Kazus nr 8 z zakresu zastawu
ustanowienie zastawu rejestrowego, przejęcie na własność
A. STAN FAKTYCZNY
A nabył od B samochód użytkowy za 10.000 €. Ponieważ nie posiadał kwoty odpowiadającej cenie sprzedaży, porozumiał się z C, który udzielił mu pożyczki na spłatę ceny. Dla zabezpieczenia roszczenia z umowy pożyczki na pojeździe ustanowiono zastaw. Ponieważ zarówno A i C zależało na szybkim spłaceniu wierzytelności, konieczne było pozostawienie samochodu we władaniu nabywcy. A i C porozumieli się więc, że na rzecz C zostanie ustanowiony zastaw rejestrowy. Sporządzono stosowną umowę. W umowie zamieszczono m.in. zapis, iż zastawnik może przejąć na własność przedmiot zastawu.
Sąd rejestrowy dokonał wpisu zastawu rejestrowego do odpowiedniego rejestru.
Ponieważ A nie spłacił w umówionym terminie kwoty, C wysłał A e-mailem oświadczenie, w którym oznajmił o przejęciu samochodu na własność.
C żąda wobec tego od A wydania pojazdu.
1. Czy roszczenie jest uzasadnione?
2. Jak wyglądałaby sytuacja, gdyby umowa sprzedaży była nieważna z uwagi na brak świadomości B?
B. ODPOWIEDŹ NA PYTANIE 1
C mógłby żądać od A wydania pojazdu na podstawie art. 222 § 1 KC
art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
, gdyby stał się jego właścicielem, zaś A władałby faktycznie tym pojazdem nie posiadając skutecznego względem B uprawnienia.§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
1. Własność pojazdu
Na początku właścicielem pojazdu był B.
Jednakże B utracił własność na rzecz A na mocy umowy sprzedaży (art. 155 § 1 KC
C mógł stać się właścicielem pojazdu na skutek przejęcia go na własność, gdy A nie spłacił wierzytelności.
Generalnie zaspokojenie zastawnika następuje wg art. 312 KC
Jednakże w umowie zastawniczej między A i C przewidziano taką możliwość. Byłaby ona dopuszczalna, gdyby w niniejszej sytuacji ustanowiono zastaw rejestrowy. Na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 2 UZastRej
Na początku właścicielem pojazdu był B.
Jednakże B utracił własność na rzecz A na mocy umowy sprzedaży (art. 155 § 1 KC
art. 155 KC
§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
w zw. z art. 535 KC§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
art. 535 KC
Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
).Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
C mógł stać się właścicielem pojazdu na skutek przejęcia go na własność, gdy A nie spłacił wierzytelności.
Generalnie zaspokojenie zastawnika następuje wg art. 312 KC
art. 312 KC
Zaspokojenie zastawnika z rzeczy obciążonej następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym.
stosownie do przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym. Te przepisy przewidują z kolei wyłącznie sprzedaż egzekucyjną i podział sumy uzyskanej ze sprzedaży pomiędzy wierzyciela i dłużnika. Nie przewidują natomiast możliwości przejęcia przedmiotu zastawu przez zastawnika na własność.Zaspokojenie zastawnika z rzeczy obciążonej następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym.
Jednakże w umowie zastawniczej między A i C przewidziano taką możliwość. Byłaby ona dopuszczalna, gdyby w niniejszej sytuacji ustanowiono zastaw rejestrowy. Na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 2 UZastRej
art. 22 UZastRej
1. Umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, jeżeli:
1) zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
2) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym,
3) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika,
4) przedmiotem zastawu rejestrowego jest wierzytelność z rachunku bankowego.
