Kazus nr 3 z zakresu współwłasności
A. Stan faktyczny
A i B byli parą od maja 2003 r. do końca września 2010 r. W styczniu 2009 r. wspólnie nabyli samochód osobowy (za cenę 20.000 zł). Po rozstaniu każde z nich chciałoby zatrzymać auto dla siebie. Wobec braku zgody byłej narzeczonej pracujący w oddalonym o 40 km mieście A wystąpił do sądu o przyznanie mu samochodu za jednoczesną spłatą B. B nie zgadza się na takie rozwiązanie, choć sama nie ma prawa jazdy.
Czy żądanie A może być uwzględnione?
B. Rozwiązanie
A mógłby domagać się od sądu zniesienia współwłasności i przyznania mu samochodu na własność na podstawie art. 210 zd. 1 KC
art. 210 KC
Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.
.Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.
Przesłankami tego roszczenia są:
- rzecz będąca przedmiotem współwłasności
- współwłasność ma charakter współwłasności w częściach ułamkowych (bo tylko taka ma charakter przejściowy i może zostać zniesiona),
- brak wyłączenia roszczenia przez współwłaścicieli oraz
- istnienie okoliczności przemawiających za zniesieniem współwłasności w sposób, jakiego żąda zgłaszający roszczenie.
1. Rzecz będąca przedmiotem współwłasności
Przedmiotem współwłasności jest samochód osobowy. Jest to rzecz, która może stanowić przedmiot współwłasności.
2. Współwłasność w częściach ułamkowych
Współwłasność w przypadku gdy rzecz została nabyta przez konkubentów jest przedmiotem współwłasności w częściach ułamkowych, gdyż w Polsce między konkubentami nie powstaje żaden szczególny stosunek w rozumieniu art. 196 § 2 zd. 1 KC
3. Brak wyłączenia roszczenia
Wyłączenie uprawnienia do żądania zniesienia współwłasności może nastąpić w drodze czynności prawnej i na okres nie dłuższy niż 5 lat – art. 210 KC
Ponadto ustawodawca przewidział dla określonych sytuacji generalne wykluczenia prawa domagania się zniesienia współwłasności. Te ograniczenia znajdują się w art. 3 ust. 1 UWłasnLokali
4. Okoliczności przemawiające za określonym sposobem zniesienia współwłasności
Generalnie rzecz ujmując zniesienie współwłasności może nastąpić poprzez:
Przedmiotem współwłasności jest samochód osobowy. Jest to rzecz, która może stanowić przedmiot współwłasności.
2. Współwłasność w częściach ułamkowych
Współwłasność w przypadku gdy rzecz została nabyta przez konkubentów jest przedmiotem współwłasności w częściach ułamkowych, gdyż w Polsce między konkubentami nie powstaje żaden szczególny stosunek w rozumieniu art. 196 § 2 zd. 1 KC
art. 196 KC
§ 1. Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną.
§ 2. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy niniejszego działu.
, który powodowałby powstania współwłasności łącznej.§ 1. Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną.
§ 2. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy niniejszego działu.
3. Brak wyłączenia roszczenia
Wyłączenie uprawnienia do żądania zniesienia współwłasności może nastąpić w drodze czynności prawnej i na okres nie dłuższy niż 5 lat – art. 210 KC
art. 210 KC
Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.
(w zd. 2 i 3). Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.
Ponadto ustawodawca przewidział dla określonych sytuacji generalne wykluczenia prawa domagania się zniesienia współwłasności. Te ograniczenia znajdują się w art. 3 ust. 1 UWłasnLokali
art. 3 UWłasnLokali
1. W razie wyodrębnienia własności lokali właścicielowi lokalu przysługuje udział w nieruchomości wspólnej jako prawo związane z własnością lokali. Nie można żądać zniesienia współwłasności nieruchomości wspólnej, dopóki trwa odrębna własność lokali.
