłoszenie przepisów porządkowych w sposób określony w ust. 1 nie zwalnia z obowiązku ich ogłoszenia w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
e. inne warunki formalne
Powyższe wyliczenie formalnych przesłanek aktu normatywnego nie jest ostateczne. Nie jest wykluczone, że w konkretnym przypadku pojawią się inne przesłanki o formalnoprawnym charakterze. Pamiętać należy, że np. akty normatywne wydawane przez organy administracji rządowej podlegają rejestracji w rejestrze przepisów resortowych prowadzonym przez Ministra Sprawiedliwości. Szczegóły reguluje rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 28.2.1997 r. (Dz.U. z 1997 r. Nr 21, poz. 110).
3. Przesłanki materialne
Oprócz przesłanek o charakterze formalnym zgodny z prawem akt normatywny wypełnia także wszelkie przesłanki materialnoprawne. Należą tutaj: wypełnienie przesłanek podstawy prawnej, zgodność z aktami wyższego rzędu, wypełnienie innych warunków materialnych.
a. zgodność z aktami wyższego rzędu
Zgodność aktu normatywnego z aktami wyższego rzędu oznacza brak sprzeczności z Konstytucją, z ustawiami oraz z innymi aktami o randze ustawowej. Musimy więc tutaj ustalić, czy akt normatywny nie narusza w żaden sposób praw i wolności zagwarantowanych w Konstytucji, czy odpowiada ustawie, na podstawie której został wydany itp.
b. wypełnienie innych przesłanej materialnoprawnych
Wypełnienie innych przesłanek materialnoprawnych oznacza zgodność aktu normatywnego z zasadami prawa administracyjnego, np. z zasadą proporcjonalności, prawidłowe wykorzystanie uznania administracyjnego.
CategoryPrawoAdministracyjne CategorySkrypty
Na tej stronie nie ma komentarzy