2. Przejęcie na własność przedmiotu zastawu rejestrowego następuje po upływie terminu wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone tym zastawem, z dniem:
1) zapisania instrumentów finansowych odpowiednio na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 1,
2) złożenia przez zastawnika oświadczenia na piśmie o przejęciu tego przedmiotu na własność - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 2 i 3,
3) pobrania przez zastawnika prowadzącego rachunek bankowy środków znajdujących się na tym ra chunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 4.
możliwe jest przejęcie przez zastawnika na własność przedmiotu zastawu rejestrowego. Wobec tego C mógłby się stać właścicielem pojazdu, gdyby:1. Umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, jeżeli:
1) zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
2) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym,
3) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika,
4) przedmiotem zastawu rejestrowego jest wierzytelność z rachunku bankowego.
2. Przejęcie na własność przedmiotu zastawu rejestrowego następuje po upływie terminu wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone tym zastawem, z dniem:
1) zapisania instrumentów finansowych odpowiednio na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 1,
2) złożenia przez zastawnika oświadczenia na piśmie o przejęciu tego przedmiotu na własność - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 2 i 3,
3) pobrania przez zastawnika prowadzącego rachunek bankowy środków znajdujących się na tym ra chunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 4.
- ustanowiono skutecznie zastaw rejestrowy
- w umowie zastawniczej przewidziano skutecznie możliwość zaspokojenia się zastawnika przez przejęcie przedmiotu na własność oraz
- C złożyłby skuteczne oświadczenie o przejęciu przedmiotu zastawu na własność.
a. ustanowienie zastawu rejestrowego
Do ustanowienia zastawu rejestrowego niezbędne jest:
Do ustanowienia zastawu rejestrowego niezbędne jest:
- istnienie wierzytelności, którą zastaw ten miałby zabezpieczać,
- zawarcie skutecznej umowy zastawniczej oraz
- dokonanie wpisu zastawu rejestrowego do rejestru zastawów (art. 2 ust. 1 UZastRejart. 2 UZastRej).
1. Do ustanowienia zastawu rejestrowego są wymagane umowa o ustanowienie tego zastawu (umowa zastawnicza) między osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (zastawcą) a wierzycielem (zastawnikiem) oraz wpis do rejestru zastawów.
2. Rzeczy obciążone zastawem rejestrowym, a także papiery wartościowe lub inne dokumenty dotyczące praw obciążonych takim zastawem mogą być pozostawione w posiadaniu zastawcy lub osoby trzeciej wskazanej w umowie o ustanowienie zastawu rejestrowego, jeżeli wyraziła ona na to zgodę.
3. Jeżeli zastawca był nieuprawniony do rozporządzania rzeczą, do ochrony zastawnika działającego w dobrej wierze stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie nabywcy rzeczy ruchomej w dobrej wierze, a wpis zastawu rejestrowego do rejestru zastawów jest równoznaczny z wydaniem rzeczy.
4. Do ustanowienia zastawu rejestrowego zabezpieczającego wierzytelności z tytułu dłużnych papierów wartościowych emitowanych w serii, zamiast umowy, o której mowa w ust. 1, jest wymagana umowa zastawnicza między zastawcą i administratorem zastawu, o którym mowa w art. 4 ust. 4.
(1) wierzytelność zabezpieczona zastawem rejestrowym
W tym wypadku wierzytelność wynikała z umowy sprzedaży. Wierzytelność może być wyrażona w walucie obcej (art. 5 UZastRej
W tym wypadku wierzytelność wynikała z umowy sprzedaży. Wierzytelność może być wyrażona w walucie obcej (art. 5 UZastRej
art. 5 UZastRej
Zastawem rejestrowym można zabezpieczyć wierzytelność pieniężną wyrażoną w pieniądzu polskim lub walucie obcej.
). Obecnie (tj. od 11.1.2009) nie ma już ograniczeń podmiotowych do zastosowania ustawy o zastawie rejestrowym. Nie ma także ograniczeń przedmiotowych.Zastawem rejestrowym można zabezpieczyć wierzytelność pieniężną wyrażoną w pieniądzu polskim lub walucie obcej.
(2) skuteczna umowa zastawnicza
Umowa zastawnicza musi sprostać wymaganiom opisanym w art. 3 UZastRej
Minimalną treść umowy określa art. 3 ust. 2 UZastRej
Dla swej skuteczności wymaga dochowania formy pisemnej ad solemnitatem. A i C dokonali czynności w określonej formie.