2. Nieruchomość wspólną stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali.
3. Udział właściciela lokalu wyodrębnionego w nieruchomości wspólnej odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi. Udział właściciela samodzielnych lokali niewyodrębnionych w nieruchomości wspólnej odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej tych lokali wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi.
4. Do wyznaczenia stosunku, o którym mowa w ust. 3, niezbędne jest określenie, oddzielnie dla każdego samodzielnego lokalu, jego powierzchni użytkowej wraz z powierzchnią pomieszczeń do niego przynależnych.
5. Jeżeli nieruchomość, z której wyodrębnia się własność lokali, stanowi grunt zabudowany kilkoma budynkami, udział właściciela lokalu wyodrębnionego w nieruchomości wspólnej odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi.
6. W wypadku gdy na podstawie jednej czynności prawnej dokonanej przez właściciela lub przez wszystkich współwłaścicieli nieruchomości następuje wyodrębnienie wszystkich lokali, wysokość udziałów, o których mowa w ust. 1, określają odpowiednio w umowie właściciel lub współwłaściciele.
7. W budynkach, w których nastąpiło wyodrębnienie własności co najmniej jednego lokalu i ustalenie wysokości udziałów w nieruchomości wspólnej bez uwzględnienia powierzchni pomieszczeń przynależnych lub w sposób inny niż określony w ust. 3, a przy wyodrębnianiu kolejnych lokali ustalano wysokość udziałów w nieruchomości wspólnej w taki sam sposób, do czasu wyodrębnienia ostatniego lokalu stosuje się zasady obliczania udziału w nieruchomości wspólnej takie, jak przy wyodrębnieniu pierwszego lokalu. Przepisu zdania poprzedzającego nie stosuje się, jeżeli wszyscy właściciele lokali wyodrębnionych i dotychczasowy właściciel nieruchomości dokonają w umowie nowego ustalenia wysokości udziałów w nieruchomości wspólnej.
(ale uwaga na art. 5 ust. 1 UWłasnLokali1. W razie wyodrębnienia własności lokali właścicielowi lokalu przysługuje udział w nieruchomości wspólnej jako prawo związane z własnością lokali. Nie można żądać zniesienia współwłasności nieruchomości wspólnej, dopóki trwa odrębna własność lokali.
2. Nieruchomość wspólną stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali.
3. Udział właściciela lokalu wyodrębnionego w nieruchomości wspólnej odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi. Udział właściciela samodzielnych lokali niewyodrębnionych w nieruchomości wspólnej odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej tych lokali wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi.
4. Do wyznaczenia stosunku, o którym mowa w ust. 3, niezbędne jest określenie, oddzielnie dla każdego samodzielnego lokalu, jego powierzchni użytkowej wraz z powierzchnią pomieszczeń do niego przynależnych.
5. Jeżeli nieruchomość, z której wyodrębnia się własność lokali, stanowi grunt zabudowany kilkoma budynkami, udział właściciela lokalu wyodrębnionego w nieruchomości wspólnej odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi.
6. W wypadku gdy na podstawie jednej czynności prawnej dokonanej przez właściciela lub przez wszystkich współwłaścicieli nieruchomości następuje wyodrębnienie wszystkich lokali, wysokość udziałów, o których mowa w ust. 1, określają odpowiednio w umowie właściciel lub współwłaściciele.
7. W budynkach, w których nastąpiło wyodrębnienie własności co najmniej jednego lokalu i ustalenie wysokości udziałów w nieruchomości wspólnej bez uwzględnienia powierzchni pomieszczeń przynależnych lub w sposób inny niż określony w ust. 3, a przy wyodrębnianiu kolejnych lokali ustalano wysokość udziałów w nieruchomości wspólnej w taki sam sposób, do czasu wyodrębnienia ostatniego lokalu stosuje się zasady obliczania udziału w nieruchomości wspólnej takie, jak przy wyodrębnieniu pierwszego lokalu. Przepisu zdania poprzedzającego nie stosuje się, jeżeli wszyscy właściciele lokali wyodrębnionych i dotychczasowy właściciel nieruchomości dokonają w umowie nowego ustalenia wysokości udziałów w nieruchomości wspólnej.
art. 5 UWłasnLokali
1. Jeżeli powierzchnia nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem, w którym wyodrębniono własność lokali, jest większa niż powierzchnia działki budowlanej, w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami, niezbędnej do korzystania z niego, współwłaściciele mogą dokonać podziału tej nieruchomości.
