Klauzula salwatoryjna
niem. salvatorische Klausel
A. Pojęcie klauzul salwatoryjnych
Klauzula umowna, na mocy której strony na wypadek nieważności jakichkolwiek jej postanowień, przewidują odpowiednie rozwiązania w celu utrzymania kontraktu w mocy, por. art. 58 § 3 KC
art. 58 KC
§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
.§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
B. Problemy związane ze stosowaniem klauzul salwatoryjnych
1. Klauzula salwatoryjna jako postanowienie umowne
Klauzula salwatoryjna (k.s.) może mieć przede wszystkim postać postanowienia umownego. W takim wypadku musi - jak każde inne postanowienie umowne - być skutecznie uzgodniona przez strony kontraktu. W pierwszej linii chodzi tu o wymagania związane ze złożeniem i dojściem oświadczeń woli. W tym zakresie nie ma szczególnych różnic wobec ogólnych zasad zawierania kontraktów (zob. ZawarcieUmowy).
Szczególnie interesująca jest kwestia skutecznego uzgodnienia klauzuli salwatoryjnej w OWU. W praktyce między przedsiębiorcami k.s. stają się więc częściami umowy, gdy - ujęte we wzoru umowy - zostały przedstawione drugiej stronie przed zawarciem umowy (art. 384 KC
K.s. same z siebie nie wymagają dochowania żadnej szczególnej formy. Jako dodatkowe postanowienia umowne nie są również objęte wymogiem formy, nawet gdy dla danego kontraktu przewidziany jest wymóg formy ad solemnitatem . Wymóg formy odnosi się bowiem jedynie do tych elementów umowy, które stanowią o rodzaju kontraktu (essentialia negotii).
2. Przedmiot działania klauzuli salwatoryjnej
K.s. jest przede wszystkim ukierunkowana na utrzymanie w mocy kontraktu na wypadek nieważności innych jego postanowień. Nieważność nie może jednak dotyczyć elementów umowy stanowiących essentialia negotii kontraktu. W razie dotknięcia nieważnością podstawowych elementów umowy, brak jest kontraktu w ogóle.
Klauzula salwatoryjna (k.s.) może mieć przede wszystkim postać postanowienia umownego. W takim wypadku musi - jak każde inne postanowienie umowne - być skutecznie uzgodniona przez strony kontraktu. W pierwszej linii chodzi tu o wymagania związane ze złożeniem i dojściem oświadczeń woli. W tym zakresie nie ma szczególnych różnic wobec ogólnych zasad zawierania kontraktów (zob. ZawarcieUmowy).
Szczególnie interesująca jest kwestia skutecznego uzgodnienia klauzuli salwatoryjnej w OWU. W praktyce między przedsiębiorcami k.s. stają się więc częściami umowy, gdy - ujęte we wzoru umowy - zostały przedstawione drugiej stronie przed zawarciem umowy (art. 384 KC
art. 384 KC
§ 1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.
§ 2. W razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.
§ 3. (uchylony)
§ 4. Jeżeli jedna ze stron posługuje się wzorcem umowy w postaci elektronicznej, powinna udostępnić go drugiej stronie przed zawarciem umowy w taki sposób, aby mogła ona wzorzec ten przechowywać i odtwarzać w zwykłym toku czynności.
§ 5. (uchylony).
).§ 1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.
§ 2. W razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.
§ 3. (uchylony)
§ 4. Jeżeli jedna ze stron posługuje się wzorcem umowy w postaci elektronicznej, powinna udostępnić go drugiej stronie przed zawarciem umowy w taki sposób, aby mogła ona wzorzec ten przechowywać i odtwarzać w zwykłym toku czynności.
§ 5. (uchylony).
K.s. same z siebie nie wymagają dochowania żadnej szczególnej formy. Jako dodatkowe postanowienia umowne nie są również objęte wymogiem formy, nawet gdy dla danego kontraktu przewidziany jest wymóg formy ad solemnitatem . Wymóg formy odnosi się bowiem jedynie do tych elementów umowy, które stanowią o rodzaju kontraktu (essentialia negotii).
2. Przedmiot działania klauzuli salwatoryjnej
K.s. jest przede wszystkim ukierunkowana na utrzymanie w mocy kontraktu na wypadek nieważności innych jego postanowień. Nieważność nie może jednak dotyczyć elementów umowy stanowiących essentialia negotii kontraktu. W razie dotknięcia nieważnością podstawowych elementów umowy, brak jest kontraktu w ogóle.
3. Warunki zastosowania klauzuli salwatoryjnej
Nieważność postanowienia umownego nie stanowiącego essentialia negotii kontraktu
Rodzaj nieważności (ispo iure albo w wyniku wykonania uprawnień prawokształtujących) nie ma znaczenia?
Ważność pozostałych postanowień.
Wola stron do zawarcia kontraktu również bez nieważnego postanowienia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26.1.2006 r. (V CSK 81/05, OSP z 2007 nr 2, poz. 1)).
Nieważność postanowienia umownego nie stanowiącego essentialia negotii kontraktu
Rodzaj nieważności (ispo iure albo w wyniku wykonania uprawnień prawokształtujących) nie ma znaczenia?
Ważność pozostałych postanowień.
Wola stron do zawarcia kontraktu również bez nieważnego postanowienia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26.1.2006 r. (V CSK 81/05, OSP z 2007 nr 2, poz. 1)).
4. Skutki zastosowania klauzuli salwatoryjnej
Obowiązywanie kontraktu bez nieważnego postanowienia
Obowiązek do podjęcia czynności w celu uzdrowienia nieważnego zapisu
Konsekwencje odmowy współpracy przy konwalidacji nieważnego postanowienia
Obowiązywanie kontraktu bez nieważnego postanowienia
Obowiązek do podjęcia czynności w celu uzdrowienia nieważnego zapisu
Konsekwencje odmowy współpracy przy konwalidacji nieważnego postanowienia
C. Wzór klauzuli salwatoryjnej
Przykład: GUKlauzulaSalwatoryjna
D. Literatura
Zob. PokrzywniakMoP2004
CategoryLeksykonK CategoryInstytucjePrawaCywilnego CategoryFormaCzynnosciPrawnej
Na tej stronie nie ma komentarzy