Umowa zastawnicza musi sprostać wymaganiom opisanym w art. 3 UZastRej
art. 3 UZastRej
1. Umowa zastawnicza powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. Do umów o ustanowienie zastawu rejestrowego na wierzytelnościach i prawach nie stosuje się przepisów o formie pisemnej szczególnej określonej w odrębnych przepisach.
2. Umowa zastawnicza powinna określać co najmniej:
1) datę zawarcia umowy,
2) imię i nazwisko (nazwę) oraz miejsce zamieszkania (siedzibę) i adres zastawnika, zastawcy oraz dłużnika, jeżeli nie jest on zastawcą,
3) przedmiot zastawu w sposób odpowiadający jego właściwościom,
4) wierzytelność zabezpieczoną zastawem przez oznaczenie stosunku prawnego, z którego ta wierzytelność wynika lub może wynikać, oraz najwyższej sumy zabezpieczenia.
3. (uchylony).
. 1. Umowa zastawnicza powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. Do umów o ustanowienie zastawu rejestrowego na wierzytelnościach i prawach nie stosuje się przepisów o formie pisemnej szczególnej określonej w odrębnych przepisach.
2. Umowa zastawnicza powinna określać co najmniej:
1) datę zawarcia umowy,
2) imię i nazwisko (nazwę) oraz miejsce zamieszkania (siedzibę) i adres zastawnika, zastawcy oraz dłużnika, jeżeli nie jest on zastawcą,
3) przedmiot zastawu w sposób odpowiadający jego właściwościom,
4) wierzytelność zabezpieczoną zastawem przez oznaczenie stosunku prawnego, z którego ta wierzytelność wynika lub może wynikać, oraz najwyższej sumy zabezpieczenia.
3. (uchylony).
Minimalną treść umowy określa art. 3 ust. 2 UZastRej
art. 3 UZastRej
1. Umowa zastawnicza powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. Do umów o ustanowienie zastawu rejestrowego na wierzytelnościach i prawach nie stosuje się przepisów o formie pisemnej szczególnej określonej w odrębnych przepisach.
2. Umowa zastawnicza powinna określać co najmniej:
1) datę zawarcia umowy,
2) imię i nazwisko (nazwę) oraz miejsce zamieszkania (siedzibę) i adres zastawnika, zastawcy oraz dłużnika, jeżeli nie jest on zastawcą,
3) przedmiot zastawu w sposób odpowiadający jego właściwościom,
4) wierzytelność zabezpieczoną zastawem przez oznaczenie stosunku prawnego, z którego ta wierzytelność wynika lub może wynikać, oraz najwyższej sumy zabezpieczenia.
3. (uchylony).
. Dodatkowym zastrzeżeniem - tutaj właśnie dokonanym - jest opcja zaspokojenia się zastawnika przez przejęcie przedmiotu zastawu na własność (por. art. 22 ust. 1 UZastRej1. Umowa zastawnicza powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. Do umów o ustanowienie zastawu rejestrowego na wierzytelnościach i prawach nie stosuje się przepisów o formie pisemnej szczególnej określonej w odrębnych przepisach.
2. Umowa zastawnicza powinna określać co najmniej:
1) datę zawarcia umowy,
2) imię i nazwisko (nazwę) oraz miejsce zamieszkania (siedzibę) i adres zastawnika, zastawcy oraz dłużnika, jeżeli nie jest on zastawcą,
3) przedmiot zastawu w sposób odpowiadający jego właściwościom,
4) wierzytelność zabezpieczoną zastawem przez oznaczenie stosunku prawnego, z którego ta wierzytelność wynika lub może wynikać, oraz najwyższej sumy zabezpieczenia.
3. (uchylony).
art. 22 UZastRej
1. Umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, jeżeli:
1) zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
2) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym,
3) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika,
4) przedmiotem zastawu rejestrowego jest wierzytelność z rachunku bankowego.