2. Jeżeli na nieruchomości gruntowej jest położony więcej niż jeden budynek, a przynajmniej w jednym z nich wyodrębniono własność lokalu, współwłaściciele mogą dokonać podziału tej nieruchomości polegającego na wydzieleniu z dotychczasowej nieruchomości dwóch lub więcej działek budowlanych.
3. Przy dokonywaniu podziału, o którym mowa w ust. 1 i 2, stosuje się przepisy o gospodarce nieruchomościami.
) oraz w ustawie o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych z 1963 r.1. Jeżeli powierzchnia nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem, w którym wyodrębniono własność lokali, jest większa niż powierzchnia działki budowlanej, w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami, niezbędnej do korzystania z niego, współwłaściciele mogą dokonać podziału tej nieruchomości.
2. Jeżeli na nieruchomości gruntowej jest położony więcej niż jeden budynek, a przynajmniej w jednym z nich wyodrębniono własność lokalu, współwłaściciele mogą dokonać podziału tej nieruchomości polegającego na wydzieleniu z dotychczasowej nieruchomości dwóch lub więcej działek budowlanych.
3. Przy dokonywaniu podziału, o którym mowa w ust. 1 i 2, stosuje się przepisy o gospodarce nieruchomościami.
4. Okoliczności przemawiające za określonym sposobem zniesienia współwłasności
Generalnie rzecz ujmując zniesienie współwłasności może nastąpić poprzez:
- fizyczny podział rzeczy wspólnej (art. 211 KCart. 211 KC),
Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. - przyznanie rzeczy na własność jednemu ze współwłaścicieli z jednoczesnym obowiązkiem spłacenia pozostałych współwłaścicieli (art. 212 § 2 KCart. 212 KC) albo
§ 1. Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi.
§ 2. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.
§ 3. Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych. - podział cywilny (sprzedaż rzeczy wspólnej i podział uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów - art. 212 § 2 KCart. 212 KC).
§ 1. Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi.
§ 2. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.
§ 3. Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.
W tym wypadku A żąda przeprowadzenia podziału na drugi ze sposobów.
Ponieważ auto jest rzeczą niepodzielną, sąd podejmuje decyzję o podziale w sposób zgodny z żądaniem A, jeżeli zachodzą okoliczności przemawiające za przyznaniem mu własności auta. W tym wypadku, skoro A dojeżdża codziennie do pracy oddalonej o 40 km, zaś B nie posiada prawa jazdy i nie może na razie prowadzić auta, można uznać, że okoliczności niniejszego kazusa przemawiają za przyznaniem własności auta A z jednoczesnym zobowiązaniem do zapłaty B kwoty odpowiadającej jej udziałowi we współwłasności.
Ponieważ auto jest rzeczą niepodzielną, sąd podejmuje decyzję o podziale w sposób zgodny z żądaniem A, jeżeli zachodzą okoliczności przemawiające za przyznaniem mu własności auta. W tym wypadku, skoro A dojeżdża codziennie do pracy oddalonej o 40 km, zaś B nie posiada prawa jazdy i nie może na razie prowadzić auta, można uznać, że okoliczności niniejszego kazusa przemawiają za przyznaniem własności auta A z jednoczesnym zobowiązaniem do zapłaty B kwoty odpowiadającej jej udziałowi we współwłasności.
C. Wynik
A może domagać się zniesienia współwłasności i przyznania mu własności samochodu wg art. 210 zd. 1 KC
art. 210 KC
Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.
.Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.
CategoryKazusyWspolwlasnosc
Na tej stronie nie ma komentarzy