2. Przejęcie na własność przedmiotu zastawu rejestrowego następuje po upływie terminu wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone tym zastawem, z dniem:
1) zapisania instrumentów finansowych odpowiednio na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 1,
2) złożenia przez zastawnika oświadczenia na piśmie o przejęciu tego przedmiotu na własność - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 2 i 3,
3) pobrania przez zastawnika prowadzącego rachunek bankowy środków znajdujących się na tym ra chunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 4.
).1. Umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, jeżeli:
1) zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
2) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym,
3) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika,
4) przedmiotem zastawu rejestrowego jest wierzytelność z rachunku bankowego.
2. Przejęcie na własność przedmiotu zastawu rejestrowego następuje po upływie terminu wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone tym zastawem, z dniem:
1) zapisania instrumentów finansowych odpowiednio na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 1,
2) złożenia przez zastawnika oświadczenia na piśmie o przejęciu tego przedmiotu na własność - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 2 i 3,
3) pobrania przez zastawnika prowadzącego rachunek bankowy środków znajdujących się na tym ra chunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 4.
Dla swej skuteczności wymaga dochowania formy pisemnej ad solemnitatem. A i C dokonali czynności w określonej formie.
(3) dokonanie wpisu do rejestru zastawów
Zastaw został wpisany do odpowiedniego rejestru. Więcej o zasadach wpisu zastawu do rejestru zastawów w dokumencie ZastawRejestrowy.
Zastaw został wpisany do odpowiedniego rejestru. Więcej o zasadach wpisu zastawu do rejestru zastawów w dokumencie ZastawRejestrowy.
(4) wynik pośredni
A i C skutecznie ustanowili zastaw rejestrowy.
A i C skutecznie ustanowili zastaw rejestrowy.
b. zastrzeżenie możliwości przejęcia przedmiotu zastawu na własność
Dopuszczalność przejęcia na własność wynika z art. 22 ust. 1 UZastRej
art. 22 UZastRej
1. Umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, jeżeli:
1) zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
2) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym,
3) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika,
4) przedmiotem zastawu rejestrowego jest wierzytelność z rachunku bankowego.
2. Przejęcie na własność przedmiotu zastawu rejestrowego następuje po upływie terminu wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone tym zastawem, z dniem:
1) zapisania instrumentów finansowych odpowiednio na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 1,
2) złożenia przez zastawnika oświadczenia na piśmie o przejęciu tego przedmiotu na własność - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 2 i 3,
3) pobrania przez zastawnika prowadzącego rachunek bankowy środków znajdujących się na tym ra chunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 4.
. 1. Umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, jeżeli:
1) zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
2) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym,
3) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika,
4) przedmiotem zastawu rejestrowego jest wierzytelność z rachunku bankowego.
2. Przejęcie na własność przedmiotu zastawu rejestrowego następuje po upływie terminu wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone tym zastawem, z dniem:
1) zapisania instrumentów finansowych odpowiednio na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 1,
2) złożenia przez zastawnika oświadczenia na piśmie o przejęciu tego przedmiotu na własność - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 2 i 3,
3) pobrania przez zastawnika prowadzącego rachunek bankowy środków znajdujących się na tym ra chunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 4.
Ponieważ chodzi tu o dodatkowy zapis umowy zastawniczej (por. art. 3 ust. 2 UZastRej
art. 3 UZastRej
1. Umowa zastawnicza powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. Do umów o ustanowienie zastawu rejestrowego na wierzytelnościach i prawach nie stosuje się przepisów o formie pisemnej szczególnej określonej w odrębnych przepisach.
2. Umowa zastawnicza powinna określać co najmniej:
1) datę zawarcia umowy,
2) imię i nazwisko (nazwę) oraz miejsce zamieszkania (siedzibę) i adres zastawnika, zastawcy oraz dłużnika, jeżeli nie jest on zastawcą,
3) przedmiot zastawu w sposób odpowiadający jego właściwościom,
4) wierzytelność zabezpieczoną zastawem przez oznaczenie stosunku prawnego, z którego ta wierzytelność wynika lub może wynikać, oraz najwyższej sumy zabezpieczenia.
3. (uchylony).
), ważność tego uzgodnienia zależy w pierwszym rzędzie od dochowania ogólnych wymogów wpływających na skuteczność umowy zastawniczej. Zastrzeżenie to powinno więc być dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności.1. Umowa zastawnicza powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. Do umów o ustanowienie zastawu rejestrowego na wierzytelnościach i prawach nie stosuje się przepisów o formie pisemnej szczególnej określonej w odrębnych przepisach.
2. Umowa zastawnicza powinna określać co najmniej:
1) datę zawarcia umowy,
2) imię i nazwisko (nazwę) oraz miejsce zamieszkania (siedzibę) i adres zastawnika, zastawcy oraz dłużnika, jeżeli nie jest on zastawcą,
3) przedmiot zastawu w sposób odpowiadający jego właściwościom,
4) wierzytelność zabezpieczoną zastawem przez oznaczenie stosunku prawnego, z którego ta wierzytelność wynika lub może wynikać, oraz najwyższej sumy zabezpieczenia.
3. (uchylony).
Art. 22 ust. 1 UZastRej
art. 22 UZastRej
1. Umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, jeżeli:
1) zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
2) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym,
3) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika,
4) przedmiotem zastawu rejestrowego jest wierzytelność z rachunku bankowego.
2. Przejęcie na własność przedmiotu zastawu rejestrowego następuje po upływie terminu wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone tym zastawem, z dniem:
1) zapisania instrumentów finansowych odpowiednio na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 1,
2) złożenia przez zastawnika oświadczenia na piśmie o przejęciu tego przedmiotu na własność - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 2 i 3,
3) pobrania przez zastawnika prowadzącego rachunek bankowy środków znajdujących się na tym ra chunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 4.
przewiduje ponadto, iż nie we wszystkich wypadkach przedmiot zastawu może być przejęty na własność. Zapis takie jest bowiem skuteczny jedynie wówczas, gdy chodzi o przedmiot zastawu wymieniony w art. 22 ust. 1 UZastRej1. Umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, jeżeli:
1) zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
2) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym,
3) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika,
4) przedmiotem zastawu rejestrowego jest wierzytelność z rachunku bankowego.
2. Przejęcie na własność przedmiotu zastawu rejestrowego następuje po upływie terminu wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone tym zastawem, z dniem:
1) zapisania instrumentów finansowych odpowiednio na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 1,
2) złożenia przez zastawnika oświadczenia na piśmie o przejęciu tego przedmiotu na własność - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 2 i 3,
3) pobrania przez zastawnika prowadzącego rachunek bankowy środków znajdujących się na tym ra chunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 4.
art. 22 UZastRej
1. Umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, jeżeli:
1) zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
2) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym,
3) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika,
4) przedmiotem zastawu rejestrowego jest wierzytelność z rachunku bankowego.
2. Przejęcie na własność przedmiotu zastawu rejestrowego następuje po upływie terminu wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone tym zastawem, z dniem:
1) zapisania instrumentów finansowych odpowiednio na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 1,
2) złożenia przez zastawnika oświadczenia na piśmie o przejęciu tego przedmiotu na własność - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 2 i 3,
3) pobrania przez zastawnika prowadzącego rachunek bankowy środków znajdujących się na tym ra chunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 4.
. W kazusie umowa dotyczyła pojazdu. Samochód może stanowić w tym wypadku rzecz występującą powszechnie w obrocie (art. 22 ust. 1 pkt 2 UZastRej1. Umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, jeżeli:
1) zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
2) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym,
3) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika,
4) przedmiotem zastawu rejestrowego jest wierzytelność z rachunku bankowego.
2. Przejęcie na własność przedmiotu zastawu rejestrowego następuje po upływie terminu wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone tym zastawem, z dniem:
1) zapisania instrumentów finansowych odpowiednio na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 1,
2) złożenia przez zastawnika oświadczenia na piśmie o przejęciu tego przedmiotu na własność - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 2 i 3,
3) pobrania przez zastawnika prowadzącego rachunek bankowy środków znajdujących się na tym ra chunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 4.
art. 22 UZastRej
1. Umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, jeżeli:
1) zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
2) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym,
3) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika,
4) przedmiotem zastawu rejestrowego jest wierzytelność z rachunku bankowego.
2. Przejęcie na własność przedmiotu zastawu rejestrowego następuje po upływie terminu wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone tym zastawem, z dniem:
1) zapisania instrumentów finansowych odpowiednio na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 1,
2) złożenia przez zastawnika oświadczenia na piśmie o przejęciu tego przedmiotu na własność - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 2 i 3,
3) pobrania przez zastawnika prowadzącego rachunek bankowy środków znajdujących się na tym ra chunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 4.
). Przyjmuje się, że rzeczami w rozumieniu tego zapisu są "ruchomości, które nie zostały wyłączone z obrotu (res extra commercium) czy też rzeczy, które uczestniczą w obrocie, ale ich obrót jest ograniczony szczególnymi przepisami" (Gołaczyński/Leśniak, Zastaw rejestrowy i rejestr zastawów. Komentarz, 2009, art. 22 nb. 7). Samochód spełnia te kryteria, wobec czego możliwe było zastrzeżenie przejęcia go na własność przez zastawnika.1. Umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, jeżeli:
1) zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
2) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym,
3) przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika,
4) przedmiotem zastawu rejestrowego jest wierzytelność z rachunku bankowego.
2. Przejęcie na własność przedmiotu zastawu rejestrowego następuje po upływie terminu wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone tym zastawem, z dniem:
1) zapisania instrumentów finansowych odpowiednio na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 1,
2) złożenia przez zastawnika oświadczenia na piśmie o przejęciu tego przedmiotu na własność - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 2 i 3,
3) pobrania przez zastawnika prowadzącego rachunek bankowy środków znajdujących się na tym ra chunku - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 4.
Prawo do przejęcia na własność może być ustanowione wyłącznie na rzecz zastawnika. Zapis na rzecz osoby trzeciej jest - przynajmniej patrząc na brzmienie przepisu - niedopuszczalne.
A i C skutecznie zastrzegli możliwość przejęcia samochodu na własność.
c. skutecznie oświadczenie C o przejęciu na własność
C złożył oświadczenie o przejęciu na własność.
Przejście przedmiotu zastawu na własność następuje z chwilą dojścia oświadczenia do adresata (art. 61 KC
Oświadczenie o przejęciu na własność nie wymaga formy szczególnej (Gołaczyński/Leśniak, Zastaw rejestrowy i rejestr zastawów. Komentarz, 2009, art. 22 nb. 11). Dopuszczalne było więc również wysłanie oświadczenia e-mailem.
C złożył oświadczenie o przejęciu na własność.
Przejście przedmiotu zastawu na własność następuje z chwilą dojścia oświadczenia do adresata (art. 61 KC
art. 61 KC
§ 1. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.
§ 2. Oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią.
). Ponieważ w tym wypadku oświadczenie złożone zostało w formie elektronicznej (e-mail), obowiązuje reguła wyrażona w art. 61 § 2 KC§ 1. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.
§ 2. Oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią.
art. 61 KC
§ 1. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.
§ 2. Oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią.
. § 1. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.
§ 2. Oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią.
Oświadczenie o przejęciu na własność nie wymaga formy szczególnej (Gołaczyński/Leśniak, Zastaw rejestrowy i rejestr zastawów. Komentarz, 2009, art. 22 nb. 11). Dopuszczalne było więc również wysłanie oświadczenia e-mailem.
d. wynik
C stał się właścicielem pojazdu i jest tym samym legitymowany czynnie z art. 222 § 1 KC
C stał się właścicielem pojazdu i jest tym samym legitymowany czynnie z art. 222 § 1 KC
art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
.§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
2. Faktyczne władanie przez A
A faktycznie włada pojazdem i jest legitymowany biernie.
3. Skuteczne uprawnienie do władania pojazdem
A nie przysługuje żadne uprawnienie do władania rzeczą. W konkretnej sytuacji można ewentualnie rozważyć prawo zatrzymania (art. 461 KC
4. Wynik
C stał się właścicielem pojazdu na skutek przejęcia go na własność. Może domagać się więc od A wydania samochodu.
A faktycznie włada pojazdem i jest legitymowany biernie.
3. Skuteczne uprawnienie do władania pojazdem
A nie przysługuje żadne uprawnienie do władania rzeczą. W konkretnej sytuacji można ewentualnie rozważyć prawo zatrzymania (art. 461 KC
art. 461 KC
§ 1. Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.
§ 3. (uchylony).
albo art. 496 KC§ 1. Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.
§ 3. (uchylony).
art. 496 KC
Jeżeli wskutek odstąpienia od umowy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych, każdej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot.
).Jeżeli wskutek odstąpienia od umowy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych, każdej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot.
4. Wynik
C stał się właścicielem pojazdu na skutek przejęcia go na własność. Może domagać się więc od A wydania samochodu.
C. ODPOWIEDŹ NA PYTANIE 2
W tym wypadku wchodzi w grę nabycie zastawu w dobrej wierze od nieuprawnionego. Możliwość nabycia zastawu w tym trybie wynika z art. 1 ust. 2 UZastRej
art. 1 UZastRej
1. Ustawa reguluje ustanawianie, przeniesienie i wygaśnięcie zastawu rejestrowego, przedmiot tego zastawu, prawa i obowiązki zastawcy i zastawnika, zbieg zastawu rejestrowego z innym ograniczonym prawem rzeczowym, zaspakajanie zastawnika oraz prowadzenie rejestru zastawów.
2. W sprawach nie uregulowanych w niniejszej ustawie do zastawu rejestrowego stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.
w zw. z art. 309 KC1. Ustawa reguluje ustanawianie, przeniesienie i wygaśnięcie zastawu rejestrowego, przedmiot tego zastawu, prawa i obowiązki zastawcy i zastawnika, zbieg zastawu rejestrowego z innym ograniczonym prawem rzeczowym, zaspakajanie zastawnika oraz prowadzenie rejestru zastawów.
2. W sprawach nie uregulowanych w niniejszej ustawie do zastawu rejestrowego stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.
art. 309 KC
Przepisy o nabyciu własności rzeczy ruchomej od osoby nie uprawnionej do rozporządzania rzeczą stosuje się odpowiednio do ustanowienia zastawu.
w zw. z art. 169 § 1 KCPrzepisy o nabyciu własności rzeczy ruchomej od osoby nie uprawnionej do rozporządzania rzeczą stosuje się odpowiednio do ustanowienia zastawu.
art. 169 KC
§ 1. Jeżeli osoba nie uprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze.
§ 2. Jednakże gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem lat trzech od chwili jej zgubienia, skradzenia lub utraty, nabywca może uzyskać własność dopiero z upływem powyższego trzyletniego terminu. Ograniczenie to nie dotyczy pieniędzy i dokumentów na okaziciela ani rzeczy nabytych na urzędowej licytacji publicznej lub w toku postępowania egzekucyjnego.
.§ 1. Jeżeli osoba nie uprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze.
§ 2. Jednakże gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem lat trzech od chwili jej zgubienia, skradzenia lub utraty, nabywca może uzyskać własność dopiero z upływem powyższego trzyletniego terminu. Ograniczenie to nie dotyczy pieniędzy i dokumentów na okaziciela ani rzeczy nabytych na urzędowej licytacji publicznej lub w toku postępowania egzekucyjnego.
CategoryKazusyZastaw
Na tej stronie nie ma komentarzy
